تجری و همکاران(۱۳۹۱)، در تحقیقی با عنوان جهتگیری هدفی و خودتنظیمی دانشجویان شهر مشهد: نقش ماهیت تکلیف و جنسیت، بیان می دارند، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش ماهیت تکلیف و جنسیت در جهتگیری هدفی و خودتنظیمی دانشجویان شهر مشهد و نیز بررسی رابطه بین این دو متغیر بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که بین اهداف پیشرفت و خودتنظیمی رابطه¬ مثبت و معناداری وجود دارد. هر سه نوع اهداف تبحری و رویکردی و اجتنابی با خودتنظیمی رابطه مثبت و معناداری داشتند. همچنین، بین زیرگروههای علمی از نظر خودتنظیمی تفاوت معناداری وجود داشت. دانشجویان گروه انسانی نسبت به دانشجویان گروه فنی و علوم ¬پایه و دانشجویان گروه علوم¬ پایه نسبت به دانشجویان گروه فنی از راهبردهای خودتنظیمی بیشتری استفاده می¬کردند. اما خودتنظیمی در زنان و مردان تفاوتی نداشت. همچنین، دانشجویان گروه انسانی از دانشجویان دو گروه دیگر تبحری ـ تر و اجتنابی ـ تر بودند. در مجموع، زنان از مردان هدفمندتر بودند.
نوشادی( ۱۳۸۵) در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین جهت گیری هدف با خودتنظیمی یادگیری، پیشرفت تحصیلی و رضایت از تحصیل در دانش آموزان؛ نشان داده است که، جهت گیری هدف یاد گیری (تسلط) پیش بینی کننده مثبت و معنادار خود تنظیمی یادگیری در نمونه مورد مطالعه است. در این پژوهش آمده است که قدرت پیش بینی کنندگی متغیر خود تنظیمی توسط متغیر جهت گیری هدف یادگیری (تسلط) برای جنسیت ها نیز معنادار و مثبت است. همچنین، در ارتباط با جهتگیری هدف عملکرد نیز این متغیر توانایی پیش بینی مثبت و معنادار خود تنظیمی را دارد. در ارتباط با متغیر جهت گیری هدف عملکرد به تفکیک جنسیت نیز این متغیر توانایی پیش بینی خود تنظیمی در دو گروه دختر و پسر را دارد.
د- رابطه سبک های یادگیری، خود تنظیمی و جهت گیری هدف به تفکیک جنسیت
صمدی(۱۳۸۳) در پژوهشی هدف پژوهش حاضر مطالعه و مقایسه راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری دانش آموزان و خودتنظیمی والدین آنها با توجه به نقش جنسیت و عملکرد تحصیلی است. به همین منظور، تعداد ۱۲۰ دانش آموز دختر و پسر اول دبیرستان شهرتهران با روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شدند و با پاسخگویی به پرسشنامه راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری دانش آموز و خودتنظیمی والدین، ادارک خود را از راهبردهای خودتنظیمی و خودتنظیم گری والدینشان نشان دادند. از معدل تحصیلی آنان نیز به عنوان ملاک عملکرد تحصیلی استفاده گردید. داده های حاصل شده با آزمون t مستقل، تحلیل واریانس یک راهه، و آزمون تعقیبی شفه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری دانش آموزان دختر و پسر و همین طور بین رفتارهای خودتنظیم گرانه والدینشان تفاوت معنی داری وجود ندارد. ولی بین راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری دانش آموزان قوی و متوسط با دانش آموزان ضعیف و هینطور بین رفتارهای خودتنظیم گرانه والدین دانش آموزان قوی و متوسط با دانش آموزان ضعیف تفاوت معنی داری وجود دارد.
مشتاقی(۱۳۹۱)، در پژوهشی بیان می دارد که با توجه به اهمیت جهت گیری هدف و تاثیر آن در عملکرد افراد، به ویژه در موقعیت های تحصیلی و همچنین نقش این جهت گیری ها در فرایند یادگیری- یاددهی، پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه الگوی چهاروجهی اهداف پیشرفت با پیشرفت تحصیلی و تعیین نقش پیش بینی کنندگی آن در این زمینه انجام شد. این مطالعه همبستگی در سال تحصیلی ٩١-١٣٩٠ روی ۶٠٩ دانش آموز راهنمایی شهرستان دزفول که به روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند، انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه هدف پیشرفت الیوت و م کگریگور استفاده شد. میانگین درسی به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی بود. داده ها به کمک شاخص های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، و تحلیل رگرسیون چندگانه با بهره گرفتن از نرم افزار اس پی اس اس ۱۸ تحلیل شد. یافته ها نشان داد بین جهت گیری تسلط- گرایش، عملکرد- گرایش، عملکرد- اجتناب و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی داری وجود داشت ضرایب رگرسیون نشان داد که جهت گیری تسلط- گرایش و عملکرد- گرایش پیش بین های مثبت و جهت گیری عملکرد- اجتناب پیش بین منفی متغیر پیشرفت تحصیلی هستند. همچنین یافته ها نشان می دهد که بین جهتگیری هدف به تفکیک جنسیت تفاوت معناداری وجود ندارد.
کجباف(۱۳۸۲) در تحقیقی بیان می دارد که هدف پژوهش، بررسی رابطۀ باورهای انگیزشی (خودکارآمدی، ارزشگذاری درونی، اضطراب امتحان) و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی (راهبردهای شناختی، خودتنظیمی) با عملکرد تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطۀ شهر اصفهان بود. در این پژوهش۱۲۰ دانش آموز پایۀ سوم دبیرستان به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای بررسی عملکرد تحصیلی از معدل نمرات سال دوم دانشآموزان استفاده شد. و برای اندازه گیری انگیزش از پرسشنامۀ راهبردهای انگیزشی یادگیری استفاده شد. تحلیل چند متغیری (رگرسیون) نشان داد که خودتنظیمی، خودکارآمدی و اضطراب امتحان، بهترین پیشبینی کنندگان عملکرد تحصیلی می باشند. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که بین دانش آموزان دختر و پسر در زمینه اضطراب امتحان تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج چند متغیری حاکی از آن بود که در سایر متغیرهای پژوهش تفاوت معناداری بین دانش آموزان دختر و پسر وجود ندارد.
قربان داوودی نژاد و آقاصفی بروجن(۱۳۹۱) در پژوهشی بیان می دارد که هدف پژوهش حاضر، مطالعه تاثیر عامل جنسیت بر خودتنظیمی یادگیری زبان انگلیسی در میان دانشجویان ایرانی است. بدین منظور از همه دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۹۰- ۱۳۸۹ دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران که در درس زبان عمومی ثبت نام کرده بودند خواسته شد تا نسخه فارسی مقیاس خودتنظیمی تحصیلی ماگنو (۲۰۰۹؛ قربان دوردی نژاد، صالح و امام جمعه، ۱۳۹۰) را تکمیل کنند. داده ها با بهره گرفتن از آزمون t مستقل تحلیل شدند. نتایج نشان داد که دختران و پسران دانشجو در زمینه خودتنظیمی در زبان انگلیسی تفاوت معناداری ندارند و کارگروهی از پسرها برتر بودند. در انتها ارتباط یافته های پژوهش حاضر با تحقیقات قبلی تبیین شده است.
نصری و خورشید(۱۳۹۱) در پژوهشی نشان دادند که هدف این تحقیق، بررسی رابطه ی ویژگی های شخصیتی و سبکهای یادگیری دانش آموزان، بود که جامعه ی آماری آن شامل دانش آموزان مقطع متوسطه ی نظری شهرستان بیجار در سال تحصیلی ۹۰-۹۱ بود. نتایج نشان دادکه ویژگی شخصیتی برون گرایی با سبک یادگیری همگرا همبستگی منفی دارد. همچنین ویژگی شخصیتی موافق بودن، با سبک یادگیری واگرا همبستگی معنی دار و منفی دارد. ویژگی شخصیتی با وجدان بودن با متغیر پایه تحصیلی رابطه معنادار و مثبت دارد. همچنین، نتیجه این مطالعه نشان می دهد که بین سبک های یادگیری دانش آموزان به تفکیک جنسیت تفاوت معناداری وجود ندارد.
