۱۶۶

 

بله
خیر

 

 

 

 

 

 

 

۹۰۹۲۴/۱۳

 

۴۸۴۸/۱۰۳

 

۲۹۷

 

کل

 

 

 

همانگونه که در جدول ۴-۷۵: ملاحظه می شود، میانگین نمره ی گرایش به پژوهش دانشجویانی که ازمشاورین تحقیقاتی استفاده
می کنند۷۹۳۹/۱۰۶،ومیانگین نمره ی گرایش به پژوهش دانشجویانی که ازمشاورین تحقیقاتی استفاده نمی کنند ۸۷۳۷/۱۰۰می باشدبنابراین باتوجه به مقدار ۸۴۱/۱۳= F وسطح معنی داری آزمون که دراینجا۰۰۰/۰است و کوچکتراز۰۱/۰می باشد، فرض تفاوت میانگین گروه هاتایید می گرددودرمقابل فرض یکسانی آماری آنها ردمی شود.بدین معنی که دست کم یکی ازگروهها،ازنظر میانگین نمره ی موردنظر بابقیه فرق دارد.(یعنی اینکه تفاوت میانگین نمره ی گرایش به پژوهش دربین کسانی که ازمشاورین تحقیقاتی استفاده می کنند وکسانی که ازمشاورین تحقیقاتی استفاده نمی کنندمعنی داراست).

نمودار۴-۵- نمودارساختارتفاوت میانگین بین استفاده از مشاورین تحقیقاتی وگرایش به پژوهش
فرضیه ۲۱: به نظرمی رسدبین عضویت درباشگاه پژوهشگران وگرایش به پژوهش رابطه معناداروجوددارد.
جدول ۴-۷۶: آزمون تفاوت میانگین گرایش به پژوهش دانشجویان براساس عضویت درباشگاه پژوهشگران

 

 

سطح معنی داری

 

F

 

انحراف معیار

 

میانگین نمره ی گرایش به پژوهش

 

فراوانی

 

عضویت درباشگاه پژوهشگران

 

 

 

۰۰۳/۰

 

۰۶۳/۹

 

۲۲۹۹۲/۱۴
۵۸۸۰۳/۱۳

 

۳۲۷۹/۱۰۸
۳۸۶۳/۱۰۲

 

۶۱
۲۳۳

 

بله
خیر

 

 

 

 

 

 

 

۹۰۹۹۲/۱۳

 

۶۱۹۰/۱۰۳

 

۲۹۴

 

کل

 

 

 

درجدول ۴-۷۶ملاحظه می شودکه میانگین نمره ی گرایش به پژوهش دانشجویانی که درباشگاه پژوهشگران عضویت دارند ۳۲۷۹/۱۰۸،ومیانگین نمره ی گرایش به پژوهش دانشجویانی که درباشگاه پژوهشگران عضویت ندارند۳۸۶۳/۱۰۲ می باشد، بنابراین باتوجه به مقدار ۰۶۳/۹= F وسطح معنی داری آزمون که دراینجا۰۰۳/۰است و کوچکتراز۰۱/۰می باشد، فرض تفاوت میانگین گروه هاتایید می گرددودرمقابل فرض یکسانی آماری آنها ردمی شود.بدین معنی که دست کم یکی ازگروهها،ازنظر میانگین نمره ی موردنظر بابقیه فرق دارد.(یعنی اینکه تفاوت میانگین نمره ی گرایش به پژوهش دربین کسانی که که درباشگاه پژوهشگران عضویت دارند و دانشجویانی که درباشگاه پژوهشگران عضویت ندارند معنی داراست).
فرضیه ۲۲: به نظرمی رسدبین شرکت درهمایشهای علمی وگرایش به پژوهش رابطه معناداروجوددارد.
جدول۴-۷۷:آزمون تفاوت میانگین گرایش به پژوهش دانشجویان براساس شرکت درهمایشهای علمی

• Burns, J., Vaivio, J., 2001. Management accounting change. Management Accounting Research 12, 389–۴۰۲٫

 

• Busco, C., Quattrone, P., Riccaboni, A., 2007. Management accounting: issues in interpreting its nature and change. Management Accounting Research 18, 125–۱۴۹٫

 

• Campbell, P., 1996. Analysing Performance : A Critical Reader. Ed. Manchester: Manchester University Press.

 

• Chan, C.W., 1998. Transfer pricing negotiation outcomes and the impact of negotiator mixed-motives and culture: empirical evidence from the U.S. and Australia. Management Accounting Research 9, 139–۱۶۱٫

 

• Chandler, A.D., 1962. Strategy and Structure. The MIT Press, Cambridge, MA. Chapman, C.S., 1997. Reflections on a contingent view of accounting. Accounting, Organizations and Society 22, 189–۲۰۵٫

 

• Chapman, C.S., 2005. Not because they are new: developing the contribution of enterprise resource planning systems to management control research. Accounting, Organizations and Society 30, 685.

 

• Chenhall, R.H., 2003. Management control systems design within its organizational context: findings from contingency-based research and directions for the future. Accounting, Organizations and Society 28, 127–۱۶۸٫

 

• Chenhall, R.H., 2005. Integrative strategic performance measurement systems, strategic alignment of manufacturing, learning and strategic outcomes: an exploratory study. Accounting, Organizations and Society 30, 395.

 

• Chenhall, R.H., Euske, K.J., 2007. The role of management control systems in planned organizational change: an analysis of two organizations. Accounting, Organizations and Society 32, 601–۶۳۷٫

 

• Chenhall, R.H., Morris, D., 1986. The impact of structure, environment, and interdependence on the perceived usefulness of management accounting systems. The Accounting Review 61, 16–۳۵٫

 

• Chow, C.W., Shields, M.D., Wu, A., 1999. The importance of national culture in the design of and preference for management controls for multi-national operations. Accounting, Organizations and Society 24, 441–۴۶۱٫

 

• Citizen-Driven Government Performance, A Brief Guide For Performance Measurement In Local Government, Up-Dated 09 February 2004, Http://Www.Andromeda.Rutgers.Edu/~Ncpp/Cdgp/Teaching/Brief Manual.Html .

 

• Coase, R.H., 1937. The nature of the firm. Economica 4, 386–۴۰۵٫

 

• Colbert, B. A. (2004). The complex resource-based view: Implications for theory and practice in strategic human resource management. Academy of Management Review, 29(3), 341–۳۵۸٫

 

• Collier, P.M., 2005. Entrepreneurial control and the construction of a relevant accounting. Management Accounting Research 16, 321.

 

• Collins, R., 1986. MaxWeber: A Skeleton Theory. Sage, London.

 

• Cooke, M., 1997. Language and Reason: A Study of Habermas’s Pragmatics. MIT Press, Cambridge, Mass.

 

• Covaleski, M.A., Evans Iii, J.H., Luft, J.L., Shields, M.D., 2003. Budgeting research: three theoretical perspectives and criteria for selective integration. Journal of Management Accounting Research 15, 3–۴۹٫

 

• Daft, R.L., Macintosh, N.B., 1984. The nature and use of formal controlsystems for management control and strategy implementation. Journal of Management 10, 43–۶۶٫

 

• Daniels, A.C., 1989. Performance Management: Improving Quality Productivity Through Positive Reinforcement. Turker, Georgia: PM Publications.

