چامسکی (۲۰۰۰) یادآور می شود که همچنان هدف این برنامه تبیین اصول جهانشمول و پارامترهای زبان ویژه ای است که همگانی های دستور ذهنی اهل زبان را می سازد یا بنا به گفته اورا[۶۰] (۲۰۰۱: ۳۴۸) هدف از این برنامه پاسخ گویی به مسئله افلاطون[۶۱] و بی نقص بودن[۶۲] زبان است.
چامسکی بار دیگر بر حوزه ای بودن[۶۳] زبان و مستقل بودن آن از دیگر قوای ذهنی تأکید می کند و آن را موهبتی زیستی برمی شمارد. بر پایه این رویکرد قوه نطق[۶۴] از یک سو با حوزه مستقلی از مغز به نام نظام مفهومی ـ نیتی[۶۵] و از سوی دیگر با حوزه ای به نام فراگویی ـ ادراکی[۶۶] پیوند می خورد. بر این اساس، صورت منطقی[۶۷] و صورت آوایی[۶۸] سطوح رابط[۶۹] دو نظام یاد شده اند و به ترتیب با حوزه معنایی و تظاهر آوایی زبان پیوند می خورند.
در چهارچوب برنامه کمینه گرا، بخش واژگان[۷۰] دارای مشخصه های آوایی، دستوری و معنایی است. این بخش درون داد بخش نظام محاسباتی[۷۱] یا حوزه نحو است که خود حاوی فرایندهای ادغام و حرکت است. پس از پایان این مرحله، اطلاعات موجود در جمله به دو بخش صورت منطقی و آوایی فرستاده می شود. در بخش نخست سیطره سورها و سورواژه ها (شامل پرسش واژه ها) و در بخش دوم اساساً تلفظ جمله تعیین می گردد. چامسکی (۱۹۹۵) مرحله ای به نام بازنمون را معرفی می کند که در آن اطلاعات نمودار درختی تقسیم می شود که بخشی از این اطلاعات به صورت منطقی و بخشی به صورت آوایی فرستاده می شود (دبیرمقدم، ۱۳۹۰: ۶۱۸)، نمودار «۱» انگاره برنامه کمینه گرا را نمایش می دهد.
(دبیرمقدم، ۱۳۹۰: ۶۴۲)
۳ـ۲ـ ساختار نحوی
ساختار نحوی به نحوه چینش واژه ها در کنار یکدیگر برای ساختن گروه ها و جمله ها اشاره دارد. بر این فرایندها اصول و روابطی حاکم است و انواعی را شامل می شود که در ذیل به این مسائل خواهیم پرداخت:
۳ـ۳ـ ادغام
ادغام فرایندی است که در آن دو سازه زبانی به یکدیگر می پیوندند تا سازه بزرگتری را تشکیل دهند. ردفورد (۲۰۰۹: ۳۹) برای نشان دادن مفهوم فرایند ادغام مثال زیر را ارائه کرده است:
:گویشور (الف What are you trying to do?
:گویشور (ب help you
ردفور (۲۰۰۹: ۳۹) اشاره می کند که ساده ترین روش برای ساختن گروه ها، ادغام است. او توضیح می دهد که برای مثال، در جمله بالا با ادغام واژه های help و you گروه help you پدید می آید و می افزاید که رفتار این سازه مانند فعل است تا ضمیر. او جمله های (۲) و (۳) را شاهدی بر این مدعا می داند که در آن ها این سازه می تواند بر جایگاه فعل تظاهر یابد و نه ضمیر:
۲ـ الف) We are trying to help.
ب) We are trying to help you.
3ـ الف) You are very difficult.
ب) *Help you are very difficult.
ردفورد (۲۰۰۹: ۴۰) به دو روش بازنمایی فرایند بالا اشاره می کند. در روش نخست از قلاب استفاده می شود و در روش دوم از نمودار درختی. این دو روش به ترتیب در ذیل نشان داده شده است.

4. [VP[v help] [PRNyou] ]

۵٫
۳ـ۴ـ اصل هسته داری
ردفورد (۲۰۰۹: ۴۲) اصل هسته داری[۷۲] را این گونه تعریف کرده است.

6. اصل هسته داری:

هر گرهِ غیرپایانی[۷۳] در ساختار نحوی فرافکن یک هسته است.
در نمودارهای درختی گرهِ غیرپایانی گرهی است که به وسیله شاخه هایی در نمودار درختی به گره های پایین تر وصل می شود، مانند گره VP در نمودار «۵» و گره پایانی[۷۴] گرهی است که پس از آن هیچ گره دیگری وجود ندارد، مانند گره های V و PRN در همان نمودار.
بر طبق اصل هسته داری، گروه غیرپایانی VP باید دارای یک هسته باشد. همچنین ردفورد (۲۰۰۹: ۴۲) یادآور می شود که هسته مشخصه های دستوری متمم[۷۵] خود را رقم می زند.
۳ـ۵ـ اصل دوتایی بودن

7. هر گره غیرپایانی در ساختار نحوی به صورت دو شاخه ای است (ردفورد، ۲۰۰۹: ۴۲).

ردفورد (۲۰۰۹: ۴۳) دلایلی را برای درنظرگرفتن اصل هسته دار بودن و اصل دوتایی[۷۶] ارائه می دهد. او ابتدا اشاره می کند که از منظر زبان آموزی، این اصل ها گستره انتخاب کودکان را در هنگام تعیین ساختارها کاهش می دهد؛ درنتیجه باعث می شوند که نظریه نحوی محدودتری را پایه ریزی کنیم. دلیلهای دیگر وی برای قائل شدن به این اصل ها مبتنی بر حوزه های واجی و صرفی زبان است. او یادآور می شود که ساختارهای واجی نیز دوتایی هستند. این ساختار شامل آغازه[۷۷] و قافیه[۷۸] می شود
و قافیه نیز خود به دو شاخه هسته[۷۹] و پایانه[۸۰] تقسیم می شود. او می افزاید که ساختارهای صرفی نیز دوتایی هستند و واژه indecipherability را شاهد آورده است و توضیح می دهد که ابتدا پیشوند -de به اسم cipher اضافه می شود و سپس فعل decipher با افزودن پسوند -able به صفت decipherable تبدیل می شود و با پسوند -in صفت indecipherable ساخته می شود و پس از آن پسوند -ity از این صفت اسم می سازد.
۳ـ۶ـ روابط ساختاری میان گره ها
در توصیف مفاهیم نظری و تحلیل داده های زبانی با بهره گرفتن از نمودارهای درختی برخی از روابط ساختاری میان گره های این نمودارها باید شرح داده شوند. این روابط شامل: مفاهیم تسلط[۸۱]، تقدم[۸۲]، شمول[۸۳] و تسلط سازه ای[۸۴].

8. تسلط

گره (A) بر گره (B) تسلط دارد؛ اگر و تنها اگر در نمودار درختی (A) بالاتر از (B) باشد و بتوان از گروه (A) خطی به سوی پایین به گره (B) رسم کرد (هگمن، ۱۹۹۴: ۸۵)

9. تقدم

گره (A) بر گره (B) تقدم دارد؛ اگر و تنها اگر در نمودار درختی، گره (A) پیش از گره (B) باشد و (A) و (B) بر هم تسلط نداشته باشند (هگمن، ۱۹۹۴: ۸۵).

10. شمول

گره (A) شامل گره (B) است، اگر و فقط اگر جزئی از (A) بر (B) مسلط باشد (هورنشتاین و همکاران، ۲۰۰۴: ۱۴۱).

11. تسلط سازه ای

سازه (X) بر خواهرش (Y) و سازه (Z) در درون (Y) تسلط سازه ای دارد (ردفورد، ۲۰۰۹: ۷۰).
۳ـ۷ـ جابه جایی
همان طور که پیش تر اشاره شد، عناصر زبانی بر اساس دو فرایند ادغام و حرکت در کنار یکدیگر قرار می گیرند و سازه های بزرگ تری را تشکیل می دهند. ردفورد (۲۰۰۹) به سه نوع حرکت هسته، حرکت پرسش واژه و حرکت موضوع اشاره کرده است که به ترتیب به شرح آن ها خواهیم پرداخت.

آب خوش را صورت آتش مدهاندر آتش صورت آبی منه

(۱/۱۱۹۸)
در قرآن مجید در مورد نزول عذاب و عکس العمل مردم آیاتی آمده است. در یکی از آیات اشاره شده که هدف از ابتلا، وادار کردن آنها به تضرع و در نتیجه جذب لطف و رحمت بیشتر بوده است: وَ لَقَد أرسَلنا إلی أُمَمٍ مِن قَبلِکَ فَأخَذناهُم بالبَأساءِ وَ الضَّرّاءِ لَعَلَّهُم یَتَضَرَّعُونَ. فَلَولا إذ جاءَهُم بَأسُنا تَضَرَّعوُا و لکِن قَسَت قُلُُوبُهُم وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیطانُ ماکانُوا یَعمَلُونَ۳۹ (و هر آینه فرستادیم به گروهانی از پیشت، پس گرفتیم ایشان را به سختی و تنگی تا مگر ایشان زاری کنند. پس چرا چون آمد ایشان را عذاب ما زاری کردندی ولکن سخت شد دلهای ایشان و آراست برای ایشان دیو آنچه بودند که می کردند).
مولانا در دفتر پنجم، ماجرای قوم یونس را بیان می کند که وقتی نشانه های بلا را دیدند، شب تا صبح، به پیشگاه حق تضرع و زاری کردند و در اثر آن بلا رفع شد.۴۰

– صدقه:

مولوی با توجه به خبر الصَّدَقَهُ تَمنَعُ سَبعِینَ نوعاً مِن أنواعِ البَلاءِ (صدقه از هفتاد بلا از انواع بلاها جلوگیری می کند) و نیز دَاوُوا مَرضَاکُم بِالصَّدَقَهِ۴۱ (بیماریهایتان را با پرداخت صدقه درمان کنید) می گوید:

(۶/۲۵۹۰ و ۲۵۹۱)

۸-۴٫ عتاب بر پیامبران

طبق تعلیمات شیعی و بعضی مذاهب دیگر، پیامبران همیشه، چه در هنگام وحی و چه غیر از آن، معصوم و مبرا از گناه و خطا هستند و اگر گاهی مورد عتاب پروردگار قرار می گیرند، به خاطر ترک اولی (ترک کار نیکی به خاطر کار نیک دیگری) است که اگر مردم عادی آن را انجام دهند، نه مورد عذاب قرار می گیرند، نه عتاب.
در مثنوی، داستانهائی در مورد عتاب خداوند بر پیامبران ذکر شده است:

(۱/۳۸۹۳-۳۸۹۷)
در دفتر دوم نیز، چند بیت در مورد عتاب خداوند بر پیامبر (ص) آورده است به این مضمون که پیامبر (ص) روزی با بزرگان قریش مشغول صحبت بود تا نظر آنها را به دین اسلام جلب کند و در این اثنا، نابینائی وارد شد و پیامبر را خطاب کرد اما پیامبر (ص) به خاطر کار مهمی که داشتند، در جواب او تعلل ورزیدند و خداوند در عتاب پیامبر، سوره ی عبس را نازل فرمود. اما از نظر مفسران شیعه، این سوره خطاب به پیامبر و در مورد او نیست بلکه در مورد شخص دیگری می باشد.۴۳
«روزی سلیمان –صلواه الله علیه- بر تخت “سخّرنا له الرّیح” نشسته بود. مرغان در هوا پر در پر آورده بودند و قبّه کرده تا آفتاب بر سلیمان نتابد. هم تخت پرّان هم قبّه بر هوا پرّان. “غدوّها شهرٌ و رواحُها شهر” ناگاه اندیشه ای که لایق شکر آن نعمت نبود، در خاطر سلیمان بگذشت. در حال تاج بر سرش کژ گشت. هر چند که راست می کرد، باز کژ می شد. گفت: ای تاج راست شو. تاج به سخن آمد، گفت: ای سلیمان تو راست شو. سلیمان در حال در سجود افتاد که “رَبَّنا ظَلَمنَا” در حال تاج کژ شده بی آنکه او راست کند، بر سر راست ایستاد، سلیمان به امتحان، تاج را کژ می کرد، راست می شد».۴۴