حسینی نسب و شریفی(۱۳۸۹) در پژوهشی بیان می دارند که این پژوهش باهدف تعیین رابطه بین سبک های یادگیری وخلاقیت با پیشرفت تحصیلی در بین مدارس دانش آموزان متوسطه شهرستان بوکان در سال تحصیل انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین سبکهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر رابطه وجود دارد. بین سبکهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر رابطه وجود دارد. بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر رابطه وجود ندارد. بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر رابطه وجود ندارد. بین سبکهای یادگیری با توجه به جنسیت دانش آموزان تفاوت معنی داری وجود دارد. بین خلاقیت با توجه به جنسیت دانش آموزان تفاوت معنی داری وجود دارد. بین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود ندارد. در مورد مؤلفه های سبک یادگیری و خلاقیت برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی مشخص شد که سه مؤلفه مفهوم سازی انتزاعی، مشاهده تأملی و بسط با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه دارد.
۲-۵- پیشینه خارجی
الف- سبکهای یادگیری وخودتنظیمی
– مویچ(۲۰۰۸) در پژوهش خود دریافت که یادگیرندگان سبکهای یادگیری جذب کننده از راهبردهای خودتنظیمی بیشتری نسبت به یادگیرندگان سبک یادگیری انطباق دهنده برخوردارند.
– هینز ومارلن وایکینز(۲۰۰۲) نشان دادند که سبکهای یادگیری و خود تنظیمی میان دانش اموزان عادی و تیزهوش متفاوت است نتایج نشان داد که دانش آموزان عادی نمره کمتری در سبکهای یادگیری(جذب کننده و انطباقی) و خودتنظیمی نسبت به دانش آموزان عادی کسب کردند.
ب- سبکهای یادگیری وجهت گیری هدف
– بمبوتی(۲۰۰۸) درتحقیقی دریافت که یادگیرندگان سبکهای یادگیری جذب کننده از جهت گیری هدف بیشتری نسبت به یادگیرندگان سبک یادگیری انطباق دهنده برخوردارند.
– ایسینک(۲۰۰۲) در پژوهش خود دریافت که دانش آموزان سبکهای یادگیری یادگیرنده محور در مقایسه با دانش آموزان سبکهای یادگیری جذب کننده از جهت گیری هدف بهتری برخوردار بوده اند.
ج- خودتنظیمی وجهت گیری هدف
-استیونس و همکاران (۱۹۸۹) درتحقیقات خود بیان کردند که دانش اموزانی که با یادگیری خود تنظیمی آگاهترند از جهت گیری هدف بهتری و اضطراب امتحان کمتری برخور دارند(به نقل ازسیف،۱۳۸۶).
-باتلر و وین(۱۹۹۵) درتحقیقات خود بیان کردند که در افرادی که هدف عملکردی پرهیزی وجود دارد رابطه منفی با خودتنظیمی وجود دارد، اما درافرادی که هدف عملکرد گرایشی وجود دارد رابطه مثبتی با خودتنظیمی وجود دارد.
وانداوله[۶۵](۲۰۰۱)، در تحقیق خود نشان داده است که بین جهت گیری هدف( و ابعاد آن) با یادگیری خود تنظیمی رابطه معنادار وجود دارد. وی بیان می دارد که با بهبود جهت گیری هدف(عملکرد، تسلط و…) افراد میزان یادگیری خود تنظیمی آنها افزایش می یابد.
جمع بندی
در این فصل تلاش شد، مفاهیم و نظرات پیرامون یادگیری خود تنظیم با تاکید بر دیدگاه پنتریج، مفاهیم و نظرات پیرامون جهت گیری هدف با تاکید بر دیدگاه الیوت و مفاهیم و نظرات پیرامون سبک های یادگیری با تاکید بر دیدگاه کلب مورد مطالعه قرار گیرد و ابعاد و مولفه های انها مشخص گردد. سپس بر اساس پژوهش های انجام شده پیرامون این سه متغیر، نتایج حاصل از پژوهش های پیشین ذکر گردد. مطالعات نشان می دهد که بین جهت گیری هدف و یادگیری خود تنظیم و همچنین بین سبک های یادگیری با یادگیری خود تنظیم رابطه معنادار وجود دارد. همچنین، مطالعات حاکی از آن است که در برخی از تحقیقات سه متغیر مورد .مطالعه به تفکیک جنسیت تفاوت معناداری را نشان می دهند و در برخی دیگر این گونه نیست.
فصل سوم
روش تحقیق
روش تحقیق :
با توجه به موضوع و اهداف پژوهش حاضر، این تحقیق کاربردی است که با رویکردی توصیفی همبستگی انجام می شود.
تحقیق همبستگی[۶۶] که خود زیر مجموعه تحقیقات توصیفی (غیرآزمایشی) است با این هدف انجام می شود که رابطه میان متغیرها[۶۷] را نشان دهد. تحقیق همبستگی بر اساس هدف تحقیق به دسته کلی تقسیم می شود. دسته اول به تحقیقاتی مربوط می شود که هدف بررسی همبستگی دو متغیری است، بدین معنی که محقق می خواهد رابطه دو به دو متغیرهای موجود را بررسی کند.
ر این نوع تحقیق همبستگی هدف تعیین میزان همبستگی تغییرات دو متغیر می باشد. در اکثر تحقیقات همبستگی دو متغیری از مقیاس فاصله ای با پیش فرض توزیع طبیعی دو متغیر در جامعه برای اندازه گیری استفاده می شود و معمولا برای تجزیه و تحلیل داده ها از فرمول ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون[۶۸] استفاده می شود.
دسته دوم تحقیقات مربوط به تحلیل رگرسیون[۶۹] را شامل می شود که هدف آن پیش بینی تغییرات یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به متغیرهای مستقل (پیش بینی) است. و در نهایت دسته سوم مربوط به تحلیل ماتریس همبستگی[۷۰] و آزمودن روابط ساختاری مبتنی بر نظریه ها انجام می گیرد. هر یک از این سه دسته تحقیق روش آماری خود را برای تجزیه و تحلیل لازم دارد که برخی از این روشها به دلیل پیچیدگی توسط کامپیوتر انجام می شود.
در این نوع تحقیق همبستگی هدف پیش بینی یک یا چند متغیر وابسته (که در این تحقیق ملاک نامیده می شود.) از یک یا چند متغیر مستقل (که در این تحقیق پیش بینی نامیده می شود) است. در این روش با توجه به تعداد متغیرها می توان از مدل رگرسیون چندگانه[۷۱] و مدل رگرسیون چند متغیری[۷۲] برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده کرد. در تحلیلهای از نوع رگرسیون متغیرهای پیش بینی را می توان به سه روش همزمان[۷۳] ، گام به گام[۷۴] و سلسله مراتبی[۷۵] وارد تحلیل کرد.
در روش همزمان تمام متغیرهای پیش بینی باهم وارد تحلیل می شوند. در روش گام به گام اولین متغیر پیش بینی بر اساس ضریب همبستگی صفر مرتبه با متغیر ملاک وارد تحلیل می شود و پس از آن سایر متغیرهای پیش بینی برحسب ضریب همبستگی تفکیکی[۷۶] یا نیمه تفکیکی[۷۷] وارد تحلیل می شوند. در روش سلسله مراتبی ورود متغیرها بر اساس یک چارچوب نظری یا تجربی مورد نظر محقق صورت می گیرد. به عبارت دیگر محقق شخصا درباره ترتیب ورود متغیرها به تحلیل تصمیم گیری می کند.
جامعه آماری و نمونه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دبیرستانی ناحیه ۲ شهرشیراز می باشد که درسال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱مشغول به تحصیل می باشند. بر اساس امار ارائه شده از سوی آموزش و پرورش ناحیه ۲ شیراز تعداد دانش آموزان دبیرستانی این ناحیه ۱۰۸۶ نفر گزارش شده است. نمونه مورد استفاده در پژوهش حاضر به کمک فرمول نمونه گیری کوکران برابر با ۲۸۰ نفر از دانش آموزان دبیرستانی ناحیه ۲ شهر شیراز انتخاب شد. به منظور توزیع پرسشنامه بین دانش آموزان و پراکندگی آنها از نمونه گیری خوشه ای یک مرحله ای استفاده شد. بر این اساس ۴ مدرسه انتخاب شد که ۲ مدرسه از مدارس دخترانه و دو مدرسه از مدارس پسرانه را به صورت تصادفی انتخاب نمودیم .
ابزار گردآوری اطلاعات
۱- پرسشنامه سبکهای یادگیری:
برای سنجش سبک های یادگیری دانش آموزان از پرسشنامه سبک های یادگیری کلب استفاده می شود. این پرسشنامه دارای دوازده ماده است. هر سوال آن ۴ گزینه دارد: تجربه عینی(CE) مشاهده تاملی(RO)، مفهوم سازی انتزاعی (AC) و آزمایشگری فعال(AE). با جمع امتیاز هریک ازاین ۴ گزینه در۱۲جمله پرسشنامه ۴ نمره بدست می آید که شیوه های یادگیری فرد را نشان می دهد. از تفریق مفهوم سازی انتزاعی از تجربه عینی (AC-CE) و آزمایشگری فعال از مشاهده تاملی (AE-RO) دو نمره بدست می آید.

