۰۰۰۳/۰

آزمون فیشر

۰۰۰۰/۰

۰۰۰۶/۰

۰۰۰۷/۰

۸۷۰۹/۰

۹۹۳۱/۰

۰۱۱۱/۰

منبع: محاسبات محقق
همان طور که در جدول بالا مشاهده میشود؛ بر اساس آمارههای لوین، بریتونگ، برانو و شین و فیشر، تمام متغیرهای مورد استفاده در این پژوهش به جز دو متغیر سهم خالص بدهیهای خارجی از تولید ناخالص داخلی(Debt) و شاخص سرمایه انسانی(HC)، در سطح اطمینان بالای ۹۹ درصد ایستا هستند و فرضیه صفر آزمون مبنی بر وجود ریشه واحد رد میشود. دو متغیر سهم خالص بدهیهای خارجی از تولید ناخالص داخلی(Debt) و شاخص سرمایه انسانی(HC) نیز با توجه به آماره لوین در سطح اطمینان بالای ۹۹ درصد ایستا هستند. در نتیجه پایداری داده های مورد استفاده در پژوهش قبل از برآورد مدلهای پژوهش مورد تایید واقع میشوند.

۴-۴- تخمین مدلها

بعد از بررسی ایستایی متغیرها، در این پژوهش روابط بین متغیرها تخمین زده میشود. قبل از ترکیب نتایج، برای بدست آوردن یک تحلیل کامل از روابط بین استقلال بانک مرکزی، تورم و رشد اقتصادی، هر کدام از این روابط را به صورت مجزا تخمین زده میشود. سپس اثرات همزمان تورم، رشد اقتصادی و استقلال بانک مرکزی با بهره گرفتن از رویکرد خود رگرسیون برداری(VAR) مطالعه میشود.

۴-۴-۱- استقلال بانک مرکزی و تورم

برای بررسی و ارزیابی رابطه بین استقلال بانک مرکزی و تورم در کشورهای منتخب، از تخمین زنندههای گشتاور تعمیم یافته(GMM) برای مدلهای ترکیبی پویا استفاده میشود^[۷۷].
آرلانو و باند (۱۹۹۱) معادله تفاضلی زیر را پیشنهاد میکنند:

در معادله فوق به وسیله عمل تفاضلگیری تاثیرات ویژه هر کشور حذف شده است اما یک تورش جدید ایجاد گردیده است. چرا که جزء خطای جدید یعنی  با متغیر وابسته وقفهدار یعنی  همبستگی دارد.
با فرض:
(الف) همبستگی پیاپی در اجزای خطا وجود ندارد.
(ب) متغیرهای توضیحی X به صورت ضعیف برونزا هستند ( به عبارت دیگر متغیرهای توضیحی با مصداقهای آتی اجزا خطا همبستگی ندارند)
شرایط گشتاوری زیر را میتوان بیان کرد:


با بهره گرفتن از این شرایط، آرلانو و باند (۱۹۹۱) تخمین زنندههای GMM دو مرحلهای را پیشنهاد میکنند. در مرحله اول فرض میشود که اجزای خطا در طول زمان و برای تمام کشورها مستقل و همسان در واریانس هستند و در مرحله دوم، باقیماندههای بدست آمده از مرحله اول برای بدست آوردن تخمین سازگاری از ماتریس واریانس- کواریانس بدون در نظر گرفتن فروض مستقل بودن و همسانی واریانسها استفاده میشود. بنابراین تخمین زننده دو مرحلهای به طور مجانبی نسبت به تخمین زننده یک مرحلهای بسیار کاراتر است.
تخمین زننده GMM براساس این شرایط به عنوان تخمین زننده تفاضلی نامیده میشود و این تخمین زننده توسط روسو^[۷۸] و واچل^[۷۹] (۲۰۰۰) برای داده های سالیانه استفاده شده است.
سازگاری تخمین زنندههای GMM بستگی به اعتبار معتبر بودن ابزارهای به کار رفته دارد. برای بررسی و حل این مسئله، از آزمون مخصوص پیشنهاد شده توسط آرلانو و باند (۱۹۹۱)، بلندل^[۸۰] و باند^[۸۱] (۱۹۹۸) و آرلانو و باند (۱۹۹۵) استفاده میشود. این آزمون سارجان^[۸۲] نام دارد و اعتبار کل ابزارهای به کار رفته را میسنجد.
در اکثر مطالعاتی که رابطه استقلال بانک مرکزی و تورم را بررسی کردهاند، از معادلهای مشابه با معادله زیر استفاده شده است، اما انتخاب متغیرهای توضیحی ممکن است در بین مطالعات مختلف متفاوت باشد. در این پژوهش از مدل تجربی و متغیرهایی که توسط برام^[۸۳] (۲۰۱۱) معرفی شده است، استفاده میشود.
با توجه به مطالعات پیشین از جمله برام (۲۰۱۱)، برای بررسی تاثیر استقلال بانک مرکزی بر تورم، از فرم تابع زیر استفاده میشود:
Inf_it= α+ β_۱ CBI_it+ β_۲ GDP_it+ β_۳ Inf(-1)_it+ β_۴ Debt_it+ β_۵ Open_it+ β_۶ Regim_it+ β_۷ IM + ε_it
که این متغیرها عبارتند از:
Inf: نرخ تورم، CBI: شاخص استقلال بانک مرکزی، GDP: نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه، Open: درجه باز بودن اقتصاد، Debt: سهم خالص بدهیهای خارجی از تولید ناخالص داخلی، Inf(-1): وقفه نرخ تورم، Regim: رژیمهای نرخ ارز.
برای تخمین مدل فوق، از روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده میشود. نتایج حاصل از تخمین معادلات بعد از انجام آزمونهای مختلف و اطمینان از صحت نتایج در جدول ۴-۲- نشان داده شده است.

جدول۴-۲: تأثیر استقلال بانک مرکزی بر تورم در کشورهای منتخب

Prob

t-Statistic

Std.Error

Coefficient

Variable

۰٫۰۰۰۰

۵۸۷٫۳۳۱۲

۰٫۰۰۰۳۱۶

جزء شرکتهای مالی و سرمایه گذاری نباشد.
حداقل روزهای معاملاتی ۱۰۰ روز باشد.
با اعمال محدودیت های فوق نمونه آماری اولیه این تحقیق ۱۹۸ شرکت گردید که تعداد نمونه آماری این تحقیق به تفکیک اندازه شرکت به شرح زیر می باشد:
۱- تعداد نمونه آماری شرکتهای کوچک ۶۱ شرکت
۲- تعداد نمونه آماری شرکتهای متوسط ۱۰۶ شرکت
۳- تعداد نمونه آماری شرکتهای بزرگ ۳۱ شرکت
۴-۳ حدود مطالعاتی
قلمرو تحقیق چهارچوبی را فراهم می نماید تا مطالعات و آزمون های محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار بیشتر باشد.
۱-۴-۳ قلمرو مکانی تحقیق
این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران (بازار سرمایه ایران) را مورد بررسی قرار می دهد.
۲-۴-۳ قلمرو زمانی تحقیق
دوره زمانی این پژوهش با توجه به در دسترس بودن اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق و محدودیت های هزینه و زمان، ۵ ساله و از ابتدای سال (۱۳۸۷) تا انتهای سال (۱۳۹۱) است.
۳-۴-۳ قلمرو موضوعی تحقیق
در این پژوهش، بررسی تأثیر اندازه شرکت بر رابطه بین سطح تمرکز مالکیت و عدم تقارن اطلاعاتی شرکت را مورد کنکاش قرار می دهد و در حوزه مدیریت سرمایه گذاری قابل بحث است.
۵-۳ مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق
شکل ۱-۳ مدل مفهومی تحقیق
برای آزمون فرضیه های این تحقیق از مدل پیشنهادی زیر استفاده شده است. مدل کلی مورد استفاده در پژوهش به صورت زیر است:

ABS _i,t =α +β_۱ BLOCK _i,t +β_۲ PRICE _i,t +β_۳ BM _i,t + β_۴ VOLAT _i,t + ε _i,t
ABS _i,t : معیار عدم تقارن اطلاعاتی برای شرکت i در دوره t
BLOCK _i,t: تمرکز مالکیت شرکت i در دوره t
PRICE _i,t: قیمت سهم شرکت i در دوره t
BM _i,t: نسبت ارزش دفتری به بازار شرکت i در دوره t
VOLAT _i,t: نوسان بازده شرکت i در دوره t
ε _i,t : جمله خطا برای شرکت i در دوره t
۱-۵-۳ متغیرهای مستقل
ب) درصد سهام در دست دارندگان بلوک های سهام(BLOCK): درصدی از سهام منتشره شرکت که در دست پنج سهامدار بزرگ شرکت می باشد.
تمرکز مالکیت (CONC): برای محاسبه تمرکز مالکیت از شاخص هرفیندال هریشمن استفاده شده است. شاخص هرفیندال هریشمن یک شاخص اقتصادی است که برای سنجش میزان انحصار در بازار استفاده می گردد. بدین ترتیب که درصد سهم هریک از عرضه کنندگان در بازار به توان ۲ می رسد و سپس با هم جمع می شوند حاصل که بین ۰ تا ۱ بوده هر چقدر به ۱ نزدیک باشد بیانگر تمرکز و هر چقدر به ۰ نزدیک باشد بیانگر عدم تمرکز خواهد بود در این تحقیق برای سنجش تمرکز مالکیت از رابطه زیر استفاده شده است:
(۱-۳)
CONC _it: تمرکز مالکیت شرکت i در دوره t
BLOCK _it: درصد سهام در دست دارندگان بلوک های سهام شرکت i در دوره
۲-۵-۳ متغیرهای وابسته
شکاف مطلق قیمت های پیشنهادی خرید و فروش: این مقدار از تفاوت قیمت های پیشنهادی خرید و فروش بدست می آید.
(۲-۳)
درمعادله بالاABS شکاف مطلق قیمتهای پیشنهادی، AP _it قیمت پیشنهادی فروش و BP _it قیمت پیشنهادی خرید می باشد.
۳-۵-۳ متغیرهای تعدیل
قیمت سهم: میانگین قیمت سهام شرکت در بازه مورد نظر سالانه یا فصلی.
ارزش دفتری به ارزش بازار: این معیار از تقسیم ارزش دفتری به ارزش بازار شرکت در انتهای دوره بدست آمده است.
نوسان بازده: این متغیر به عنوان شاخص کنترل ریسک مورد استفاده قرار گرفته است. انحراف معیار بازده در طول دوره برای تعیین این معیار محاسبه شده است.
۴-۵-۳ متغیر کنترل (اندازه شرکت)
سرمایه یا اندازه شرکت عبارت است از سهم صاحبان سرمایه از دارایی های شرکت پس از کسر بدهی ها و مطالبات شرکت؛ بدیهی است که اندازه شرکت تعیین کننده حجم و گستردگی فعالیت یک شرکت است، هرچه اندازه شرکت بیشتر باشد، نشان دهنده فرصت رشد بالاتر شرکت است. سرمایه شرکت به عنوان معیار اندازه شرکت در سه سطح اندازه پایین (میزان سرمایه تا ۲۰ هزار میلیون ریال)، متوسط (از ۲۰ هزار تا ۵۰ هزار میلیون ریال) و بالا (بیش از ۵۰ هزار میلیون ریال) تقسیم می گردد.
۶-۳ مدل آماری تحقیق به تفکیک فرضیه ها
۱-۶-۳ مدل آماری فرضیه اصلی تحقیق
فرضیه اصلی این تحقیق رابطه بین سطح تمرکز مالکیت و عدم تقارن اطلاعاتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی می کند جهت بررسی این رابطه از مدل آماری زیر استفاده شده است:
ABS _i,t = α +β_۱ BLOCK _i,t +β_۲ PRICE _i,t +β_۳ BM _i,t + β_۴ VOLAT _i,t + ε _i,t مدل (۱)
لازم به توضیح می باشد که برای این فرضیه اصلی سه فرضیه فرعی تعریف شده که مربوط به بررسی رابطه تأثیر اندازه شرکت بر رابطه بین سطح تمرکز مالکیت و عدم تقارن اطلاعاتی می باشد که برای فرضیه های فرعی نیز از مدل آماری فوق استفاده می شود.
۷-۳ روش های جمع آوری اطلاعات
یکی از ضروریات هر مطالعه و پژوهش اطلاعات مربوط و قابل اتکا، سرعت و سهولت دسترسی به آن می باشد. مباحث تئوریک پژوهش از مسیر مطالعه منابع، نشریات؛ منابع داخلی و خارجی موجود در کتابها و استفاده از اینترنت^[۱۰۵] جمع آوری شده است. جمع آوری اطلاعات با بهره گرفتن از اطلاعات اولیه شرکتها بوده است؛ یعنی اطلاعات و داده های مورد نیاز تحقیق کلاً از روش کتابخانه ای، با بهره گرفتن از نرم افزار ره آورد نوین و با مراجعه به سازمان بورس اوراق بهادار تهران و مطالعه صورتهای مالی اساسی شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران در طی سالهای (۱۳۹۱-۱۳۸۷) بدست آمده است. در این باره علاوه بر مطالعه صورتهای مالی اساسی، اطلاعات مربوط به صورتهای مالی از سایت اطلاعاتی بورس مورد استفاده قرار گرفته است.
۸-۳ روش تجزیه و تحلیل داده ها
پس از آنکه پژوهشگر داده ها را گردآوری و طبقه بندی کرد باید مرحله بعدی فرایند پژوهش، که به مرحله تجزیه و تحلیل داده ها معروف است، را آغاز کند. این مرحله در پژوهش اهمیت زیادی دارد زیرا نشان دهنده تلاش ها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله پژوهشگر اطلاعات و داده ها را در جهت آزمون فرضیه ها و ارزیابی آن مورد بررسی قرار می دهد. در مرحله تجزیه و تحلیل، آنچه مهم است این است که پژوهشگر باید اطلاعات و داده ها مورد نیاز تحقیق را در مسیر اهداف پژوهش، پاسخ گویی به سؤالات پژوهش و نیز ارزیابی فرضیه های پژوهش خود، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد (حافظ نیا، ۱۳۸۵،۲۳۱).
با عنایت به اینکه تحقیق از دیدگاه روش و ماهیت، از نوع تحقیقات همبستگی به حساب می آید و با توجه به موضوع تحقیق و فرضیه های موجود، جهت انجام آزمون های آماری از ضریب هم بستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل واریانس^[۱۰۶] کمک گرفته شده است.

از رابطه (۲-۳۸) و (۲-۳۹) خواهیم داشت:
۲-۴۰
و همچنین از رابطه (۲-۴۰) و (۲-۳۷):
۲-۴۱
از رابطه (۲-۴۱) می­توان نتیجه گرفت که فشار محرک رابطه مستقیم و خطی با وزن دارد.
فصل سوم:
تئوری
آرچینگ
ترزاقی
۳-۱- مقدمه
اگر یک قسمت از توده خاک تسلیم شود، درحالی‌که باقیمانده در جای خود بماند، خاک مجاور بخش تسلیم‌شده از جایگاه اصلی خود بین توده مجاور ثابت خاک حرکت می­ کند. حرکت­های مرتبط با خاک متقابل است با مقاومت برشی در ناحیه­ی تماس بین توده تسلیم‌شده و ایستا. از این رو مقاومت برشی تمایل به نگاه‌داشتن توده تسلیم‌شده در موقعیت خود دارد، این فشار را در قسمت تسلیم‌شده ساپورت کاهش و در قسمت­ های مجاور افزایش می­یابد. این انتقال تنش از ناحیه­ی تسلیم‌شده خاک به ناحیه­ی مجاور اثر آرچینگ نام دارد و گفته می­ شود که خاک در ناحیه­ی تسلیم قوس­زده شده است. آرچینگ اغلب زمانی که دریچه نسبت به سایر ناحیه­ها مجاور حرکت می­ کند، اتفاق می­افتد.
آرچینگ یکی از جهانی­ترین پدیده ­های پیش رو چه در آزمایشگاه و چه در کارهای میدانی در خاک می­باشد. ازآنجایی‌که آرچینگ فقط توسط تنش برشی برقرار است و پایداریش کمتر از سایر ناحیه­های تنش در خاک که به موجودیت تنش­های برشی بستگی دارد، نیست، همانند ناحیه­ی تنش در زیر پای ستون. به‌عنوان‌مثال، اگر هیچ تنش­های برشی ثابتی در ماسه ممکن نباشد، پایه ستون‌ها به‌طور نامحدود نشست خواهد کرد. به‌عبارت‌دیگر، هر تأثیر خارجی که سبب نشست اضافی پای­ستون و یا حرکت بیرونی اضافی یک دیوار حائل تحت نیروهای استاتیکی تغییرناپذیر می­ شود، باید اغلب انتظار به کاهش شدت اثرات آرچینگ موجود داشت. ارتعاشات مهم‌ترین تأثیر را در این زمینه دارند.
در این فصل دو نوع حالت بررسی خواهد شد، یکی آرچینگ در ماسه­ی ایده­آل به دلیل جابجایی دریچه افقی و دیگری آرچینگ در ماسه­ی مجاور دریچه عمودی که در راستای بیرونی تسلیم‌شده است.
۳-۲- حالت تنش در منطقه آرچینگ
تسلیم موضعی ساپورت افقی بستر ماسه­ای نشان داده شده در شکل (۲-۱-a)، می ­تواند با کاهش تدریجی یک بخش مقطع نواری شکل ab تکیه‌گاه، ایجاد شود. قبل از این‌که نوار شروع به گسیختگی نماید، فشار عمودی بر واحد سطح در ساپورت افقی در همه‌جا برابر با عمق لایه ماسه­ای مقارن بر وزن مخصوص آن است. با این حال، کاهش نوار منجر به جاری‌شده ماسه قرار گرفته در بالای نوار (باریکه، لایه) می­ شود. مقاومت اصطکاکی در سرتاسر محدوده تماس میان توده متحرک و ساکن ماسه، با این جابجایی مخالفت می­ کند. درنتیجه، فشار کل وارد بر نوار در حال تسلیم به مقدار مؤلفه عمودی مقاومت برشی که بر مرز­ها وارد می­ شود، کاهش می­یابد و فشار کل وارد بر قسمت­ های ساکن مجاور ساپورت به همان مقدار، افزایش می­یابد. در تمام نقاطی که بلافاصله بالای نوار در حال تسلیم قرار گرفته‌اند، تنش اصلی قائم به کسر کوچک چیزی که قبل از تسلیم شروع شده بود، کاهش می­یابد. فشار کل قائم وارد بر اساس لایه ماسه­ای عوض نمی­ شود، زیرا همیشه برابر با وزن ماسه است؛ بنابراین کاهش فشار قائم وارد بر نوار در حال تسلیم باید با افزایش فشار قائم وارد بر قسمت­ های مجاور اساس صلب همراه باشد که شامل افزایش ناگهانی شدت فشار قائم در طول لبه­های نوار است. این ناپیوستگی به وجود ناحیه a برش شعاعی قابل مقایسه با چیزی که در شکل (۲-۱-a) مشهود است، نیاز دارد. برش شعاعی با یک انبساط جانبی ماسه قرار گرفته در داخل ناحیه با فشار بالا، در هر دو طرف نوار در حال تسلیم، به‌سوی ناحیه با فشار پایین قرار گرفته در بالای نوار، همراه است. اگر اساس لایه ماسه­ای، کاملاً هموار باشد، الگوی برشی مطابق آن باید مشابه شکل (۲-۱-a) و در مقیاس بزرگ‌تر مشابه شکل (۲-۱-b) باشد.