جدول۴-۸- ۸- نتایج آزمون ناپارامتری آزمون من ـ ویتنی تعداد کرمهای خاکی(متر مربع) برای مقایسه مرکز حفره ها با توده مجاور آنها

ns ؛ اختلاف در سطح ۵% معنی دارنیست
جدول۴-۸- ۹- نتایج آزمون ناپارامتری آزمون من ـ ویتنی تعداد کرمهای خاکی(متر مربع) برای مقایسه مرکز حفره ها با حاشیه آنها

ns ؛ اختلاف در سطح ۵% معنی دارنیست
فصل پنجم- بحث ونتیجه گیری
۵- ۱- بحث
۵-۱– ۱- زادآوری درختان راش
حفره های تاج پوشش در حفاطت تنوعزیستی و چرخهحیات جنگل عامل مهمی تلقی میشوند (وان- ایسنرود و همکاران، ۲۰۰۰( و نقش به سزایی را در زادآوری جنگل از طریق آمادهسازی زیستگاه برای نهالها (نوماتا و همکاران، ۲۰۰۶) و پیوستگی(پر شدن) تاجپوشش درختان اعمال میکنند (شومان و همکاران، ۲۰۰۳ ). آگاهی از وضعیت زادآوری گونه های درختی مختلف با توجه به تفاوت شرایط محیطی بین حفره ها و توده جنگلی و همچنین خصوصیات حفره ها برای مدیریت جنگلشناسی مهم میباشد (دوبروولسکا و وبلن، ۲۰۰۸). خصوصیاتی نظیر اندازه حفره میزان ناهمگونی جنگل را افزایش میدهد و شرایط محیطی ویژهایرا برای زادآوری فراهم میسازد (مارتینز و رودریگرز، ۲۰۰۲). عملیات بهرهبرداری میتواند حفره های تاج پوشش را در جنگل به وجود آورد (کوکونن و همکاران، ۲۰۰۸) و این حفره ها کانون زادآوری جنگل محسوب میشوند (کولینز و باتاگالیا، ۲۰۰۲).
نتایج این تحقیق نشان داد (جدول ۴-۱-۳) که در سطوح مختلف حفره ها تعداد نهالها فقط در طبقه ارتفاعی بیش از ۳۰/۱ متر اختلاف معنیدار وجود دارد. دوبروولسکا (۲۰۰۶) در رابطه با زادآوری گونه بلوط در جنگل آمیخته در نتیجهی مشابهی دست یافت. دوبروولسکا و وبلن (۲۰۰۸) در تحقیقی در جنگل آمیخته نراد سفید در لهستان عدم اختلاف معنیدار تعداد نهال در سه طبقه ارتفاعی گزارش نمودند. در مقایسه حفره ها با توده مجاور آنها و در ارتباط با طبقهبندی ارتفاعی نهالها باید اظهار نمود که شرایط همگنی از لحاظ تعداد نهالها با توجه به طبقات ارتفاعی آنها (به جز طبقه بیش از ۳۰/۱ متر) وجود دارد (جدول۴-۱-۴). نتایج مشابه در تحقیقی در جنگل لورل[۱۲۲] اسپانیا به دست آمده است (آروالو و فرناندز-پالاسیوس[۱۲۳]، ۲۰۰۷). همان طوری که در جدول (۴-۲-۱) مشاهده میشود در منطقه مورد بررسی در طبقات مختلف حفره تاجپوشش و در رابطه با تعداد کل نهالها اختلاف معنیدار میباشد. موسوی و همکاران (۱۳۸۲) در جنگل راش حوزه گلبند (مازندران)، گلیج و همکاران (۱۳۸۶) در بررسی کمی زادآوری در حفره های ایجاد شده از اولین برش تکگزینی در شمشادستان مسکلی (مازندران)، کندرز و همکاران (۲۰۰۸) در جنگل راش اروپایی در مجارستان و ژیان و همکاران (۲۰۰۸) در جنگل سوزنی برگ در غرب سی چوان (چین) نتایج مشابهی دست یافتند.
در تحقیق امانزاده و همکاران (۱۳۸۷) در جنگلهای شمال (رامسر) مشخص شد که اختلاف معنیدار آماری (در سطح ۵ درصد) از نظر فراوانی نهال راش در واحد سطح در بین حفره های مختلف وجوددارد. همچنین نتایج مشابه توسط دوبروولسکا (۲۰۰۶) در رابطه با گونه بلوط در لهستان و وان در مایر و دیگنان[۱۲۴] (۱۹۹۹) در مورد گونه اکالیپتوس در جنوب شرقی استرالیا گزارش شده است. با افزایش سطح حفره تعداد نهالها افزایش مییابد، البته این افزایش ناچیز است و تغییرات تعداد نهالها از روند خاصی تبعیت نمیکند (جدول ۴-۲-۲). افزایش تعداد نهال با توجه به افزایش اندازه حفره با بررسی شیمیزو[۱۲۵] (۱۹۸۴) در جنگل پهن برگ همیشه سبز جزایر اگاساوا مطابقت دارد. در مقایسه میانگین تعداد نهالها در حفره ها و توده مجاور آنها (جدول ۴-۲-۳، ۴-۲-۴) اختلاف معنیداری مشاهده نشد. تحقیق فاجاردو و گراف[۱۲۶] (۲۰۰۰) در جنگل Nothofagus pumilio در جنوب غربی شیلی و آروالو و فرناندز- پالاسیوس (۲۰۰۷) جنگل لورل اسپانیا عدم اختلاف معنیدار تعداد نهالها در حفره ها و توده مجاور آنها نشان داد. نتایج این تحقیق در رابطه با تأثیر اندازه حفره و اثر متقابل اندازه حفره و موقعیت حفره با مطالعه کوتس (۲۰۰۲) در جنگل بریتیش کلمبیا ( گونه غان، کاج و نراد) همسو است. به طورکلی میتوان اظهار نمود که تعداد نهال در مرکز حفره ها کمتر از حاشیه آنها است، هرچند اختلاف معنیدار نمیباشد. زو و همکاران[۱۲۷] (۲۰۰۷) در جنگل picea mongolicaدر چین به نتیجه مشابهی دست یافتند. به علت شرایط سایه در زیر تاج درختان واقع در حاشیه حفره ها نهالهای بیشتری نسبت به مرکز حفره استقرار مییابند. در راشستان مورد مطالعه، تعداد نهالها در جهتهای شمال و مرکز حفره ها کمتر از سایر جهتها میباشد؛ هر چند که اختلاف معنیدار نبود (جدول ۴-۲-۵). گاگنون و همکاران (۲۰۰۴) در بررسی خود در توده جنگلی کاج Pinus Palustris در جنوبغربی فلوریدای امریکا عدم معنیداری تعداد نهال ها را در جهتهای مختلف در حفره ها گزارش نمود. دیاسی (۲۰۰۲) در بررسی خود در جنگلهای راش آمیخته در اسلوونی گزارش نمود که حاشیه شمالی حفره ها برای زادآوری به علت نور مستقیم و بارش کم نامناسب میباشد. چیان چیو و همکاران[۱۲۸](۱۹۸۵) در جنگل Abies alba در کا لابریا برای مرکز حفره ها این وضعیت را گزارش نمودند. عدم اختلاف معنیداری بین حفره ها و توده مجاور همسو با نتیجه مطالعه دیاسی[۱۲۹] (۲۰۰۲) در مورد Abies veitchi و Abies mariessii است. عوامل مختلفی نظیر حضور تمشک، سرخس، چرای دام، شرایط نامساعد جوی، سیکل بذر دهی (امان زاده و همکاران، ۱۳۸۵) و عملیات بهره برداری میتواند در میزان موفقیت زادآوری درختان راش نقش داشته باشد. علت کم بودن زادآوری در برخی جهتهای جغرافیایی در حفره ها میتواند به علت الگوهای تولید و پراکنش بذر، شرایط خاک و میکرواقلیم در حفره های تاجپوشش باشد که این وضعیت موجود با ایده مانفورد[۱۳۰] (۲۰۰۶) همسو میباشد.
دوبروولسکا و وبلن (۲۰۰۸) بر این باورند که فراوانی گونه های سایهپسند در حفره ها به فراوانی درختان مادری اطراف حفره ها بست
گی دارد. وضعیت زادآوری در شرایط مختلف میتواند مبین رفتار بومشناختی متنوع گونه راش در جنگل مورد مطالعه باشد (کندرز و همکاران ۲۰۰۸). زادآوری گونه های سایهپسند در حفره های تاجپوشش نشان میدهد که آنها قادر به عکسالعمل به تفاوتهای شدت نور در آشکوب تحتانی هستند (گوتیرز و همکاران[۱۳۱]،۲۰۰۸). اثرات متقابل حفره، جهت و نور بر تعداد کل نهالها باعث عدم اختلاف معنیداری از نظر پارامترهای مورد نظر در حفره ها شده است.
از نظر قطر یقه نهالها در سطوح مختلف حفره ها اختلاف معنیدار وجود نداشت که مخالف بررسی موسوی و همکاران(۱۳۸۲) و هوث و واگنر[۱۳۲] (۲۰۰۶) در مورد گونه Betula pendula میباشد. ولی نتیجه تحقیق گاگنون و همکاران (۲۰۰۴) نشان داد که در سطوح مختلف حفره ها از نظر قطر یقه نهالها اختلاف معنیدار وجود داشت (جدول۴-۲-۶). عدم اختلاف معنیداری میانگین قطر یقه نهالها در حفره ها و توده مجاور آنها و طبقات نور (جدول۴-۲-۶) میتواند نشانه شرایط تقریباً مشابه بین این دو موقعیت باشد.
نتایج این تحقیق نشان داد که جهت جغرافیایی بر میزان قطر یقه نهالها مؤثر نیست؛ همچنین اثرات متقابل جهت و نور و نیز موقعیت و جهت و نور روی قطر یقه نهالها اختلاف آماری معنیداری را نشان نداد. آمر وهمکاران (۲۰۰۸) نشان دادند که نه تنها اندازه و سن بر واکنش رویشی گیاهان نسبت به منابع موجود تأثیرگذار باشد بلکه عوامل محیطی دیگر مثل دما و رطوبت و عناصر غدایی خاک نیز میتوانند بر رشد نهالها مؤثر واقع شوند. با توجه وجود اختلاف معنیداری بین مرکز، حاشیه حفره ها و توده جنگلی مجاور (جدول ۴-۲-۸) و براساس ایده گری و اسپایس (۱۹۹۶) در مورد گونه Abies sp میتوان اذعان داشت که شرایط محیطی نظیر تاج درختان و ایجاد سایه توسط تاج درختان در حاشیه حفره ها برای رشد نهال گونه راش مناسب میباشد.
بر اساس نتایج به دست آمده میتوان اظهار داشت که شیوه تکگزینی درختی اجرا شده بعد از گذشت ۸ سال و با توجه به حفره های به وجود آمده اثر منفی بر میزان زادآوری نداشته و شرایط مشابهی با تودهجنگلی مجاور (بهره برداری نشده) دارد. بنابراین حفره های تشکیل شده با مساحت حداکثر ۵ آر برای زادآوری مناسب میباشد و پیشنهاد میشود که جهت کسب موفقیت در زادآوری در عملیات نشانهگذاری به مساحت مذکور توجه شود. موسوی و همکاران(۱۳۸۲) و امان زاده و همکاران (۱۳۸۵) نیز جهت بهبود زادآوری مساحت ۵ آر را به منظور بهبود زادآوری جنگل توصیه نمودهاند. جهت حفظ ساختار ناهمسالی توده های جنگلی با درختان جوان بیشتر در آشکوب تحتانی، شیوه تکگزینی درختی برای توسعه زادآوری میتواند به کار گرفته شود (فرانکلین[۱۳۳]، ۲۰۰۲ ).
ایجاد حفره در عملیات بهرهبرداری فرصت مناسبی برای تشکیل جنگلهایی با ساختار مشابه جنگلهای طبیعی وکهنسال فراهم میسازد (دروسلر و لوپکه، ۲۰۰۵). در شیوه بهرهبرداری تکگزینی پایدار تلاش میشود تا زادآوری درختان را ضمانت نماید (کوکونن و همکاران، ۲۰۰۸) و تأثیر حفره های تاجپوشش بر زادآوری بایستی به خوبی بررسی شده و این مسأله برای احیای بومسازگان تخریب شده مهم میباشد (ژیان، ۲۰۰۸). یک هدف عمده مدیریت جنگلداری نوین، استفاده مستمر از منابع طبیعی است که اغلب از طریق جنگلداری نزدیک به طبیعت حاصل میشود (مولدر و همکاران[۱۳۴]، ۲۰۰۸) و شیوه تکگزینی میتواند راهکار مناسبی برای راشستانهای شمال ایران باشد.
۵-۱-۲- تنوعزیستی گونه های گیاهی
تنوعگونهای به عنوان یکی از موضوعات مهم در بومشناسی جنگل مطرح می باشد و به عنوان شاخصی برای تعیین توان بومشناختی بومسازگانهای جنگلی، مقایسه آنها و ارزیابی در مکان و زمان سودمند است (روانبخش و همکاران،۱۳۸۶). دانستن مفاهیم اساسی تنوعزیستی برای جنگلداران، برنامهریزان و سایر مدیران منابعطبیعی اهمیت بهسزایی دارد؛ زیرا حفاظت تنوعزیستی ارزشمند است و به عنوان یک هدف اصلی در مدیریت جنگل و منظر طبیعی (پوربابایی و دادو،۱۳۸۴) و استفادهی از آن در برنامه ریزی جنگلداری نوین از اهمیت زیادی برخوردار میباشد.
واکنش حفره ها در جوامعگیاهی آشکوب تحتانی نسبت به جوامعگیاهی آشکوب فوقانی ممکن است بسیار متفاوت باشد؛ به ویژه در جنگلهای معتدله (مانند جنگلهای شمال ایران) که آشکوب تحتانی بسیار متنوع میباشد (جیلیام، ۲۰۰۷). شیوه های بهرهبرداری به دلیل تأثیرگذاری بر تنوع گونهای نیازمند ارزیابی بوده و کسب اطلاعات بیشتری از اثرات شیوه های مختلف جنگلشناسی بر تنوع گونهای ضروری است (ناگایکه و همکاران[۱۳۵]،۱۹۹۹ ). عملیات جنگلشناسی نوین به مدیریتجنگلی تأکید دارد که هر دو عامل بهرهبرداری و حفاظت تنوعزیستی در آن لحاظ شده باشد (میشل و همکاران[۱۳۶]،۲۰۰۲).
با شناسایی گونه های علفی (جدول۴- ۳- ۱) در راشستان مورد بررسی مشخص شد که ترکیب گیاگان گونه ها بین حفره ها و تودهجنگلی (۴- ۳- ۲) با تحقیق شومان و همکاران (۲۰۰۳) در جنگل کاج – بلوط امریکا، ناف و ولف (۲۰۰۷) در جنگل راش اروپایی- آلمان مطابقت دارد. ترکیب گونه های علفی در حفره ها با نتیجه تحقیق شعبانی و همکاران ( ۱۳۸۸) در جنگل راش در لالیس- نوشهر نیز همخوانی دارد. فاهی و پیوت من (۲۰۰۸) در تحقیقی درباره آشکوب تحتانی جنگل Pseudotsuga menziesii در اورگان امریکا پی بردند که ترکیب گونه در حفره های بزرگتر مشابه ترکیب گونه ها در حفره های کوچکتر میباشد. از نتایج تحقیق حاضر چنین استنباط میشود که گونه های گیاهی موجود در حفره ها، گونه های انحصاری حفره ها نبوده بلکه در توده جنگلی بهره برداری نشده هم حضور دارند. در حفره ها بیشتر گونه ها دار
ای فراوانی کمتری بودند در صورتی که در بین آنها گونه های کمتری با فراوانی بیشتر مشاهده شد. نتیجه مشابهی توسط ساپ کوتا و همکاران (۲۰۰۹) در جنگل سال (Shorea robusta) نپال گزارش شده است. گونه های گیاهی در بین حفره های تاج پوشش که بیشترین تعداد افراد را داشتند شامل گونه های گیاهیGalium odoratum, Solanum dulcamara , Mercurialis perennis, Viola alba Lamium album, Dryoptris filix-mas , Rubus hyrcanus, میباشند.
مولدر و همکاران (۲۰۰۸) بر این باورند که بعضی از گونه های گیاهی در شرایط محیطی( به ویژه نور) در جنگل راش بهتر زیست مینمایند. باربیر و همکاران[۱۳۷] (۲۰۰۸) اظهار داشتند که نیازهای نوری گیاهان آشکوب تحتانی در جنگل متفاوت میباشد. در حفره های تاجپوشش به وجود آمده در اثر اجرای شیوه تکگزینی در راشستان به ویژه در حفره های بزرگ، گونه تمشک (.Rubus sp) با پوشش بیشتری مشاهده شد که میتواند به علت شرایط نور باشد، گرچه عوامل دیگر نیز ممکن است دخیل باشند . شومان و همکاران (۲۰۰۳) بیان داشتند که بسیاری از گونههایی که در حفره ها حضور دارند گونه های نورپسند میباشند و البته با بسته شدن حفره ها، حضورآنها کاهش مییابد. دگن و همکاران[۱۳۸] (۲۰۰۵) اظهار نمودهاند که شرایط نور نسبتاً کم در جنگل راش به جزء در حفره های تاجپوشش وجود دارد. در تحقیق حاضر مشخص شد که وجود حفره ها با توجه به اندازه آنها از حضور گونه های سایهپسند جلوگیری ننموده است. خواص فیزیکو – شیمیایی خاک در حضور و استقرار گونه های آشکوب تحتانی جنگل مؤثر میباشند (وان اوجن و همکاران[۱۳۹] ، ۲۰۰۵). به طور کلی تنوع و تعداد افراد گونه های گیاهی ممکن است در طی زمان پس از بروز اختلال تغییر یابد (گولد بلوم[۱۴۰]، ۱۹۹۷).
با توجه به نتایج میتوان اظهار داشت که بین حفره های تاجپوشش به وجود آمده در اثر بهرهبرداری اختلاف معنیداری (به جز شاخص غنای مارگالف) از نظر شاخصهای تنوع زیستی مشاهده نشد؛ به طوریکه بیشترین میانگین غنای مارگالف برای حفره خیلی بزرگ به دست آمده است. تحقیق گالهیدی و همکاران(۲۰۰۶) مؤید این است که غنای گونهای بین حفره بزرگ و کوچک متفاوت میباشد. غنای گونهای بیشتر در حفره ها میتواند به علت بقای گونه های علفی نسبت به اختلال به وجود آمده باشد (دگن و همکاران،۲۰۰۵). با مقایسه میانگینها در جدولهای مختلف باید اذعان داشت که عوامل اندازه حفره، جهتهای جغرافیایی و نور و همچنین اثر متقابل نور و جهتهای جغرافیایی و اندازه حفره در میزان برخی شاخصهای تنوع مؤثر میباشد. در حفره های به وجود آمده در اثر شیوه تکگزینی مقدار نور، رطوبت خاک و عناصر غذایی زیاد شده که این عوامل باعث افزایش تعداد گونه های آشکوب تحتانی میشوند (فان اوهایمب و هارتل[۱۴۱]، ۲۰۰۹). در مناطقی که حفره ها تشکیل میشوند فضای آزاد برای تجدید حیات جنگل بهوجود میآید و تغییرات حاصله و ناهمگنی محیطی در داخل حفره ها و اطراف آنها به حضور، رشد، توسعه و تنوع گیاهان تأثیر میگذارد (وان- ایسنرود و همکاران، ۲۰۰۰) و چنین وضعیتی را در حفره های تشکیل شده میتوان مشاهده نمود. با توجه به اندازه و کیفیت حفره ها، گونه های گیاهی موجود در آنها متفاوت میباشند (آبه و همکاران،۱۹۹۵ ؛ ناکاشیزوکا[۱۴۲] ، ۱۹۸۹) اما در حفره های تاجپوشش در قطعات مورد بررسی اختلاف کمتری از نظر ترکیب گونه های علفی مشاهده شد، به طوری که ۱۴ گونه (۴۲/۴۲%) در کلیه طبقات حفره ها حضور داشتند. تنوع گونهای زیاد و کم در حاشیه حفره ها با نظر فاهی و پیوت من (۲۰۰۸) همخوانی دارد. برخی مطالعات نشان میدهد که زمان تشکیل حفره، تنوع اندازه حفره و تفاوت شرایط محیطی حفره ها در تنوعزیستی گونه ها در جنگل نقش دارند (گرای و همکاران[۱۴۳]، ۲۰۰۲).