• • تجربه عینی + مشاهده تاملی = سبک واگرا
  • آزمایشگری فعال – مفهوم سازی انتزاعی = سبک همگرا
  • تجربه عینی + آزمایشگری فعال = سبک انطباق یابنده
  • مفهوم سازی انتزاعی- مشاهده تاملی = سبک یادگیری جذب کننده
  • اگر پاسخ پیشنهادی با یادگیری شما کاملا مطابقت دارد نمره ۴ بدهید.
  • اگر پاسخ پیشنهادی با یادگیری شما تاحدی مطابقت دارد نمره ۳ بدهید.
  • اگر پاسخ پیشنهادی با یادگیری شما اندکی مطابقت دارد نمره ۲ بدهید.
  • اگر پاسخ پیشنهادی با یادگیری شما خیلی کم مطابقت دارد نمره ۱ بدهید.

از آنجا که برای بررسی ارزش یک پژوهش، مهمترین ویژگی ابزار پژوهش روایی، ابزار است، ابتدا به بررسی روایی آزمون پرداخته می شود.. حسینی لرگانی (۱۳۷۷) و میرانصاری۱۳۷۸)، از طریق تحلیل عوامل داده ها، روایی آزمون را تأیید کرده اند. همچنین پینتو (۱۹۹۲ ) با توجه به محاسبات آماری و برآورد بار عاملی، روایی سازه پرسشنامه کلب را تأیید می کند (همان منبع). کلب در سال ۱۹۸۵ ضریب پایایی پرسشنامه اش را با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ به صورت زیر گزارش داده است. آزمایشگری فعال (AE) 78/. مفهوم سازی انتزاعی (AC) 83/.، مشاهده تأملی (RO) 73/.، تجربه عینی (CE) 82/. برای بررسی و ارتقای اعتبار وسیله تحقیق تعداد ۳۰ دانش آموز از یکی از دبیرستانهای شهرستان اقلید به روش کاملا تصادفی انتخاب و پرسشنامه تحقیق از آنها تکمیل شد در مرحله بعدی با بهره گرفتن از فرمول کرونباخ پایایی بررسی و ضریب آلفا (AE) 72/. (AC) 73/.، (RO) 71/.، (CE) 76/. تخمین که به این ترتیب اعتبار پرسشنامه در هر یک از موارد ۴ گانه مورد تایید قرار گرفت.
پایایی ابزار فوق در این مطالعه ۰٫۶۱۶ بدست آمد که این میزان پایی نسبتاً مطلوب است. روایی ابزار نیز به کمک تحلیل عاملی تاییدی مورد اندازه گیری قرار گرفت، تحلیل عاملی تاییدی نشان می دهد که ۵۷٫۳۹ درصد از واریانس سبک های یادگیری توسط این پرسشنامه قابل تبیین است. جداول مربوط به تحلیل عاملی تاییدی( نه اکتشافی) در پیوست امده است.
۲- پرسشنامه خودتنظیمی:
این پرسشنامه شامل ۹ ماده است وازآزمودنی هاخواسته می شودکه نظرات خودرادرمورد هرماده براساس مقیاس ۵بخشی لیکرت ازکاملا موافقم(نمره ۵) تاکاملا مخالفم(نمره۱) مشخص نمایند.درزمینه ارزیابی خودتنظیمی پنتریچ ودی گروت(۱۹۹۰) پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری راساخته و آن را ام-اس-ال-کیو نام نهاده اند.
به منظور بررسی روایی سازه ای پرسشنامه همبستگی درونی نمرات مولفه ها وکل پرسشنامه توسط البرزی وسیف(۱۳۸۱) محاسبه شده است.نتایج نشان داد به استثنای اضطراب امتحان که با سایرمولفه ها همبستگی منفی وغیرمعنی داردارد، به طوری که شاهدی برروایی پرسشنامه به شمارمی رود، همبستگی سایرمولفه ها ی پرسشنامه بایکدیگرونمره کل مثبت معنی داربوده است، البرزی وسیف(۱۳۸۱) نشان دادند که همبستگی نمرات هرمولفه بامولفه وبخش موبوط به ان بیش ازهمبستگی بامولفه ها وبخش های دیگراست واین نشان ازروایی سازه ای نمرات حاصل ازپرسشنامه ام- اس- ال- کیم دارد(البرزی وسیف، ۱۳۸۱).روش آلفای کرونباخ درمقیاس خودتنظیمی ۵۹% گزارش شده است.
پایایی ابزار فوق در این مطالعه ۰٫۷۲۳ بدست آمد که این میزان پایایی مطلوب است. روایی ابزار نیز به کمک تحلیل عاملی تاییدی مورد اندازه گیری قرار گرفت، تحلیل عاملی تاییدی نشان می دهد که ۶۳٫۵۸ درصد از واریانس خود تنظیمی توسط این پرسشنامه قابل تبیین است.
۳- پرسشنامه جهت گیری هدف:
الیوت ومک گریگور در سال ۲۰۰۱ برای اولین بارمدل ۲*۲ اهداف پیشرفت راتهیه کردند سپس برمبنای این مدل پرسشنامه راطراحی نمودند که شامل ۱۲ گویه است.به طوری که هر هدف به وسیله ۳ گویه سنجیده می شود که درمقابل هرگویه طیف نمره ای ازکاملا درمورد من صدق می کند (نمره ۵) تا به هیچ وجه درمورد من صدق نمی کند(نمره۱) قراردارد. الیوت ومک گریگو( ۲۰۰۱) با بهره گرفتن از روش تحلیل عامل وباچرخش واریماکس ۴ عامل ازاین مقیاس استخراج کردند.این عوامل شامل جهت گیری هدف تسلط(شامل سوالات ۱-۴)، جهت گیری هدف عملکردگرایشی(شامل سوالات ۵-۸) و جهت گیری هدف عملکرداجتنابی(شامل سوالات ۹-۱۲) بودندکه روی هم رفته ۵/۸۱ درصدکل واریانس راتبیین می کردند.

