قالَ رَبِّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَسْئَلَکَ ما لَیْسَ لِی بِهِ عِلْمٌ وَ إِلاَّ تَغْفِرْ لِی وَ تَرْحَمْنِی أَکُنْ مِنَ الْخاسِرِینَ.
(نوح (پس از شنیدن این عتاب) عرضه داشت اى پروردگار من و اى مالک جان و هستى من امن به خودت پناه می برم که از تو چیزى را بخواهم که علم صحیح به آن ندارم (و ندانم که صواب است خودت مرا موفّق به رضاى خود ساز و مرا به خودم وامگذار) و اگر تو مرا نیامرزى (از خواهشى که بیجا کردم) و به من رحم نکنى (و توبه مرا نپذیرى) (و مرا مشمول رحمت واسعه خود قرار ندهى) من در
زمره‌ی زیانکاران خواهم بود.)
نکته ها :
قرابت و خویشاوندى و اُخوّت دینى و برادرى در راه خدا از قرابت و خویشاوندى نسبى حتّى پدر و فرزندى قویتر و نیرومندتر است و مؤمنین و مؤمنات بستگان و أولیاء یکدیگرانند و پسر نوح چون کافر شد به حکم الهى از پسرى نوح و از خاندان و اهل او هم بیرون شد.
پیام ها :
ایمان و صلاح را ارتباط و علاقه‏اى به وراثت و نسبت سببى و نسبى نیست و جزاى ایمان و کردارهاى صالح و شایسته غالبا در دنیا و حتماً در آخرت عاید صاحب آن خواهد گردید.(میرزا خسروانى، ۱۳۹۰، ج‏۴: ۲۸۷).
شواهد شعری سعدی مربوط به قسمت نکته ها :

 

پـسر نـوح بـا بـدان بـنشست سگ اصحاب کهف روزى چند

خانــدان نـبوّتش گـم شـد پى نیکان گرفت و مردم شـد (سعدی، ۱۳۸۴: ۳۳)

شرح ابیات:
بیت اوّل این قطعه اشاره دارد به قصّه‌ی طوفان نوح، هنگامی که طوفان روی زمین را فرا گرفت و نوح نیکان را در کشتی جای داد. یکی از پسران نوح که صالح نبود دعوت پدر را نپذیرفت و گفت به کوهستان پناهنده خواهم شد. امّا اندیشه‌ی وی تحقّق نیافت و دستخوش طوفان شد. حضرت نوح به خداوند عرضه داشت که او فرزند من است. پاسخ آمد که او به واسطه‌ی اعمال ناشایست خود در زمره‌ی اهل تو نیست. بعضی نام این پسر را کنعان ضبط کردند و تورات او را از نوادگان نوح معّرفی کرده، این قصّه در سوره‌ی یهود آیه ی۴۲ تا ۴۸ مذکور است.
سگ اصحاب کهف: اشاره دارد به داستان اصحاب کهف که در قرآن مجید سوره‌ی کهف خلال آیات ۹ تا ۲۲ مذکور است و در داستان‌های اروپایی هم، خفتگان شهر افصوس شهرتی دارند و به قراری که در کتاب اعلام قرآن آمده است قصّه‌ی اصحاب کهف حادثه‌ی تاریخی است که حاکی از منازعات دو فرقه‌ی مسیحی بوده است.یکی از این دو فرقه نسطوریها و فرقه دیگر طرفداران او تیش بودند خلاصه‌ی قصّه این است که در زمان یکی از پادشاهان روم، دقیانوس (دسه ئوس) که دعوی الوهیت داشت عدّه‌ای خدایی او را نپذیرفتند و به خدای یگانه معتقد شدند و از ترس خشم پادشاه راه بیابان پیش گرفتند.سگی همراه آنان شد. ایشان پس از طی مسافتی در مغاره‌ای جای گرفتند و در آن غار چندین سال بخواب فرو رفتند. پس از انقضاء عصر توحش و روی کار آمدن دولت توحید از خواب گران بیدار شدند.
مردم : به معنی انسان از ریشه پهلوی “martom"در این جا معنی مجازی آن مراد است. زیرا سگ اصحاب کهف به صورت انسان در نیامد بلکه چون طالب راه حقیقت شد از این رو سزاوار نام مردم گردید(خزائلی،۱۳۶۶: ۲۴۰).
در انتخاب دوست و همنشین باید دقت کرد با هر کسی که رابطه دوستی برقرار کنی اعمال و رفتار او در انسان تأثیر می‌گذارد. وقتی انسان بخصوص در ایام جوانی که ایام اوج عواطف و احساسات و غرایز و امیال است به انسانی که مثبت است و از روش و منش پاک و با منفعت بهره دارد دل ببندد و با او رفیق و همنشین شود و نشست و برخاست کند یقیناً پاکی و مثبت بودن او در انسان اثر می‌گذارد و هنگامی که آدمی با شخصی گمراه، بی تربیت و بی ادب در حالی که قدرت بر تغییر او ندارد همنشین گردد و به او دلبستگی پیدا کند منش و روش نامطلوب او در انسان اثر می‌گذارد و وی را به چاه بدبختی و محرومیت از شکوفا شدن استعدادها سرنگون می‌سازد (انصاریان: ۱۳۸۴:۴۹).
۴-۲-۱۵- سوره‌ی یوسف، آیه‌ی ۸۷
یا بَنِیَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ وَ أَخِیهِ وَ لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ.
(بنابراین اى پسران من بروید و در جستجوى یوسف و برادرش (بنیامین باشید) و تفحّص حال آنها را بکنید و از روح و راحت و فرج و رحمت خداوند نومید نشوید زیرا از فرج و رحمت الهى جز کافران (که ایمان به او ندارند) کسى نومید نخواهد شد.

