عهدنامه‌های سازمان بین‌المللی دریانوردی

انقلاب صنعتی قرون هیجده و نوزده و متعاقب آن جهش بی‌سابقه تجارت بین‌المللی موجب شد معاهده‌های بین‌المللی متعددی درباره کشتیرانی و مسائل ایمنی به تصویب برسند. موضوعات مشمول این معاهده‌ها شامل اندازه‌گیری ظرفیت، جلوگیری از تصادم، علائم مخابراتی و غیره بودند. در پایان قرن نوزده، پیشنهادهایی برای ایجاد یک سازمان بین‌المللی دریایی دائمی برای رسیدگی به موضوعات یادشده و سایر مسائل عنوان‌شده بود. این طرح به اجـرا درنیـامد لیکن همکاری‌های بین‌المللی در قرن بیستم با تصویب معاهده‌های بین‌المللی بیشتری ادامه یافت. تا زمان تأسیس سازمان بین‌المللی دریانوردی در سال 1958، چندین عهدنامه مهم بین‌المللی، ازجمله عهدنامه بین‌المللی ایمنی جان اشخاص در دریا (1948)، عهدنامه بین‌المللی جلوگیری از آلودگی دریا توسط کشتی‌ها (1954) و معاهده‌های مربوط به خط بارگیری و جلوگیری از تصادم در دریا به وجود آمدند. سازمـان بین‌المللـی دریانـوردی پس از تأسیس، مسئولیـت حصـول اطمینان از روزآمدسازی عهدنامه‌ها و نیز وظیفه تدوین عهدنامه‌های جدید را بر عهده گرفت. تأسیس سازمان بین‌المللی دریانوردی، با دوره تغییرات زیاد در دنیای کشتیرانی مصادف بود و سازمان از همان ابتدا مشغول تدوین عهدنامه‌های جدید و حصول اطمینان از همگامی اسناد موجود، با تغییرات در فن‌آوری کشتیرانی شد.

3-6-1 تصویب عهدنامه‌ها

بخشی از فرایند کار در سازمان بین‌المللی دریانوردی است. در این سازمان، برای تصویب و اجرای عهدنامه‌ها شش بخش اصلی در نظر گرفته‌شده است: مجمع، شورا و کمیته‌های چهارگانه، مشتمل بر کمیته ایمنی دریانوردی، کمیته حفاظت از محیط‌زیست دریایی، کمیته حقوقی و کمیته تسهیل. نمایندگان کشورهای عضو سازمان، مسائل توسعه صنعـت کشتیرانی و سایر صنایع وابسته را در این کمیته‌ها به بحـث می‌گذارند و نیاز به تصویب عهدنامـه‌ای جدیـد یا اصلاح عهدنامه‌های موجود را مطرح می‌کنند. پیشنهاد‌ها ابتدا در کمیته‌ها مطرح می‌شوند زیرا تناوب گردهمایی کمیته‌ها بیش از نهادهای اصلی است. سپس در صورت توافق کمیته، پیشنهاد به شورا و در صورت لزوم، به مجمع ارجاع می‌شود. چنانچه مجمع یا شورا، بنا به مورد، مجوز ادامه کار را صادر کند کمیته‌های فوق‌الذکر موضوع را به‌تفصیل بررسی و درنهایت سند پیش‌نویس را تهیه می‌کنند. در برخی موارد، جزئیات موضوع ممکن است به کمیته‌های فرعی تخصصی ارجاع داده شود. مسئولیت کارهای کمیته‌ها و کمیته‌های فرعی سازمان بین‌المللی دریانوردی بر عهده نمایندگان کشورهای عضو آن سازمان است و نظریات و توصیه‌های سازمان‌های غیردولتی بین ‌دول و بین‌المللی را که با سازمان بین‌المللی دریانوردی روابط کاری دارند پذیرا هستند. برخی از این سازمان‌ها، تجارب مفیدی در موضوعات مختلف دارند و می‌توانند به سازمان بین‌المللی دریانوردی کمک کنند. پیش‌نویـس عهدنامه، پس از توافـق، به همـراه پیشنهاد تشکیل اجـلاس برای بـررسی و تصویب رسمی به شورا و مجمع گزارش داده می‌شود. دعوت‌نامه شرکت در اجلاس، برای کلیه کشورهای عضو سازمان بین‌المللی دریانوردی و سایر کشورهای عضو سازمان ملل متحد یا آژانس‌های تخصصی آن ارسال می‌شود. این اجلاس‌ها، اجلاس‌های جهانی هستند و شرکت در آن‌ ها برای همه دولت‌هایی که به‌طورمعمول در اجلاس‌های سازمان ملل شرکت می‌کنند آزاد است. تمام دولت‌های شرکت‌کننده در این اجلاس‌ها، از موقعیتی یکسان برخوردار هستند.