اسپکتور و همکاران رفتارهای ضدتولید را بر اساس اهدافشان به دو دسته تقسیم کرده اند که شامل:
الف: رفتارهای ضدتولید نسبت به افراد[۴۳]
«رفتارهای ضدتولید نسبت به افراد به عنوان رفتارهای عمدی و از روی میل کارکنان که به افراد سازمان آسیب وارد می کند» تعریف می شود.
ب: رفتارهای ضدتولید نسبت به سازمان[۴۴]
«رفتارهای ضدتولید نسبت به سازمان به عنوان رفتار عمدی و از روی میل کارکنان که سبب آسیب رسانی و ضربه به سازمان می شود» تعریف می گردد (به نقل از مهداد،۱۳۸۷، ص۱۵۳).
۲-۱-۲-۲ طبقه بندی رفتارهای ضدتولید از نگاه گرایز(۱۹۹۹)
گرایز (به نقل از مهداد،۱۳۸۹) ۸۷ رفتار مجزای ضدتولید را شناسایی و با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل عاملی در ۱۱ طبقه ارائه نموده است.

• دزدی و رفتارهای مرتبط مانند: سرقت نقدی یا جنسی، استفاده نادرست از تخفیف های خاص کارکنان، بخشیدن کالا یا خدمات سازمان.
• تخریب لوازم و تجهیزات مانند: آسیب یا تخریب تجهیزات، خرابکاری در تولید.
• استفاده نادرست از اطلاعات: مانند لو دادن اطلاعات محرمانه، ارائه اطلاعات غلط.
• استفاده نادرست از زمان و منابع مانند: هدر دادن زمان، انجام امور شخصی در زمان کار، دست کاری در زمان ورود و خروج.
• رفتار ناایمن مانند: عدم تبعیت از قوانین ایمنی، شکست در یادگیری اصول و روش های ایمنی.
• حضور کم در محیط کار مانند: غیبت ها و تأخیرهای غیرموجه، استفاده نادرست از مرخصی پزشکی.
• کیفیت کار پایین مانند: انجام آگاهانه کار به صورت کند و بدون کیفیت.
• استفاده از الکل مانند: استفاده از مشروبات الکلی در محیط کار، مست آمدن بر سر کار.
• استفاده از داروهای مخدر مانند: همراه داشتن، استفاده و فروش داروهای مخدر در محیط کار.
• رفتارهای کلامی نامناسب مانند: جدل با مشتریان، آسیب کلامی به همکاران.
• رفتارهای جسمانی نامناسب مانند: حملات جسمانی به همکاران، دسترسی جسمانی به همکاران (به نقل از مهداد،۱۳۸۷).