نکته ها :
«فَتَحَسَّسُوا» طلب احساس است یعنى بروید حواس خود را جمع کنید و اخبارى از یوسف به دست آورید.
«رَوْحِ اللَّهِ» یعنى راحت و فرج و رحمت خداى تعالى.
پیام ها :

 

1. 1. خداوند به حضرت یعقوب(ع) مژده‌ی زنده بودن فرزندان ( یوسف و بنیامین) را داده بود و گفت تا می‌توانی به مسکینان کمک کن که محبوب ترین بندگان در نزد من هستند.

 

۲.خداوند به حضرت یعقوب(ع) گفته : آیا میدانى چرا نور چشمت را از تو دور کردم و کمرت را کمانى ساختم؟ چون گوسفندى سر بریدید و مسکینى به در خانه‌ی شما آمد و با اینکه روزه‏دار بود خوراکى به او ندادید پس یعقوب از آن پس توجه بیشتری به مسکینان و روزه داران می‌کرد (میرزا خسروانى،۱۳۹۰، ج‏۴: ۴۱۷).
شواهد شعری سعدی، مربوط به قسمت نکته ها:

 

نخواهى که باشى پـراکنده دل کسى نیک بیند به هر دو سراى‏

پـراکندگان را ز خاطر مـهـل‏ که نیکى رساند به خلق خداى‏ (سعدی، ۱۳۸۳: ۹۷)

شرح ابیات:
پراکنده دل: پریشان خاطر در این بیت همین پریشان خاطر تعریف شده
پراکندگان: پریشان خاطران در این بیت همین معنا وجود دارد. (یوسفی، ۱۳۶۹ : ۲۷۲).
یکی از راههایی که موجب رستگاری انسان در دنیا و آخرت این است که نیکی و احسان به دیگران در خلق و خوی انسان ملکه گردد.

واکنش ها و پاسخ های رفتاریِ وسواسی برای « مقابله با افکار منفی» و یا « نتایج و عواقب ناشی از افکار منفی» شکل می گیرند. وسواس های عملی برای کاهش اضطراب و ناراحتی ناشی از وسواس های فکری و اعمال خنثی سازی به علت احساس خطر و آسیب احتمالیِ ناشی از افکار وسواسی انجام می شوند. افراد گاهی خود را مصمم به پاسخ می بینند و تصور می کنند اگر به وسواس های عملی و خنثی سازی پاسخ ندهند، زمینه را برای افزایش شدیدتر اضطراب و ناراحتی خود فراهم کرده اند.^[۷۱]