 

• Dambrin, C., Lambert, C., Sponem, S., 2007. Control and change—analyzing the process of institutionalisation. Management Accounting Research 18, 172–۲۰۸٫

 

• Dechow, N., Granlund, M.,Mouritsen, J., 2007. Management control of the complex organization: relationships between management accounting and information technology. In: Chapman, C.S., Hopwood, A.G., Shields, M.D. (Eds.), Handbook of Management Accounting Research, vol. 1. Elsevier, Oxford, UK, pp. 625–۶۴۰٫

 

 

 

 

1. 1. Deci, E.L., Koestner, R., Ryan, R.M., 1999. A meta-analytic review of

 

1. 1. experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic. Psychological Bulletin 125, 627–۶۶۸٫

 

1. 1. Denison, D. R. (1996). What is the difference between culture and organizational climate? A native’s point of view on a decade of paradigm wars. Academy of Management Review, 21, 619–۶۵۴٫ Journal, 54(4), 695–۷۱۷٫

 

1. 1. Dent, J.F., 1990. Strategy, organization and control—some possibilities for accounting research. Accounting, Organizations and Society 15, 3–۲۵٫

 

1. 1. Dodd, N., 1994. The Sociology of Money: Economics, Reason and Contemporary Society. Policy Press, Cambridge.

 

1. 1. Donaldson, L., 1987. Strategy and structural adjustment to regain fit and performance in defense of contingency theory. Journal of Management Studies 24, 1–۲۴٫

 

1. 1. Dye, R.A., 1992. Relative performance evaluation and project selection. Journal of Accounting Research 30, 27–۵۲٫

 

1. 1. Doty, D.H. & Glick, W.H. & Huber, G.P. (1993). Fit, Equifinality and Organizational Effectiveness: A Test of Two Configurational Theories, Academy of Management Journal, V.(36), No(6).

 

1. 1. El-Namaki, M.S.S., 1992. Creating a corporate vision. Long Range Planning 25, 25–۲۹٫ Elnathan, D., Lin, T.W., Young, S.M., 1996. Benchmarking and management accounting: a framework for research. Journal of Management Accounting Research 8, 37.

 

1. 1. Emmanuel, C., Otley, D., Merchant, K., 1990. Accounting for Management Control, 2nd ed. International Thomson Business Press, London.

 

1. 1. Ferreira, A., 2002. Management accounting and control systems design and use: an exploratory study in Portugal. PhD Thesis. Department of Accounting and Finance Lancaster University.

 

1. 1. Ferreira, A., Otley, D., 2005. The Design and Use of Management

 

1. 1. Control Systems: An Extended Framework for Analysis, AAA management Accounting Section 2006 Meeting Paper. Available at SSRN:

 

1. 1. http://ssrn.com/abstract=682-984.

 

1. 1. Ferreira, A., Otley, D., 2009. The Design and Use of Performance Management

 

1. 1. Fine, M., Weis, L., Weseen, S., Wong, L., 2003. For whom?—Qualitative research, representations, and social responsibilities.In: Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (Eds.), The Landscape of Qualitative Research—Theories and Issues. Sage, Thousand Oaks, pp. 167–۲۰۷٫

 

1. Fitzgerald, L., Johnston, R., Brignall, T.J., Sivestro, R., Voss, C., 1991. Performance Measurement in Service Businesses. CIMA, London.

۱۴
۳-۱- روش پیشنهادی ۱۵
۳-۲- معماری روش پیشنهادی ۱۶

۳-۳- پیاده‌سازی و شبه کد روش پیشنهادی ۲۴

۲۷
ارزیابی روش پیشنهادی ۲۸
۴-۱- معماری چارچوب ارزیابی ۲۸
۴-۲- نتایج روش پیشنهادی ۳۰

۵-۱- نتیجه‌گیری ۵۲
فهرست جداول
۳-۱: نمونه‌ای داده‌ها به همراه ویژگی‌ها …………………………………………………………………………………………. ۲۱
۴-۱: نتایج حاصل از خوشه‌بندی ………………………………………………………………………………………………….. ۳۲
۴-۲: نتایج اجرای الگوریتم K-Means ………………………………………………………………………………………… 41
۴-۳: مقایسه روش پیشنهادی و k-means …………………………………………………………………………………….. 49
فهرست شکل ها
۳-۱: چارچوب کلی روش پیشنهادی …………………………………………………………………………………….. ۱۸
۳-۲: نمایی از ساختار پیشنهادی برای مانیتورینگ بسته‌های شبکه ……………………………………………….. ۱۹

۳-۳: نمایی از مجموعه داده ISOT ……………………………………………………………………………………… 20
۳-۴: چارچوب پیاده‌سازی ……………………………………………………………………………………………….. ۲۴
۳-۵: شبکه کد روش پیشنهادی ……………………………………………………………………………………………. ۲۵
۴-۱: نمودار اهمیت هر یک از ویژگی‌ها…………………………………………………………………………………. ۳۱
۴-۲: نمایی از خوشه‌های ایجاد شده …………………………………………………………………………………….. ۳۹

چکیده

امروزه استفاده از بات نت ها به عنوان ابزاری جهت فعالیت های مجرمانه با وسعت زیاد در شبکه های کامپیوتری علیه اهداف وسیع مانند یک کشور بسیار افزایش یافته است. بات محیط توزیع شده ای است که از آن، جهت حملات مختلف با حجم وسیع استفاده می شود.از این جهت امروزه تشخیص این نوع حملات به عنوان یکی از مسائل مهم در امنیت شبکه های کامپیوتری و کاربران اینترنت مطرح شده است .با پیشرفت پهنای باند شبکه ها و قدرت محاسبات ماشین ها ، امروزه محاسبات توزیع شده به وفور مورد استفاده قرار می گیرد. در این راستا هکرها هم از این مفهوم برای انجام حملات قدرتمندتری استفاده می کنند. بات نت ها نمونه عملی این نوع حملات هستند که معمولا اهداف مالی را دنبال می کنند . به این نوع بد افزارها ربات یا بطور کوتاه شده بات می گویند. این نامگذاری از رفتار اتوماتیک آنها سرچشمه می گیرد . در این تحقیق واژه بات نت و تکنیک های تشخیص بات نت از جمله تفسیر بسته ها از مجموعه داده ها، فیلتر اولیه داده ها و خوشه بندی مورد بررسی قرار می گیرد.
کلمات کلیدی : بات نت، امنیت شبکه، امنیت اینترنت، خوشه بندی، شبکه های کامپیوتری

فصل اول

 

تعاریف و کلیات

 