همین‌که نوار به‌قدر کافی در راستای پایین تسلیم شد، گسیختگی برشی در طول دو سطح لغزش که از سطوح بیرونی نوار به سطح ماسه رسیده است، اتفاق می­افتد. در مجاورت سطح، تمامی دانه­ های ماسه به‌طور عمودی به سمت پایین حرکت می­ کنند؛ که این مکرراً توسط عکس­های پرتودهی زمانی اثبات‌شده است. از این قبیل حرکات فقط اگر سطح لغزش از وسط نصف شود، سطح افقی ماسه در زوایای راست ممکن است. زمانی که گسیختگی اتفاق می­افتد، تورفتگی در سطح ماسه که در شکل (۲-۱-a) نشان داده شده است، ظاهر می­ شود. شیب هر طرف تورفتگی زمانی که سطح شیب را تقسیم می­کنیم، بزرگ‌ترین است. فاصله بین این قطعات شیب­دار می ­تواند اندازه ­گیری شود. می ­تواند دریافت که این اکثراً بزرگ‌تر از عرض نوار تسلیم‌شده است. از این رو سطح لغزش ac و bd هنوز محاسبه نشده است. به هرحال، آزمایشات پیشنهاد داده­اند که زاویه­ی میانگین شیب این سطوح اغلب از ۹۰ درجه برای مقدار پایین  کمتر است که نزدیک به  برای هر ارتفاعی از مقدار  می­ شود.
فشار عمودی بر قسمت پایین‌تر توده ماسه که بین دو سطح لغزش، ac و bd که در شکل (۲-۱-a) نشان داده شده است، برابر است با وزن قسمت بالای کاهش‌یافته توسط مؤلفه‌های عمودی مقاومت اصطکاکی که به سطوح جانبی، لغزش می­ کند.
استدلال قبلی همچنین می ­تواند به تحلیل تأثیر آرچینگ تولیدشده در یک توده ماسه به‌وسیله تسلیم جانبی قسمت پایینی ساپورت قائم، اعمال شود. در شکل (۲-۱-c) ساپورت جانبی توسط ab نمایش داده شده است. سطح ماسه افقی است و ساپورت با واژگونی حول لبه بالایی، تسلیم می­ شود. بعد از تسلیم ساپورت به‌اندازه کافی، گسیختگی برشی در ماسه در طول سطح لغزش bd که از پای b ساپورت تا سطح ماسه گسترش می­یابد، رخ می­دهد. موقعیت ساکن لبه بالایی (a) ساپورت جانبی از انبساط جانبی قسمت بالایی گوه لغزشی، جلوگیری می­ کند؛ بنابراین دانه­ های ماسه قرار گرفته در قسمت بالایی گوه، تنها می ­تواند در یک امتداد رو به پایین، حرکت کند. ازاین‌رو سطح لغزشی با سطح افقی ماسه در d تقاطع می­یابد. نشست مطابق سطح گوه در حال لغزش در شکل توسط خط نقطه‌چین نشان داده شده است.
انبساط جانبی قسمت پایینی گوه در حال لغزش با یک کوتاه شدگی در راستای قائم همراه است. نشست مطابق قسمت بالایی گوه، توسط مقاومت اصطکاکی در طول قسمت تند مجاور سطح در حال لغزش، مواجه می­ شود. درنتیجه فشار قائم وارد بر قسمت پایینی گوه، کمتر از وزن ماسه قرار گرفته در بالای آن است. این پدیده تأثیر قوسی شدن در ماسه بعد از تسلیم شدن ساپورت­های جانبی که قسمت بالایی آن‌ ها ثابت و ساکن است، شکل می­دهد.
۳-۳- تئوری آرچینگ
بیشتر تئوری­های موجود در زمینه آرچینگ با فشار ماسه خشک روی تسلیم نوارهای افقی سروکار دارند. آن‌ ها به سه گروه تقسیم می‌شوند. در تئوری گروه سوم فرض بر این است که مقاطع قائم ae و bf از بالا تا پایین لبه­های بیرونی نوار تسلیم سطح رانش را نشان می­دهد و اینکه فشار روی نوار تسلیم برابر است با تفاضل وزن ماسه روی نوار و مقاومت اصطکاکی در طول مقاطع قائم.
شکل ۳-۱: گسیختگی در ماسه چسبنده قبل از آرچینگ (a)، گسیختگی به دلیل حرکت رو به پایین مقطعی نازک و دراز از لایه­ای از ماسه (b)، توسعه دادن جزئیات دیاگرام (a); ©، گسیختگی برشی در ماسه به دلیل تسلیم ساپورت جانبی با دوران حول بالا
سطوح واقعی رانش (ac&bd) منحنی شکل هستند و در سطح ماسه جایگیری آن‌ ها به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از پهنای نوار تسلیم است؛ بنابراین اصطکاک در طول مقاطع عمودی ae و bf نمی­تواند کاملاً اکتیو باشد. خطایی که به دلیل نادیده گرفتن این امر به وجود می ­آید خطرساز است. همه تئوری­های اشاره‌شده در این زمینه به این نکته اشاره می­ کنند که فشار روی نوار افقی تسلیم، با یک‌میزان پهنای مشخص با سرعت کمتری نسبت به وزن توده ماسه قرار گرفته روی این نوار افزایش می­یابند و با سرعت کمتری به خط مجانب بینهایت می­رسند. ولی مقادیر مشخص شده در تئوری­های مختلف برای فشار روی این نوار کاملاً متفاوت هستند. برای مشخص کردن اینکه کدام یک از این تئوری­ها باید مورد استفاده قرار گیرند لازم است وضعیت فشار روی نوارهای تسلیم به‌صورت تجربی مورد بررسی قرار گیرند و نتایج آن‌ ها با فرضیات اولیه این تئوری­ها مورد مقایسه قرار گیرند. تاکنون هیچ ارزیابی کاملی از این نوع صورت نگرفته است و ارزش نسبی چندین تئوری هنوز ناشناخته است. ساده‌ترین تئوری­ها آن­هایی هستند که در دسته‌بندی سوم قرار دارند و بر این فرض استوارند که سطوح رانش عمودی هستند. خوشبختانه خطاهای مربوط به این فرض کاملاً قابل مشاهده می­باشد. باوجود این خطاها نتایج پایانی با داده‌های تجربی موجود تا حد زیادی همخوانی دارند؛ بنابراین تحلیل­های بعدی تنها بر اساس فرضیات پایه­ای این تئوری­ها در این دسته­بندی خواهند بود. اگر فرض کنیم که سطوح رانش همان‌گونه که در شکل بالا با خطوط ae و bf نشان داده شده است به‌صورت قائم باشد محاسبه فشار عمودی در نوار تسلیم با مشکل مواجه می­ شود. در شکل زیر یک مقطع بین دو سطح عمودی لغزش نشان داده شده است. مقاومت برشی زمین با این رابطه مشخص می­ شود:
(۳-۱)
شکل ۳-۲: دیاگرام فرض شده برای محاسبه فشار ماسه بین دو سطح عمود لغزش
وزن واحد خاک  و سطح خاک سربار q در واحد عرض را تحمل می­ کند. فرض بر این است که نسبت بین فشار افقی و عمودی برابر با ثابت تجربی K در هر نقطه است. فشار عمودی روی مقطع افقی در هر عمق z پایین‌تر از سطح برابر  است و فشار نرمال مربوط به آن بر سطح عمودی رانش برابر است با:
(۳-۲)
وزن این برش از خاک با ضخامت  در عمق  پایین‌تر از سطح برابر با  . این برش تحت تأثیر فشارهایی که در شکل (۲-۲) نشان داده شده قرار می­گیرد. شرایطی را که مجموع نوارهای عمودی که بر روی این برش تأثیر می­گذارند باید برابر با صفر باشد، می­توان با این رابطه نشان داد:
(۳-۳)
(۳-۴)
(۳-۵)
با حل این معادلات درمی­یابیم:
(۳-۶)
با جایگزین کردن مقدار صفر به ترتیب برای c و q به دست می ­آید:
(۳-۷)
(۳-۸)
(۳-۹)
اگر مقاومت برشی در بستر ماسه­ای بر مقطع عمودی ae و bf کاملاً اکتیو باشد فشار عمودی  به ازای هر واحد سطح نوار تسلیم ab با رابطه بالا مشخص می­ شود. اگر  را در این رابطه جایگذاری کنیم به دست می ­آید:
(۳-۱۰)
که در آن:
(۳-۱۱)
برای خاکی با K=1 و φ=۴۰ و φ=۳۰ نمودار توزیع فشار به‌صورت زیر است:
شکل ۳-۳: نمایشی از نتایج محاسبات
چنانچه در شکل (۲-۳) نمایان است توزیع تنش به‌صورت سهمی بوده و بعد از عمق معینی به ثبات می­رسد.
بررسی­های تجربی در خصوص حالت تنش در ماسه قرار گرفته در بالای یک نوار در حال تسلیم (ترزاقی، ۱۹۳۶e) نشان داده است که مقدار K از مقدار تقریباً ۱ بلافاصله بالای خط مرکزی نوار در حال تسلیم به یک مقدار ماکزیمم (حداکثری) در حدود ۱٫۵ در ارتفاع تقریبی ۲B بالای خط مرکزی می­رسد. به نظر می­رسد در ارتفاع­های بیشتر از حدود ۵B بالای خط مرکزی، کاهش نوار اصلاً تأثیری در حالت تنش ماسه نداشته باشد. ازاین‌رو ما مجبور شدیم که فرض کنیم مقاومت برشی ماسه، تنها در قسمت پایینی مرزهای قائم ae و bf منشور ماسه قرار گرفته در بالای نوار در حال تسلیم ab در شکل (۲-۱-a)، فعال (محرک) است. بر اساس این فرض قسمت بالایی منشور، مانند یک اضافه بار q بر قسمت پایینی وارد می­ شود و فشار وارد بر نوار در حال تسلیم توسط معادله (۳-۸)، تعیین می­ شود. اگر  برابر با عمقی باشد که تنش­های برشی بر مرزهای قائم منشور abfe در شکل (۲-۱-a) وارد نشود، فشار قائم بر واحد سطح مقطع افقی  در سرتاسر منشور در عمق  زیر سطح برابر است با  . با وارد کردن این مقدار و مقدار  در معادله (۳-۸)، داریم:
(۳-۱۱)
که در آن:
(۳-۱۲)
برای  ، مقدار  برابر می­ شود با:

۲٫۵

۲٫۱

۱٫۹

۱٫۹

آسیا

۱٫۶

۱٫۴

۱٫۴

۱٫۴

۱٫۵

اروپا

۶٫۹

۷٫۵

۷٫۹

۸٫۸

۹٫۵

کل جهان

۲٫۹

۲٫۹

۲٫۹

۳

۳٫۱

منبع: زرقانی و موسوی،( ۱۳۹۲، ۱۶) بر اساس آمار سازمان ملل.
۲-۵- گرایش های جدید در مطالعات مهاجرت
با توجه به اهمیت روزافزون مهاجرت و جهانی شدن آن، در چند سال گذشته، در رشته مطالعات مهاجرت، گرایش های خاصی به وجود آمده است، که صاحب نظران حوزه های مختلف، از زوایای گوناگون به آن نگریسته اند. گرایش اول، ترجیح مطالعات تطبیقی بر مطالعات ملی است. گرایش دوم، ترجیح مطالعات بین رشته بر مطالعات تک رشته ای می باشد(لکزکو^[۲۱] و واجکس تروم^[۲۲]، ۲۰۰۴، به نقل از سجادپور، ۱۳۸۴: ۹). گرایش سوم، پرهیز از نظریه های کلان و سوق دادن رشته به سمت نظریه پردازی با وسعت میانه می باشد، بدین صورت که اجماعی در حال شکل گیری است که نمی توان با یک نظریه کلان و عام ـ چه کاپیتالیستی و چه مارکسیستی ـ پیچیده گی های مهاجرت را توضیح داد، گرایش چهارم، متوجه لزوم ایجاد ارتباط بین نظریه پردازی و سیاستگذاری در امر مهاجرت می باشد. بدین صورت که نظریه پردازی باید بتواند به حل مسایل سیاستگذاری کمک کند(سجادپور، ۱۳۸۴: ۹).
۲-۶- انواع مهاجرت، با تأکید بر مهاجرت مردم افغانستان
مهاجرت به عنوان یک پدیده ای اجتماعی، از ابتدای تاریخ بشر تا به امروز، اذهان متفکرین و دولتمردان حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و…. را به خود جلب نموده و بخصوص در سبز فایل، آن را به عنوان یک مسئله مهم اجتماعی در جهان تلقی نموده اند، که امروزه جامعه ی جهانی، روی این مسئله، بخصوص در امر مدیریت آن، توجه اساسی داشته و در هر نقطه ای از جهان، با دولت های مهاجر فرست و مهاجرپذیر همکاری نموده و از مهاجرین حمایت می کنند. مهاجرت را به انواع مختلف دسته بندی نموده اند، که در زیر به چند نمونه ی آنها اشاره می شود. از یک نگاه مهاجرت را بر دو نوع: مهاجرت محافظه کارانه^[۲۳] و مهاجرت نوخواهانه^[۲۴]، تقسیم بندی نموده اند. پیترسون^[۲۵] بر این عقیده است که در مهاجرت محافظه کارانه، هدف حفظ شیوه های معمول زندگی است و حال آنکه در مهاجرت نوخواهانه دگرگونی های اساسی در زندگی مهاجر پدید می آید(ساروخانی، ۱۳۷۰: ۴۵). در یک دسته بندی کلی، مخصوصاً در حوزه های اقتصادی و اجتماعی برای مهاجرین دو طبقه بندی گسترده وجود دارد:

کسانی که به دلایل عمدتاً اقتصادی تصمیم به مهاجرت به کشورهای دیگر می گیرند.
کسانی که عمدتاً به دلایل غیر اقتصادی مبادرت به مهاجرت می کنند(مارتین، ۱۳۸۶: ۶). در این طبقه بندی، هدف از مهاجرت افراد، اقتصادی و یا غیر اقتصادی است.
۲-۶-۱- مهاجرت بر حسب زمان
مهاجرت بر حسب زمان نیز بر دو دسته تقسیم می گردد که عبارتند از:
مهاجرت دایمی یا قطعی: مهاجرتی که مهاجران در آن قصد یا امکان برگشت به محل قبلی خود را نداشته باشند. در این قصد یا عدم امکان برگشت ممکن است مهاجر تصمیم گیرنده باشد، یا عوامل دیگری (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، حوادث طبیعی و…) امکان بازگشت را از وی سلب کرده باشد. (زنجانی، ۱۳۹۲: ۱۲). مهاجرت تعدادی از مردم افغانستان در قرن ۱۹، به کشورهای هندوستان، ایران، پاکستان و … که پس از مدتی تابعیت دائمی کشورهای مقصد را دریافت نمودند، از این نوع مهاجرت بشمار می رود.
مهاجرت به قصد بازگشت، یا موقت: مهاجرتی که در آن فرد مهاجر قصد بر گشتن به کشور یا منطقه اصلی خود را دارد. این مهاجرت خود به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از مهاجرت فصلی یا کوتاه مدت و مهاجرت طولانی یا بلند مد.
الف) مهاجرت کوتاه مدت: مانند مهاجرت های فصلی می باشد که افراد در یک مدت معینی از سال، بخاطر کارگری در یک منطقه دیگر که در آن امکان کار وجود دارد، مهاجرت نموده و در پایان فصل یا اتمام دوره کاریشان، دوباره به منطقه یا مکان اصلی خود باز می گردند. این نوع مهاجرت بیشتر بصورت فردی رخ می دهد. مهاجرت های فصلی یا کوتاه مدت، ممکن است گاهی به مهاجرت های طولانی مدت نیز تبدیل شود؛ بدین معنی که مهاجران فصلی به تدریج با مزیتهای جدیدی در محل مهاجرت آشنا شده و با در نظر گرفتن تفاوت و سطح درآمد، رفاه و ویژگیهای زندگی، کم کم به اقامت در محل مهاجرت و عدم بازگشت به محل قبلی خود ترغیب شده و مدت طولانی تری را در مهاجرت سپری نمایند(زنجانی، ۱۳۹۲: ۱۳).
ب) مهاجرت طولانی مدت: این نوع مهاجرت نیز مانند مهاجرت کوتاه مدت برای یک مدت خاصی صورت می گیرد، ولی تا زمانی که بازار کار در کشور مقصد اشباع نشده و نیازی به وجود کارگران خارجی وجود داشته باشد و یا مهاجرینی که در اثر عوامل دافعه ی کشور مبدأ بخصوص عوامل سیاسی مجبور به ترک آن شده باشند، در این صورت تا شرایط زندگی برای آنها در کشور مبدأ فراهم نشود، مدت اقامت آنها در کشور مقصد تمدید گردیده و زمان طولانی تری را در بر می گیرد. بطور مثال: مهاجران افغانی که در اثر جنگ و ناامنی، دست به مهاجرت زده بودند، اکنون از مدت اقامت برخی از آنها در ایران و پاکستان بیش از بیست سال و حتی سی سال می گذرد. چون بخاطر شرایط نامساعد اقتصادی ـ اجتماعی افغانستان، تا هنوز نتوانسته اند به کشور خود برگردند و کشورهای مقصد به دلایلی اقامت آنها را تمدید نموده اند.
۲-۶-۲- مهاجرت بر حسب خواست مهاجرین
این نوع مهاجرت نیز به دو دسته تقسیم گردیده که عبارت از مهاجرت اختیاری و مهاجرت اجباری می باشد:
مهاجرت اختیاری به دنبال خواست و تصمیم مهاجر انجام می گیرد، از اینرو، مهاجرت خود خواسته است. هر چند ممکن است مسائل متعددی در شکل گیری این خواست و اراده دخیل باشند که بطور غیر مستقیم فرد را در مسیر مهاجرت قرار دهند( زنجانی، ۱۳۹۲: ۱۴). این نوع مهاجرت بیشتر بر مهاجرت های فردی عینیت پیدا می کند. برخی از مهاجرت های انفرادی جوانان و نیروی کاری افغانها به کشورهای دیگر را می توان در زمره ای این نوع مهاجرت قرار داد.
مهاجرتهای اجباری به مهاجرتی اطلاق می شوند که در آن، اراده مهاجر تأثیری در انجام یا عدم انجام مهاجرت ندارد. انتقال بردگان از سرزمینی به سرزمین دیگر، یا انتقال افرادی از یک کشور به کشور دیگر به دلیل قراردادهای بین المللی، یا پی آمدهای جنگی و همچنین کوچانیدن اقوام از یک نقطه به نقطه دیگر و طرد و اخراج های سیاسی و نظامی به دنبال غلبه یک سردار بر سرزمینی معین، نمونه هایی از مهاجرتهای اجباری محسوب می شوند(زنجانی، ۱۳۹۲: ۱۵). در این مورد نیز می توان به اولین دوره مهاجرت مردم افغانستان در دو دهه اخیر قرن ۱۹ اشاره نمود که تعدادی از اقوام فارسی زبان بخصوص قوم هزاره، در اثر فشارهای سیاسی حکومت وقت، دست به مهاجرت زدند. گرچند برخی از مهاجرت ها از جامعه مبدأ اجباری بوده ولی تعیین جامعه مقصد در اختیار خود مهاجر قرار دارد.
۲-۶-۳- مهاجرت بر حسب قلمرو سیاسی
مهاجرت بر حسب قلمرو سیاسی بر دو دسته مهاجرت داخلی و مهاجرت خارجی تقسیم می گردد که عبارتند از:

۲- امر بمعروف و نهى از منکر می کنند.
۳- در انجام دادن امور خیریه بر یکدیگر پیشدستى می نمایند.
۴- ایشانند که از افراد شایسته محسوب می شوند.
از لفظ (مِنْ) که در آیه ی ۱۱۳و به معناى تبعیض می باشد و از جملات آیه ی- ۱۱۳ و ۱۱۴- که به صورت مضارع بکار رفته‏اند از قبیل: «یَتْلُونَ، یَسْجُدُونَ و یُؤْمِنُونَ»استفاده می شود که بعضى از اهل کتاب از موقع نزول قرآن تا قیام قیامت ایمان آورده و خواهند آورد، و این معنا در گذشته‏ها بوده است، یعنى افراد زیادى از اهل کتاب تاکنون اسلام و ایمان آورده‏اند.
از بعضى از آیات قرآن و اخبار که در شرح حال حضرت عیسى۷وارد شده است استفاده می شود هنگامى که آن حضرت۷از آسمان به زمین بیاید و به حضرت مهدى موعود۷اقتداء نماید، عموم اهل کتاب به دین مقدس اسلام مشرف خواهند شد. آن گروه از اهل کتاب که اسلام اختیار نمودند هر نوع عمل نیکى که انجام دهند از جزاى خیر و ثواب آن بى‏بهره نخواهند شد و خدا از اعمال و رفتار پرهیزگاران آگاه است.]^[۳۴۶] و همچنین خداوند حال و خصوصیت مؤمنین از اهل کتاب را که به دین اسلام درآمدند اینگونه وصف می نماید «هَأَنتُمْ أُوْلَاءِ تحُِبُّونهَُمْ وَ لَا یحُِبُّونَکُمْ وَ تُؤْمِنُونَ بِالْکِتَابِ کلُِّهِ وَ إِذَا لَقُوکُمْ قَالُواْ ءَامَنَّا وَ إِذَا خَلَوْاْ عَضُّواْ عَلَیْکُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَیْظِ قُلْ مُوتُواْ بِغَیْظِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمُ بِذَاتِ الصُّدُور»^[۳۴۷]
علامه طباطبائی می گوید: ظاهرا کلمه«أُوْلَاءِ»اسم اشاره و کلمه«ها»براى هشدار دادن است. و اصل جمله«انتم هؤلاء»بوده باشد. و کلمه«انتم»بین«ها»و بین«أُوْلَاءِ»فاصله شده باشد، همانطور که در فارسى هم همین کار را مى‏کنیم یعنى به جاى اینکه بگوئیم شما همانهایى که چنین و چنان کردید، مى‏گوئیم: هان مگر شما آنهایى نبودید که چنین و چنان کردید.«وَ تُؤْمِنُونَ بِالْکِتابِ کُلِّهِ»الف و لام در«الکتاب»براى افاده ی جنس است، و چنین معنا مى‏دهد که شما به همه ی کتابهاى آسمانى که از ناحیه ی خدا نازل شده است ایمان دارید، چه کتاب خودتان و چه کتاب اهل کتاب. اما اهل کتاب به کتاب شما ایمان ندارند.«وَ إِذا لَقُوکُمْ قالُوا آمَنَّا»یعنى اهل کتاب منافقند، وقتى شما را مى‏بینند مى‏گویند ایمان آوردیم.«وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَیْظِ»و چون به خلوت مى‏روند، سرانگشت خود را از شدت خشمى که بر شما دارند مى‏گزند. و کلمه«عََضّ»گاز گرفتن با دندان با فشار است. و کلمه«أَنامِلَ»جمع«انمله»است که به معناى نوک انگشتان است. و کلمه«غیظ»به معناى خشم و کینه است. و«گزیدن انگشتان بر فلان چیز»مَثلى است که در مورد تأسف و حسرت و رساندن شدت خشم و کینه زده مى‏شود.^[۳۴۸] البته از میان اهل کتاب کسانی هستند که به خدا و به آنچه به سوی شما نازل شده و به آنچه به سوی خودشان فرود آمده، ایمان دارند، در حالی که در برابر خدا خاشعند، و ایات خدا را به بهای ناچیزی نمی فروشند. اینان هستند که نزد پروردگارشان پاداش خود را خواهند داشت.این آیات درباره ی مؤمنان اهل کتاب است که درآیه ی ۱۱۴ سوره ی آل عمران آنان را با سه صفت: ایمان، امربه معروف و نهی از منکر، سبقت و پیشی گرفتن در هر حق، توصیف کرده و آنان را «صالح»خوانده است.^[۳۴۹]
۱-۳- امر به معروف و نهی از منکر
در قرآن کریم آمده است: «کُنتُمْ خَیرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ ءَامَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکاَنَ خَیرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثرَُهُمُ الْفَاسِقُون‏»^[۳۵۰]این گروه اندک از اهل کتاب که همانند بهترین مؤمنین شناخته شده اند دارای صفت مهم امر به معروف و نهی از منکر هستند. زمخشری گوید:[«خَیرَ أُمَّهٍ »، افراد کریمی هستند که به مردم طعام می رسانند و پوشش مورد نیاز ایشان را تهیه می کنند و برای هر نوع کمک به بهتر شدن امور مردم آمادگی دارند.]^[۳۵۱]