۲-۱-۳ ابعاد پنج گانه رفتارهای ضدتولید
بسیاری از اثرات رفتارهای ضدتولید ریشه در مطالعه ی پرخاشگری انسان دارد و این چنین نظریه ها، بیشتر هیجانات منفی مثل خشم و یا ناکامی در پاسخ به شرایط محیطی را با پیشینه روان شناختی اجتماعی (اندرسون[۴۵] و همکاران،۱۹۹۵: برکویتز[۴۶]،۱۹۹۸) و محیط کار (فوکس و اسپکتور،۱۹۹۹) پیوند می دهند. به علاوه زمانی که دامنه ی شرایط به طور ناگهانی نسبت به دامنه ی وسیعی از فشارزاهای شغلی بسط یافت باعث به وجود آمدن هیجانات منفی متنوعی می شود (فوکس و همکاران[۴۷]،۲۰۰۱).
شباهت هایی بین الگوهای مبتنی بر پرخاشگری و الگوهای متمرکز بر بی عدالتی وجود دارد، به این دلیل که نقش هیجانات منفی در پاسخ به موقعیت های ادراک شده مهم می باشد (فوگر و اسارلیکی،۲۰۰۵).
پیشینه پرخاشگری بین دو شکل اصولی پرخاشگری یعنی انگیزه خصمانه در مقابل پرخاشگری وسیله ای، تمایز قائل شده اند. پرخاشگری خصومت آمیز با هیجانات منفی، بیش از همه به طور نمونه خشم که اغلب به صورت تکانشی و صدمه زدن است به عنوان انگیزه ی اولیه همبسته است و پرخاشگری وسیله ای با هیجانات همبسته نیست و بیشتر با اهداف کلی صدمه زدن همبسته است (برکویتز،۱۹۹۸).
اندرسون و بوشمن[۴۸] (۲۰۰۴) دریافت کردند که انگیزه ابتدایی پرخاشگری صدمه زدن می باشد اما انگیزه ی انتهایی آن سرقت می باشد. در حقیقت برخی پژوهشگران شکل هایی از پرخاشگری مثل رفتار تلافی جویانه سازمانی (فوگر و اسکارلیکی،۲۰۰۵) و انتقام (بیس و تریپ،۲۰۰۵) که ممکن است کنش عملی یا موافق پرخاشگری وسیله ای نتیجه دهد را اضافه کردند (به نقل از پرتو،۱۳۸۹).
۲-۱-۳-۱ بدرفتاری با دیگران[۴۹]
رفتارهای آسیب رسان مستقیم نسبت به همکاران و دیگران می باشد که این آسیب می تواند فیزیکی یا روان شناختی باشد که شامل: خشونت، آزار، مسخره کردن دیگران، گستاخی مستقیم کارکنان با همکاران، سرپرست یا مدیر است. این رفتارها می تواند اشکال خفیفی مثل بی نزاکتی را که عمدتاً شامل بی احترامی است تا انواع شدیدتری از سوء رفتار و قلدری را که شامل خشونت فیزیکی می شود، دربر بگیرد. چنین رفتارهایی شکل های مستقیم پرخاشگری هستند، هرچند میل به پرخاشگری فیزیکی در محیط کار پایین می باشد؛ بنابراین بیش ترین مطالعات پژوهشی اساساً شکل های غیرفیزیکی را سنجیده اند. در مطالعات جدید حوزه ی صنعتی-سازمانی در اسکاندیناوی، این رفتارها به عنوان پدیده ای رایج و ذاتاً مخرب برای افراد و سازمان ها تشخیص داده شدند (اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶: اسپکتور،۲۰۰۶).
برکویتز (۱۹۹۸) مطرح کرد که «چگونه فشارزاها و دیگر موقعیت های ناخوشایند با پرخاشگری خصمانه به واسطه ی هیجان منفی پیوند یافته اند که شامل چیزهایی که موجب درد جسمانی و همچنین فشارزاهایی که ممکن است سبب ناراحتی های روان شناختی شود هستند»(ص۵۰). فوکس و اسپکتور (۱۹۹۹)
کشلی و هارویز[۵۰] (۲۰۰۵) بر روی بدرفتاری هیجانی که در محیط کار صورت می گیرد کار کردند و دریافتند که عوامل اضافی در بروز چنین رفتارهایی مشارکت دارند. آن ها ثابت کردند که چگونه هنجارهای اجتماعی و فرهنگ سازمانی می تواند چنین رفتارهایی را حمایت و پشتیبانی کند و یا آن ها را کاهش دهد؛ بنابراین شرایط کاری استرس زا ممکن است منجر به بدرفتاری در محیط های کاری شود (به نقل از اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶).

• عوامل بدرفتاری کردن با دیگران

فشارزاهای شغلی، هیجانات منفی، تعارض میان فردی، خستگی، ناخشنودی شغلی، پیشنهادات کثیف (پیشنهاد بی شرمانه)، نادیده گرفتن شخص و بی عدالتی می توانند باعث بروز چنین رفتارهایی بشود. اسپکتور و همکاران (۲۰۰۶) طی یک فراتحلیل اظهار داشتند که: «بدرفتاری بیشتر ناشی از تمایلات خصمانه می باشد، بدرفتاری با فشارزاها و هیجانات منفی رابطه دارد. از فشارزاها تعارض میان فردی بیش ترین ارتباط را با بدرفتاری دارد، برای آن که به تجربه های ناخوشایند فرد از دیگر کارکنان بر می گردد.»(ص۴۴۹).
۲-۱-۳-۲ انحراف از تولید[۵۱]
«ناتوانی در انجام وظایف شغلی به طور موثر به نحوی که انجام آن در آینده فرض شود»(هالینجر ۱۹۸۶، ص۵۳).
-چه عواملی باعث انحراف از تولید می شود؟
خستگی، افسردگی، عصبانیت، تعارض میان فردی و بی عدالتی می تواند باعث بروز رفتار انحراف از تولید شود (اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶).
۲-۱-۳-۳ خرابکاری[۵۲]
«نابود کردن یا تخریب فیزیکی اموال و دارایی های کارفرما (سازمان) به طوری که برای سازمان هزینه دربرداشته باشد»(چن و اسپکتور ۱۹۹۲، ص۱۷۷۷).
خرابکاری در محیط کار، «رفتاری است به قصد خسارت، مختل کردن عملیات سازمان ها به خاطر مقاصد شخصی که خرابکار به وسیله تبلیغات نامطلوب، تأخیر در تولید، خسارت به اموال و دارایی ها، خراب کردن روابط کاری یا صدمه زدن به کارمندان و مشتریان ایجاد می کند.» (کرینو[۵۳]،۱۹۹۴، ص۳۱۲).
اگرچه انحراف از تولید و خرابکاری دو شکل متفاوت از رفتارهای ضدتولید هستند، اما تشکیل دهنده بسیاری از موارد منفعل تر (ناتوانی در انجام وظیفه و یا انجام آن به طور صحیح) و در آخر فعال تر (عملاً خراب کردن وسایل) می باشد، آن ها از لحاظ نظری به هم پیوند یافته اند و ممکن است در بعضی موارد اساساً یکسان باشند. برخی از پژوهشگران، پرخاشگری در محیط کار را مطرح کرده اند که انحراف از تولید و خرابکاری شکل های تغییریافته پرخاشگری نسبت به اهداف سازمان اند تا نسبت به افراد (نیومن و بارون،۱۹۹۷).
–چه عواملی باعث خرابکاری در سازمان می شود؟
هیجانات منفی، محیط فیزیکی سازمان، رفتارهای سرپرستان و مدیران، عدم آموزش ابزارها و تجهیزات، ابهام نقش، تعارض نقش، ناخوشنودی شغلی و بی عدالتی، عواملی هستند که می توانند باعث رفتار خرابکارانه در سازمان بشوند (اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶).
کارمندی که احساس می کند به طور ناعادلانه با او رفتار شده ممکن است سعی کند که این رفتار را با مرتکب شدن به خرابکاری صاف کند (آمبروز، مارک، سیبرایت و اسچمینک[۵۴]،۲۰۰۲).
۲-۱-۳-۴ سرقت[۵۵]
برداشتن و استفاده از اموال و منابع سازمان جهت رفع نیازهای مادی و یا به قصد آسیب رساندن به سازمان، سرقت به وسیله ی کارکنان همانند خرابکاری به عنوان مسئله ی اصلی برای سازمان ها تشخیص داده شده است. (بارون و نیومن ۱۹۹۷) دریافتند که سرقت می تواند یک شکل از پرخاشگری علیه یک سازمان باشد که فرد قصد آسیب رساندن به آن دارد. آن ها همچنین بسیاری از عوامل مثل بدرفتاری را عامل سرقت فرد از سازمان دانستند. به هر حال بیش ترین تدابیر برای سرقت کارکنان رسیدگی به دیگر عوامل می باشد (اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶).
-چه عواملی باعث سرقت کارکنان از سازمان می شود؟
بدرفتاری رؤسا و سرپرستان با زیردستان، خودکنترلی پایین کارکنان، می تواند باعث سرقت آن ها از سازمان بشود (پاین و جنی[۵۶]،۲۰۰۴).
اگرچه بی عدالتی به عنوان یک فشارزا محسوب می شود اما سرقت از دیگر هیجانات منفی متأثر می گردد؛ به عبارت دیگر یک شخص سرقت می کند که به سازمان آسیب برساند، اما این برای بدست آوردن عدالت است برای بدست آوردن یک سود اقتصادی مطلوب (فوکس و همکاران،۲۰۰۱).
۲-۱-۳-۵ رفتارهای کناره گیرانه[۵۷]
رفتارهایی که مدت زمان کاری مورد نیاز سازمان را محدود و کاهش می دهد که شامل:
غیبت: عدم حضور کارمند در محل کار طی ساعت تعیین شده توسط کارفرما.
تأخیرها: دیر آمدن، وقفه های طولانی در محیط کار، زود دست از کار کشیدن و رفتن (اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶).
-چه دلایلی برای رفتارهای کناره گیرانه وجود دارد؟
اختلالات روان شناختی، استرس، هنجارهای اجتماعی، فرهنگ، تعارض کار مدیریت و تفاوت های فردی می توانند به عنوان دلایلی برای بروز چنین رفتارهایی باشند. رفتارهای کناره گیرانه با دیگر رفتارهای ضدتولید مغایرت دارد؛ زیرا آن ها، تلاشی برای اجتناب کردن یا فرار کردن از کار می باشند تا اینکه به طور مستقیم آسیب برساند. یک شخص ممکن است تمایل داشته باشد که از فشارزاها، بی عدالتی، ناخشنودی شغلی و خستگی که باعث هیجانات منفی می شود فرار کند (اسپکتور و همکاران،۲۰۰۶).
۲-۱-۴ پیشایندهای رفتارهای ضدتولید