مقدمه

با گسترش فضاهای مجازی و توسعه شبکه های وسیع ، همواره بحث امنیت^[۱] و حفاظت از اطلاعات و برنامه های مهم همواره مورد نظر مدیران ارشد فناوری اطلاعات بوده است . امنیت شبکه^[۲] و
امنیت اطلاعات^[۳] دو اصطلاحی هستند که بسیار از آنها در حوزه فناوری اطلاعات استفاده میشود .
با توسعه و گسترش اینترنت و فضای مجازی در محیط وب ، اطلاعات به سرعت افزایش یافته و دسترسی های کاربران نیز زیادترشده است . از همین رو ، توجه به امنیت شبکه یکی از ضرورت های نوین محیط های پیوسته و فضای مجازی است . امنیت شبکه ، صیانت از اطلاعات سازمان ها و موسسات را در برابر نفوذگران تامین می‌کند و شرایط مناسبی برای خدمت و فعالیت حرفه ای ایجاد می‌کند . فناوری اطلاعات بر اساس بستری از زیرساخت های فنی ، ابزارها ، نرم افزارها ، شبکه ها و خطوط پرسرعت مخابراتی به فعالیت خود می پردازد و همه آنها نیازمند وجود شرایط ایمن برای پشتیبانی از فعالیت های حرفه ای هستند .
در مباحث مربوط به امنیت شبکه شناسایی واحدهایی که باید از آنها حفاظت شود یکی از زمینه های مهم برقراری امنیت به شمار میرود . علاوه بر آن باید مشخص ساخت که در ارتباط با چه مواردی باید از سیستم ها و واحدها حفاظت کرد . این نکته در بررسی وضعیت شبکه های اطلاعاتی و
حوزه های فناوری از اهمیت بالایی برخوردار است و نیاز است تا در برنامه ریزی برای امنیت شبکه مورد توجه قرار گیرد . شناسایی انواع تهدیدها^[۴] و خطرهای پیشرو نیز عامل مهم دیگری است که میتوان در زمینه حفاظت از محیط شبکه های سازمانی از آن به نحوی مناسب استفاده کرد تا آمادگی لازم برای مقابله با خطرات احتمالی مهیا شود .
انواع شبکه ها و سیستم های اطلاعاتی وجود دارد که هر یک وظیفه و کارکردی مشخص برعهده دارند . شبکه های رایانه ای فرایند ارتباط را تسهیل می سازند و به یاری مدیران و کاربران سازمانی میآیند تا وظایف محوله را پشتیبانی کنند . بنابراین تامین امنیت شبکه ها از جمله مسائل ضروری و مهم سازمانهاست .
پس جلوگیری از نفوذ عوامل مخرب در شبکه بصورت مسئله‌ای استراتژیک درخواهد آمد که نپرداختن به آن باعث ایراد خساراتی خواهد شد که بعضاً جبران‌ناپذیر خواهد بود و مزیت های فراوان شبکه نیز به خوبی حاصل نخواهد شد و پول ، تجارت الکترونیک^[۵] ، خدمات به کاربران خاص ، اطلاعات شخصی^[۶] ، اطلاعاتی عمومی^[۷] و نشریات الکترونیک^[۸] همه و همه در معرض دستکاری^[۹] و سوءاستفاده ‌های مادی و معنوی^[۱۰] قرار خواهند گرفت .
امروزه استفاده از بات نت ها^[۱۱] به عنوان ابزاری جهت فعالیت های مجرمانه ای^[۱۲] با وسعت زیاد در شبکه های کامپیوتری علیه اهداف وسیعی مانند یک کشور ، بسیار افزایش یافته است . بات محیط توزیع شده ای^[۱۳] است که از آن برای حملات مختلف با حجم گسترده استفاده می شود ، از این جهت امروزه تشخیص این نوع حملات^[۱۴] به عنوان یکی از مسائل مهم در امنیت شبکه های کامپیوتری مطرح شده است.

شکل ۲-۳- ساختار اسید سالیسیلیک
یکی دیگر از مشتقات اسید سالیسیلیک متیل سالیسیلات است که در اتمسفر توسط گیاهان جذب می­ شود و در سیگنال­های ارتباطی بین سلول­ها، گیاهان و حیوانات و میکروارگانیسم­ها شرکت می­ کنند. همچنین، متیل سالیسیلات به عنوان یک سیگنال آندروژن گیاهی باعث افزایش مقاومت گیاه به تنش­هایی از قبیل سرما، گرما، شوری و خشکی می­ شود (لیسیآ و همکاران ، ۲۰۰۵).

۲-۱۱-۲- متابولیسم اسید سالیسیلیک

سالیسیلیک اسید (۲- هیدروکسی بنزوئیک اسید) به­ وسیله آمینواسیدی به نام فنیل آلانین به صورت زیستی سنتز می­ شود. روش زیر که به روش کولبه – شمت معروف است نیز راه ساختن تجاری این ماده است (شکل ۲-۴). از اسیدی کردن سدیم سالیسیلات بوسیله اسید سولفوریک، سالیسیلیک اسید حاصل می شود.
شکل ۲-۴-سنتز تجاری سالیسیلیک اسید
کمترین مقدار گلیکوزیدهای اسید سالیسیلیک در برگ وجود دارد. اسید سالیسیلیک به وسیله سلول­های ریشه و میکروارگانیسم­های مختلف تولید شده و به اشکال مختلف در هوا، سطح برگ و اطراف سلول­های ریشه وجود دارد. اسید سالیسیلیک تولید شده نقش محوری در تنظیم مراحل مختلف مانند رشد و تکامل گیاه، جذب یون، فتوسنتز و جوانه­زنی ایفامی­کند (ال – تآیب ، ۲۰۰۵).
روش­های افزایش مقاومت گیاهان به تنش­های محیطی شامل روش­های اصلاحی و مهندسی ژنتیک و استفاده از مواد تنطیم کننده رشد گیاهی^[۲۱] (PGRs) می­باشد. تنظیم کننده­ های رشد گیاهی به طور وسیع در محصولات کشاورزی به عنوان عاملی برای بهبود عملکرد محصولات به­کار برده می­شوند و اغلب برای افزایش مقاومت گیاهان به تنش­ها استفاده می­شوند. گزارش­های موفقی از کاربرد برخی از این مواد در مقابله با اثرات نا­مطلوب تنش بر گیاهان ارائه شده است (قربانی جاوید و همکاران ، ۲۰۱۱). اسید سالیسیلیک یک تنظیم کننده رشد درونی از گروه ترکیبات فنلی طبیعی می­باشد که در تنظیم فرایند­های فیزیولوژیکی گیاه نقش دارد. القای گلدهی، رشد و نمو، سنتز اتیلن، تاثیر در باز و بسته شدن روزنه­ها و تنفس از نقش­های مهم اسید سالیسیلیک به شمار می­رود (رآسکین ، ۱۹۹۲) . اسید سالیسیلیک در گیاهانی که تحت تنش هستند نقش حفاظتی دارد. این ترکیب سبب افزایش مقاومت به تنش شوری در گیاه فلفل (چانگلی و چانیو، ۲۰۱۲؛ دیپاسکال و همکاران ،۲۰۰۳)، تنش خشکی در گیاه برنج (فاروق و همکاران ، ۲۰۰۹) ، تنش سرما و گرما در گوجه فرنگی و لوبیا (سینآرآتنا و همکاران ، ۲۰۰۰) و تنش عناصر سنگین در جو (مت والی و همکاران ، ۲۰۰۳) شده است. مکانیسم عمل اسید سالیسیلیک در برابر تنش­ها به نقش آن در تنظیم آنزیم­ های آنتی اکیسدانی و ترکیبات دارای گونه­ های اکسیژن فعال در گیاه برمی­گردد. اسید سالیسیلیک از طریق افزایش فعالیت آنزیم­ های آنتی اکسیدانت، گیاهان را از صدمات بدست آمده از واکنش­های اکسیداتیو حفظ می­ کند(قربانی جاوید و همکاران ، ۲۰۱۱). اسید سالیسیلیک در غلظت ۲ میلی مولار به مدت ۱۶ هفته نگهداری باعث حفظ سفتی بافت میوه کیوی رقم هایوارد شده است و تاثیر معنی داری بر میزان اسیدهای آلی و فعالیت آنتی اکسیدانی آن داشته است (روحی و همکاران ، ۱۳۹۱). بر اساس نتایج سالیسیلیک اسید در غلظت های ۱۵۰، ۳۰۰، ۴۵۰ میلی گرم در لیتر به مدت ۵ دقیقه غوطه وری بر کنترل پوسیدگی، حفظ کیفیت پس از برداشت و عمر انباری نارنگی رقم کینو، مؤثر بود. این ماده در غلظت های بالا باعث افزایش پوسیدگی و کاهش وزن شد. نشت یون را نسبت به شاهد کاهش داد و باعث بالا ماندن میزان ویتامین ث نسبت به شاهد گردید (فرهمندیان و همکاران ،۱۳۹۱). تاثیر اسید سالیسیلیک بر کم شدن خسارت سرما در هلو در طی دوره انبار، به توانایی آن در تحریک سیستم آنتی اکسیدانی و تولید پروتئین های شوک حرارتی نسبت داده شده است. کاربرد اسید سالیسیلیک در هویج تحت تنش شوری عامل افزایش مقدار کارتنوئیدهای کل ریشه و همچنین آنتوسیانین و فعالیت آنتی اکسیدانی و سبب تنظیم تجمع پروتئین ها شد (ارآسلان و همکاران ، ۲۰۰۷). برخی کاربرد­­های این ماده در گیاهان دارویی نیز گزارش شده است که عمداً مربوط به اثر این ماده در کاهش تنش­ها و افزایش اسانس در این گیاهان بوده است.