رفتارهای وسواسی بسیار گوناگون ومتفاوت هستند. شستشو و وارسی رایج ترین این رفتارهاست. «اهل شستشو» کسانی هستند که هنگام روبرو شدن با اشیا یا افکار خاص و معیّنی، احساس آلوده شدن پیدا می کنند وساعت ها مشغول شستن وتمیزکردن می شوند. «وارسی کننده ها » درها، چراغ ها، اجاق یا درست انجام شدن کارها را بارها چک می کند، یا آن که این کارها را با تشریفات معیّن به کرّات انجام می دهند و اعتقاد دارند که رفتارهای تشریفاتیِ آنان، مستقیماً ناشی از افکار و اندیشه های مزاحم مضطرب کننده هستند. غالباً آن چه که در تمام این رفتارهای تکراری و اجباری به چشم می خورد «شک و تردیدی» است که شخص وسواسی نسبت به احساسات، تشخیص ها و قضاوت های خود دارد. یعنی با وجود اینکه می داند و می بیند که چیزی کثیف نیست یا در قفل شده، بازهم به چشمان خود اعتماد ندارد.^[۷۲]
گروه دیگری از رفتارها که در زمره ی رفتارهای وسواسی قرارداده می شود، «رفتارهای خرافی هستند.» این رفتارها غالباً در زندگی روزمرّه افراد به چشم می خورند، اما فقط در صورتی وسواس محسوب می شوند که به طور یکنواخت و جزء به جزء انجام شوند، ظاهراً دارای محتوای وسواسی باشند ( مثل تفکّر جادویی که آیین واره هایی را به وجود می آورد وبیش از یک ساعت در روز وقت بیمار را بگیرد) و بالاخره اینکه از لحاظ بالینی، اشکال یا ناراحتی شدیدی به وجود آورند.^[۷۳]
۱-۲-۲-۲- گونه های وسواس عملی
روان شناسان و پژوهشگران این رشته، گونه های مختلف و متعدّد وسواس عملی را در چهار نوع اصلی زیر طبقه بندی می کنند:
۱-۲-۲-۲- ۱- وسواس به تقارن یا نظم وترتیب
این افراد، کسانی هستند که همیشه تلاش می کنند همه چیز در زندگی و محیط اطرافشان نظم هندسی داشته باشد و وقتی چیزی کمی از محل خودش جا به جا شود، آنان را آزرده کرده و بهم می ریزد.
۱-۲-۲-۲- ۲- وسواس های وارسی
«یکی از ویژگی های وسواس های وارسی، از بین رفتن مرز بین افکار و اعمال می باشد. به ویژه در مواردی که افکار و تجسمات محتوای کفرآمیز، جنسی یا پرخاشگری داشته باشند و یا تکانه های وسواسی وجود داشته باشد.»^[۷۴] افراد مبتلا به وسواس های وارسی، مرتب هر چیزی را مورد بازرسی قرار می دهند، ولی مجدداً نسبت به آن شک می کنند..مثلاً هنگام بیرون رفتن از خانه ، چندین بار اجاق گاز را کنترل می کنند که خاموش باشد، ولی وقتی بیرون می روند، باز هم شک می کنند که اجاق را خاموش کرده اند یا نه.
۱-۲-۲-۲- ۳- وسواس انبار کردن واحتکار
این دسته از وسواسی ها بیش از مقدار مورد نیاز خود چیز ها را ذخیره می کنند. این افراد وابستگی عاطفی شدیدی به اموال خود دارند. فردی که مبتلا به وسواس احتکار است، گویا تلاش می کند با افزایش مالکیت، هویت خود را آشکار سازد. بنابراین اگر این فرد مالکیت خود را نسبت به اموالش از دست دهد در واقع احساس می کند که قسمتی از خودش را از دست داده است. این نوع افراد همه را در کنار وهمراه خود نگه می دارند تا از بروز اضطراب ونگرانی جلوگیری کنند.
۱-۲-۲-۲- ۴- وسواس نسبت به آلودگی وتمییزی
این نوع وسواس به شکل رفتارهای وسواسی در شست وشو ظاهر می شود؛ به طوری که زنان و افراد مذهبی، از دید پاک و نجس بودن و دیگران از دید تمییز و کثیف بودن به مسأله می نگرند. چنین افرادی گمان می کنند که همه چیز نجس یا کثیف است مگر اینکه پاکی یا تمییزی آن ها برایشان محرز گردد؛ برخلاف آن چه که احکام و دستورات دینی می گویند که همه چیز پاک است مگر آنکه خلافش ثابت گردد.
۱-۲-۲-۳- انواع وسواس عملی از دید قرآن و روایات
از آیات و روایات نیز می توان انواعی از وسواس را استخراج کرد که عبارتند از:
۱-۲-۲-۳-۱- وسواس در نیت
وسواس در نیّت نوعی از کارهای عجیب و غریب و بیهوده برخی افراد مبتلا به وسواس است؛ مانند این که در نیت برای نماز تعلّل می کند و از نماز جماعت باز می ماند. ابوحامد غزّالی معتقد است وسوسه در نیت نماز، یا به سبب کمبود عقل است یا به دلیل آشنا نبودن به شرع؛ فردی که وسواس در نیّت دارد و در نیّت کردن شک می کند، همواره نگران است که آیا تصمیمش برای ورود به عمل قطعی شده است یا نه؟ آیا قصد قربت داشته است یا خیر و خیلی موارد دیگر.
۱-۲-۲-۳-۲- وسواس های اعتقادی
گاهی اوقات شیطان از افکار و اعمال پا را فراتر می گذارد و اعتقادات فرد مومن را آماج حملات خود قرار می دهد و تلاش می کند مؤمنان را در اعتقادات و مبانی فکری وسوسه کند و پایه های ایمانی آن ها را سست سازد؛ از جمله در مسائلی همچون حج، نماز، روزه، صدقه، صله رحم و مانند آن.
۱-۲-۲-۳-۳-وسواس در زمان عبادات
برخی از افراد متدیّن در تعیین و فرا رسیدن زمان عبادات دچار وسواس هستند، به گونه ای که یقینی عادی مثل سایر افراد برای آن ها حاصل نمی شود و در نتیجه، از فضیلت عبادت محروم می شوند.
۱-۲-۲-۳- ۴- وسواس در وضو
این نوع وسواس یکی از وسواس های بسیار شایع و متداول بین افراد مبتلا به وسواس است. مبتلایان این کار را آن قدر تکرار می کنند که وقت فضیلت عبادت می گذرد و در آب نیز اسراف می شود.
۱-۲-۲-۳-۵- وسواس بروز حَدَث