نسبت به مقتول دوم متهم اظهار داشته « پس از شلیک به (م) از ترس (ن) رفیق دیگر او تیری هم به طرف او رها کرده که از پشت سر به او اصابت کرد. از این اظهار استفاده می گردد که (ن) چون تفنگ نداشته خطری برای او ایجاد نمی کرده و بعلاوه در حال فرار بوده که تیر به پشت او اصابت کرده است.
دراین پرونده موضوعی که جلب توجه را می کند مدت بازداشت متهم است در دفعه اول از ۱۲/۱۲/۳۲ تا ۱۱/۳/۳۳ یعنی جمعاً سه ماه زندانی بوده و در دفعه دوم در تاریخ ۴/۳/۳۶ مجدداً بازداشت می گردد. ولی در ۲۵/۶/۳۷ آزاد می شود به عبارت اخری شخصی که مرتکب دو فقره قتل و قاچاق اسلحه شده جمعاً بیش از یکسال و اندی در بازداشت نبوده است.
از تشریحات فوق مسلم می گردد که متهم برای نپرداختن قیمت شش نفر شتر مبادرت به قتل دو نفر کرده است و با فطانتی که دارد ارتکاب قتل را اقرار نموده ولی آنرا به سکوت دفاع مشروع جلوه داده است و برای سلب اثر از جنایات ارتکابی خود با نفوذ محلی که دارد شهرت داده که مقتولین از قاتلین و سارقین معروف بوده در صورتیکه هیچ دلیل محکمه پذیری در پرونده دیده نمی شود.
بنا به مراتب بالا تقاضای ابرام حکم دادگاه را می نمایم.
دادستان کل کشور- عبدالحسین علی آبادی
چنین رأی می دهند:
«اعتراض وکیل فرجام خواه به خلاصه اینکه حکم صادر در مقام رد دفاع موکل موجه مدلل نیست و به شمارالیه مقتولین مسلحانه حمله نموده اند و نامبرده طبق ماده ۱۸۴ قانون مجازات عمومی معاف از مجازات می باشد وارد نیست زیرا:
اولاً – در مورد قتل (م) پس از اینکه متهم اسلحه را گرفته دیگر خظری از ناحیه وی متصور نبوده است و در موضوع قتل (ن) طبق مستفاد از گواهی پزشک و محتویات پرونده به نامبرده در حال فرار گلوله اصابت کرده و اسلحه هم همراه نداشته است.
ثانیاً- اساساً در ابتدای قضیه فرضاً متهم خطری از ناحیه مقتولین نسبت به خود تصور نموده رهایی از خطر به طرق دیگر با توجه به کیفیت واقعه میسر بوده است. از این رو قضیه مشمول ماده مزبور و معافیت از مجازات نمی باشد و چون دادگاه با عنایت به مراتب موجهاً دفاع متهم را رد کرده و با احراز بزهکاری او نسبت به جرائم انتسابی تعیین کیفر نموده و بررسیدگی و دادنامه فرجام خواسته اشکالی به نظر نمی رسد لذا رأی مزبور با اکثریت آرا ابرام می شود.»
۲۰- رأی شعبه ۲۷ دیوان عالی کشور بشماره ۴۴۸ – ۲۵/۱/۱۳۷۱[۱۷۵]
خلاصه جریان پرونده: بسمه تعالی آقای «ب» فرزند … ۱۹ساله اهل و ساکن … فاقد پیشینه کیفری متهم است به قتل عمدی مرحوم «ج» با کارد و ارتکاب عمل شنیع لواط با «الف» ۱۷ ساله بدین شرح که پرونده چند نفر متهم در رابطه با لواط دارد. مجنی علیه در محضر دادگاه صفحه ۱۳۲ گفته است:« من با همه این متهمین رفیق بودم، شب خانه ما کسی نبود. با آقای «د» در خانه مان نشسته بودیم یکمرتبه دیدم متهم ردیف ۱ از راه پله پشت بام آمد پایین و با چاقو به گردن من گذاشت و گفت باید چنین کنم. مقداری دفاع کردم زورم نرسید بعد بقیه متهمین امدند و به من زور شدند. هرچه مقاومت کردم با چوب به من زدند. بعد متهم فوق الذکر آمد لاپایی کرد و دخول نکرد و بعداً بقیه چنین کردند و متهم فوق الذکر دوباره آمد و عمل را تکرار کرد سپس متهم با مقتول جر وبحث کردند و به همدیگر فحش دادند و دعوا شروع شد.»
متهم در صفحات ۶۷ و ۷۹ و غیر آن گفته است:« فقط دست آقای «ه» چاقو بود به طرف من حمله کرد و دو ضربه به دست من زد و رفتیم عقب تر مقتول با آجر به سرم زد. چاقو پرت کردم به کتف او زدم و فرار کردم و چاقوی من بزرگ بود وفقط آقای «ه» شکایت دارم.»
و در جای دیگر گفته است:« با چاقو ریختند روی من و مقتول با سنگ آمد جلو من و با سنگ زد به سر من، دیگر چاره ای نبود من از خودم دفاع کردم» و در صفحه ۶۸ به لواط اعتراف کرده و شهود عینی در صفحات ۱۳و۱۵و۲۴و۶۶و۶۷و۱۲۷و۱۲۹و۱۳۰ درگیری متهم و مقتول و ضربه متهم به مقتول را گواهی کرده اند و از حمله دیگران به متهم سخنی به میان نیاورده اند و شهود دیگر در صفحات ۳۹و۴۰و۱۲۸و۱۳۱ حمله دیگران به متهم را نیز بیان داشته اند.
طبق گواهی پزشکی علت فوت بریدگی عمیق و وسیع قاعده گردن طرف چپ تشخیص داده شده و براساس شکایت اولیای دم دادسرای عمومی … به موجب کیفر خواست شماره ۲۲۳۸-۵/۸/۷۰ تقاضای تعیین کیفر کرده و دادگاه کیفری یک … طی دادنامه شماره ۵۴۹-۲۷/۱۱/۷۰ با توجه به محتویات پرونده و اینکه متهم مورد هجوم جمعی قرار گرفته و از چند ناحیه مضروب گردیده و هرچه کمک طلبیده و جهت فرار به عقب رفته ولی مسیر نگردیده و جهت دفاع از خود ضربه ای به مقتول زده که او نیز ضربه ای با شیء به سر متهم زده و ضربه متهم جهت دفاع مشروع بوده و توسل به مقامات مسئول ممکن نبود نوشته است» که مورد اعتراض دادیار محترم قرار گرفته مبنی بر اینکه با توجه به اقاریر صریح متهم و دیگر متهمین در خصوص این که مقتول با سنگ یا آجر حمله نموده و متهم صریحاً اقرار نموده که با چاقو به کتف مقتول زده و گفته«من و آقای«ه» چاقو داشته ایم و دیگران چاقو نداشته اند و فقط آقای «ه» به من حمله کرد،نه مقتول» علی هذا به اینکه ایراد جرح و قتل با چاقو در مقابل سنگ یا آجر دفاع مشروع محسوب نمی گردد، لذا حکم صادره را خلاف صریح موازین شرع و قانون دانسته و تقاضای تجدید نظر نموده و دادگاه مزبور به نظر خود باقی مانده و پرونده جهت تجدیدنظر به شعبه ۲۷دیوان عالی کشور ارسال گردیده است.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید و پس از قرائت گزارش آقای … عضو ممیز و اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای … دادیار دیوان عالی کشور اجمالاً مبنی بر قابلیت تجدید نظر دادنامه شماره ۵۴۹-۲۷/۱۱/۷۰ فرجامخواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:
«بسمه تعالی. با توجه به محتویات پرونده و امعان نظر در آن اولاً متهم به قتل آقای«ب» در مراحل مختلف تحقیق و بازپرسی دراظهارات خود اضطراب شدید داشته بلکه دچار تناقض گویی شده وگاهی داشتن چاقو و کارد و ایراد ضرب به آن به مقتول را به طور کلی منکر شده (برگ۸) و گاهی همه چیز را قبول داشته و صریحاً اعتراف نموده که « با چاقو زدم به کتف او خورد، قبول دارم» (برگ۴۹) و گاهی هم بعد از مواجهه حضوری با شهود و گواهان (که متهم آنها را دوست و طرفدار خود دانسته) ضمن اعتراف به اینکه « من چاقو داشتم به طرف کتف چپ او پرت کردم …» ولی عمل خود را به عنوان دفاع توصیف و توجیه نموده است (برگ۴۴) ضمن اینکه متهم اعتراف نموده که انگیزه قتل بر سر بچه بازی و لواط در مورد آقای «الف» بوده (برگ۴۴و۴۵و۵۰) و ثانیاً در اینکه قتل آقای«ج» توسط متهم یاد شده انجام گرفته، مورد قبول خود متهم بوده برای دادگاه هم محرز و مسلم است، زیرا با توجه به اضطراب و تناقضگویی هایی که در اظهارات متهم مشاهده می شود یک جا گفته است «آقای «ج» با سنگ آمد جلوی من و به من زد» و گاهی گفته «آقای ج (مقتول) با آجر به سر من زد و من نیز از خودم دفاع کردم» (برگ۴۴) دوست متهم … هم گفته یک مرتبه آقای «ج» درحالی که سنگ در دست داشت به طرف آقای «ب»(متهم) حمله ور شد (برگ۴۳) با در نظر گرفتن انگیزه نزاع و سبق تصمیم متهم و سایر قرائن و اینکه برای متهم اگر قصد درگیری نداشته و به قول خودش« نمی خواسته پرروگری آنها را کم کند.» امکان فرار داشته لذا دفاع با تجاوز خطر متناسب نبوده و دفاع مشروع نخواهد بود و قتل عمدی به نظر می رسد. از این جهت اعتراض دادیار محترم وارد است و با نقض دادنامه فوق الاشعار پرونده در اجرای ماده ۵ قانون تجدید نظر احکام دادگاهها مصوب سال ۶۷ عودت داده می شود.»
۲۲- رأی شعبه ۲۷ دیوان عالی کشور بشماره ۹۸۰ – ۱۴/۹/۱۳۷۱[۱۷۶]
خلاصه جریان پرونده: طبق کیفرخواست شماره : ۲۲۳۸-۵/۸/۷۰ دادسرای عمومی … ، آقای «ب» فرزند … ۱۹ساله، اهل و ساکن …، فاقد پیشینه محکومیت کیفری، به اتهام قتل عمدی مرحوم «ج» با کارد، تحت پیگرد و بازجویی قرار گرفته و با احراز اتهام انتسابی به نامبرده، پرونده به دادگاه کیفری یک … شعبه ۷ ارجاع شده و دادگاه مزبور، پس از رسیدگی ماهوی، طی دادنامه شماره ۵۴۹-۲۷/۱۱/۷۰ اعلام داشته است:« بنا به جهات معروضه فوق و محتویات پرونده و اظهارات شهود و سایر قرائن و امارات، به نظر می رسد که عمل متهم از موارد دفاع مشروع بوده و در آن موقعیت توسل به مقامات مسئول ممکن نبوده و با توجه به تحمل چند ضربه چاقو و غیره، عمل وی متناسب بوده و دفاع مشروع تلقی می گردد و قابل تعقیب و مجازات نیست» که دادنامه صادره مورد اعتراض دادیار جانشین دادستان واقع شده و اظهار داشته است « نظر به اینکه ایراد جرح و قتل با چاقو در مقابل سنگ یا آجر، دفاع مشروع (یعنی متناسب) محسوب نمی شود، لذا حکم را خلاف صریح موازین شرع و قانون دانسته، به حکم اعتراض و تقاضای تجدید نظر دارم» که متعاقباً پرونده در اجرای ماده ۳قانون تجدیدنظر جهت رسیدگی به اعتراض تجدیدنظرخواه در شعبه ۲۷دیوان عالی کشور مطرح و این شعبه، اعتراض دادیار محترم را وارد دانسته و اعلام داشته است: « دفاع با تجاوز و خطر متناسب نبوده و دفاع مشروع نخواهد بود و قتل موصوف، عمدی به نظر می رسد» و طی دادنامه شماره ۴۴۸-۲۵/۱/۷۱ رأی دادگاهها مصوب سال۶۷ به مرجع مربوط جهت اقدام بایسته، بازگشت داده است که پرونده مجدداً تحت بررسی و تحقیق در شعبه هشتم دادگاه کیفری یک … قرار گرفته است و دادگاه مرجوع الیه، طی دادنامه شماره: ۳۰۴-۲۶/۶/۷۱ اعلام نموده:« با توجه به اظهارات مطلعین مبنی بر اینکه مرحوم «ج» با آجر یا سنگ بدواً به متهم حمله کرده و متهم نامبرده به اعتقاد دفاع از خود و مهدورالدم بودن مقتول، مرتکب عمل فوق (یعنی قتل) گردیده ولی نظر به عدم تناسب دفاع با چاقو به عمل مقتول و عدم اثبات آن در دادگاه، عمل وی منطبق با صدر تبصره۲ماده ۲۹۵ و بند ب ماده مزبور و ماده ۲۷۹ و بند ب ماده ۳۰۲ و ۳۰۴ قانون مجازات اسلامی» که شعبه هشتم دادگاه کیفری یک … با استناد به مواد مذکوره، قتل را شبه عمد تشخیص داده و لذا متهم موصوف را به پرداخت یک دیه کامله مرد مسلمان در حق شکایت اولیای دم محکوم کرده است که این بار، دادنامه صادره از شعبه هشتم دادگاه کیفری یک … ، مورد اعتراض حکم قصاص متهم گردیده است. متعاقباً دادگاه مزبور ضمن رد اعتراض فرجامخواه و بقاء بر رأی خود، پرونده را در اجرای قانون تجدید نظر به دیوان عالی کشور ارسال کرده و به لحاظ سابقه در این شعبه ارجاع شده است.