تشبیه:
پندم مده چه حاصل، خار نصیحت ای دل
در دشت عشق صد جا دامان ما گرفته
(معلم دامغانی، ۱۳۷۷، ۲۴۲)
تلمیح:
موسی بسی زنیل حوادث امان گرفت
تا همچو نیل، دامن فرعونیان گرفت
(همان، ۵۸)
استعاره:
باور کنیم رجعت سرخ ستاره را
میعاد دستبرد شگفتی دوباره را
(همان، ۵۷)
مراعات نظیر:
تو از کساد محبت غمین مشو صیاد!
هنوز در قفست همچو من اسیری هست
(همان، ۱۹۵)
جناس:
شهد سمرقندیان به قند فروشند
(همان، ۹۱)
آن روز در جام شفق مُل کرد خورشید
بر خشک چوب نیزه ها گُل کرد خورشید
(همان، ۷۹)
در بحث عواطف بشری و انسانی، بیش از ۹۰ درصد اشعار معلم دامغانی، محتوایش با آمال، آلام، احساسات و درد و رنج انسان ها گره خورده است و نوعی بینش انسانی را می توان در آثار او سراع گرفت.
۳-۴ ) حمید سبزواری
۳-۴-۱) تولد، فعالیت ها
حمید سبزواری در سال ۱۳۰۴ در سبزوار متولد شد. او از جمله شاعران معاصر زبان و ادب فارسی است، که بیشتر در قالب های سنتی طبع آزمایی کرده است. البته محتوی و درون مایه های اشعار او با آنچه ما از ادبیات کلاسیک خود خبر داریم، تا اندازه ای فرق می کند. او سرودن شعر را از نوجوانی شروع می کند، آن زمان که هنوز انقلاب اسلامی همچون دانه ای آماده شکفتن و روییدن بود و شاعر که از روزگار و حکومت حاکم آن زمان راضی نبود بیشتر اشعارش را در اعتراض و مخالفت می سرود وبه خاطر جوّ حاکم بر جامعه بیشتر اشعارش از نماد الهام گرفته اند و شاعر نتوانسته است آشکارا با قلم خویش به پیکار برخیزد. در همان زمان اوج خفقان و ظلم وستم آن گاه که سرمایه های کشور به تاراج می رفت او لب به اعتراض گشود و اشعاری را در این باره سرود. با پیروزی انقلاب اسلامی از آنجا که جریان فکری شاعر هم سو و هم جهت با آرمان ها و نگرشهای انقلاب بود؛ او به عنوان شاعری انقلابی با اشعار عرفانی و حماسی خویش به ستایش از انقلاب و اهداف آن پرداخت. تقریباً اکثر اشعار او متأثر از جریانها و اتفاقاتی است که رخ داده است؛ از جمله اشعاری به مناسبت های مختلف سروده شده که همه نیز برمحوریت دین و مذهب هستند. سبزواری در سرایش اشعارش به شاعران متقدم شعر فارسی از جمله به حافظ، مسعود سعد سلمان، ناصر خسرو و خاقانی نظر داشته است وچه بسا بسیاری از واژه ها و کلمه های کلیدی آن ها را در اشعارش به کار برده واز محتوی و اندیشه های آنها الهام گرفته است .
۲-۴-۲ ) آثار و اندیشه
گزیده ای از اشعار ایشان با عنوان «تو عاشقانه سفر کن» منتشر شده که شامل غزلیات، قصاید و مثنوی است. غزلیات بیشتر با عشق آسمانی و ارتباط با معبود و بعضی با محتوای مسائل و اتفاقات اجتماعی هستند. همچنین بعضی از مناسبت ها و حوادث از جمله موضوعاتی مثل به خاک و خون کشیده شدن مردم قم وتبریز در سال ۱۳۵۶، در سوگ ۷۲ شهید انفجار حزب جمهوری و . . . در غزلیات حمید سبزواری آمده اند. در قصاید او خبری از تشبیب و مدح و ستایش افراد نیست و بیشتر در فضای انسان سازی، پالایش روح از بدیها و تزکیه ی نفس سروده شده اند. قصیده ای نیز به تقلید از خاقانی در وصف و ستایش خراسان دارد. آنچه از اشعار سبزواری برمی آید؛ اینکه بیشتر آنها در سبک و سیاق سبک عراقی به نظم درآمده اند. گله از پیری و گذر عمر :
پیری رسید و قامت عمرای جوان شکست
آمد خزان و رونق گلستان شکست
(سبزواری، ۱۳۸۷، ۴۴)
وجود غم و غصه ی فراوان شاعر و تاثیر آن بر شعر:
غم عزیز است که سرمایه ی بازار دل است
این بضاعت نتوان داد به طرّاری چند
(همان، ۴۰)
دلم گر اسیر تو، ای غم نبودی
به خلوتگه دوست، محرم نبودی
(همان، ۸۰)
سرشتند با غم گل آدمی را
که را غم ندادند، آدم نبودی
(همان، ۸۱)
خود ستایی های سبزواری در اشعارش انسان را ناخودآگاه به یاد خاقانی می اندازد :
بنده آن نکته پردازم که در میدان حق
گه بتازد بریمین و گه بتازد بریسار
(همان، ۱۸۴)
او نیز همچون خاقانی از دوری خراسان می نالد :
می کنم یاد خراسان گرچه بر من شد دو سال
کز خراسان دورم و زان آستان مشکبار
(همان، ۱۸۱)
وشاعرپیوسته از بی ارجی هنرمندان گله دارد. «هنر خوار شد جادویی ارجمند»
ادب شیوه ای گشت از یاد رفته

الف) رفتارهایی که خطر بزه دیدگی را افزایش می بخشد. (مانند تحریک، دعوت یا ترغیب نسنجیده)؛
ب) تسهیلاتی که خود بزه دیده، خواسته یا ناخواسته فراهم می سازد. (مانند رفتن به موقعیت های خطرناک)؛
ج) صدور علائمی از سوی بزه دیده که موقعیتهای خاص و استعداد بزه دیده شدن او را آشکار می کند. (مانند بدحجابی و بدپوششی)؛
د) بی حفاظ گذاشتن آماجها (مانند قفل نکردن درب اتومبیل). [۳۲۷]
از آنجا که می توان تمامی تدابیر پیشگیرانه وضعی، ناظر به افراد در معرض بزه دیدگی را در ذیل عنوات جامع «تقویت افراد در معرض بزه دیدگی از طریق مصون سازی و جاذبه زدایی» جمع نمود، عنوان این بخش از نوشتار در بررسی سیاست جنایی اسلام در این عرصه نیز، بر همین اساس انتخاب گردیده است که مصادیق آن در پی خواهد آمد.