کار شیطان همواره وسوسه های آزاردهنده و شکنجه کننده است؛ از قبیل این که پس از فراغ از غسل و وضو فرد بیهوده احساس می کند که حدث هایی از او خارج می شوند، که البته نباید به آن ها توجه کند.
به طور کلی، در انواع مسائل عبادی و اعتقادی، با تسلط شیطان، فرد دچار وسوسه می شود و با تکرار یا اجتناب از آن اعمال یا افکار، موجبات محرومیت خویش را از پاداش و ثواب فراهم می سازد. سایر اعمال عبارتند از: وسواس در غسل، قبله، نماز، عدالت امام جماعت، عدم استجابت دعا، وسوسه ریا، ثروت، دنیاخواهی و مانند آن.
این اختلالات، همراه با تمایل به پنهان کردن مشکل، تشخیص و درمان ناهنجاری را مشکل تر می سازد و بدین ترتیب افراد مبتلا به ناهنجاری وسواسی-جبری تا سال ها پس از شروع علائم هیچ درمانی دریافت نمی کنند.
ویژگی ها و نشانه های آشکارسازی وسواس
اختلال یا ناهنجاری وسواس طیف وسیعی از علائم ونشانه ها را در برمی گیرد. این نشانه ها را می توان از اندازه خفیف تا خیلی شدید و فلج کننده، درجه بندی کرد. عده ای ممکن است فقط به فکرهای وسواسی دچار باشند. برخی ممکن است بتوانند افکار وسواسی و رفتارهای جبری خود را برای مدت کوتاهی مهار کنند و بدین وسیله علائم خود را در مدرسه یا محل کار پنهان نمایند. اما هنگامی که بیماری اوج می گیرد و به وضعیت شدیدی می رسد، فرد مبتلا دیگر قادر به کنترل کردن، غلبه کردن یا مخفی کردن علائم و رفتارهای وسواسی خود نمی باشد؛ تا آنجا که وسواس بر تمام زندگی او استیلا یافته و همه ی فکر و روح او را تسخیر می کند. در این زمان است که تمام عملکردها و فعالیت های روزمره شخص تحت تأثیر رفتارهای وسواسی قرار می گیرند.
اختلال وسواسی – جبری آنقدر زندگی فرد را اشغال می کند که دیگر نمی تواند در فعالیت های روزانه وعملکردهای شغلی خود، کارآیی کافی داشته باشد وچون بیش‌تر وقت و انرژی خود را صرف مراسم و تشریفات وسواسی می کند، همیشه با کمبود وقت وانرژی مواجه است و غالباً حوصله وشادابی ندارد و پریشانی اش پایان ناپذیر است. رفتارهای وسواسی فقط ممکن است موقتاً و برای مدت بسیار کوتاهی متوقّف شوند ولی در اوّلین فرصت وبا اوّلین عامل محرّک دوباره شدّت می گیرند.
ناهنجاری وسواس جبری گاهی اوقات با حالت های افسردگی، اختلالات تغذیه ای، ناهنجاری سوء‌ مصرف مواد،‌ ناهنجاری شخصیتی، ناهنجاری نقصان توجّه یا دیگر ناهنجاری های اضطرابی همراه می شود. این اختلال ممکن است در اشکال وصور گوناگونی آشکار گردد. موارد عام ومشترکی مثل اجتناب، تکرار و مداومت، تردید، شک در عبادت، ترس، دقت و نظم افراطى، اجبار و الزام، احساس بن بست، عناد و لجاجت در اکثر بیماران مبتلا به وسواس ملاحظه مى‏شود. گاهی نیز فرد وسواسی با قراردادن خود در معرض تماشای دیگران، دله دزدى، آتش زدن جایى، درآوردن جامه خود، بیقرارى، بهانه‏گیرى، بى‏خوابى، بدخوابى، بى‏اشتهایى و … وسواس خود را ظاهر می سازد؛ به گونه ای که گاهی اوقات اطرافیان شخص وسواسی احساس می کنند که او دیوانه شده است. اشخاصی که مبتلا به وسواس هستند اعتماد به نفس ندارند و خود را موجودی بی ارزش و ناچیز می شمارند. ولی چون نمی توانند افکار وسواسی را از خود دور کنند، در مقابل آن ها مقاومت بیشتری نشان می دهند. این گونه افراد معمولاّ بسیار تکامل جو می باشند.
انسان ها به خاطر تفاوت های فردی بسیاری که در جسم و روح وروان خود دارند، نسبت به اضطراب و استرس و سایر عوامل ایجاد کننده ی وسواس ، واکنش های متفاوتی نشان می دهند. بنابراین وسواس در هر انسانی می تواند با علائم و آثاری متفاوت از دیگری ، بروز کند. از جمله این تظاهرات رفتاری یا فکری این موارد را می توان برشمرد:
عدّه ای از افراد به همه چیز و همه کس سوء ظن دارند و همواره دچار شک وتردید می شوند. گاهی آن قدر در این زمینه پیش می روند که زندگی را بر خود و اطرافیانشان سخت و تحمّل ناپذیر می سازند.^[۷۵] گاهی شخص همه همّ وغمش داشتن یک ظاهر آراسته و بدون کوچک ترین آشفتگی است و به همین دلیل به لباس، دکمه ها، موی سر و صورت و صحت و سلامتی خود بیش از حد متعارف اهمّیّت می دهد. از این فکر که نکند زود پیر شود و مرگش فرارسد، نگرانی ها دارد و برای کوچک ترین ناراحتی، که بسیاری افراد به آن بی اعتنایند، به پزشک مراجعه می کند.
بسیاری از وسواسی ها همیشه گوشه گیرند، چون دیگران را بدون استثنا، حتی اگر از فقها و بزرگان دین و مذهب باشند، در طهارت قبول ندارند و برای این که مجبور نشوند با دیگران دست بدهند، یا معانقه و روبوسی کنند، منزوی می شوند. ^[۷۶] برخی از آنان حتی ذرات آب دهان و بخار را نجس می دانند و در نتیجه، ظروف و وسایل زندگی همگان را ناپاک می پندارند و از ترس این که مبادا دیگران آنها را نجس و آلوده کنند، کمترین علاقه ای حتی به نزدیک ترین افراد خانواده نشان نمی دهند. مثلاً مادران جوانی هستند که بر اثر وسواس، به فرزندان خود شیر نداده و سرانجام نیز از شوهر خود طلاق گرفته اند.