۲-۱۲- تراکم گیاهی

شناخت عوامل مؤثر بر عملکرد و محدودیت­هایی که برای دستیابی به عملکردهای بالاتر در محصولات زراعی وجود دارد، می ­تواند اقدامی مؤثر در تولید ارقام سازگار و پر محصول باشد (نادری درباغ شاهی و همکاران، ۱۳۸۳). یکی از پیش شرط­های لازم برای دستیابی به عملکرد بالا، تأمین شرایط مطلوب جهت استفاده از تابش خورشیدی در بالاترین حد کارایی آن به منظور تولید مواد فتوسنتزی است (بهشتی و همکاران، ۱۳۸۱). دستیابی به این هدف با تغییر تراکم بوته و توزیع بوته­ها در واحد سطح زمین میسر می­ شود. اثر توزیع یکنواخت بوته در واحد سطح بر توزیع مناسب نور دریافتی در درون پوشش گیاهی نمایان می­ شود. بنابراین اثر آرایش کاشت و تراکم گیاهی بر محصول، عمدتاً به علت تفاوت در چگونگی جذب انرژی تابشی خورشید است و افزایش جذب تابش خورشیدی منجر به افزایش عملکرد می­ شود (فتحی، ۱۳۸۴). عملکرد کل ماده خشک نتیجه کارآیی جامعه گیاهی از نظر استفاده از تابش خورشید در طول فصل رویشی است، در این ارتباط جامعه گیاهی نیاز به سطح برگ کافی دارد که یکنواخت توزیع شده باشد و سطح زمین را کاملاً بپوشاند. بنابراین یکی از مهمترین وظایف مدیریت مزرعه انتخاب تراکم بوته و آرایش مناسب کاشت جهت جذب حداکثر تابش خورشیدی است (اوزونی دوجی و همکاران، ۱۳۸۶).
مواد مؤثره اگرچه اساساً با هدایت فرآیندهای ژنتیکی ساخته می­شوند، ولی تولید آنها به طور بارزی تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می­گیرد، به طوریکه عوامل محیطی سبب بروز تغییراتی در رشد و نمو گیاهان دارویی و نیز کمیت وکیفیت مواد مؤثره آنها می­ شود (امیدبیگی، ۱۳۷۴؛ دآنتونو و همکاران، ۲۰۰۲). تراکم اثرات بسیار زیادی بر عملکرد محصول در گیاهان دارویی دارد و همچون سایر تکنیک­های مدیریت کشاورزی بااهمیت می­باشد(حیدری و همکاران، ۱۳۸۷).
بنابراین، با توجه به اینکه یکی از عوامل مؤثر بر عملکرد، تراکم بوته است، لذا با توجه به محدودیت ظرفیت محیط کشت باید از تراکمی استفاده نمود که جمعیت گیاهی علاوه بر تأمین نیاز از منابع محیطی (نور و آب) باکمترین رقابت درون گونه ­ای مواجه باشد (خزاعی و همکاران، ۱۳۸۶). تراکم مطلوب گیاه که طی آن بیشترین کارایی استفاده از نور و حداکثر رشد اتفاق می­افتد از مهمترین اهداف در مدیریت زراعی است (نبوی کلات و همکاران، ۱۳۸۴). به عبارتی در صورتی که از حداکثر انرژی خورشید حداکثر استفاده به عمل آید، کارایی مصرف نور افزایش یافته و با نفوذ نور در لایه­ های مختلف کانوپی، فتوسنتز، زیست­توده تولیدی و عملکرد افزایش می­یابد و شرایط برای آفات و بیماری­ها نامساعد می­ شود (قلی بیگیان و همکاران، ۱۳۸۸). اگر میزان تراکم بوته بیش از حد بهینه باشد عوامل محیطی موجود از جمله رطوبت، نور و مواد غذایی در حد بهینه در اختیار هر بوته قرار نمی­گیرد و برعکس چنانچه تراکم بوته کمتر از حد مطلوب باشد از امکانات محیطی موجود به نحو مطلوب استفاده نمی­ شود که خود باعث کاهش محصول می­گردد (نوروزپور و رضوانی مقدم، ۱۳۸۵).
تحقیقات انجام شده روی گیاه دارویی سیاهدانه نشان داد که افزایش تراکم بوته در واحد سطح بیش از حد مطلوب، منجر به کاهش عملکرد و مقدار ماده مؤثره می­ شود (نوروز پور و رضوانی مقدم، ۱۳۸۵). امانتایج به­ دست آمده درخصوص اسفرزه (خزاعی و همکاران، ۱۳۸۶)، ریحان (دادوند سراب و همکاران، ۱۳۸۷)، بابونه آلمانی (حمزه ای و همکاران، ۱۳۸۵) و زیره سبز (میر شکاری، ۱۳۸۵) کاملاً متفاوت بود و با افزایش تراکم، عملکرد دانه نیز افزایش یافت. نتایج حاصل از پژوهش بریماوندی و همکاران (۲۰۱۱) روی همیشه بهار نشان داد که تأثیر تراکم بر وزن خشک تک بوته، تعداد گل در بوته، تعداد شاخه جانبی، وزن خشک گل و مقدار اسانس در۱۰۰ گرم گل معنی­دار بود، به طوری­ که با افزایش تراکم، از ۲۰ به۸۰ بوته در مترمربع، همه شاخص­ های ذکر شده کاهش نشان داد، در حالی­که بیشترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس در واحد سطح در تراکم ۶۰ بوته در متر مربع حاصل شد.