1. جعل فرمان پوشش و حجاب

یکی از مهمترین تدابیر و اقدامات پیشگیرانه که در اسلام، در جهت حمایت خاص از زنان وضع گردیده، مسئله حجاب با پوشش مناسب زنان است،[۳۲۸] لزوم برخورداری از پوشش مناسب از مسلمات دین اسلام می باشد که برای حفظ عفت عمومی و سلامت جامعه و جلوگیری از وقوع جرایم اخلاقی و پاک و منزه ماندن جامعه از پلیدی، به عنوان بهترین راهکار، مورد پیش بینی قرار گرفته است.[۳۲۹]
در بزه دیده شناسی، بیان گردیده که برخی گروه های اجتماعی به دلایل گوناگون، اعم از ضعف موقعیتهای اجتماعی یا جسمی یا… آمادگی بیشتری برای بزه دیده شدن دارند و بدین لحاظ باید، راهکارهای حمایتی خاصی برای جلوگیری از بزه دیدگی اینان در نظر گرفته شود. یکی از این گروه ها آسیب پذیر زنان هستند که به لحاظ وضعیت خاص جسمی، روحی، عاطفی و اجتماعی در معرض بزه دیدگی افزون تری نسبت به مردان، در برخی از جرایم، از جمله جرایم جنسی قرار دارند. این امر، لزوم اتخاذ پیشگیرانه وضعی ویژه ای را برای جلوگیری از بزه دیدگی آنان طلب می نماید. توضیح آنکه، براساس قانون خلقت، جذابیتها، ظرافتها و زیباییهای خاصی در وجود زنان قرار داده شده است تا زن را مظهر جمال و جلوه گری بنماید و از سوی دیگر، غریزه جنسی قوی و حس شیفتگی نسبت به جمال و زیبایی، در وجود مردان قرار داده شده تا میل، تجاذب و کشش دو جانبه میان این دو جنس، آن دو را محتاج به یکدیگر، در جهت تشکیل زندگی مشترک نماید.[۳۳۰] اما وجود همین جذابیتهای خاص در وجود زنان و میل به جلوه گری و خودنمایی از یک سو و وجود غریزه جنسی سیری ناپذیر و تنوع طلب در مردان، خود ممکن است در صورت آزادی بی قید و شرط و نامحدود، منجر به آسیبهای اجتماعی و بروز انواع مفاسد و انحرافات اخلاقی و وقوع جرایم گوناگون گردد. به همین منظور، محدود نمودن و تحت قاعده در آوردن این امیال و نیازها، ضرورتی انکارناپذیر است.
تدابیر پیش بینی شده در اسلام، در جهت تعدیل نیاز جنسی مرد و زن و عرضه جذابیتهای فردی و جلوه گری، توصیه به ازدواج و تشکیل خانواده و محدود کردن انواع تمتعات و التذاذهای جنسی به محیط خانواده است، تا علاوه بر ارضای نیازهای مذکور، حریم اجتماع از آسیبهای اجتماعی و فسادهای اخلاقی و جنسی به دور ماند.
نکته قابل ذکر در خصوص جرایم جنسی آن است که بیشتر قربانیان این جرایم، زنان هستند، چرا که زنان به دلیل ضعف قدرت جسمی، معمولاً در رویارویی با خطرات پیش آمده، مغلوب و بزه دیده واقع می شوند.
پوشش و حجاب زنان در اسلام، یکی از مهمترین تدابیر و اقدامات پیشگیرانه ای است که برای جلوگیری از بزه دیدگی زنان در جرایم جنسی، پیش بینی شده است. این ساز وکار براساس تقویت آماجهای جرم در جرایم جنسی از طریق جاذبه زدایی صورت پذیرفته است، به عبارت دیگر، زنان با پوشاندن بدن و اندامهای خویش از جذابیتهای ظاهری خود در مقابل بزهکاران بالقوه، کاسته و بر این اساس، با کاهش زمینه های وسوه انگیز و تحریک کننده، خطر بزه دیدگی خویش را به حداقل می رسانند.
قرآن کریم با اشاره به همین نکته، علت وضع حجاب و پوشش را برای زنان تشریح می نماید:
«یا ایها النبی قل لأزواجک و بناتک و نساء المونین یدنین علیهن من جلابیهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین» [۳۳۱]
ای پیامبر، به همسران و دخترانت و زنان مومن بگو: جلابها خود را بر خویش فرو افکنند. این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است.
نکته مهم و اساسی پیشگیرانه که در این آیه به چشم می خورد، آن است که می فرماید: زنان باید خود را بپوشانند تا شناخته شوند و مورد بزه دیدگی و اذیت قرار نگیرند. این بیان، نشانگر این است که در جرایم علیه زنان، بزهکاران معمولاً آماجهایی را انتخاب می کند که در برابر آنها، تحریک پذیری بیشتری دارند؛ به عبارت دیگر، بروز رفتارهایی همچون پوشش نامناسب از سوی زنان، به منزله صدور علائمی است که موقعیتهای خاص و استعداد بزه دیده شدن را در آنها و در نتیجه، خطر بزه دیدگی را افزایش می بخشد. به همین دلیل، ارتکاب جرم علیه زنان محجبه و عفیف بسیار کمتر اتفاق میفتد.
پوشش مناسب زنان، علاوه بر پیشگیری از بزه دیدگی آنان، در خصوص جرایم جنسی، آثار و فواید اجتماعی دیگری نیز دارد که این آثار نیز، به نوبه خود و به طور غیر مستقیم از بسیاری آسیبهای اجتماعی و بروز جرایم دیگر جلوگیری می کند. برخی از این آثار اجتماعی عبارتند از: تحکیم بنیان خانواده و جلوگیری از فروپاشی آن از طریق محدود شدن تمتعات جنسی افراد درون خانواده، حاکمیت آرامش روانی بر محیط اجتماع، محیط کار و فعالیت اقتصادی، استواری نظام اجتماعی و سلامت جامعه از بیماریهای جسمی و روحی، استیفای مناسب حقوق زنان در اجتماع از طریق فراهم آمدن زمینه مؤثر و در عین حال، بی دغدغه در عرصه های مختلف اجتماعی، حفظ شاد و منزلت انسانی زن و عدم تنزل ارزش وجودی وی، به عنوان وسیله استمناع جنسی و …