گروهی نیز در مسائل و مواردی که وسواس دارند، به هیچ کس، حتی به نزدیک ترین فرد از افراد خانواده، فامیل، دوستان وغیره اعتماد ندارند. این افراد حتی به خود نیز اعتماد ندارند، چه رسد به دیگران. این افراد اگر دست از کارهای مورد وسواس خود بر می دارند، نه به خاطر این است که مطمئن هستند طهارت صورت گرفته و یا آن کار به پایان رسیده و به مطلوب دست یافته اند، بلکه از کثرتِ تکرار، خسته و درمانده شده اند.
وسواسی ها، همیشه احساس گناه و ناتوانی می کنند، به ویژه در مواردی که وسواس حساسیّت آن ها را تحریک می کند. آن ها از این احساسات متزلزل خود رنج زیادی می برند؛ زیرا به واسطه ی وسواس، هیچ کسی را قبول ندارند، دیگران را غیرمتعادل و غیرمتعارف می پندارند و مانند افراد معتاد به مخدّر، دوست دارند همه مثل آن ها رفتار کنند، تا کمتر مورد سرزنش و ملامت بقیّه قرار گیرند.^[۷۷]
گاهی فرد وسواسی احساس می کند که باید از موقعیّت های تحریک کننده ی ترسناک دوری کند. این احساس دوری گزینی به اندازه ای افزایش می یابد که فرد خود را ناگزیر به ایجاد تغییرات افراطی در شیوه زندگی خود می بیند. برای مثال ترس از آلودگی وکثیفی باعث می شود که فرد نتواند از سرویس های بهداشتی عمومی استفاده کند.
از آنجائی که فرد وسواسی معتقد است « داشتن یک فکر، در واقع، مساوی با عمل کردن به آن فکر است» ^[۷۸] هرگاه فکر پلیدی به ذهن او خطور می کند، احساس ترس، اضطراب وگناه به او دست می دهد؛ چون نگران است که با این افکار به کسی آسیب برسد یا اینکه اتّفاق وحشتناکی رخ دهد. به همین دلیل وبه منظور پیشگیری از وقوع یک حادثه ی بد، به انجام رفتارهای وسواسی روی می آورد.
از دیگر ویژگی های افراد وسواسی ، تمایل فرد به مبالغه در احتمال آسیب رسانی ونیز شدّت عواقب آن است. این افراد برخلاف عامّه مردم که همه چیز را خوب می دانند مگر این که خلاف آن ثابت شود، تصوّر می کنند تمام اطراف جهان خطرناک است مگر آنکه امن بودنش به اثبات برسد. به همین علّت است که این افراد دائماً خود را غرق در اضطراب واندیشه ی مسائل شخصی یا خانواده می بینند، مسائلی که ممکن است به وسواس آنها مربوط باشد یا نباشد. این گروه خیلی از اوقات برای کاهش اضطراب وآسیمگی خود از آرام بخش ها استفاده می کنند یا برای غلبه بر ترس خود به الکل یا داروهای خواب آور پناه می برند.
افراد وسواسی، وسواس هایی را تجربه می کنند که محتوای آن ها بیشتر غیر واقعی است وبیمار آن ها را نامتناسب قلمداد می کند؛ مثلاً ترس غیر منطقی درمورد این که نکند باچاقو به همسرم آسیب برسانم یا بچّه ام را از پشت بام پایین بیندازم.^[۷۹]آیین واره ها در وسواس، جنبه ی بی نظیر ومنحصر به فردی دارد.^[۸۰] وسواس عموماً شامل افکار مزاحم یا ترس های زیاده از حدّ درباره ی چیزهائی می شود که هنوز اتّفاق نیفتاده اند و ممکن است در آینده رخ دهند. افراد وسواسی درباره ی بیماری خود زیاده از حد نگرا ن ومضطرب می شوند.گاهی نیز نگرانی آنها بر روی ابتلاء به یک بیماری لاعلاج مثل سرطان متمرکز می شود.
مشخّصه ی شناختی دیگر در مورد وسواسی ها این است که این افراد، دچار باورهای بنیادین خطاگونه هستند. به عبارت دیگر فرد وسواسی تصوّر می کند که باید درتمام زمینه ها قابلیّت وشایستگی کاملی داشته باشد وهیچ اشتباهی نکند تا فردی ارزشمند شمرده شود. این باورها فرد را وادار می کند به تلاش های کمال جویانه روی آورد و به دنبال آن احساس اضطراب، نگرانی وتشویش خاطر در وجودش تشدید می شود.
به نظر می رسد که در افراد وسواسی نارسائی های حافظه ویا دست کم عدم اطمینان به حافظه وجود داشته باشد. این افراد اطّلاعات را به درستی ادراک می کنند، امّا بسیاری از آنها در تفسیر و چگونگی استفاده از این اطّلاعات دچار مشکل می شوند، رفتارهای کلیشه ای خود را تکرار می کنند چون مطمئن نیستند که داده های مربوط به خطر وتهدید را به اندازه ی کافی پردازش کرده باشند. ^[۸۱]
نشانه های دیگری که می توان به عنوان خصوصیّات فرد وسواسی بدان ها اشاره کرد کارهایی است از قبیل مشغول کردن خود به اموری که هیچ اثر و فایده ای ندارند، آن هم به دلیل سرگرم شدن مانند شمردن آجرها و موزاییک ها، بررسی آجرهای هر ساختمان، که منظّم به کار رفته اند یا نه، به یقه و دکمه لباس خود وررفتن، بازی کردن با ریش و سبیل، لب گزیدن، دستکاری مو وغیره، انگشت دست را بیهوده حرکت دادن، یا شانه تکان دادن، ابرو و چشمک زدن، مراقبت بیش از حد از وسایل عمومی، از ترس دزدیده شدن و یا صدمه دیدن، در صورتی که هیچ گونه نیازی به این همه مراقبت نباشد، بستن مکرّر در اتاق، فکرهای بیهوده کردن و فال بد زدن و بالاخره این که فرد مبتلا به وسواس مخصو صاً در وسواس فکری، دائماً با اندیشه ها و توهمّات فرساینده و بی اساسی مانند این که نکند فرزند، یا پدر، یا مادر و همسرش بمیرند، آتش سوزی نشود، لوله آب نترکد، زلزله نیاید و…^[۸۲]، دست و پنجه نرم می کند.