یکى از این سنتهاى محکم پروردگار متعال، که آن را به تدبیر خود در جهان به اجرا درمى‏آورد این است که:
۱-[هیچ امتى بهترین امت نخواهد شد مگر این که مسئولیت اجتماعى خود را با بینش درست و اخلاص کافى به انجام برساند.شما امت (نیک) هستید نه امت بد، و این امتى است که (برآورده شده) از آن روى که رسالت، سازنده و برآورنده ی آن است و خود سبب ساخته شدن خود نبوده است.
۲- و سپس (براى مردم) است نه علیه آنان، چه مسئولیت امت اسلامى دفاع از ناکامان و ستمدیدگان و فراهم آوردن آسایش و امنیت و خوشبختى براى همه ی مردم است.
۳- و ضامن این مسئولیت اجتماعى آن است که: به نیکى فرمان مى‏دهید و از بدى و زشتى جلوگیرى مى‏کنید. امر به معروف تنها منحصر به گفتن با زبان نیست، بلکه عبارت است از تلاش براى تحقق یافتن معروفها و نیکی ها از راههاى گوناگون. . .
و نیز چنین است نهى از منکر، ولى امت اسلامى که حامل این مسئولیت اجتماعى است، از پایگاه مستحکمى به کار برمى‏خیزد که عبارت از ایمان داشتن به خدا است، چه منشأ احساس مسئولیت اجتماعى مؤمن بودن به خدا است، و آن احساس اجتماعى که نیروى خود را از ایمان به خدا نگرفته باشد باطل یا دست‏کم محدود است.
اهل کتاب نیز به نوبه آماده براى تحمل این مسئولیتند، چه شما- اى مسلمانان- از آن روى تحمل این مسئولیت نمى‏کنید که عرب هستید یا پیامبر شما شخص حضرت محمّد۶است، بلکه خدا این مسئولیت را بر دوش شما بار کرده است، به همان ترتیب که رسالت خود را بر اهل کتاب حمل کرده است. پس اگر اهل کتاب نیز به نوبه ی خود این مسئولیت را مى‏پذیرفتند و آن را انجام مى‏دادند، آنان نیز همچون شما بهترین امتى مى‏شدند که براى مردم برآورده شده‏اند و اگر اهل کتاب ایمان آورده بودند، براى ایشان نیکوتر بود گروهى از آنان مؤمن‏ هستند، ولی بیشتر ایشان فاسقند.]^[۳۵۲]
فخر رازی می گوید:[علّت این که خداوند متعال امر به معروف و نهی از منکر را قبل از ایمان به خداوند که بر تمام طاعات مقدّم است، آورد این است که ایمان به خدا امری مشترک است بین تمام امتهای حق طلب، ولی خداوند این امت را بر سایر امتها فضیلت بخشید به جهت این که علاوه بر دارا بودن قدر مشترک ایمان که بین سایر امم هست این زیادت را در امر به معروف و نهی از منکر داراست و به همین علّت «خَیرَ أُمَّهٍ»هستند.]^[۳۵۳]
۱-۴- خاشِعِینَ لِلَّهِ
در آیه ی«یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ یُسَارِعُونَ فىِ الْخَیرَْاتِ وَ أُوْلَئکَ مِنَ الصَّالِحِین‏»^[۳۵۴]خداوند متعال جانب انصاف را رعایت نموده و تمامی اهل کتاب را یکسان ندانسته است و آن دسته ای را که از ایشان به راه حق پیوسته و از اکثریت فاسد اهل کتاب، فاصله گرفته و طریق ایمان و تسلیم به خدای یکتا را برگزیدند با نیکی یاد نموده و صفات ممتاز مؤمنین اهل کتاب را بیان می نماید: ۱- ایمان به خدا و قرآن و کتاب آسمانی خودشان که بشارت بر آمدن حضرت محمّد۶داده است.
۲- خشوع در برابر خدا و حفظ کردن آیات الهی و نفروختن آن با بهای اندک متاع دنیوی.
خداوند متعال در اشاره به ایمان اهل کتاب می فرماید:«وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ لَمَنْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ خاشِعِینَ لِلَّهِ لا یَشْتَرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِیلاً أُولئِکَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسابِ»^[۳۵۵] شأن نزول این آیه به گفته ی بیشتر مفسرین در باره ی مؤمنان اهل کتاب است، آنهایى که دست از تعصب‏هاى ناروا برداشتند و به صفوف مسلمانان پیوستند، که تعداد قابل ملاحظه‏اى از مسیحیان و یهود را تشکیل می دادند. ولى به عقیده ی جمعى از مفسرین، آیه در مورد نجاشى زمامدار رعیت‏پرور حبشه نازل گردید، اگر چه مفهوم آن یک مفهوم وسیع است. از این روایت استفاده می شود که نجاشى اسلام را به طور کامل پذیرفته بود اگر چه به آن تظاهر نمی کرد.^[۳۵۶] علامه طباطبائی گوید:[مراد از این آیه این است که بعضى از اهل کتاب در حسن ثواب با مؤمنین شریک هستند و غرض از گفتن این معنا آن است که بفرماید سعادت اخروى جنسیه نیست تا منحصر به یک طبقه و یا دودمان باشد و اهل کتاب به آن نرسند هر چند که ایمان هم بیاورند بلکه داشتن و نداشتن آن دایر مدار ایمان به خدا و به رسولان او است، اگر آنها هم ایمان بیاورند جزء مؤمنین مى‏شوند و با آنان یکسانند.]^[۳۵۷]
[قرآن در بحث‏هایى که پیرامون مذاهب دیگر می کند، هیچگاه همه را به یک چشم نمى‏نگرد و رنگ ضدیت با نژاد و جمعیتى به خود نمی گیرد، بلکه داورى او بر اساس برنامه‏هاى آنهاست، و لذا سهم اقلیت‏هاى با ایمان و درستکارى را که در میان یک اکثریت گمراه هستند فراموش نمی کند. در این آیه نیز بعد از سرزنش بسیارى از اهل کتاب به خاطر کتمان آیات خداوند و طغیان و سرکشى آنها(آیات ماقبل آیه ی مذکور)، سخن از اقلیتى به میان مى‏آورد که دعوت پیغمبر۶را اجابت کردند، و براى آنها پنج صفت ممتاز بیان می کند:
۱- «یُؤْمِنُ بِاللَّهِ»: آنها کسانى هستند که از جان و دل به خدا ایمان مى‏آورند.
۲- «وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ»: آنها به قرآن و آنچه بر شما مسلمانان نازل شده است، ایمان مى‏آورند.
۳-«وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ»: ایمان آنها به پیامبر اسلام۶درحقیقت از ایمان‏ واقعى به کتاب آسمانى خودشان و بشارت هایی که در آن آمده است سرچشمه می گیرد بنا بر این:«آنها به آنچه بر خودشان نازل شده ایمان دارند».
۴- «خاشِعِینَ لِلَّهِ»: آنها در برابر فرمان خدا تسلیم و خاضعند و همین خضوع آنهاست که انگیزه ی ایمان واقعى شده و میان آنها و تعصب‏هاى جاهلانه، جدایى افکنده است.
۵- «لا یَشْتَرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِیلًا»: آنها هرگز آیات الهى را به بهاى ناچیز نمى‏فروشند و همانند بعضى از دانشمندان یهود که به خاطر حفظ موقعیت خود و ادامه ی حکومت بر آن جمعیت و. . .، آیات خدا را تحریف می کردند نیستند، بدیهى است نه تنها به بهاى ناچیز نمى‏فروشند، بلکه به هیچ بهایى نخواهند فروخت، و اگر تنها اشاره به بهاى ناچیز شده، منظور این است که همانند آن دسته از دانشمندان دنیاپرست دون همت نیستند. به علاوه اصولاً در برابر آیات خدا، انسان هر چیز دریافت کند بى ارزش است.]^[۳۵۸]
۱-۵- الرَّاسِخُونَ فىِ الْعِلْمِ
قرآن کریم می فرماید:«لَّکِنِ الرَّاسِخُونَ فىِ الْعِلْمِ مِنهُمْ وَ المُْؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ بمَِا أُنزِلَ إِلَیْکَ وَ مَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَ المُْقِیمِینَ الصَّلَوهَ وَ الْمُؤْتُونَ الزَّکَوهَ وَ المُْؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ أُوْلَئکَ سَنُؤْتِیهِمْ أَجْرًا عَظِیمًا»^[۳۵۹] علامه طباطبائی می گوید:[لیکن آنها که راسخ در علم هستند و نیز آنها که مؤمن حقیقى اهل کتابند به تو و به آنچه قبل از تو نازل شده ایمان مى‏آورند و مؤید این معنا تعلیلى است که بعداً در جمله:«إِنَّا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ کَمَا أَوْحَیْنَا إِلىَ‏ نُوحٍ وَ النَّبِیِّنَ مِن بَعْدِهِ وَ أَوْحَیْنَا إِلىَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ عِیسىَ‏ وَ أَیُّوبَ وَ یُونُسَ وَ هَرُونَ وَ سُلَیْمَانَ وَ ءَاتَیْنَا دَاوُدَ زَبُورًا»^[۳۶۰]مى‏آید چون ظاهر این آیه این است که مى‏خواهد بیان کند که این گونه افراد از این جهت و بدین علت به تو (حضرت محمّد۶)ایمان مى‏آورند که نبوت تو و وحیى که ما تو را بدان گرامى داشتیم شبیه به وحیى است که انبیاى گذشته ی خدا براى آنان خواندند، مانند وحیى که به نوح و پیغمبران:بعد از او شد و نیز وحیى که به آل ابراهیم:و آل یعقوب:و به سایر انبیایى شد که ما داستان‏هایشان را برایت شرح ندادیم. و این معنا، با مؤمنین اهل کتاب بیشتر تطبیق دارد تا با مؤمنین عرب که خداى عزّ و جلّ آنها را به مثل آیه:«لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أُنذِرَ ءَابَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُون»^[۳۶۱] توصیف کرده است و فرموده: قرنها (یعنى در مدت فترت که حدود پانصد سال بوده) پیغمبرى به سوى آنان نیامده و از وحى خدا به کلى غافل بودند ولى در آیه ی مورد بحث مؤمنینى را توصیف مى‏کند به اینکه قبل از نبوت و وحى به تو، نبوت‏ها و وحى‏ها دیده‏اند پس آیه مورد بحث با اهل کتاب انطباق بیشترى دارد.]^[۳۶۲]