1. ممنوعیت هر آنچه باعث جلب توجه نامحرم گردد

علاوه بر دستور اسلام مبنی بر پوشش مناسب برای زنان در جهت جلوگیری از بزه دیدگی و پیشگیری از وقوع جرایم مختلف به ویژه جرایم جنسی، دستورات دیگری نیز در راستای همین هدف از آموزه های اسلامی به چشم می خورد که رعایت حدود خاصی را در معاشرتهای اجتماعی، به ویژه برخورد با مردان مورد توجه قرار داده است این دستورات به شرح ذیل خواهد آمد.
نازک کردن صدا و با کرشمه و ناز صحبت کردن زن، به یقین در وجود مردان تأثیرگذار است و می تواند موجب تحریک غریزه جنسی و بروز مسائلی به دنبال آن باشد.
در اسلام، اصل صحبت کردن زن با مرد نامحرم، به هیچ وجه منع نشده و جواز استماع صدای زن، جز مسلمات که سیره قطعی بین مسلمین و مخصوصاً سیره قطعی تاریخی رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) نیز بر آن دلالت دارد. همچنین ضروری بودن این امر برای زندگی اجتماعی نیز از دیگران دلایل این حکم است.[۳۳۲] اما در فقه اسلامی و به تبع آیات قرآن و روایات معصومین (ع) نازک کردن صدا توسط زنان، در صحبت کردن با نامحرم به طور قطع تحریم گردیده است. علت آن نیز همانگونه که بیان شد وسوسه انگیز بودن و تحریک کنندگی آن برای مردان است که احتمال بروز جرایم جنسی را بالا می برد.
خداوند در قرآن کریم در این باره می فرماید:
«یا نساء النبی لستن کاحد من النساء ان اتقیتن بالقول فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولاً معروفاً» [۳۳۳]
ای همسران پیامبر، شما مانند هیچ یک از زنان (دیگر) نیستید، اگر سر پروا دارید پس به ناز سخن مگویید، تا آنکه در دلش بیماری است، طمع ورزد و گفتاری شایسته گویید.
چنان که ملاحظه می گردد در این آیه به علت ممنوعیت سخن گفتن با صدای نازک توسط زنان، دچار طمع نشدن بیماردلانی است که حتی ممکن است با کوچکترین عامل تحریک کننده، همچون صدای نازک یک زن، دچار وسوسه گردیده و دست به ارتکاب هر کاری بزنند.

1. منع از ظاهر کردن زینت در مقابل نامحرم

تحریم ظاهر نمودن زینت زنانه در مقابل چشم مردان بیگانه نیز، از دیگر تدابیر پیشگیرانه در جهت جاذبه زدایی از آماجهای جرم، به ویژه در جرایم جنسی است.
در قرآن کریم در این خصوص آمده است:
« و قل للمومنات… لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها» [۳۳۴]
و به زنان با ایمان بگو… زینت خود را- جز مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند.
منظور از آشکار نکردن زینت در این آیه، پوشیده نگه داشتن زینت آلاتی است که در روی بدن قرار گرفته و طبیعی است که آشکار کردن چنین زینتی، معمولاً توأم با آشکار کردن اندامی است که زینت بر آن قرار دارد. بنابراین، طبق این آیه شریفه و روایات متعددی که از امامان معصوم (ع) نقل شده، زنان حق ندارند زینتهایی که معمولاً پنهانی است را آشکار سازند، هر چند اندامشان نمایان نشود و به این ترتیب آشکار کردن لباسهای زینتی مخصوصی که در زیر لباس عادی یا چادر نیز پوشیده می شود، مجاز نیست.[۳۳۵] لازم به ذکر است که حدود مستثنی شده از پوشش زن (وجه و کفین)، در صورتی که مورد تزیین و آرایش قرار گرفته باشد، براساس این آیه، پوشانیدنش واجب و اظهارش در مقابل نامحرم، برای زنان حرام است.
فلسفه و علت اصلی تمامی این احکام، دقیقاً براساس جلوگیری از وقوع جرایم و بزه دیدگی زنان است.
جالب اینجاست که در ادامه آیه فوق، حتی از انجام کاری که منجر به دانسته شدن زینتهای پنهانی زنان نیز می شود، منع شده است:
«ولا یضربن بارجلهن یبعلم ما یخفین من زینتهن»
و هنگام راه رفتن پاهای خود را به زمین نزنند، تا زینت پنهانیشان دانسته شود (و صدای خلخال که بر پا دارند به گوش رسد)
توصیه آموزه های اسلامی بر به کار بستن چنین احتیاطات و دقت در ظریفترین عواملی که ممکن است باعث کوچکترین تحریک و یا وسوسه و پرورش ذهنیت مجرمانه در بزهکاران بالقوه گردد، نکته ای است که نهایت توجه اسلام را در جهت پیشگیری از وقوع جرم، از طریق کاستن از جاذبه های موجود در بزه دیدگان بالقوه و مصون سازی آماجهای جرم نشان می دهد.

1. ضرورت رعایت احتیاط در معاملات

یکی از عوامل مهم وقوع جرایم مالی، اعتماد بی مورد و نابجا از سوی بزه دیدگان است که غالباً منجر به جرایمی چون کلاهبرداری، خیانت در امانت و … می گردد. آگاهی و اطلاع از وقایع حقوقی و احتیاط در تدوین و تنظیم قراردادها و اسنادی که منشاء حقوق و تکالیف هستند، موجب جلوگیری از بسیاری سوء استفاده مالی می گردد.
بر همین اساس، در آموزه های اسلام بر لزوم رعایت احتیاط در معاملات و محکم کاری در آنها تأکید ویژه ای شده است. خداوند متعال در بلندترین آیه قرآن کریم، ضمن تأکید بر ضرورت شاهد گرفتن در هنگام معاملات غیرنقدی یا گرفتن رهن و یا مکتوب نمودن معاملات، احکامی را بیان فرموده است که همگی در راستای پیشگیری وضعی از بزه دیدگی است.
نکات قابل توجهی که در این آیه، ناظر به تدابیر پیشگیرانه وضعی در خصوص مسائلی مالی است به شرح زیر است:

علم حقوق، مطالعه در نظام حقوقی ایران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا

• —، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، آثار قرارداد، در رابطه دو طرف و نسبت به اشخاص ثالث، شرکت بهمن برنا، جلد ۳
• محقق داماد، سید مصطفی، چاپ اول، ۱۳۸۸، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، مرکز نشر علوم اسلامی
• —، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۵، قواعد فقه، بخش مدنی، مالکیت، مسئولیت، مرکز نشر علوم اسلامی
• موسوی بجنوردی، سید محمد، چاپ اول ۱۳۸۵، عقد ضمان، به کوشش ابوالفضل احمد زاده، انتشارات مجد
• شریف، احمد، چاپ اول، ۱۳۸۷، شرط در آیینه فقه و حقوق، انتشارات کمال الملک
• عمید زنجانی، عباسعلی، چاپ اول، ۱۳۸۶، قواعد فقه، بخش حقوق خصوصی، انتشارات سمت، جلداول
• فهیم کرمانی، مرتضی، چاپ اول، ۱۳۸۱، فقه دانشگاهی، انتشارات مهر امیرالمومنین، جلدیک
• قنواتی، جلیل، وحدتی شبیری، سید حسن، عبدی پور، ابراهیم، زیر نظر سید مصطفی محقق داماد، چاپ دوم، ۱۳۸۸، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد یک
• علاف آشتیانی، محسن، چاپ اول، ۱۳۸۸، دستورالعمل اصلاحی ضوابط واگذاری اراضی منابع ملی و دولتی برای طرح های کشاورزی و غیر کشاورزی، نشر آموزش کشاورزی