نشا نه ها و علایم آشکارسازی وسواس را که در هردو حوزه ی روان شناسی و مذهب، بدان ها اشاره شده است، می توان در این موارد خلاصه کرد: ترس، فرد وسواسی همواره می ترسد که دچار حادثه ناگوار شود. اجبار و لزوم، فرد در خود احساس الزام به انجام عملی دارد. احساس ناتوانی، در مواجهه با مشکل، احساس ناتوانی و درماندگی می کند و قادر به کنترل آن نیست. دقت و نظم افراطی، فرد در تکرار رفتارهای وسواسی دقیقاً از نظم و ترتیب خاصی پیروی می کند. پرخاشگری، گاهی برای انجام رفتارهای وسواسی دست به کارهایی می زند که با پرخاشگری و عصبانیت و حتی خودآزاری همراه است. وارسی کردن، شخص وسواسی وقتی کاری می کند از انجام آن اطمینان ندارد. شک در انجام فرائض دینی، مثلاً هنگام نماز خواندن درباره ی صحت عمل خود تردید می کند. تکرار، فرد عملی را بارها انجام می دهد. آداب و رفتار خرافی، چنانچه فردی به این نوع وسواس مبتلا شده با شد به برخی از اشیاء خاص حساسیت نشان می دهد. اجتناب وسواسی ازهمگان به بهانه ناپاکی انان، لجاجت وعناد، وسواسی درتمام کارهایش باپشتکاری که هیچ فایده ای ندارد، لجاجت نشان میدهد، مراقبت بیش ازحد از وسایل عمومی و بسیاری کارهای دیگر.
شیوع وسواس
پژوهش گران علم روانشناسی معتقدند که OCD برای سال ها یک بیماری نادر محسوب می شده است، چراکه فقط تعداد محدودی از بیماران، بیماری خود را می پذیرفتند واکثراً از پذیرفتن یا اظهار کردن آن در نزد پزشکان پرهیز می کردند. تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهند که بسیاری از افراد مبتلا به وسواس، به دلیل احساس شرم وخجالت از افکار تکراری، بیهوده و بی منطقی که در اندیشه آن ها سایه می افکند ویا رفتارهای تکراری، اجباری و بی موردی که انجام آن ها را بر خود واجب می دانستند اما از وجود آن ها در رنج و عذاب بودند واز طرفی، به این علّت که غالباً از شیوع و وجود آن در سایر افراد، مطّلع نبودند، تقریباً هفت سال بعد از شروع علایم که زمان اوج بیماری وبروز عوارض وپیامدهای آن است ودیگر بیمار تاب تحمّل آن ها را ندارد، برای درمان مراجعه می کردند. علاوه بر این عواملی مثل بی اعتمادی نسبت به متخصّصان ومتصدّیان حفظ سلامت و بهداشت روانی جامعه، تمایل نداشتن برای درخواست کمک از افراد بیرون از خانواده و نیز وجود شک وتردید زیاد در مورد استعمال دارو های تجویز شده، این تعلّل وتاخیر را تشدید. می کردند.^[۸۳]
این مسئله باعث می شد تعداد بیماران کم به نظر آید و اختلالی بسیار نادر تلقّی شود. اما امروزه وسواس یکی از شایع ترین اختلال های روانی در جهان محسوب می شود و به نظر می رسد که همه گیری پنهانی داشته باشد. بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات علمی در مورد شیوع OCD در اوایل سال ۱۹۸۰ به وسیله سازمان جهانی سلامت روانی ( NIMH ) مشخص شد که درصدشیوع اختلال وسواس در جمعیت کلّی، ۲ تا ۳ درصد است. این یعنی این که OCD از بیماری هایی ماننداختلال دو قطبی و حتی اختلال های وحشتزدگی (Panic Disorders)، شایع تر است^[۸۴] ومیزان شیوع آن در بین بیماران کلینیک های روانپزشکی به ۱۱ الی ۱۲ درصد می رسد. این اختلال بیش از آنچه که تصوّر می شود، شیوع پیدا کرده است. کمتر کسی است که در محیط خانواده و کار یا اجتماع اطراف خود با افراد وسواسی و حسّاس در قبال جزئیات زندگی فردی خود و دیگران، مواجه نشده باشد. طبق آخرین آمار اعلام شده ی پیمایش ملی سلامت روان ^[۸۵] در سال ۱۳۹۱، ۱/۵ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال در ایران مبتلا به بیماری وسواس هستند.
وسواس مانند اختلال وحشتزدگی اغلب از دوره ی جوانی آغاز می شود. برخی از افراد به دلیل ترس از آلودگی وکثافت، یا به خاطرشرم وخجالت از رفتارهای وسواسیِ نامعقول وغیرمنطقی ای که مانع از مراوده های اجتماعی آنان می گردد واز طرفی به علت اجباری بودن آن ها، از ازدواج کردن اجتناب می کنند. باتوجه به آمار سازمان جهانی سلامت روانی،^[۸۶] وسواس چهارمین بیماری روانپزشکی پس از هراس اجتماعی (فوبیا)، اختلال های روانی مرتبط با مواد مثل دائم الخمر بودن و اختلال افسردگی اساسی، به شمار می آید. در حال حاضر، وسواس یکی از اختلالات شایع روانپزشکی است که بیش از ۵۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به آن مبتلا هستند وبنا بر قولی این رقم به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر هم می رسد. آمار دیگری وجود دارد که نشان می دهد از هر پنجاه نفر، یک نفر به دلیل ابتلا به بیماری های روانی و انواع نگرانی ها، وسواسی می شود.
مجموع بیمارانی که به فکریا عمل وسواسی مبتلا هستند حداقل ۷۵ درصد بیماران مبتلا را تشکیل می‌دهد. بعضی از پژوهشگران معتقدند اگر بیماران علاوه بر رفتار اجباری ( یعنی Compulsionرفتاری) دقیقاً از نظر افکار اجباری ( یعنیCompulsion ذهنی) نیز موردارزیابی قرار گیرند، ممکن است این رقم به ۱۰۰درصد نزدیک شود. پژوهش ها بیانگرآن هستند که میزان شیوع اختلال وسواس فکری – عملی در بسیاری از فرهنگ های گوناگون دنیا شبیه یکدیگر است. اگرچه اختلال وسواس فکری – عملی معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود، ولی شروع آن هم در دوران کودکی وهم در دوره کهن سالی امکان پذیر است.

