سیستم حمل و نقل هوشمند (ITS) که حمل و نقل تله‏ماتیک نیز خوانده می‌شود طیف وسیعی از ابزارهای جدید برای اداره شبکه حمل و نقل وسرویس دهی به مسافران است. این سیستم از طریق ارائه اطلاعات لحظه‌ای در خصوص وضعیت حال حاضر ترافیک شبکه جهت برنامه‌ریزی سفر، این امکان را به مسئولین، سازمانها و مسافران می‏دهد تا از اطلاعات بهتر و هماهنگی مناسب‏تر بر‌خوردار شده و تصمیمات صحیح‏تری اتخاذ نمایند. نظارت بر ترافیک، تشخیص تصادفات و پشتیبانی موارد اورژانسی از جمله قابلیت‏های سیستم‏های حمل و نقل هوشمند می‏باشد.  ]

 

 

مدیریت ترافیک و همچنین سیستم اطلاعات مسافرین، دو نمونه از کاربردهای ITS در مدیریت شهری هستند. [سیدحسینی، ۱۳۸۰، ص ۲۵]

 

۱- مدیریت ترافیک (ATMS) و کنترل ترافیک شهری (UTC): استفاده از سیستم‌های پیشرفته مدیریت و کنترل ترافیک سبب بکارگیری شبکه جاده‌ای در حداکثر ظرفیت می‌شود. اهداف این سیستم‏ها کاهش تراکم و کاهش آلودگی، کاهش حوادث رانندگی و صرفه‎جوئی در انرژی و حفظ محیط زیست می‏باشد. این امر از ترکیب خدمات و عملکردهای زیر تشکیل می‌گردد:

 

 

• هماهنگی چراغ‌های راهنمایی برای به حداقل رساندن تأخیرات و کنترل صف اتومبیل‌ها

 

• کنترل رمپ ورودی بزرگراه‏ها برای حفظ تراکم زیر حد اشباع

 

• تشخیص و مدیریت حوادث نظیر تصادفات و خرابی وسایط نقلیه

 

• جمع‏آوری خودکار اطلاعات ترافیک مثل حجم و سنگینی ترافیک

 

• کنترل چراغ‌های راهنمایی براساس اطلاعات جمع‏آوری شده

 

• ارائه اطلاعات به رانندگان در مورد تراکم ترافیک از طریق تابلوهای مخصوص و سایر ابزارها

 

• مخابره دستورات از مرکز کنترل ترافیک به پلیس محلی

 

۲- سیستم اطلاعات مسافرین: سیستم اطلاعات مسافرین بر این اساس فعالیت می‌کند که اگر مسافران اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت و شرایط سیستم حمل و نقل داشته باشند زمان، مسیر و نوع وسیله حمل و نقل را به نحوی انتخاب می‌کنند که بیشترین مزایا را برای ایشان داشته باشد. اشکال مختلف این سیستم عبارتند از:

 

 

• گزارشهای رادیویی ترافیکی (ساده‌ترین شکل سیستم)

 

 

• نقشه‌های تراکم ترافیکی  که از طریق اینترنت در خانه و محل کار قابل دسترسی است.

 

• خودروهای مجهز به سیستم مسیریابی که در آن نقشه‌های مورد نیاز، اطلاعات مربوط به روانی جریان ترافیک و جهت حرکت لازم برای رسیدن به مقصد در اختیار راننده قرار می‌گیرد.