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید و پس از قرائت گزارش آقای … عضو ممیز و اوراق پرونده دادنامه شماره : ۳۰۴-۲۶/۶/۷۱ فرجامخواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهند:
«بسمه تعالی. با توجه به محتویات پرونده و اینکه دادگاه اخیر در دادنامه فوق الاشاره، نظر این شعبه مبنی بر اینکه عمل متهم آقای «ب» (ایراد ضرب و جرح با کارد یا چاقو به کتف و گردن، منتهی به فوت آقای«ج» دفاع متناسب و مشروع نبوده را تصدیق و قبول کرده، النهایه اینکه عمل مذکور را با صدر تبصره ۲ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی منطبق دانسته، صحیح به نظر نمی رسد، زیرا به قول خود متهم (در برگ ۴۴) انگیزه نزاع و قتل بر سر بچه بازی و لواط در مورد آقای «الف» بوده که چند شب قبل از درگیری اتفاق افتاده بنابراین مقتول قصد تجاوز فعلی به او یا شخص دیگری را نداشته تا متهم در مقام جلوگیری و رد آن تا حد کشتن او برآمده باشد تا عنوان (اعتقاد مهدورالدم) بر او صدق نماید و با عنایت به اظهارات دیگر متهم ( دربرگهای ۴۳تا۴۵و۶۸و۶۹) که متهم جریان درگیری و قتل را توضیح داده و در آخر می گوید:« چون چاقو خورده بودم، سر جوش بودم و ناشی هستم چنین چاقویی زدم» که در مجموع اعتقاد مهدورالدم معنی و مفهومی ندارد (ضمن اینکه از اظهارات متهم عمل شنیع لواط با عنف و اکراه و ایذاء نسبت به آقای«الف» به طور متعارف علم حاصل است) و اظهارات شهود و مطلعین (در برگهای۶،۷،۱۳،۱۵،۱۷ تا ۲۰،۲۴،۲۷، و خصوصاً ۶۶ و ۱۸۱ تا ۱۸۴) و سایر قرائن و امارات، بخوبی معلوم می گردد که متهم قصد درگیری و زد و خورد را داشته و الا به آسانی می توانست فرار کند و بالجمله احتمال دفاع مشروع متهم و اعتقاد مهدورالدم بودن مقتول منتفی است و اعتراض پدر مقتول، وارد است. لذا دادنامه شماره: ۳۰۴-۲۶/۶/۷۱ نقض می گردد و پرونده در اجرای ماده ۵ قانون تجدیدنظر، عودت داده می شود.»
۲۳- رأی هیأت عمومی دیوانعالی کشور بشماره ۲ – ۶/۲/۱۳۷۹[۱۷۷]
۱- مرحلهی تحقیقات نیروی انتظامی: بر اساس گزارش نیروی انتظامی ( ساعت ۲۳ مورخ ۲۱/۶/۱۳۷۱) برابر تماس تلفنی و حسب دستور افسر نگهبان وقت به محل درگیری واقع د ر فیروز آباد عزیمت نموده و با رسیدن ما درگیری خاتمه یافته ولی آثار جرم از قبیل چوب دستی و داس و غیره مشاهده گردیده و طرفین زخمی نیز به بیمارستان امام خمینی منتقل شدند و یکی از آنان به نام عیسی… سن ۵۵ ساله که از ناحیه ی سر دچار شکستگی شده و قبل از رسیدن به بیمارستان فوت نموده است و سه نفر دیگر که فعلا هویت آنان مشخص نیست جهت مداوای بیشتر به بیمارستان بابل انتقال شده اند و چند نفر دیگر نیز در این بیمارستان ( امام خمینی) قسمت اورژانس سر پایی مداوا شدند. با تحقیقات به عمل آمده دو نفر به نامهای عیسی … که فوت نموده است و شخص دیگری به نام حرمت… با هم اختلاف داشتهاند که باعث درگیری قبیلهای شده است و هنوز از چگونگی اختلاف اطلاع دقیقی در دست نیست و جنازه با اجازهی دادستان محترم با تحقیقات بعدی فعلا به سرد خانه ی بابلسرانتقال شده است …) ( صفحهی۳)
بررسی های بعدی نشان می دهد که اختلاف به واسطهی سرقت گوسفندان عیسی … به وجود آمده که علی الظاهر در این موردآقایان حرمت و نعمت را مورد اتهام قرار داده اند و نهایتا موضوع به تنظیم صورت جلسه مورخ ۲۲/۱۱/۱۳۷۰ منتهی می شود که متن صورت جلسه این گونه نوشته شده است : در مورخه ی۲۲/۱۱/۱۳۷۰ شب سه شنبه جلسهای در منزل علیرضا … اعضای شورای اسلامی و برادر آقا برار … عضو شورای اسلامیبا طرفین دعاوی آقایان عیسی … و ( حرمت… و نعمت… و شید الله…) برقرار گردیده در رابطه با سرقت رفتن گوسفندان عیسی … که آقای عیسی … از دست آقایان داخل پرانتز مشکوک بوده و با بحثو تبادلنظر و نظر خواهی از طرفین دعاوی هیچ گونه نتیجه بخش نبوده و در پایان با همه تلاش موفق به اصلاح طرفین نشدیم و آقای عیسی . . . حاضر به اصلاح وصلح نگردیده و سر سازش نداشت و خواستار شکایت به مرجع بالاتر گردید .
بانو ماهتابه . . . ( همسر مقتول عیسی . . .) در مورد علت درگیری چنین توضیح داده است : با توجه به کینه ی قبلی در خصوص سرقت گوسفندان اینجانب درگیری ایجاد کرده و هر کسی را که جهت میانجیگری نیز می آمد به باد کتک می گرفتند .) ( صفحه ی ۷ ) نام برده اظهار داشتهکه فقط از عقیل . . . که ساکن نوشهر و علت و مسبب در گیری می باشد شکایت دارم و نیز توضیح می دهد که : ( فرزندم احمد از سر کار ( خرمنکوبی ) ) برگشته که بنده دروازه را باز کردم که فرزندم وارد منزل شود که در همین حال متوجه شدم یک عده افراد با در دست چوب به طرف منزل ما می آمدند که وارد منزل ما شده و همه ی کسانی که در منزل حضور داشتند را مورد ضرب و شتم قراردادندکه بنده بی حال شده از مابقی جریان اطلاع ندارم می پرسند داس و چوب دست چه کسانی بوده است ؟ می گوید : داس در دست عقیل بود ه که سر شوهرم زد و بنده را نیز مجروح کرده است و دست بقیه ی افراد هم چوب و داس بوده است . ) ( صفحه ی ۷ )
عقیل . . . در بازجویی علت درگیری را بدین نحو توضیح می دهد : ( من از نوشهر جهت دیدن خانواده ام آمدم به منزل پدرم واقع در روستای فیروز آباد و غروب یک ساعت بعد از اذان با دوچرخه به اتفاق فرزند خودم در حال رفتن از منزل برادرم به منزل پدرم بودم که درب منزل آقا عیسی را دیدم ناگهان فرزندش به نام محمود با چوب آمد جلو و به من گفت بایست که من تا دوچرخه را کنترل نمایم و بایستم ناگهان چوب بر پشت من اصابت کرد که در همین موقع دو نفر زن و مرد که همه از اعضایخانواده اش اعم ا ز عیسی و زن و دخترش بودند که من سه الی چهار تا چوب خوردم بچه و دوچرخه را رها کردم که بهمنزل پدرم که حدود ۲۰۰ متر منزل ایشان با منزل پدرم فاصله بود که من داد و فریاد نمودم پدرم آمد و گفتم مرا زدند و بچه را از دست من گرفتند که آن ها پدرم را زدندکه برادرم همت و صمدو احمد و عنایت رفتند که بچه را بگیرند ، درگیری شروع شد و آن ها همدیگر را زدند و آن ها چوب و غیره در جلو منزل داشته اند . ) پرسیده اند در جریان درگیری اولیه که شما مدعی هستید شما را مورد ضرب و شتم قرار داده و بچه را از شما گرفتن گواه دارید ؟ بله گواه دارم ولی نمی شناسم چون شب بوده است . سوال شده آیا شما با همدیگر اختلافی داشته اید ؟ جواب داده است : بله درگیری در مورد تهمت سرقت گوسفند بوده است که پرونده در این خصوص موجود است . از او سوال شده چرا شما بعد از درگیری اولیهبه پاسگاه مراجعه ننموده و مجددا اقدام به درگیری نموده اید ؟ پاسخ داده است : من قصد گرفتن بچه از دست آن ها را داشتم که فکر می نموده ام و نیامده ام به پاسگاه . سوال شده شما متهمید به ضرب و شتم منجر به فوت عیسی در این خصوص چه می گویید ؟ جواب داده : من خدا را گواه می گیرم که داس نداشتم ولی چوب داشتم و پسرش را مورد ضرب و شتم قرار داده ام و بعد هم متواری شده ام . ( صفحه ی ۱۳ )
از بانو ماهتابه ( همسر مقتول ) سوال شده است که فرزند عقیل را چه کسی کتک کاری کرده است ؟پاسخ داده کسی وی را نزده است .( صفحه ی ۷ )
آقای ابراهیم ۲۱ ساله شغل نجار که از بستگان مقتول می باشد در بازجویی پاسگاه چنین بیان داشته : ( در منزل پدر خانم خود به نام محمداسماعیل مهمان بودم متوجه سرو صدا شدم که به محل مراجعه کردم و دیدم که عیسی مورد ضرب وشتم قرارگرفته و کاملا بی حال شده بودکهبنده خواستم وی را کمک کنم که ناگهان توسط عقیل . . . با داس به سرم ضربه وارد کرده است . ) از او سوال شده است که داس و چوب دست چه کسی بوده است ؟ پاسخ داده است : بنده فقط عقیل را دیدم که داس در دست وی بوده که به سرم زده است وبقیه ی افراد ، هم داس داشتند و هم چوب ، سوال شده فرزند عقیل را چه کسی مورد ضرب و شتمقرار داده ؟ جواب می دهد : اصلا اطلاع ندارم .