۳/۱۷۸

 

۳/۷۲

 

۴/۹

 

۸/۶۱

 

 

 

۱۹۸۴

 

۳/۱۷۷

 

۵/۷۴

 

۱۰

 

۴/۵۷

 

 

 

۱۹۹۱

 

۴/۱۸۰

 

۷۵

 

۱۰

 

۶۲

 

 

 

آمادگی بی هوازی
بازیکنان فوتبال به تولید بازده توانی بالا ، نیاز فراوانی دارند و گاهی ناگزیرند که این توان را پس از استراحت کوتاهی دوباره به کار گیرند. شکسته شدن فسفاژن های پرانرژی موجود در عضلات همراه با گلیکولیژی بی هوازی، کمک می کند تا توان بیشینه بازیکن گسترش یابد. در شروع تمرین و ورزش، این مواد (ATP کراتین فسفات و گلیکوژن) برای سوختن در عضله به کار می روند و به تولید کار غیرهوازی زیاد می انجامند. برآورد نیاز بی هوازی بازیکن معمولا، دشوارتر است. معمول ترین روش اندازه گیری آن، بهره گیری از اندازه گیری های مربوط به اسید لاکتیک خون است. اگر سطح و شدت بازی، به ویژه در نیمه اول بالاتر باشد، واکنش های لاکتیکی شدیدتری در پی می آید .تفسیر نتایج اسیدلاکتیک باید با دقت و نیز با در نظر گرفتن ارتباط زمان نمونه گیری با زمان آخرین مورد فعالیت شدید در حین بازی صورت گیرد. اگرچه مقادیر یاد شده نسبتاً خوب و مناسب است، اما این ارقام احتمالا کمتر از میزان سهم واقعی بی هوازی، برآورد شده اند. این مقادیر، سهم سیستم بی هوازی را در تأمین انرژی فوتبالیست ها در حد متوسط نشان می دهند. به بیان دیگر، در برخی از رشته ها سطح لاکتات خون به بالاتر از ۱۵ میلی مول در لیتر نیز می رسد و در شماری از رشته های دیگر نیز ممکن است کمتر از مقادیر مربوط به فوتبال باشد. به هر روی، مطالعه مطالب مربوط به تمرین های متناوب و آگاهی از جزئیات بیشتر درباره مصرف انرژی در این نوع از فعالیت های بدنی ضروری و سودمند است.

ضربان قلب در فوتبال
ضربان قلب، شاخص مفیدی برای سنجش فشار فیزیولوژیکی کلی در جریان بازی است. در گذشته برای ثبت ضربان قلب به هنگام مسابقه های دوستانه یا رقابت های تدارکاتی، از تله متری رادیویی موج بلند (وسیله سنجش ضربان قلب از راه دور) استفاده می شد. به تازگی، دستگاه تله متری رادیویی موج کوتاه نیز اختراع شده است. در این زمینه، مشاهدات عموماً تأیید می کنند که فشار وارد بر سیستم قلبی – عروقی به هنگام «مسابقه – بازی» نسبتاً زیاد است، اما در جریان مسابقه، نوسانات چندانی ندارد. برخی از پژوهشگران گزارش کرده اند که ضربان قلب برای ۶۶ درصد از زمان بازی، تقریباً ۷۷ درصد از ضربان قلب دامنه (ضربان قلب بیشینه، منهای ضربان قلب استراحتی) است. در بیشتر زمان باقی مانده، ضربان قلب بالای این مقدار است.
شمار ضربان قلب (تواتر قلبی) با مقدار کار فرق می کند و از این رو، ممکن است تواتر قلبی برای بازیکنان پست های مختلف بازی و نیز در دو نیمه بازی با هم تفاوت داشته باشند. شماری از پژوهندگان میانگین ۱۵۵ ضربه در دقیقه را برای مدافع میانی و مدافع کناری، ۱۷۰ ضربه در دقیقه را برای بازیکن خط میانی و ۱۶۸ و ۱۷۱ ضربه در دقیقه را برای دو مهاجم گزارش کرده اند. این الگو رابطه نزدیکی با مسافتی دارد که هر بازیکن در طول مسابقه می پیماید. همین گروه از پژوهشگران، مقدار میانگین را برای یک تیم دانشگاهی بلژیک، در یک مسابقه دوستانه، ۱۶۹ ضربه در دقیقه برای نیمه اول و ۱۶۵ ضربه در دقیقه برای نیمه دوم گزارش کرده اند. بار دیگر باید یادآور شد که پاسخ های فیزیولوژیکی حاکی از کاهش مقدار کار در نیمه دوم بازی است. این نتایج با بررسی هایی که درباره مسابقات تیم های مختلف، از جمله تیم های دانشجویی انگلستان انجام شده، به تأیید رسیده است. در چندین گزارش، برای برآورد بارگیری متابولیکی به هنگام مسابقه – بازی، از ضربان قلب در حین بازی استفاده شده است. بیشتر برآوردها نشان می دهند که شدت فعالیت در بازی فوتبال تقریباً ۷۵ تا ۸۰ درصد VO2max است. جدول ۲-۲- (قراخانلو۱۳۸۷) با توجه به مطالعات انجام گرفته میانگین ضربان قلب بازیکنان را در جریان فوتبال نشان می دهد .
جدول ۲-۲. ارزش های میانگین ویژه ضربان قلب (تعداد در دقیقه) در جریان فوتبال