سید قطب می گوید:[دانش ژرف و ایمان روشن، هر دو صاحبان خویش را به این که آئین را در کل باور نموده و بپذیرند و معتقد شوند به این که دینی که از سوی خدای یکتا فرود آمده است یکی است، سوق می دهد. . . در تفسیر مأثور آمده است که این اشاره ی قرآنی، پیش از هر کسی متوجّه ی آن گروه از یهودیانی است که دعوت پیغمبر۶را لبّیک گفتند و به ندای آسمانی او گوش جان سپردند. . . و نصّ قرآنی عام است و شامل همه ی کسانی می گردد که از میان یهودیان، آئین اسلام را می پذیرند و فرزانگی راستین و دانش ژرف، و یا ایمان بینا، ایشان را به سوی این آئین مبارک رهنمود می گرداند و به جانب این ارمغان آسمانی می کشاند. به عنوان نمونه در عصر حاضر می توان از «محمّد اسد»نام برد که نام قبلی وی«لیوبولد فایس»بود و مسلمان گردید و نامش را تغییر داد و وی صاحب کتاب «الإسلام علی مفترق الطرق»است.]^[۳۶۳]
۲- رذائل اخلاقی یهودیان از منظر قرآن
قرآن اوصاف ناشایست اکثریت یهودیان را به تصویر کشیده است. اخلاق زشت و سرشت خبیث در رفتارهای بدی همچون کفر، انکار، غرور، خودبینی، ‌ترس،‌ دروغ، لجاجت و مکر و نیرنگ بازی،‌ عصیان و سرپیچی،‌ قساوت قلب، ‌انحرافات باطنی،‌ اقدام به بدی ها و گناهان،‌ خوردن اموال مردم آن هم به باطل یعنی از طریق ربا و دیگر خصوصیاتی که آنان را مستحق دوری از رحمت خدا و ذلّت و بدبختی ساخته است. خصوصیاتی که درقرآن ثبت شده است؛ و به وضوح در تمامی دورانها و زمانها قابل مشاهده است.«وَ مَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ». بدون شک در عصر حاضر همانند قرون گذشته، در مواردی لازم می آید که به شکل جدی و قاطع با یهودیان برخورد مناسب صورت پذیرد و لذا قرآن کریم، الگوی مناسب را ارائه نموده است که در اینجا برحسب ظرفیت فهم وجودی نگارنده به ذکر مطالب پرداخته می شود.
۲-۱- حسادت
انکار حق با وجود علم و شناخت و معرفت به آن و خودخواهی بی حد وحصر که برگرفته از تعصب نکوهیده و نژاد پرستی نفرت انگیز، موجب طمع یهودیان و انحصار خوبی ها تنها برای خودشان گردیده است به گونه ای که می پندارند هرخوبی که نصیب دیگران گردد،گویی از آنان سلب شده است و چنانچه ببینند نعمتی نصیب سایرامت ها گردد، خشم سراسر وجودشان را در برمی گیرد. حسادت و خود خواهی، از جمله رذائل اخلاقی یهود است که بارها در قرآن وصف آن آمده است.
قرآن کریم این صفات نکوهیده را درآیات متعدد ثبت نموده است: خداوند از یهودیان در کتابهایشان پیمان گرفت که، به پیامبر وصف شده در تورات و انجیل ایمان آورند و از آنچه بر او نازل می شود، تبعیت نمایند ‌یعنی از قرآن اطاعت کنند، ‌اما با ظهور پیامبر اکرم۶‌،‌ به پیامبری او کفر ورزیدند و از دستورات کتاب های خود دراین زمینه، ‌سرپیچی کردند و به قرآن کریم کافر شدند و گفتند: «مَا أَنزَلَ اللَّهُ عَلى بَشرٍ مِّن شىْ‏ءٍ »^[۳۶۴] ‌یعنی خداوند هیچ چیزی برکسی نازل نکرده است. خداوند می فرماید:^[۳۶۵]«وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ»^[۳۶۶]ابن کثیر گوید:[‌این فرمایش خداوند در واقع توبیخ و تهدید اهل کتاب است، چراکه خداوند از طریق پیامبران از آنان عهد گرفت که به محمّد۶ایمان آورند و او را به مردم یادآوری کنند و از دستورات او اطاعت نمایند؛ اما زمانی که خداوند رسولش را مبعوث کرد، آنان عهد خود را کتمان کردند و خیر وعده داده شده در دنیا و آخرت را با بهره ی ناچیز و پست دنیوی عوض کردند و چه بد معامله ای نمودند.]‌^[۳۶۷] اما ابن جریر از ابن عباس‌روایت می کند:‌[این آیات در مورد فنحاص و أشیع و سایر احبار یهودی، که منکر صفات پیامبر۶‌درکتابشان شدند و دستور خداوند را در آشکارساختن آن مطالب کتمان کردند، نازل شد.]^[۳۶۸]
خداوند می فرماید «وَ لَمَّا جَاءَهُمْ کِتَابٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ وَ کاَنُواْ مِن قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلىَ الَّذِینَ کَفَرُواْ فَلَمَّا جَاءَهُم مَّا عَرَفُواْ کَفَرُواْ بِهِ فَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلىَ الْکَفِرِینَ»^[۳۶۹] ابن عباس درشأن نزول آیه گوید:‌[یهودیان قبل از بعثت حضرت رسول۶از آن حضرت علیهِ اوس و خزرج طلب نصرت و یاری می خواستند؛ اما وقتی خداوند آن حضرت را ازمیان اعراب مبعوث نمود، به او کفر ورزیدند وگفته های خود را درباره ی آن حضرت۶انکار کردند. معاذ بن جبل و بشر بن البراء ‌بن معرور- برادران بنی سلمه‌- به آنها گفتند:‌ ای جماعت یهود، تقوا داشته باشید و اسلام آورید. آن زمان که ما مشرک بودیم شما علیه ما از محمّد۶‌طلب یاری می کردید و به ما خبر می دادید که او مبعوث خواهد شد و از اوصاف او برای ما می گفتید. سلام بن مشکم از برادران بنی نضیر- گفت:‌ «آن چیزی را که ما می دانستیم، برای ما نیامد و او همانی نیست که ما برایتان ذکر می کردیم.»و خداوند این آیات را نازل فرمود.]^[۳۷۰] طبری گوید:[‌سخن خداوند«وَ لَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ. . .»^[۳۷۱] بدین معناست که این یهودیان و این عالمان یهودی از عمل به تعهدات خود سر باز زدند که گویی چیزی درباره ی دستور تورات در اطاعت و پیروی از محمّد۶و تصدیق او نمی دانند. این مطلب در واقع خبر از کفر و انکار حق، با وجود علم و معرفت به آن می باشد. آنان به رغم علم به وجوب اطاعت از دستور الهی، مخالفت و لجاجت کردند]^[۳۷۲]
کتاب یهودیان تورات می باشد و اینکه قرآن تصدیق کننده ی تورات است: ‌یعنی[آن را تأئید می کند و اصول دین مطرح شده در آن و مواردی که مربوط به مبعث و در توصیف پیامبر۶است را قبول دارد. و این توصیف قرآن کریم یعنی تصدیق کننده ی تورات بودن در واقع، سرزنش و نکوهش یهودیان است، چرا که آنان نسبت به کتابی کافر شدند که، کتابشان را تصدیق می کند نه کتابی که با اصول کتابشان در تضاد است.]^[۳۷۳] و فرموده ی خداوند:‌ «وَ کاَنُواْ مِن قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ. . .»‌در واقع روشن ساختن حال و وضعیت آنان قبل از بعثت حضرت محمّد۶‌است.[«‌استفتاح»یعنی: ‌طلب فتح و گشایش یعنی حکم دادن و جدایی درچیزی.]^[۳۷۴]‌و به معنای[یاری نیز استفاده می شود چون درآن نیز میان مردم جدایی حاصل می شود و منظور در آیه نیز طلب یاری است.]^[۳۷۵]