۲-۱۳-پیشینه علمی تحقیق

با توجه به مرور منابع انجام گرفته گزارش­های اندکی در مورد اثر سالیسیلیک اسید و تراکم گیاهی بر کمیت و کیفیت مرزه خصوصاً گونه بختیاری موجود می­باشد.
شاهیوند (۱۳۹۱) در آزمایشی اثر تراکم گیاهی و دور آبیاری را بر روی گیاه مرزه بختیاری مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که بیشترین وزن تر وخشک در تیمار آبیاری هر روز و فاصله کشت ۱۵*۱۵ سانتی­متر به دست آمد. بیشترین میزان تولید اسانس در فواصل آبیاری ۴ روز یک بار و فاصله کشت ۲۰*۲۰ سانتی­متر به دست آمد. بازدهی اسانس در تیمارهای مختلف ۳۰% تا ۸۷% متغیر بود. عمده ترین ترکیب اسانس این گیاه تیمول بود که بیشترین مقدار آن در ترکیب تیماری آبیاری ۴ روز یکبار و تراکم ۲۰*۲۰ سانتی­متر ثبت گردید و پس از تیمول به ترتیب گاماترپینن، ترانس کاریوفیلن، لینالول و پی سیمن عمده­ترین ترکیبات اسانس این گیاه بودند.
حیاتی و همکاران (۱۳۹۰) در بررسی اثر سالیسیلیک اسید (۰، ۲۰۰، ۴۰۰ و ۶۰۰ پی پی ام) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی مرزه به این نتیجه رسیدند که سالیسیلیک اسید سبب افزایش ارتفاع، وزن تر و خشک، ارتفاع شاخه های جانبی، طول شاخه های جانبی و میزان اسانس را افزایش داد. در این تحقیق غلظت ۲۰۰ پی پی ام بیشترین تاثیر را در افزیش درصد اسانس داشت. اسکندری (۲۰۰۱) تاثیر ۲۸-هموبراسینولید در کاهش اثرات تنش خشکی را در گیاه مرزه مورد بررسی قرار داد. در این تحقیق فاکتور تنش خشکی در سه سطح، آبیاری در حد ظرفیت مزرعه (FC)، تنش ملایم (دوسوم FC) و تنش شدید (یک سومFC) وچهار غلظت ماده تنظیم کننده رشد گیاهی ۲۸-هموبراسینولید،صفر، M^10-10 ، M^8-10 و ^۶-۱۰ مولاراعمال گردید. نتایج به­دست آمده نشان داد که کاهش آبیاری تأثیر معنی­داری در کاهش پارامترهای رشدی شامل وزن خشک و طول ریشه، قطر ساقه، تعداد شاخه­ های فرعی، ارتفاع گیاه، عملکرد کل اندام هوایی و عملکرد اسانس داشت. استفاده از غلظت ^۸-۱۰ مولار ۲۸-هموبراسینولید موجب افزایش معنی­دار وزن خشک ریشه، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع گیاه، عملکرد کل و عملکرد اسانس شد. درصد اسانس با کاهش آبیاری، افزایش معنی­داری را در سطح ۱% نشان داد به­ طوری که درصد اسانس از ۳۶% در تیمار آبیاری کامل، به ۸۷% درتنش شدید و استفاده از ^۸-۱۰ مولار هورمون ثبت گردید. عملکرد اسانس در سطح ۵% تحت تاثیر آبیاری و کاربرد هورمون قرار گرفت و بیشترین عملکرد اسانس مربوط به آبیاری کامل و استفاده از ^۸-۱۰ مولار ۲۸-هموبراسینولید و با مقدار ۳۲/۲۹ کلیوگرم در هکتار بدست آمد. در این مطالعه استفاده از این سطح هورمون در آبیاری کامل، تنش ملایم و شدید به­ترتیب باعث افزایش معنی­دار ۵۹، ۳۰ و ۲۴ درصدی عملکرد اسانس نسبت به گیاهان شاهد گردید. به­ طور کلی نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که استفاده از ۲۸-هموبراسینولید از طریق تحریک افزایش پارامترهای رشد و عملکرد ماده خشک مرزه باعث افزایش عملکرد اسانس این گیاه شده و راهکار مناسبی برای مقابله با شرایط تنش آبی می­باشد.
طی یک تحقیق اثر برهمکنش سالیسیلیک اسید، آسکوربیک اسید و تنش خشکی بر برخی پارامترهای بیولوژیکی مرزه مورد بررسی قرار گرفت . در این تحقیق تیمار آبیاری در سطوح بدون تنش، دوسوم و یک سوم ظرفیت مزرعه و تیمار سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید در غلظت­های صفر، ۱و ۳ میلی­مولار به­کار گرفته شد. نتایج نشان دادکه تحت تنش خشکی، مقدار قند و پروتئین مرزه کم شد ولی میزان پرولین و پراکسیداسیون لیپیدها افزایش یافت. طبق نتایج وقتی تنش خشکی روی گیاه اثر می­گذارد مکانیسم­های حفاظتی فعال می­شوند. کاهش میزان پروتئین در این شرایط نشان می­دهد که تنش خشکی سنتز پروتئین­ها را تحت تأثیر قرار می­دهد و باعث کاهش آن می­ شود و کاهش قند نیز نشان می­دهد که تنش روی فتوسنتز اثر می­گذارد. از طرف دیگر کاربرد سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید در این شرایط تنش اثرات نامطلوب تنش آبی را کم کرده و برخی پارامتر­های رشدی را افزایش می­دهد (یزدان پناه و همکاران، ۲۰۱۱).
فصل سوم
مواد و روش‌ها

۳-۱- زمان و موقعیت محل اجرای آزمایش

این تحقیق در سال‌۱۳۹۲ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام با عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۹ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۴۶ درجه و ۲۲ دقیقه شرقی و ارتفاع ۱۴۴۶ متر از سطح دریا اجرا شد.
عملیات آزمایشگاهی مانند استخراج اسانس در آزمایشگاه‌های دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام با بهره گرفتن از دستگاه کلونجر و آنالیز اسانس‌ها برای شناسایی اجزای آن‌ ها به وسیله دستگاه‌های GC و GC-MS در پژوهشکده گیاهان دارویی، دانشگاه شهید بهشتی انجام شد.

۳-۲- عملیات آماده سازی زمین

زمین مورد نظر به مساحت ۴۰۰ متر مربع در پاییز ۱۳۹۰ مشخص شد. عملیات خاک­ورزی اولیه در طول زمستان ۱۳۹۰ انجام گرفت و سپس کرت‌ها مشخص شدند. طرح آزمایشی شامل سه بلوک بود که هر بلوک شامل ۸ کرت و ابعاد کرت‌ها ۵۰×۵۰ سانتی­متر بود. فاصله بین کرت‌ها در هر بلوک یک و نیم متر و فاصله بین بلوک‌ها ۲ متر بود.

۳-۳- مشخصات خاک محل انجام آزمایش

جهت بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، از مزرعه تحقیقاتی تا عمق ۳۰ سانتی‌متری خاک نمونه گیری شد. نمونه­ها در سایه خشک شده، خاک توسط هاون چینی کوبیده شد و کلوخه‌های آن خرد شدند. سپس با الک دو میلی‌متری سرند شده و برای انجام آزمایش‌های خاک آماده شدند(افتخار، ۱۳۸۳).

۳-۳-۱- تعیین بافت خاک

برای تعیین بافت خاک از روش هیدرومتری استفاده شد. برای این منظور ۵۰ گرم خاک نرم داخل بشر ریخته و تا نصف آب مقطر و سپس ۱۰ سی سی هگزامتافسفات سدیم افزوده و به مدت ۵ دقیقه به هم زده شد و این کار به مدت ده دقیقه ادامه داشت. مخلوط خاک و آب را داخل استوانه مندرج به حجم یک لیتر رسانده شد. پس از هم‌زدن دوباره هیدرومتر را داخل استوانه مندرج گذاشته و قرائت اول بعد از ۴۰ ثانیه پس از هم زدن یادداشت شد که نشان دهنده رس و سیلت است. قرائت دوم پس از دو ساعت از هم زدن است که مقدار رس را نشان می‌دهد. با تعیین میزان درصد رس، سیلت و شن با کمک مثلث بافت خاک تعیین می‌شود.

۳-۳-۲- اندازه‌گیری pH،EC و درصد مواد آلی خاک

پس از تهیه گل اشباع، برای تعیین pH خاک از دستگاه pH متر استفاده شد. برای تعیینEC خاک از دستگاه هدایت الکتریکی و برای اندازه‌گیری ماده آلی خاک از روش والکی و پلاک استفاده شد.

۳-۳-۳- اندازه‌گیری فسفر خاک

برای اندازه‌گیری میزان فسفر خاک از روش السون (۱۹۹۴) که مبنای عصاره گیری در این روش بارگیری محلول ۵/۰ نرمال بی کربنات سدیم با۵/۸pH= است استفاده شد.

۳-۳-۴- اندازه‌گیری میزان پتاسیم خاک

پتاسیم (K) از روش عصاره گیری با استات آمونیوم اندازه‌گیری شد. عصاره‌های بدست آمده طی سه مرحله را با استات آمونیوم به حجم ۱۰۰ میلی­لیتر رسانده و سپس محلول توسط دستگاه فلیم فتومتر قرائت گردید.
جدول۳-۱- مشخصات خاک محل انجام تحقیق

 

مشخصات خاک	مناطق
	درون بلوک‌ها	درون تیمارها

۳-منابع کمیاب: در اکثر اوقات و حتی با وجود اطلاعات مکفی و نبود نامعلومی، پدیده کمبود منابع نکته مهمی در تصمیم گیری است. وقتی که منابع برای تولید کمیاب است و ما با راه حل های رقابتی متعدد روبروئیم، در حقیقت ما با مشکل ارزشیابی هرکدام از منابع و سپس تصمیم گیری روبروئیم.