 

• اعلام وضعیت ترافیک با کمک وسایل ارتباط شخصی نظیر پیجر، ساعتهای هوشمند و تلفن همراه

 

 

 

۲-۹-۴- سیستم‏های پرداخت الکترونیکی

 

پرداخت الکترونیکی عبارتست از پرداخت پول در مقابل کالا و خدمات. در تجارت الکترونیکی این که پرداخت برای یک کالا یا خدمات سنتی یا یک کالای دیجیتالی باشد تفاوتی نمی‏کند. پرداخت الکترونیک به ما این امکان را می‏دهد که در هر لحظه از شبانه‏روز و به صورت هفت روز در هفته تراکنش‏های مالی خود را انجام دهیم. برخی از نمونه‏های پرداخت الکترونیکی که در دنیای واقع مورد استفاده قرار گرفته‏اند عبارتند از:

 

 

• پرداخت الکترونیکی حق بیمه

 

• پرداخت الکترونیکی صورت حساب درمان (بیمارستان، درمانگاه، …)

 

• پرداخت الکترونیکی عوارض و مالیات

 

• پرداخت الکترونیکی خسارت به بیمه‌شدگان

 

• خریداری و رزرو بلیط کنسرتها، سینماها، …

 

• پرداخت حق جواز توقف یا تردد در مناطق طرح ترافیک شهر

 

• خریداری مایحتاج عمومی به صورت الکترونیکی

 

• پرداخت قبوض جریمه

 

• پرداخت قبض پارکینگ

 

 

 

۲-۱۰- وضعیت ایران در مقایسه با شاخص‏های بین‏المللی

 

هر ساله سازمان ملل متحد، بانک جهانی و برخی موسسات معتبر فعال در زمینه فناوری‏های ارتباطی و اطلاعاتی،  به ارائه آمار و اطلاعات این فناوری و شاخص‏های مرتبط با آن در سطح بین‏المللی می‏پردازند. از جمله مهمترین این شاخص‏ها، شاخص آمادگی دولت الکترونیک[۷] و همچنین آمادگی الکترونیک[۸] است. شاخص آمادگی دولت الکترونیک یک کشور- که در جداول بعدی به آن اشاره می‏شود- نشان دهنده تلاش دولت آن کشور برای ارائه خدمات الکترونیک به شهروندان، میزان اتصال شهروندان به اینترنت و همچنین میزان مهارتهای انسانی برای استفاده از خدمات دولت الکترونیک است.

 

از جمله آمار معتبری که در این زمینه ارائه می‌شود می‌توان به آمار سازمان ملل متحد اشاره نمود که برای اولین بار در سال ۲۰۰۲ و پس از آن در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ منتشر شده است. طبق آخرین آمار ارائه شده که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده، ۱۹۲ کشور مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند و شاخص آمادگی دولت الکترونیک برای آنها محاسبه شده است.

 

 

 

جدول ۴: شاخص آمادگی دولت الکترونیک: ۲۵ کشور برتر دنیا و ایران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ردیف	نام کشور	شاخص٭	ردیف	نام کشور	شاخص
۱	سوئد	۰٫۹۱۵۷	۱۴	لوکزامبورگ	۰٫۷۵۱۲
۲	دانمارک	۰٫۹۱۳۴	۱۵	فنلاند	۰٫۷۴۸۸
۳	نروژ	۰٫۸۹۲۱	۱۶	اتریش	۰٫۷۴۲۸
۴	ایالات متحده امریکا	۰٫۸۶۴۴	۱۷	اسرائیل	۰٫۷۳۹۳
۵	هلند	۰٫۸۶۳۱	۱۸	زلاندنو	۰٫۷۳۹۲
۶	جمهوری کره	۰٫۸۳۱۷	۱۹	ایرلند	۰٫۷۲۹۶
۷	کانادا	۰٫۸۱۷۲	۲۰	اسپانیا	۰٫۷۲۲۸
۸	استرالیا	۰٫۸۱۰۸	۲۱	ایسلند	۰٫۷۱۷۶
۹	فرانسه	۰٫۸۰۳۸	۲۲	آلمان	۰٫۷۱۳۶
۱۰	انگلستان	۰٫۷۸۷۲	۲۳	سنگاپور	۰٫۷۰۰۹
۱۱	ژاپن	۰٫۷۷۰۳	۲۴	بلژیک	۰٫۶۷۷۹
۱۲	سوئیس	۰٫۷۶۲۶	۲۵	جمهوری چک	۰٫۶۶۹۶
۱۳	استونی	۰٫۷۶۰۰	۱۰۸	ایران	۰٫۴۰۶۷