خداوند، پیام رسالت را بر بنده ی خود حضرت ‌محمّد۶نازل کرد و یهودیان به علت کیفر و حسادت و اکراه از اینکه خدا بر هر کس از بندگانش که بخواهد وحی را نازل می کند کافر شدند. و حسادت به معنی آرزوی از بین رفتن نعمت دیگری است و ظالم و حسود درعمل خود از حق دورشدند. زیرا آنان از نازل شدن وحی بر فرد برگزیده ای از غیرخود کراهت داشتند و خودخواهی و صفات رذیله در آنان موجب کفر به حق بعد از شناخت حق گردید، زیرا آنان به اعطای فضل خدا بر سایر بندگانش حسادت می ورزیدند و خیال می کردند که نبوت منحصر به آنان است و هرگز به خیال خود راه نمی دادند که خداوند نبوت را، از فرزندان اسحاق۷بردارد و میان فرزندان اسماعیل۷قراردهد و به سبب عذاب خوارکننده‌ای که گریبانگیر آنان می‌شود، شایسته ی داخل شدن در جرگه ی کافرین هستند و چون کفر آنان در نتیجه ی ستم، حسادت، تکبر و خودخواهی‌شان است، در نتیجه خواری و کوچکی و حقارت نصیب آنان می‌گردد. در سوره ی بقره آیه ی دیگری^[۳۷۶] نیز وجود دارد که نسبت به کینه‌ها و بدی‌های دل‌های مشرکان و اهل کتاب و در رأس آنان یهودیان و کراهت و تنفر آنان از فضل خداوند به سایر بندگان، به مؤمنان آگاهی و هشدار داده است.«مَّا یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْ أَهْلِ الْکِتَبِ وَ لَا المُْشْرِکِینَ. . .»صاحب کشاف می‌گوید:[اولین نکته این آیه این است که«الَّذِینَ کَفَرُواْ»اسم جنس است و شامل دو گروه اهل کتاب و مشرکان می‌شود. همچون فرموده ی خداوند:«لم یکن الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَ الْمُشْرِکِینَ. . .»]^[۳۷۷] و[اهل کتاب یعنی یهودیان و نصاری،که کافر شدند و نیز مشرکان بت‌پرست به علت حسادت و کینه دوست ندارند خداوند نسبت به شما مؤمنان هیچ گونه خیر و رحمتی بر شما نازل کند و این نشانه ی جهل و نادانی آنان است، «وَ اللَّهُ یَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ یَشاءُ. . .»و خداوند امتیاز می دهد به رحمت خود هر که را بخواهد. از امیر المؤمنین وامام باقر۸منقول است که منظور از «رحمت»در اینجا نبوّت و پیامبرى است.]^[۳۷۸] مفسرین گویند:[هر وقت مسلمانان به هم پیمانان یهودى خود مى‏گفتند: به محمّد۶ایمان بیاورید، آنان جواب مى‏دادند، این شخصى که ما را دعوت مى‏کنید که به او ایمان بیاوریم براى ما خوشایند و به خیر نیست. اگر در او خیرى بود، ما دوست داشتیم که به او ایمان بیاوریم.]^[۳۷۹]خداوند متعال می فرماید:«مَّا یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْ أَهْلِ الْکِتَبِ. . .»توجه به این نکته است که آنان به کتاب خود کافر شده‌اند، چرا که اگر ایمان داشتند طبق دستور کتاب خود، حضرت محمّد۶را تصدیق کرده و از او پیروی می‌نمودند. و عطف مشرکان بت‌پرست بر اهل کتاب، دلالت بر این دارد که اهل کتاب همچون مشرکان از نزول خیر و برکت بر مؤمنان کراهت و تنفر دارند و نسبت به هر آنچه خداوند از فضل خود نصیب آنان می‌کند، حسادت می‌ورزند و به دین محمّد۶، قرآن، هدایت بزرگ، برادری همه جانبه، امنیت بعد از ناامنی و ترس و قدرت بعد از ناتوانی که به واسطه ی پیامبر۶به مؤمنان رسیده، رشک می‌برند. علامه طباطبائی گوید:[اهل کتاب دوست نمی داشتند کتابى بر مسلمانان نازل شود، چون نازل شدن کتاب بر مسلمانان باعث می شود دیگر تنها یهودیان اهلیت کتاب نداشته باشند، و این اختصاص از بین برود، و دیگران نیز اهلیت و شایستگى آن را داشته باشند.و این خود بخل بى‏مزه‏اى بود از یهود، چون یک وقت انسان نسبت به چیزى که خودش دارد بخل مى‏ورزد، ولى یهود به چیزى بخل ورزیدند که خود مالک آن نبودند، علاوه بر اینکه با این رفتار خود، در سعه ی رحمت خدا و عظمت فضل او، با او معارضه کردند.]^[۳۸۰]
در آیه دوم خداوند می‌فرماید:«وَدَّ کَثِیرٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ…»^[۳۸۱] طبری می گوید:[خداوند به انواع بدی‌هایی که اهل کتاب و در رأس آنان یهودیان در دل دارند، اشاره می‌کند و می‌فرماید: آنان آرزو دارند که مسلمانان از دین حقِ خود، به همان کفری که قبلاً بر آن بودند، بازگردند. آیه با رعایت عدل و انصاف درباره ی اهل کتاب سخن می‌گوید و حتی گروه اندکی از اهل کتاب را که راضی نیستند مسلمانان بعد از هدایت به اسلام، به کفر برگردند را در نظر می‌گیرد و از آرزوی ناشایست گروه دیگر با لفظ(کثیر) یاد می‌کند یعنی گروه بسیاری از اهل کتاب چنین آرزویی دارند.
و فرموده ی خداوند:«مِّن بَعْدِ إِیمَانِکُمْ»مبالغه در نکوهش آنان به علت آرزو و تمایلاتشان است. و اذعان می‌شود که این آرزوی آنان، آرزویی محال است، چرا که صفای ایمان وقتی در قلب ممزوج گردد مانع از بازگشتن به کفر می‌گردد.]^[۳۸۲]فخررازی گوید:[سپس خداوند علت چنین آرزویی را(کینه و حسادت) بیان می‌کند و می‌فرماید:«حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم..»و این جمله در واقع علت و سبب جمله ی قبل در آرزو و علاقه ی آنان به کافر شدن مؤمنان می‌باشد. و فرموده ی خداوند «مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم»برای مؤمنان روشن می‌سازد که یهودیان چنین امری را از کتابها دستور نگرفتند، بلکه کتاب‌هایشان آنان را از این اخلاق پست و نکوهیده باز می‌دارد، ولی به خاطر بدطینتی و بدسرشتی، حسادت به قلب‌های آنان نفوذ کرده به طوری که بازداشتن آنان از حسد و یا بازداشت حسد از آنان سخت است.]^[۳۸۳]
صاحب المنار، محمّد عبده می‌گوید:[دستور خداوند به عفو و بخشش و گذشت اشاره به این دارد که مؤمنان با وجود تعداد اندک، صاحب قدرت و عظمت بودند، چرا که وقتی از انسان گذشت خواسته می‌شود که قادر به عدم انجام آن باشد، گویی می‌فرماید: ای مؤمنان، کثرت و فزونی تعداد اهل کتاب و اینکه آنان بر باطل هستند، شما را نفریبد، بلکه شما با وجود تعداد اندک به خاطر اینکه بر پایه ی حق هستید، نسبت به آنان قدرتمندتر می‌باشید و همچون قدرت عادل در برابر قدرت جاهل باشید و مؤمنان به ‌رغم ضعف و کم‌توانی، به منزله ی افرادی قوی و قدرتمند در نظر گرفته می‌شوند و اهل کتاب با وجود کثرت، در موضع ضعف قرار داده می‌شوند. اذعان می‌شود مسلمین مؤمن با توجه و حمایت الهی پشتیبانی می‌شوند تا مادامی که بر حق استوار باشند، صاحب عزت می‌گردند و هرگاه حق و باطل با هم درگیر شوند، همانطور که بارها گفتیم، حق، باطل را مغلوب می‌سازد و تنها با غفلت حق است که باطل باقی می‌ماند.]^[۳۸۴]
۲-۲- پیمان شکنی و عهد شکنی
این خصیصه ی یهود، بارها در قرآن مطرح شده است وخدواند اشاره می کند که آنان به اانبیای الهی ازجانب خداوند عهد و پیمان بستند، ولی همواره عهد شکنی نموده اند. با پیامبر۶نیز بارها پیمان بسته و به عهد خود وفا نکرده اند. در این آیات^[۳۸۵]به پیمانهایی که از بنی اسرائیل گرفته شده است اشاره می شود: پیمان عهد به اینکه:
۱- تنها خداوند را بپرستند،
۲- به والدین خود نیکی کنند.
۳- حقوق نزدیکان،‌ یتیمان و فقرا را بپردازند و نسبت به آنان نرمی و نیکی داشته باشند.
۴- سخن نیک که صلاح و خیر مردم درآن است بگویند،‌ نماز بپا دارند و با اخلاص زکات بپردازند.
اما آنان این پیمان ها را شکستند و خلف وعده نمودند و تنها عده ی کمی از آنان به عهد خود وفادار ماندند.[منظور از بنی اسرائیل دراین آیه گذشتگان و آیندگان بنی اسرائیل و به عبارتی شامل تمام بنی اسرائیل می شود و در واقع این پیمانها توسط پیامبران و رسولان:از تمامی آنان گرفته شده است و سخن خداوند«ثمُ‏َّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِّنکُمْ وَ أَنتُم مُّعْرِضُون»^[۳۸۶] اشاره به عهدها و پیمانهای گرفته شده از آنان در زمان رسول اکرم۶است. یعنی آیه شامل اسناد به بنی اسرائیل معاصر زمان رسول اکرم۶‌است که از پیمانها روی برگرداندند.
دراین آیه، شکل خاصی از سخنان و توصیه های متقن و راه گشا بیان می شود که در صورت پیروی از آنها، ارتباط خالق و مخلوق، ‌آغاز می گردد،‌ حق این است که تنها خدا را عبادت کنند و به او شرک نورزند. سپس حقوق مردم وحق الناس مطرح می شود که مهمترین آنها، حقوق پدر و مادر است فرموده ی خداوند:‌«إِلَّا قَلِیلًا مِّنکُمْ »‌، در واقع به نوعی رعایت انصاف و عدل در خصوص کسانی است که به عهد و پیمان خود وفادار بودند. همواره عده ای مخلص در امت ها وجود دارند، ولی تعداد اندک این مخلصان مانع از نزولِ عّقاب، بر امتی که اکثراً به منکر می پردازند، نمی شود. سخن خداوند:«وَ أَنتُم مُّعْرِضُون»‌جمله ی ‌حالیه ‌است؛ یعنی اینکه روی برگردانی از اطاعت و عدم پایبندی به پیمان، یک خصیصه و یک عادتِ ریشه دار در وجود یهودیان است. و یکی از اوصاف ثابت و همیشگی آنان محسوب می شود.]^[۳۸۷]