۴-عوامل روانی^[۱۲]: اکثر تصمیم گیری ها مشکل هستند بلحاظ آنکه عوامل روانی از قبیل ترس، قدرت، اضطراب و نگرانی نیز در این فرایند سهیم هستند.^[۱۳]
انواع تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات موجود:
با توجه به عوامل فوق، انواع تصمیم گیری بر مبنای درجه اطلاعات موجود در باره وقوع متغیرهای غیر قابل کنترل از آن، به قرار ذیل است:
۱-تصمیم گیری در شرایط اطمینان^[۱۴]: این نوع تصمیم گیری برای زمانی است که کلیه متغیرهای موثر موجود در آن ثابت فرض شوند. بزبان دیگر تصمیم گیرنده نتیجه تصمیم را می داند.^[۱۵] مدلسازی برای این شرائط از تصمیم گیری بیشتر بر اساس مدلهای ریاضی و مشخص مانند تجزیه و تحلیل هزینه-منفعت^[۱۶]، مدلهای کلاسیک بهینه سازی^[۱۷]، کنترل موجودی^[۱۸]-^[۱۹]، مدل جایگزینی^[۲۰]، تخصیص کار^[۲۱]، برنامه ریزی خطی^[۲۲]-^[۲۳] و مواردی از برنامه ریزی پویا^[۲۴] است^[۲۵].
۲-تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان^[۲۶]: این بخش خود به دو حالت تصمیم گیری در حالت عدم اطمینان کامل و تصمیم گیری در شرائط ریسک^[۲۷] تقسیم میگردد.
تصمیم گیری در شرائط عدم اطمینان کامل برای زمانی است که مشکل موجود شامل تعدادی از متغیرهای غیرقابل کنترل نیز می شود، لیکن اطلاعاتی از گذشته به منظور پیش بینی برای این متغیرها در دسترس نبوده و از اینرو محاسبه احتمال وقوع برای آنها ممکن نیست. مدلسازی برای این نوع تصمیم گیری اکثرا توسط ماتریس تصمیم گیری خواهد بود. دراین حالت همچنین تصمیم گیر به روش های شهودی و یا خلاق نیز مراجعه می نماید^[۲۸]. خلاقیت خود عاملی برای شناخت بیشتر مسئله است و همچنین شناسایی آلترناتیوهاست.^[۲۹]
تصمیم گیری در شرایط ریسک برای زمانی است که مشکل موجود شامل تعدادی متغیرهای غیر قابل کنترل نیز می شود، لیکن اطلاعات از گذشته در مورد وقوع آنها در دسترس است و بنابراین محاسبه احتمال وقوع برای آنها ممکن خواهد بود. بعنوان مثال، طراحی سناریوهای حمله در دوران جنگ یک تصمیم گیری همراه ریسک است، هرچند که یک فرمانده سعی می نماید که اکثر اطلاعات راجع به دشمن را قبلا تهیه نماید^[۳۰]. مدلهای مورد استفاده برای این شرایط از تصمیم گیری ممکن است از انواع مدلهای ریاضی و احتمالی باشند. کلیه مدلهای ریاضی را می توان در چارچوب علم تحقیق در عملیات معرفی نمود که که علاوه بر مدلهای مطرح در مورد تصمیم گیری در شرایط اطمینان، از مدلهای احتمالی مانند ارزش مورد انتظار^[۳۱]، برنامه ریزی خطی، آنالیز سربسر^[۳۲]، بازگشت سرمایه^[۳۳]، تحلیل بیز^[۳۴]-^[۳۵]، منحنی توزیع، مدل صف^[۳۶]-^[۳۷]، تجزیه و تحلیل بر اساس زنجیره مارکوف^[۳۸]-^[۳۹] و تصمیم گیری شاخه ای^[۴۰]-^[۴۱]، تئوری بازیها و تئوری صف^[۴۲] استفاده می شود.
۳-تصمیم گیری در شرایط تعارض^[۴۳]: برای زمانی است که استراتژی های رقبا برای یک تصمیم گیرنده جایگزین متغیرهای غیرقابل کنترل از شرائط تصمیم گیری او شوند. در این حالت از تئوری بازیها^[۴۴] برای حل مسئله استفاده خواهیم نمود.^[۴۵]
تصمیم گیری مهمترین وظیفه یک مدیر در سطح عالی است و درعین حال راحت ترین کار برای آن است که انسان اشتباه نماید. مگر آنکه مدیر به فرایند تصمیم عنایت داشته باشد.^[۴۶]
زمان و تصمیم گیری:
تعیین زمان در دسترس برای جمع آوری اطلاعات عمدتا بستگی به مفاهیم و روند تصمیم گیری دارد. بنابراین زمان در دسترس تصمیم گیری عبارت است از فاصله زمانی معینی که بین لحظه احساس نیاز به اخذ تصمیم تا زمانی که تصمیم عملا اتخاذ می شود، وجود دارد.^[۴۷]
زمان در تصمیم گیری می تواند به چهار صورت مطرح شود:
اول بعد زمانی تصمیم که به نوعی به مدت تصمیم و چگونگی استفاده از زمان باز می گردد. دوم، زمان بعنوان یک واسطه در میان اجزای مختلف تصمیم که درزمان های مختلف اتخاذ می شود. سوم، زمان بعنوان یک منبع و عامل محتوایی که کوتاهی و یا محدود بودن آن می تواند تاثیرات جدی بر تصمیم داشته باشد. و چهارم، زمان بعنوان یک کالا که در تصمیم می تواند خود یک موضوع باشد، بخصوص در عصر حاضر که هرگونه تاخیر کوتاه می تواند پیامدهای جدی برای سازمان داشته باشد.^[۴۸]
اکثر مدیران تصمیم گیری را یک واقعه جدا که در یک نقطه مکانی و زمانی خاص اتفاق می افتد می دانند. در این ارتباط برخی از مدیران به حالتی می رسند که به آن رهبر تک نقطه ای می گوئیم. رهبر تک نقطه ای، در انزوا فکر می کند، سپس مشورت می طلبد، گزارش ها را می خواند، بیشتر فکر می کند، و سپس می گوید که بله یا خیر وسازمان را مامور تحقق آن می سازد، در حالیکه باید به تصمیم با نگاه اجتماعی و سازمانی برخورد نمود. واقعیت آن است که تصمیم گیری یک حادثه و یا واقعه و یا پیشامد نیست. یک فرایند است که در طول یک هفته، یک ماه و یا یک سال آشکار می شود. تصمیم گیری مملو از نگرانی راجع بازیگران قدرت و سیاست است و مملو از تفاوت های ظریف شخصی و تاریخ و سابقه نهادی وسازمانی است. تصمیم گیری با بحث و مذاکره قرین بوده و نیازمند پشتیبانی همه سطوح سازمانی برای اجراست.^[۴۹] گاروین می گوید که تصمیم گیر خوب آن است که معتقد است که تصمیم یک فرایند است که مدیر آن را آشکارا و در جمع طراحی و مدیریت می نماید. تصمیم گیر بد فکر می کند که تصمیم در یک لحظه ساخته می شود و او آنرا به تنهایی کنترل می کند^[۵۰].
گام های تصمیم
هربرت سایمون محققی است که در رابطه با مفهوم و مکانیسم تصمیم گیری مطالعات زیادی بعمل آورده است. از نظر او مدیریت و تصمیم گیری دو واژه هم معنی و مترادف می باشند. علاوه بر سایمون، گروه دیگری از صاحبنظران نیز مدیریت و تصمیم گیری را یکی و هم معنی تعریف کرده و مدیریت را چیزی جز تصمیمی گیری ندانسته اند و معتقدند که کانون اصلی مدیریت را تصمیم گیری تشکیل می دهد و انجام وظائفی چون برنامه ریزی، سازماندهی، و یا کنترل درواقع کاری جز تصمیمی گیری در باره نحوه و چگونگی انجام این فعالیت ها نیست. بقول دراکر، تاکید مدیریت آینده بر فراگرد تصمیم گیری و درک این فراگرد است.^[۵۱] از نظر این دسته از محققین، اصل مدیریت تصمیم گیری است، زیرا بوسیله و توسط تصمیم گیری می باشد که مدیر تمامی وظائف خود را به انجام می رساند.
برای نیل به هدف، تصمیم گیری لازم است. و تصمیم گیر می باید ازمیان استراتژی های موجود یکی را انتخاب کند و بکارگیرد. کیفیت و ماهیت این استراتژی، ماهیت عوامل محیطی خارج از کنترل سازمان و قدرت رقبا و ماهیت و شدت رقابت آنها باسازمان از جمله عواملی است که موفقیت و یا عدم موفقیت تصمیم گیرنده در نیل به هدف بستگی به آن دارد^[۵۲].
کونتز معتقد است که تصمیم گیری، اصل و اساس برنامه ریزی را تشکیل می دهد. زیرا بدیهی است طرح، برنامه، سیاست و خط مشی نمی تواند وجود داشته باشد مگر اینکه کسی، در جایی، تصمیمی گرفته باشد. مدیر معمولا تصمیم گیری را وظیفه اصلی خود بشمارمی آورد، زیرا عملا مشاهده می نماید که باید دائم به فکر این باشد که چه راهی را برگزیند و چه کاری را انجام دهد، چه کسی را مامور و مسئول چه کاری کند و کار کی، کجا، و چگونه انجام گیرد.^[۵۳]
حتی سازمانها بدون اجماع نیز عمل می نمایند. یکی دیگر از مدیران یکی از شرکتهای اتوموبیل سازی یک مشاور استخدام کرده بود که او تحقیق نموده و بفهمد که بالاخره چه کسی در شرکت او برای ساخت یک مدل جدید از خودرو تصمیم می گیرد. جواب مشاور این بود که احتمالا کس خاصی تصمیم نمی گیرد. یک نفر مدل رسی ماشین را می سازد، یکی دیگر مسائل مهندسی آن را بررسی می کند، و مثل یک توپ برفی هزاران تصمیم و عمل پس از آن به این توپ اضافه می شود. یکی دیگر ممکن است برای او سپر طراحی نماید و .. این چنین خودرو طراحی میشود. البته ممکن است که در جلسه هیئت مدیره در یک لحظه مسئله مطرح و ثبت شود، اما شاید تصمیم آن لحظه ای گرفته شده است که مدیر شرکت شش ماه قبل در بازدید از خط تولید به چنین نتیجه ای برای ساخت یک خودرو جدید رسیده باشد^[۵۴].
پنج گام در تحلیل تصمیم گیری عمومی وجود دارد که به ترتیب عبارتند از:
۱-شناسایی و تعریف مسئله
۲-جستجو برای یافتن راه حل های احتمالی
۳-بررسی نمودن عواقب ناشی از هر راه حل
۴-انتخاب یکی از مدل های تصمیم گیری
۵-بکاربردن یکی از مدل های تصمیم گیری و اتخاذ تصمیم^[۵۵].
برخی دیگر از دانشمندان مرحله ششمی را نیز به این گام ها اضافه نموده اند که همانا پی گیری بازخورهای ناشی از نتایج نصمیم می باشد.^[۵۶]
فرآیندهای تصمیم گیری
فرآیندهای تصمیم گیری متنوع و متعدد است و بصورت کلی می توان آنها را در سه دسته جای داد:

تصمیم گیری های فردی: تصمیم گیری های فردی مدیران را می توان در دو بخش تحلیل نمود. بخش اول رهیافت عقلایی است که نشان می دهد که چگونه مدیران سعی می کنند که تصمیم بگیرند. در بخش های بعدی به این روش و نکات قوت و ضعف آن خواهیم پرداخت و بخش دوم روش عقلایی محدود است که شرح می دهد که چگونه واقعا یک تصمیم با محدودیت هایی که در زمان و امکانات مدیر با آنها مواجه است ساخته می شود.
تصمیم گیری های سازمانی: سازمانها ترکیبی از مدیرانی را در خود دارند که تصمیم گیری های عقلایی و یا شهودی انجام می دهند، با این تفاوت که در یک سازمان، تنها یک مدیر نیست که تصمیم می گیرد. در سازمانها علاوه بر مدیران متعدد، در شناخت مسئله و راه حل های آن تعدادی از بخش ها و ادارات، نظرات متفاوت و حتی سازمان های دیگر دخالت دارند. ساختار داخلی سازمان و درجه ثبات محیط خارجی سازمان نیز بر تصمیم گیری سازمانی موثرند.^[۵۷] سه دسته فرآیندهای مربوط به تصمیم یگری سازمانی وجود دارد که عبارتند از رهیافت علمی مدیریت، مدل کارنگی، و مدل ظرف زباله.
رهیافت علمی مدیریت، به نوعی دنباله و تعمبم روش عقلایی تصمیم گیری است. این روش در خلال جنگ جهانی دوم شکل گرفت. در آنزمان استفاده از ریاضیات و آمار برای مسائل بزرگ نظامی مطرح شد و تحقیق در عملیات بعنوان یک علم جدید در توسعه سلاح ها و سیستم های جنگی موثر گشت^[۵۸]. علم مدیریت یکی از ابزارهای مناسب برای تصمیم گیری سازمانی است در زمانی که مسئله قابل تجزیه و تحلیل و متغیرها قابل شناسایی و اندازه گیری هستند^[۵۹]. البته این روش دارای اشکالاتی نیز می باشد. بعنوان مثال، عدم وجود جایگاهی برای قضاوت و اعمال دیدگاه های انسانی یکی از نقاط ضعف است، زیرا بهرصورت، اطلاعات کمی نمی تواند تمامی مشخصات یک سیستم را به تصمیم گیر منتقل نماید.^[۶۰]
مدل کارنگی، مبنایی است که متفکرانی همچون هربرت سایمون، جیمز مارچ و ریچارد سایرت در زمانی که در دانشگاه ملون-کارنگی بودند بر روی آنکار نمودند. این روش تا حدودی توسعه دادن روش های مربوط به رهیافت عقلایی محدود در تصمیم گیری فردی اما در سطح تصمیم گیری سازمانی است. تا قبل از تحقیقات این گروه، این چنین تصور می گردید که مثلا در تصمیم گیری اقتصادی، شرکت های بازرگانی بعنوان یک واحد یکپارچه و با یک هویت خاص و یکتا تصمیم می گیرند و تمام اطلاعات برای تمهید چنین تصمیم گیری به راس شرکت منتقل می شود. مطالعات گروه کارنگی نشان داد که تصمیمات سازمانی با شرکت مدیران متعددی شکل گرفته و انتخاب نهایی بستگی به ائتلافی مابین مدیران دارد. ائتلاف ، یک پیمانی است مابین مدیران متعدد ی که در مورد اهداف وسازمانی و اولویت های سازمان توافق نظر دارند.^[۶۱] فرایند ائتلاف خود دارای پیامدهای مهمی بر رفتار تصمیم سازی در سازمان دارد. اول آنکه تصمیمات بر این اساس ساخته می شوند که باعث رضایت مدیران شوند و نه اینکه راه حل بهینه یافت شود. رضایت به معنای آن است که سازمان به نوعی یک راه حل را که اهداف متعدد سازمان را در نظر دارد، قبول می نماید بعوض آنکه بدنبال راه حلی با حداکثر نمودن منافع باشد. دوم آنکه مدیران بدنبال حل مشکلات آنی بوسیله راه حل های کوتاه مدت هستند. به نظر سایمون وهمکاران او، این همان عنوان تحقیق مشکل گرا^[۶۲] است. به نظر آنان مدیران به محیط نزدیک خود برای یافتن یک راه حل که سریعا مشکل آنان را حل نماید هستند.^[۶۳] یکی از نمونه های جالب ائتلاف، فعالیت جرج بوش پدر در جریان بحران خلیج فارس ناشی از حمله عرافق به کویت در ۱۹۹۰ بود. او با آنکه دارای اهداف خاص از مبارزه با عراق بود،امادر همان زمان تلاش فراوان نمود تا یک ائتلاف جهانی البته برهبری آمریکا فراهم آورد و در این کار موفق بود. این روش تا آنجا موفق بود که او توانست بر پایه آن ایده نظم جدید جهانی را نیز پایه ریزی نماید.^[۶۴]
مدل فرایند تصمیم گیری تدریجی، اخرین نوع از تصمیم گیری سازمانی است که در بخش بعدی بدان می پردازیم.