 

٭ شاخص از ۱

 

 

 

جدول ۵ : شاخص آمادگی دولت الکترونیک ایران در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سال	۲۰۰۵	۲۰۰۸
شاخص آمادگی دولت الکترونیک	۰٫۳۸۱۳	۰٫۴۰۶۷
رتبه در بین کشورهای دنیا	۹۸	۱۰۸

 

 

 

بر اساس آمارهای بین‏المللی، ایران جایگاه خوبی در زمینه دولت الکترونیک ندارد و این امر حاکی از این است که اگرچه تلاش‏های زیادی برای توسعه دولت الکترونیک در ایران انجام شده اما راه بسیار زیادی تا رسیدن به حداقل استانداردهای بین‏المللی در زمینه دولت الکترونیک در ایران وجود دارد.

 

از جمله سایر آمارهای بین‌المللی معتبر در این حوزه می‌توان به گزارش‌های اکونومیست اشاره نمود که هر ساله ارائه شده و وضعیت ۷۰ کشور منتخب را در حوزه دولت الکترونیکی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

 

 

 

جدول ۶: رتبه‏بندی کشورها بر اساس شاخص آمادگی الکترونیکی موسسه اکونومیست

 

[Economist, 2008]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رتبه	نام کشور	شاخص٭	رتبه	نام کشور	شاخص
۱	ایالات متحده امریکا	۸٫۹۵	۱۴	آلمان	۸٫۳۹
۲	هنگ کنگ	۸٫۹۱	۱۵	کره جنوبی	۸٫۳۴
۲	سوئد	۸٫۸۵	۱۶	زلاندنو	۸٫۲۸
۴	استرالیا	۸٫۸۳	۱۷	برمودا	۸٫۲۲
۵	دانمارک	۸٫۸۳	۱۸	ژاپن	۸٫۰۸
۶	سنگاپور	۸٫۷۴	۱۹	تایوان	۸٫۰۵
۷	هلند	۸٫۷۴	۲۰	بلژیک	۸٫۰۴
۸	انگلستان	۸٫۶۸	۲۱	ایرلند	۸٫۰۳
۹	سوئیس	۸٫۶۷	۲۲	فرانسه	۷٫۹۲
۱۰	اتریش	۸٫۶۳	۲۳	جزیره مالت	۷٫۷۸
۱۱	نروژ	۸٫۶۰	۲۴	اسرائیل	۷٫۶۱
۱۲	کانادا	۸٫۴۹	۲۵	ایتالیا	۷٫۵۵
۱۳	فنلاند	۸٫۴۲	۶۹	ایران	۳٫۱۸

 

٭ شاخص از ۱۰

 

 

 

جدول ۷: جایگاه ایران بر اساس شاخص آمادگی الکترونیکی طی سه سال گذشته

 

[Economist, 2006, 2007, 2008]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سال	۲۰۰۶	۲۰۰۷	۲۰۰۸
شاخص آمادگی الکترونیکی	۳٫۱۵	۳٫۰۸	۳٫۱۸
رتبه در بین کشورهای دنیا (۷۰ کشور)	۶۵	۶۹	۷۰

 

نکته قابل تأمل در جدول ۷ اینست که در سال ۲۰۰۶ رتبه ایران بین کشورهای دنیا ۶۵ بوده اما در سال ۲۰۰۷ به ۶۹ و در سال ۲۰۰۸ به ۷۰ تنزل پیدا کرده است. علت این تنزل رتبه را می‌توان در سرعت پیشرفت سایر کشورها در زمینه دستیابی و توسعه فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی دانست

 

[۱] Intelligent Transport System (ITS)

 

[۲] Transport Telematics

 

[۳] Online

 

[۴] www.its.dot.gov/its_overview.htm

 

[۵] Automatic Teraffic Management System (ATMS)

 

[۶] Urban Terrafic Control (UTC)

 

[۷] E-government Readiness Index