صادق ( برادر مقتول ) نیز می گوید : ( بنده از سر کار بهمحل برگشتم که متوجه درگیری شده ام ، ناگهان متوجه شدم که برادرم به نام عیسی روی زمین افتاده و علی نیز کنار او افتاده ، جریان را جویا شدم کهدر این حال آقای عقیل مرا هول داد و روی آن ها انداخته و مرا شدیدا با چوب کتک کاری کرده است . سوال شده است داس و چوب دست چه کسانی بوده ؟ پاسخ می دهد : نمیدانم ولی همگی می گفتند کهعقیل این کار را نکن . سوال شده علت درگیری چه بوده ؟ جواب داده است : سال گذشته عقیل حدود۱۰ راس گوسفند برادرم را سرقت کرده و پرونده به دادسرا ارسال شده و پس از آن پرونده ختم گردید . عقیل . . . پیوسته برادرم را تهدید به قتل می کرده و می گفته نمی گذارم یک سال طول بکشد .)در همین مورد حبیب الله می گوید : ( بنده گوسفندان را جهت چرا به صحرا بردم که پس از مراجعه متوجه سرو صدا شدم که به محل مراجعه کردم مشاهده کردم عمویم به نام عیسی در کناری افتاده که خواستم وی را کمک نمایم که ناگهانضربه ای به سرم اصابت کرده است .)علی بابا . . . نیز ماجرا را این گونه تشریح می کند ( بنده در سر کار خود بودم که به من اطلاع دادند یک عده چوب دار به سمت محل عازم هستند پس از مراجعه به منزل متوجه سرو صدا شدم به محل نزاع مراجعهکردم دیدم که آقای عقیل . . . چوب بلندی در دست داشته و به مردم حمله می کرد که ناگهان یک چوب به سرم اصابت کرده و بی هوش شدم . ) سوالشده است داس و چوب دست چه کسانی بوده است ؟ در پاسخ می گوید : بنده فقط چوب را دیدم که در دست عقیل بوده است . سوال : چه کسانی دم درب آقای عیسی آمدند ؟ جواب : جمعیت زیادی بودند ، به علت تاریکی قادر به شناسایی نبودم . سوال: گواهان خود را معرفی کنید ؟ جواب : به محض رسیدن اینجانب مورد ضرب و شتم قرار گرفتم و از حال رفتم . )
در خصوص چگونگی ماجرا از شخصی به نام علی بابا ۷۰ ساله کشاورز به عنوان مطلع تحقیق به عمل آمده ما وقع را اینگونه تعریف می کند :
( بنده در درگیری اولیه بین آقایان حضور نداشتم ولی بعد از این که با همدیگر ابتدا درگیر شدند آقای عقیل آمدند به منزل و شروع نمودند به داد و فریاد کردن که با من آقای عیسی درگیر شدهو بچه ام را از من گرفته اند ، خانمش داد و فریاد می کرده ، من دلم سوخت که من گفتم آن ها با من دوست هستند که رفتم به منزل آقای عیسی و گفتم بچه ی آقای عقیل کجاست ؟ بدهید من ببرم و به زن آقای عیسی گفتم ایشان خنده می کرده و می گفت بچه اینجاست و به محمود گفتم علت درگیری شما چه بوده ؟ که او گفت عقیل مرابا چرخ زده و من او را زده ام و او فرار کرده است و در همین موقع خانواده ی عقیل آمدند و گفتند بچه را بدهید و بچه را کشته اند و در همین گیر و دار درگیری شروع شده و آن ها همدیگر را مورد ضرب و شتم قرار داده اند .
سوال : غیر از شما چه کسانی در محل حاضر بوده اند؟ جواب : من چون چشمم کمتر می بیند و شب بود و چراغ خاموش بوده متوجه نشدم چه کسانی حضور داشته اند . سوال : آیا آقای عیسی را مشاهده نمودید ؟ جواب : من رفتم با زنش ماهتابه و فرزندش محمود صحبت نمودم و اصلا حاج عیسی را ندیدم و حرفش را نشنیدم .)
در تاریخ ۲۱/۶/۱۳۷۱ از طرف پاسگاه انتظامی فریدون کنار خطاب به دادسرای عمومی وقت شهرستان بابلسر نامه ای بدین شرح ارسال می شود : ( احتراما به استحضار می رساند که بر اساس اطلاع واصله و گزارش مامور نزاع دسته جمعی در روستای فیروز آباد بین آقایان عقیل و عیسی رخ داده که منجر به فوت آقای عیسی گردیده است لذا جسد متوفی در بیمارستان امام خمینی فریدون کنار می باشد مراتب جهت کسب تکلیف و آموزش لازم به عرض می رسد . )از طرف دادسرای عمومی نیز در ذیل مذکور دستوراتی بدین مضمون صادر می شود : ( گزارش ساعت ۴۲/ ۱۰ در منزل به نظر رسیده حسب گزارش باعنایت به اهمیت موضوع حادثه ضمن اعزام مامورین کار آزموده و مجرب بدوا از پزشکی قانونیدعوت ، علت مرگ را مشخص و تعیین نموده و جسد تا اطلاع ثانوی در سرد خانه ی بیمارستان نگهداری گردد . ضمنا ضمن دستگیری عاملین حادثه و قاتل واقدامات و تحقیقات لازم نسبت به شناسایی دقیق قاتل یا قاتلین و عاملین حادثه انجام و متهمین تا اطلاع ثانوی تحت نظر باشند ، ضمنا اقداماتی فراهم آورده شودتا از در گیری بعدی بین بستگان طرفین جلوگیری به عمل آورده و کوچکترین نزاعی که مشاهده بشود جلوگیری به عمل آورده شود . نتیجه در اسرع وقت که نیاز به دستورات و با حضور اینجانب باشد سریعا به اطلاع برسد . ) توضیح مطلب آنکه قسمتی از این دستور به مرور ایام به صورت فرسوده و نا خوانا در آمدهو امضا کننده ی آن نیز مشخص نمی باشد احتمالا دادستان وقت چنین دستوراتی را صادر کرده است :
گزارش معاینه جسد مرحوم عیسی نیز چنین است : ( جسد متوفی به نام عیسی حدود ۵۵ ساله در معاینه ی سر در ناحیه ی پیشانی ساییدگی پوست به اندازه ی تقریبی ۳ × ۳ سانتی متر و نیز در خلف جمجمهدرناحیه ی چپ بریدگی پوست سر همراه با شکستگی استخوان جمجمه همراه با له شدگی نسج مغز به اندازه ی ۵ سانتی متر دیده می شود که خون به مقدار فراوان از آن خارج و نسج مغز آزرده می باشد و نام برده به علت ضربه ی مغزی و پارگیپوست سر و شکستگی کاسه ی سر و آزردگی مغز و خونریزی مغزی فوت نموده است . حدود تقریبی فوت نام برده ۲۴ ساعت اعلام می شو د . توضیح اینکه این ضربه در نسج مغز به وسیله ی جسم سخت نوک تیز ایجاد شده است . )
همچنین صورت جلسهی بعدی نیروی انتظامی بدین شرح است : (احتراما ساعت ۱۰/ ۸ صبح روز ۲۲/۶/۱۳۷۱ اینجانب ستوان دوم علی نژاد طبق دستور جهت تحویل پسر بچه ی چهار ساله علیرضا …. به محل روستای فیروز آباد رفته طفل خردسال که فرزند عقیل . . . می باشد به مادرش ناهید صحیح و سالم تحویل داده شد . . . ) و نیز صورت جلسه ای دیگر که به همان تاریخ توسط مامورین تنظیم گردیده چنین است: ( در تاریخ ۲۲ / ۶ / ۱۳۷۱ ساعت ۳۰/۲ جهت بازدید محل درگیری به روستای فیروز آباد و منزل عیسی مراجعه و مشاهده گردیده که روی چهار چوب پنجره و ایوانمنزل. حیاط منزل عیسی خون آلود بوده و آثار خون تامدت شش ساعت بعد از درگیری وجود داشته است.) پاسگاه از طرفین نیز اخذ تعهد نموده که تا ختم رسیدگیبا یکدیگر درگیری ایجاد ننمایند.
از خانم ناهید . . . ( همسر عقیل ) تحقیق شده چنین توضیح می دهد : ( بنده در منزل بودم کهناگهان شوهرم به نام عقیل . . . به منزل مراجعه کرده و گفت که فرزندم به نام علیرضا را آقای عیسی و خانواده اش گرفته اند و مرا می خواستند کتک کاری نمایند که بنده فرار کردم . بنده به اتفاق شوهر خواهرمو پدر شوهرم به آنجا مراجعه، که فرزندمرا تحویل بگیرند . ضمنا آقای حاجی علی بابا … زود تر از ما جهت تحویل گفتن بچه به منزل آنان رفته که آنان خنده کنان گفته اند فرزند شما اینجاست،در این حال ما به آنها مراجعه که آنها ناگهان دروازه را باز کرده و ما را مورد ضرب و شتم قرار دادند که درگیری شروعشد . سوال شده برادران شوهرت کی به شما پیوستند ؟ پاسخ داده است: آن ها از سر کار بر می گشتند که درگیری را مشاهده کردند و به کمک ما آمدند.)
فرمانده ی پاسگاه در تاریخ ۲۲/۶/۱۳۷۱ گزارش تمامی تحقیقات را به دادسرای عمومی وقت بابلسر ارسال داشته ارجاع نموده و ایشان ذیل گزارش مزبور چنین دستور داده اند : ( با توجه به اعلام نظریه ی پزشکی قانونی و مشخص شدن علت مرگ ، بنابر این چون نیازی به وجود جسد نمی باشد لذا ضمن صدور گواهی دفن ، جسد تحویل بستگان متوفی گردیده، نتیجه ، گزارش گردد)
۲- تحقیقات دادسرا : پس از وصول گزارش پاسگاه و دستور آقایان دادیار مبنی بر تحویل جسد بلافاصله تحقیقات مقدماتی دادسرا آغاز می شود . ابتدا از محمد اسماعیل ( باجناق عیسی) بازرسی به عمل آمده و گفته است : دیشب داشتم به خانه ی برادرم در همسایگی عیسی می رفتم مشاهده کردم عدها یکه چوب دست آنها بود وارد حیاط عیسی شدند من هم جلو آمدم زمانی که رسیدم عیسی به زمین افتاده بود و باز او رامی زدند ، من از پشت یک چوب را گرفتم چوب دیگر به دستم وارد شد مشاهده کردم که چوبی که می زد عقیل بود . سوال می شود چه وسیله ای داشتند وکدام شخص با چه وسیله ای ؟ جواب می دهد : وسیلهچوب و داس بوده است از این که چوب و داس دقیقا دست چه کس بوده نمی توانم مشخص کنم . سوال شده اسم آنان را می دانید ؟ جواب داده :عقیل ، صمد، همایون ، احمد . . . بودند . همچنین حرمت و رحمت و عده ای دیگر بودند . سوال : در دست عقیل چه وسیله ای بوده است ؟ جواب : زمانی که من رسیدم و عیسی به زمین افتاده بود عقیل با چوب می زد . )
ابراهیم یکی از بستگان مقتول نیز می گوید : ( سرو صدا شنیدم آمدم دیدم خانه ی عیسی است عده ای جمع شده اند این پیرمرد که مرده او را کتک می زدند ، من رفتم پیرمرد را بگیرم به سرم زده اند در همان موقع گفتم این شخص که بوده که گفتند عقیل بود من از قبل او را نشناختم . سوال شده چه وسیله ای در دست داشتند ؟ جواب می دهد : د رآن زمان حواس نداشتم که به سرم خورده بود نشان می داد که داس است . )
علی بابا . . . ( داماد برادر مقتول ) نیز ماجرا را این چنین شرح می دهد :