ب) منابع عربی

1. انصاری، شیخ مرتضی، ۱۴۲۲ ق، مکاسب، دفتر انتشارات اسلامی قم، افست از روی چاپ سنگی تبریز
2. مشکینی(مترجم)، فقیهی رضایی، محمد (محقق)، چاپ اول، ۱۳۸۹، قرآن حکیم با شرح آیات، چاپخانه بزرگ قرآن کریم قم
3. بروجردی، سید حسین، چاپ اول، ۱۳۸۸، منابع فقه شیعه(ترجمه جامع احادیث الشیعه)، معاملات(۱)، مترجمان: اسماعیل تبار، احمد، حسینی، سید احمد رضا، مهوری، محمد حسین، انتشارات فرهنگ سبز، جلد ۲۳
4. خراسانی، آخوند محمد کاظم، ۱۴۰۶ ه.ق، حاشیه بر مکاسب، خیارات، تهران وزارت ارشاد
5. خلخالی، محمد کاظم، فقه الامامیه، تقریر درس میرزا حبیب دشتی، جلد ۲
6. سنهوری، عبدالرزاق، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، نظریه الالتزام بوجه عام، الأوصاف الحواله الانقضاء، دار النهضه العربیه – القاهره، الجلد الثالث
7. شیخ طوسی، ۳۸۵-۴۶۰ ه.ق، تهذیب الاحکام، جلد ۷
8. غروی، حاج شیخ محمد حسین، حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری، جلد ۲
9. نائینی، میرزا محمد حسین، منیه الطالب (حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری)، جلد ۲
10. نجفی، محمد حسن، چاپ دوم ۱۳۶۳، جواهر الکلام، تهران، دارالکتاب السلامیه، جلد۲۳
11. یزدی، محمد کاظم، ۱۳۷۸ ه.ق، حاشیه مکاسب، خیارات، قم مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان

ج) منابع انگلیسی

1. A level and as level law, by martin hunt, London 2000, typesetting and lithography, MAJD
2. low texts, under the super vision of Dr.G.Eftekhar, yalda publication, 1993, second edition

د) دائره المعارف ها و فرهنگ های لغت

1. انصاری، مسعود، طاهری، محمد علی، چاپ اول، ۱۳۸۴، دانشنامه حقوق خصوصی، انتشارات محراب فکر، جلد یک
2. باقری، احمد، جاوید پور، محمد رضا، حسینی، سید علی، سیری منصور، فرخ، چاپ سوم، ۱۳۸۱، فرهنگ حقوقی مجد، انگلیسی، فارسی، انتشارات مجد، (English، Persian MAJD law dictionary )
3. جعفری لنگرودی، محمّد جعفر، چاپ اول، ۱۳۸۸، وسیط در ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش
4. —، ۱۳۸۸، دائره المعارف عمومی حقوق مدنی و تجارت، حقوق تعهدات، عقود و ایقاعات، کتابخانه گنج دانش
5. —، چاپ دوم، ۱۳۸۸، دائره المعارف عمومی حقوق: الفارق، کتابخانه گنج دانش، جلدهای۱، ۲، ۳، ۴ و۵
6. —، چاپ اول، ۱۳۸۲، فرهنگ عناصر شناسی حقوق مدنی، حقوق جزا، کتابخانه گنج دانش
7. رمضانی، محمود، صادقی، حاتم، چاپ اولف ۱۳۸۸، فرهنگ حقوقی فارسی به انگلیسی، انتشارات شرکت نشر بهینه فراگیر
8. کاتبی، حسینقلی، چاپ اول، ۱۳۳۷، فرهنگ حقوقی فرانسه، فارسی، چاپ مهر
9. اداره کل پژوهش و اطلاع رسانی حقوقی، چاپ دوم، ۱۳۸۱، فرهنگ حقوقی فارسی به انگلیسی، انگلیسی به فارسی، ناشر، معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات
10. ترجمه دیوان داوری دعاوی ایران (لاهه)، چاپ سوم، ۱۳۸۶، فرهنگ اصطلاحات حقوقی، انگلیسی، فارسی، انتشارات گنج دانش با همکاری انتشارات دادآفرین (English، Persian dictionary of legal terms )

ه) مقالات، نشریات و جزوات

1. 1. ابهری، حمید، افچنگی، زینب، سال اول، زمستان ۱۳۸۸، مقاله «مفهوم، ماهیت و آثار شرط انفساخ در حقوق ایران»- مجله دانشگاه سمنان(مطالعات فقه و حقوق اسلامی)، شماره اول
   2. یزدانیان، علیرضا، چاپ دوم، ۱۳۸۸، مقاله شرط فاسخ در حقوق ایران و فرانسه، از کتاب حقوق مدنی تطبیقی، به قلم گروهی از مؤلفان، به مناسبت برگزاری نکوداشت سید حسین صفائی، انتشارات سمت
   3. دلشاد، ابراهیم، ۸۵-۱۳۸۴، جزوه عقود معین یک، دانشگاه آزاد اسلامی قم

موضوع قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ حسب ماده “۳” شامل موارد زیر می باشد :
الف:حوادث و بیماری ها
ب:بارداری
ج : غرامت دستمزد
د:ازکار افتادگی
ه : بازنشستگی
و :مرگ
و مشمولین این قانون از کمک های ازدواج و عائله مندی ، طبق مقررات مربوطه برخوردار می شوند .
مشمولین قانون تامین اجتماعی حسب ماده” ۴ ” عبارتند از :

1. افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می کنند .
2. صاحبان حرف و مشاغل آزاد
3. دریافت کنندگان مستمری های بازنشستگی ، از کار افتادگی و فوت

انجام تعهدات ناشی از ماده “۳” قانون تامین اجتماعی حسب قانون الزام ، تعهدات بند الف و ب (فوق الذکر )به عهده بخش درمان و تعهدات بند ج ، د ، ه ، و به عهده بخش بیمه ای سازمان می باشد .(همان ، ص ۴ )
۲-۲- ۳-۲ منابع درآمد
منابع درآمد سازمان به شرح زیر است :

1. حق بیمه ( با مشارکت بیمه شده و کارفرما )
2. درآمد حاصل از وجوه و ذخایر و اموال سازمان
3. وجوه حاصل از خسارات و جریمه های نقدی مقرر در قانون
4. کمک ها و هدایا (نعیمی و همکاران ،۱۳۹۰ ، ص ۴۲ )

۲-۲-۳-۳ تعهدات
به طور کلی تعهدات سازمان به بیمه شدگان به دو نوع مختلف تقسیم می شود
-تعهدات کوتاه مدت :
مجموعه حمایت هایی که از سوی سازمان در خصوص بیمه شدگان در قالب تعهدات کوتاه مدت صورت می گیرد به شرح زیر می باشد :

1. حمایت های درمانی در موارد بیماری ،بارداری ، حوادث و …. ،
2. غرامت دستمزد ایام بیماری
3. غرامت دستمزد ایام بارداری
4. هزینه صفر و اقامت بیمار و همراه بیمار
5. پروتز و اروتز (تامین هزینه وسایل کمک پزشکی )
6. غرامت نقص عضو مقطوع
7. کمک هزینه ازدواج
8. هزینه کفن و دفن
9. مقرری بیمه بیکاری