تصمیم گیری در سازمان های یادگیر: تحولات سریع در محیط بیرونی سازمان ها تولید عدم اطمینان بیشتر برای تصمیم گیری می نماید. سازمان های جدید و بخصوص سازمان هایی که با تولید اطلاعات در سطح جهانی و از جمله در شبک های مجازی سروکار دارند، سازمان هایی هعستند که باید هر لحظه مفاهیم نو و جدید فراگیرند. این نوع سازمان ها با عدم اطمینان فزاینده ای در شناسایی مشکل و و حل آن روبرویند. یکی از روش هایی که می تواند به تصمیم گیری در چنین سازمان هایی کمک نماید، تلفیقی از فرایند تدریجی و مدل کارنگی است. اساس مدل کارنگی، ائتلاف بود که می توانست در مرحله شناسایی مشکل مارا یاری دهد. زیرا زمانیکه مسئله، مبهم است و یا مدیران درمورد آن اتفاق نظر ندارند، مباحثه، مذاکره و ائتلاف مورد نیاز است. زمانیکه توافق بر روی شناخت مسئله ایجاد شد، سازمان به راه حل نزدیک شده است. مدل تصمیم گیری تدریجی تاکید بر گام هایی دارد که یکی پس از دیگری برای حل مسئله برداشته می شود و بزبان ساده این مثال را تداعیمی نماید که “خود راه بگویدت که چون باید رفت". بنابراین تلاش برای رسیدن به ائتلاف و سپس برداشتن گام ها یکی پس از دیگری، پیشنهاد چنین رهیافتی است.^[۶۵] مدل ظرف زباله، آخرین مبحث از مدلهای تصمیم گیری در سازمانهای یادگیر است.
مدل ظرف زباله
فرایند تصمیم گیری در سازمان به تازگی در مدلی به نام ظرف زباله توجیه گردیده است. این مدل با روش های قبلی بصورت مستقیم قابل مقایسه نیست، زیرا این روش برخلاف روش های تدریجی و کارنگی که به چگونگی فرآوری یک تصمیم یکه می پرداخت، با جریان های متعدد تصمیمات در سازمان سرو کار دارد. این روش کمک می نماید تا به تمام سازمان و تصمیماتی که متواترا توسط مدیران اخذ می شود، فکر نمود.^[۶۶] این مدل برای توضیح تصمیم گیری در سازمانهایی که دارای عدم اطمینان مفرط هستند، توسعه یافته است. مایکل کوهن ، جیمز مارچ و جان اولسن، ابداع کنندگان این مدل، شرایط عدم اطمینان زیاد را به آنارشی سازمان یافته تعبیر نمودند^[۶۷]. منظور از این مفهوم آن است که سازمانهایی که بصورت عالی سیستماتیک و نظام یافته هستند، در عین حال دارای یک نظام سلسله مراتبی سنتی مسئولیت و اختیار برای تصمیم گیری نیستند. آنها تحت تاثیر عوامل می باشند:
۱-اولویت های غامض: اهداف، مشکلات، بدیل ها و راه حل ها همه بصورت ناقص تعریف شده اند. ابهام در هر گام از فراین تصمیم به چشم می خورد.
۲-فنآوری غیر روشن و فهم کاهش یابنده: روابط علت و معلولی در سازمان کاملا مشخص نیست. یک بانک اطلاعهاتی مکفی برای استفاده در فرآیندتصمیم در دسترس نیست.
۳-عملکرد: موقعیت های سازمانی، ناشی از عملکرد اعضای سازمان است. بعلاوه، کارکنان همواره سرشان شلوغ است و تنها وقت محدودی را برای تصمیم گیری در اختیار دارند.^[۶۸]
یکی دیگر از مشخصه های این مدل، پرداختن به جریان های رویدادها بجای پرداختن به یک رویداد مجرد است. این بدان معناست که ما بصورت منطقی با یک مسئله که شناسایی آن ابتدای راه و انتخاب راه حل انتهای آن است روبرو نیستیم. در حقیقت ممکن است که شناسایی مسئله و راه حل آن مسئله ممکن است که با یکدیگر در ارتباط نباشند. ممکن است یک ایده ای برای حل مسئله به میان آید در صورتیکه اصلا چنین مسئله ای مشکل ما نباشد و بر عکس برای یک مسئله ممکن است که به نتیجه ای نرسیم. تصمیمات، نتیجه جریان های مستقل رویدادها در سازمان هستند. چهار جریان که عموما در سازمانها وجود دارند عبارتند از:
مشکلات: مشکلات باعث نارضایتی در جریان فعالیت های روزمره سازمان می شوند. آنها نشان دهنده فاصله مابین عملکرد مطلوب سازمان و فعالیت های روزمره هستند.
راه حل های بالقوه: یک راه حل عبارتست از ایده ای که فردی برای اقتباس و استفاده در سازمان پیشنهادمی نماید. مهم این جاست که در این مدل راه حل ها به مشکلات وابسته نیستند.
مشارکت کنندگان: مشارکت کنندگان دراین مدل کارکنان سازمان هستند که برخی جدیدا استخدام شده اند و برخی جدیدا بازنشسته. اما نکته این جاست که هرکدام از آنها به نوعی خاص و منحصر بفرد به مسئله می نگرند.
فرصت های انتخاب: فرصتهای انتخاب در این مدل به مواقعی گفته می شود که سازمان به تصمیم گیری پرداخته است. همانطور که گفته شدن جریان هایی از مشکلاتو راه حل ها و همچنین اعضای سازمان بصورت مجزا د رحال جاری شدن هستند. بناگاه یک مدیر درمی یابد که یکی از راه حل ها به یکی از مشکلات نزدیک و می تواند با مشارکت تعدای از کارکنان سازمان آن مشکل را حلاجی و به تصمیم دست یابد.
این چهار مفهوم بصورت چهار رودخانه در سازمان جاری هستند و براه خود ادامه می دهند. تنها در یک نقطه خاص آنها به یکدیگر می رسند و آن نقطه مرکز تصمیم گیری است.
پیامدهای مدل تصمیم گیری بر اساس ظرف زباله برای تصمیم گیری در سازمان عبارتند از:
راه حل هایی ممکن است که پیشنهاد شوند بدون آنکه اصلا مشکلی در آن زمینه وجود داشته باشد.
انتخاب هایی ممکن است اتخاذ شود، بدون آنکه مشکل سازمان به راه حل برسد.
مشکل ممکن است همچنان باقی بماند، بدون آنکه راه حلی برای آن پیدا شود.
ممکن است که چند مشکل حل شوند.^[۶۹]