( ساعت ۵/۷که هوا تاریک بود دم در حیاط خودم که به فاصله ی حدود ۱۰۰ متر است ایستاده بودم دیدم چهار نفر که در دستشان چوب و داس است و آن ها را شناختم . عقیل و صمد و احمد و همت . . . بودندبه شتاب از خیابان ر دمی شدند نمی دانستم به کجا می روند آن ها رفتند من همان لحظه داخل اطاق شدم. لحظه ای نگذشت که سرو صدا بلند شد و گفتند کشتند ، بیرون آمدم دیدم که منزل عیسی است، رسیدم دیدم که عیسی . . . داخل حیاط افتاده و روی ز انوی گل ننه است و عقیل و بقیه دم در هستند دست عقیل چوب بلند بود ، من جلو رفتم و گفتم چرا اینکار را می کنید مردم را کشتید رفتم که چوب را از دست عقیل بگیرم که به سر و دندانم زده است . )
سوال : چهکسی عیسی را کتک زده است ؟ جواب : ( من نمیدانم آن موقع عیسی افتاده بود من آخر همه بودم . )
بهمن معروف به احمد . . . ( فرزند عیسی ) نیز می گوید : ( . . .منزل که رسیدم دیدم که داخل حیاط ما جمع هستند وارد شدم دیدم که عقیل با داس به سمت پدرم که داخل حیاط بود حمله ور شده به محض اینکهخواستم جلو بروم و به پدرم کمک کنم عقیل به وسیله ی داسم به سر پدرم کوبید که پدرم از پشت به زمین افتاد . . . ) سوال : چه کسانی داس در دست داشتند ؟ ( جواب : سه نفر داس داشتند یکی از آن ها عقیل بود و بقیه چوب داشتنند .)
صادق . . . ( برادر مقتول ) ما وقع را این گونه بیان می کند : ( من در صحنه ی در گیری ابتدا نبودم سرو صدا شنیدم که می گفتندبزنید ، مشاهده کردم که سر و صدا داخل حیاط برادرم است فورا خودم را رساندم مشاهده کردم که برادرم و همسرش داخل حیاط افتاده اند و عده ای دارند برادرم را کتک کاری می کنند ، روی برادرم افتادم که او را نزنید مرا کتک زدند . سوال : چه کسانی کتک کاری می کردند ؟ جواب : ( عقیل و برادرانش صمدو احمد کتک کاری می کردند و در آن موقع در دست عقیل داس بود هر کس می خواست او را بگیرد با داس جلوی مردم را می گرفت همان موقع با داس یک ضربه به من زده است . )
آقای رمضانعلی . . . ۲۶ ساله کشاورز به عنوان مطلع موضوع رااینگونه تشریح می کند : ( ساعت حدود ۵/۷ الی ۸ شب بود که . . . از این مسیر رد می شدم مشاهده کردم که داخل حیاط عیسی . . . عده ای با چوب و داس جمع شدهاند که خواستم داخل شوم از سمت در نمی توانستم ولی از سمت دیوار وارد شدم من آن موقع داس را در دست یک نفر دید ه بودم اسم او را نمی دانم ( چون دراصل اهل این محل نیستم ، به نام آن هار ا نمی شناسم ) قدی نسبتا بلند داشت و با سبیل و ریش تیغ کرده ، داس در دست داشت ، آن ها حالتی داشتند که هر کس جلو می رفت آن را می زدند . من دیدم که علی بابا . . . را کتک زدند و انداختن ولی زمانی که عیسی . . . را می زدند من نبودم ، من رسیدم شلوغ بود و او در زمین افتاده بود ، در بغل خود گرفتمآن موقعهر کس اعتراض می کرد کتک می خورد . ) سوال شد همسر عیسی را چه کسی کتک کاری کرده است ؟ جواب می دهد : نمی دانم ولی او می گفت ای عقیل ، خدا بچه ات را صغیر کند آمدی پیرمرد را کشتی و ما را داغون کردی . سوال : آیا افراد قابل رویت و شناسایی بود ند ؟ جواب : چهار الی پنج متری قابل رویت و شناسایی بودند .
شخص دیگر به نام محمد . . . ۲۳ ساله کشاورز به عنوان گواه می گوید : ( مشاهده کردم که عقیل و همت و احمد و صمد و عنایت . . . دستجمعی عیسی . . . را کتک کاری کردند که در این میان همت و احمد چوب در دست داشتند ، سه نفر دیگر داس در دست آن ها بود ) سوال : آیا مشاهده کردید که اولین و آخرین ضربه را چه کسی به عیسی وارد کرد ؟ جواب : خیر نمی توانم مشخص کنم کسی اولین و آخرین ضربه را وارد کرده است . نام برده اضافه نموده که مشاهده کردم که سهداس بالای سر عیسی . . . رفته و در همان موقع عیسی به زمین افتاد حالا چه کسی با داس ضربه وارد کرده نمی دانم داس در دست عقیل و عنایت و صمد . . . بوده است.
حبیب الله . . . ۲۴ ساله شغل دام دار نیز توضیح می دهد که : ( مشاهده کردم که عقیل . . . جلوی آن ها داس هم در دست داشت . با فریاد می گوید بزنید به همراهان خو د دستور می داد . در همان موقع با یک ضربه به وسیله ی داس به سر عمویم زد که عمویم به زمین افتاد . )
محمود . . . ( فرزند عیسی ) ۲۲ ساله شغل دام دار در خصوص ماجرا این گونه سخن می گوید :
(عقیل ابتدا وارد ( حیاط ) شد به محض وارد شدن با داس پدرم را زد و بهزمین انداخت دیگران با چوب می زدند بعد عقیل با داسی که دردست داشت وارد خانه شد مادرم را کتک کاری و از داخل اطاق به بیرون حیاط کشید . . . ) ، همچنین او می گوید داس را در دست عقیل دیدم بقیه چوب داشتند که عقیل با داس به پدرم زد و مادرم را کتک کاری کرده است .
حاج علی بابا . .. . مجددا در ادامه ی تحقیقات چنین بیان می کند : ( . . .من به قصد آوردن بچه به خانه عیسی . . . آمدم که عیسی . . . پسرش محمود دم در آمدند . به زن عیسی گفتم بچه خانه ی شماست گفت بله ، گفتم بیاورید ببرم ، می گفتند که بچه خانه است . تکرار می کردم که مادر ش ناراحت است بیاورید ، فقط می گفتند فقط می گفتند در خانه است از اینکه بگویند نمی آورم چیزی نگفتند و نشنیدم ، مدتی ایستادم یک لحظه عده ای نمی دانم چند نفر بودند از دروازه ی عیسی وارد حیاط شدند در حیاط باز بود ولی داخل حیاط تاریک بود ناگهان صدای چوب و چماق آمد من در بیرون حیاط بودم چشم من هم دید کافی ندارد ندیدم که افراد چه کسانی بودند . . . ) و اضافه کرده است که من اصلا عیسی را ندیده ام و صدای او را نشنیدم اصلا فکر نمی کردم که در خانهباشد من فقط همسرش و پسرش محمود را دیدم که از محمود سوال کردم که اختلا ف شما با عقیل چیست ؟ گفت که عقیل با چرخ مرا زده و من دو تا او را زدم او چر خ و بچه اش را گذاشت و رفت . سوال شده : آیا خانواده ی عقیل اطلاع داشتند که شما برای آوردن بچه به خانه ی عیسی آمده اید ؟جواب داده است : خیرآن ها نمی دانستند ، زن عقیل زیاد ناراحتی می کرد پیش خود گفتم که بروم بچه را بیاورم سر و صدای زن عقیل زیاد بود اگر هم چیزی به زبان گفته باشم چیزی نمی شنید ولی بچه ها مرا دیدند که از خانه ام می آمدم .
در تاریخ ۲۲/۶/۱۳۷۱ آقای دادیار وقت دادسرا د رمعیت مامورین ابتدا به بیمارستان مراجعه نموده و با مشاهده ی جسد آثار ضرب و جرح وارده را این گونه توصیف می کند ? آثار خراشیدگی حدود سه سانتی متر خون آلود و پارگی پس سری سمت چپ به طول حدود چهار سانتی متر که اطراف آن خون آلود است مشاهده می گردد و همچنین آثار ساییدگی در آرنج دست چپ و دنده های پشت سمت چپ و کبودی در پشت مشخص است ، صورت آغشته به خون است . . . ) همچنین آقای دادیار به فیروز آباد رفته از منزل مرحوم عیسی معاینه ی محلی به عمل آورد ودر برگه های جداگانه از مطلعینمحلی تحقیق کرده است . ایشان وضعیت منزل مقتول را چنین وصف می کند : ( به منزل مقتول محل حادثه وارد ، کروکی به شرح برگ جداگانه ترسیم که حسب اظهار حاضرین حادثه ،داخل حیاط مقتول حدود چهار الی پنج متر در حیاط واقع شده ، چون پوشیده از ماسه می باشد ، بر اثر تردد آثار لکه ی خون مشاهده نگردیده ولی در خانه ی مسکونی مقتول که به فاصله ی سی متر از در حیاط واقع شده روی چهار چوب پنجره در چند نقطه لکه ی خون و همچنین روی تراس و دیوار تراس و همچنین به فاصله ی حدود سه الی چهار متری پای ساختمان مذکور در چند نقطه لکه های خون مشاهده می گردد که به حسب اظهار حاضرین ، مقتول در داخل حیاط در نقطه ای که در کروکی با خط قرمز مشخص است توسط قاتل یا قاتلین رسیده است و آثار خون موجود در سمت خانه و تراس متعلق به همسر مقتول است که به وسیله ی ضارب مضروب شده است.)
در همین تاریخ (۲۲/۶/۱۳۷۱) از طرف پزشکی قانونی بابلسر جواز دفن مقتول صادر شده است.)
ضمنا آقای دادیار دستور تکمیل تحقیقات را به پاسگاه داده که مجددا شروع به تحقیقات نموده است .
صمد . . . ۲۷ ساله کشاورز می گوید : ( برادرمعقیل موقع اذان مغرب با دوچرخه رفت منزل حسین کریمی و بچه اش را سوار کرد و داشت می برد منزل پدرم ، خانواده یآقای عیسی سر راه جلوی وی راگرفتند و او را مورد کتک کاری قرار دادند و بچه اش را از او گرفتند و نام برده به منزل پدرم رفت و خبر داد ، همسر عقیل با شنیدن این خبر ناراحت شد و شروع بهگریه نمود ، همسایه ها بیرون آمدند ، حاج علی بابا گفت : شما گریه نکنید بچه را می آورم ، رفت دم درب منزل عیسی زن و بچه ی او دم در ایستاده بودند و با خنده گفتند : بچه د رمنزلمان می باشد و بچه را نیاوردند و محمود و احمد و عیسی و حبیب . . . و علی بابا شروع کردند ما را کتک کاری کردند .) گواهیهای پزشکی مجروحین حادثه که عبارتند از : ماهتابه ، حبیب الله ، ابراهیم ، احمد ، علی بابا، محمد و علی نیز ضمیمه شده است .
د ربازجویی که از عقیل ۲۶ ساله به عمل آمده است نام برده می گوید : محمود با چوب جلوی مرا گرفته و با چوب به پشتم زده که دوچرخه و بچه ام را جا گذاشتم و فرار نمودم ، پدرم به نام حرمت الله و برادرانم و پسر عمویم و عمویم به اتفاق خودم به طرف منزل عیسی حرکت کردیم که درگیری پیش آمد.)