-تعهدات بلند مدت :
مجموعه حمایت هایی که از سوی سازمان در خصوص بیمه شدگان در قالب تعهدات بلند مدت صورت می گیرد به شرح زیر می باشد :

1. مستمری بازنشستگی
2. مستمری از کار افتادگی کلی
3. مستمری از کار افتادگی جزئی
4. مستمری بازماندگان
5. مزایای نقدی ، غیر نقدی و و عیدی مستمری بگیران (کمک عائله مندی ،کمک هزینه اولاد ، عیدی )بر اساس قانون الزام تامین اجتماعی به اجرای بند های الف و ب ماده” ۳”قانون تامین اجتماعی حمایت در برابر حوادث ، بیماری ها و بارداری از تعهدات سازمان است که اجرای آن به عهده معاونت درمان واگذار شده است . در نتیجه تدوین خط مشی ها و سیاست گذاری و برنامه ریزی و نظارت و هماهنگی در انجام تعهدات درمانی در ستاد مرکزی که بوسیله معاونت امور درمان و مدیریت های تابعه مربوطه (اداره کل درمان مستقیم ، اداره کل درمان غیر مستقیم ،اداره کل پشتیبانی درمان )انجام می گیرد و در استان ها ، اجرای برنامه ها و تعهدات درمانی مدیریت های درمان استان ها و واحد های تابعه مربوطه (بیمارستان ها ف دی کلینیک ها ، درمانگاه ها و … )می باشد و به طور کلی حمایت های سازمان ، بیمه شده را از روز تولد تا زمان مرگ در بر می گیرد .(اداره کل آموزش و پژوهش سازمان تامین اجتماعی ، ۱۳۹۱ ، ص ۹ )

۲-۲-۴مبانی نظری تکنولوژی اطلاعات
تکنولوژی اطلاعات( فن آوری اطلاعات ) مجموعه ابزاری است که میتواند برای تبدیل داده ها به اطلاعات و انتقال آن به جاهای متعدد با مسافتهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. رایانه و شبکه های ارتباطی راه دور، ابزار فیزیک ی ای هستند که تحت عنوان فناور یاطلاعات شناخته شده اند.
۲ -۲-۴-۱ اهمیت تاریخی تکنولوژی اطلاعات (فن آوری اطلاعات )
واژه فناوری اطلاعات اولین بار از سوی لویت و وایلز ۴ در سال ۱۹۵۸ به منظور بیان نقش رایانه ها در پشتیبانی از تصمیم گیری ها و پردازش اطلاعات درسازمان به کارگرفته شد .از فناوری اطلاعات برداشت های مختلفی وجود دارد و همین برداشتها ( موجب گردیده تا تصاویر متفاوتی از آن در مجامع مختلف ارائه شود.(صرافی زاده ۱۷،۱۳۸۶
فناوری اطلاعات به اشکال مختلف فناوری اطلاق می شود که به پردازش ، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکتر یکی می پردازد . تجهیزات فیزیکی برای این امر شامل رایانه ، تجهیزات ارتباطی ، شبکه ها، تجهیزات انتقال داده مثل فکس و یا حتی ( موبایل است.( صرافی زاده ۱۳۸۶،۱۷
به کارگیری فناوری اطلاعات در سازما نها ، تغییرات بنیادین را درکلیه ی زمینه ها نوید می دهد . همانطور که امروزه دنیا را نمی توان بدون صنعت برق در نظر گرفت ، دنیای امروز را نیز نمی توان بدون فنآوری اطلاعات و ارتباطات تصور کرد. به گونه ایکه امروز به کمتر سازمانی برمی خوریم که بحث فنآوری اطلاعات و ارتباطات در آنجا مطرح نبوده و به یکی از دغدغه های مدیران آن مبدل نشده باشد. در جهان امروز فناوری اطلاعات امکان سودمندی و کارآمدی اطلاعات را ممکن ساخته وبکارگیری آن تحول گسترده ای را در امور اداری و سیستم های اطلاعاتی باعث شده است، بطوری که امکان انتقال الکترونیکی داده ها، مدارک ، اسناد و مکاتبات مختلف از طریق کامپیوتر و خطوط ارتباطات مخابراتی فراهم شده است.
امروزه با گسترش فن آوری اطلاعات و ارتقاء و افزایش زیرساختهای ارتباطی  سطح آگاهی و دانش مردم نسبت به گذشته رشد قابل توجهی داشته و دسترسی به وسایل ارتباطی نظیر اینترنت ، دیگر کوچک و بزرگ ، زن و مرد، شاغل و بیکار، کارمند و کاسب، دانشجو و روحانی نمی شناسد و اجازه نمی خواهد. اینترنت از پشت درب منازل به داخل خانه و کاشانه و حتی جیب مردم نفوذ کرده و اتصال به تمام نقاط دنیا از طریق لب تاپ، تبلت و تلفن همراه و فشردن چند کلید به راحتی امکان پذیر گردیده است. اخیراً گسترش شبکه های اجتماعی موبایلی نظیر wechat ، viber، coco و …  با استقبال بسیاری از ایرانیان مواجه شده تا حدی که با وجود شرایط نامساعد اقتصادی کشور، دهک های پائین تر جامعه نیز بخش قابل توجهی از درآمد ماهانه و یارانه دریافتی خود را صرف خرید گوشی های اندروید و فعال کردن اینترنت GPRS نموده اند. به مدد ورود اینترنت و جذابیتهای فضای مجازی و نیز همراهی مردم، بسیاری از ارگانها، نهادها، بانک ها، مؤسسات و شرکتها از فرصت طلائی پیش آمده نهایت استفاده را برده و با طراحی و راه اندازی سایت ها ، درگاههای اینترنتی و محصولات موبایلی، به عنوان یک عامل تسهیل کننده، تا حد زیادی از بوروکراسی اداری و هزینه های هنگفت جاری خود کاسته و همزمان موجب رضایت مشتریان و مراجعین خود را فراهم نموده اند. براساس آمار اعلام شده از ضریب نفوذ اینترنت در کشور از سوی مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت،  بالغ بر ۶۱٫۰۶ درصد جمعیت کشور به اینترنت متصل می شوند؛ براین اساس با توجه به جمعیت ۷۵ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۶۶۹ نفر در کشور، شمار کاربران اینترنت ۴۵ میلیون و ۸۸۴ هزار و ۱۴۴ نفر و تعداد مشترکان این پروتکل ارتباطی ۳۲ میلیون و ۸۳۸ هزار و ۶۱۹ نفر تا پایان سال ۹۱ اعلام شده است. در این ارزیابی ها، مشترکان اینترنت موبایل – GPRS – با ۳۰٫۱۱ درصد ضریب نفوذ و ۲۲ میلیون و ۶۲۹ هزار کاربر، بیشترین آمار اتصال به اینترنت را به خود اختصاص داده اند؛ در همین حال ضریب نفوذ اینترنت کل کشور از طریق اتصال کاربران با فناوری ADSL حدود ۱۰٫۸۹ درصد، اینترنت دایل آپ ۹٫۲۳ درصد، اینترنت وایمکس ۲٫۷ درصد و اینترنت فیبر ۸٫۱۳ درصد اعلام شده است.