 

 

مطالعات

 

ضربان قلب

 

موقعیت مسابقه – بازی

 

 

 

سلیگر

 

۱۶۰

 

روش ۱۰ دقیقه بازی

 

 

 

سلیگر

 

۱۶۵

 

روش ۱۰ دقیقه بازی

 

 

 

ریلی

 

۱۵۷

 

مسابقه های تمرینی

 

 

 

اگوشی و همکاران

 

۱۶۱

 

مسابقه دوستانه (۹۰ دقیقه)

جدول (۴-۲) :آمار توصیفی متغیرهای تحقیق (صنایع فلزات اساسی) ۶۳
نمودار(۴-۱) نمودار هیستوگرام قیمت سهام ۶۵
نمودار(۴-۱) نمودار Q-Q قیمت سهام ۶۶
نمودار( ۴-۳) نمودار هیستوگرام بازده سهام ۶۷
نمودار(۴-۴) نمودار Q-Q بازده سهام ۶۷
نمودار (۴-۷) : نمودار هیستوگرام بازده سهام ۶۸
نمودار(۴-۸) نمودار Q-Q بازده سهام ۶۹
نمودار(۴-۵) نمودار هیستوگرام قیمت سهام ۷۰
نمودار(۴-۶) نمودار Q-Q قیمت سهام ۷۰
جدول ( ۴-۳ ) : آزمون کولموگروف –اسمیرنف برای کلیه متغیرها (صنعت پتروشیمی) ۷۳

جدول ( ۴-۴ ) : آزمون کولموگروف –اسمیرنف برای کلیه متغیرها (فلزات اساسی) ۷۴
جدول (۴ – ۵ ) : مقادیر آماره دیکی فولر جهت آزمون ایستایی متغیرها(صنعت فلزات اساسی) ۷۵
جدول ( ۴ – ۶ ) : مقادیر آماره دیکی فولر جهت آزمون ایستایی متغیرها(صنعت پتروشیمی) ۷۶
جدول (ٍ۴-۷)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۷۸
جدول (ٍ۴-۸): نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۷۹
جدول (ٍ۴-۹)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۰
جدول (ٍ۴-۱۰)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۲
جدول (ٍ۴-۱۱)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۳
جدول (ٍ۴-۱۲)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۴
جدول (ٍ۴-۱۳)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۵
جدول (ٍ۴-۱۴)نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۶
جدول (ٍ۴-۱۵):نتایج حاصل از آزمون فرضیات شرکتهای فلزات اساسی ۸۷
جدول (ٍ۴- ۱۶):نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات ۸۸
جدول (۴-۱۷)نتایج حاصل از آزمون فرضیات شرکتهای پتروشیمی ۸۹
جدول (۵-۱)نتایج حاصل از آزمون فرضیات(پتروشیمی) ۹۳
جدول (۵-۲)نتایج حاصل از آزمون فرضیات(فلزات اساسی) ۹۴
چکیده
هدف این تحقیق بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده و قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (فلزات اساسی و پتروشیمی) طی سالهای ۱۳۹۱-۱۳۸۹ بود.متغیرهای نرخ ارز ، نرخ بهره، نرخ تورم و حجم نقدینگی به عنوان متغیرهای مستقل و قیمت و بازده سهام به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند و رابطه این چهار متغیر با قیمت و بازده سهام شرکت ها مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام تحقیق اطلاعات ۲۴ شرکت از صنایع فلزات اساسی و پتروشیمی جمع آوری گردید.برای آزمون فرضیات و تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای eviews وspss استفاده شد و روش آماری مورد استفاده اجرای الگوی رگرسیون با بهره گیری از حداقل مربعات معمولی و داده های تابلویی بود.نتایج حاصل از یافته های آماری نشان داد که نرخ ارز، نرخ بهره، نرخ تورم و حجم نقدینگی با قیمت سهام هر دو صنعت فلزات اساسی و پتروشیمی رابطه معنادار و مستقیم داشت و از سوی دیگر متغیرهای ذکر شده با بازده سهام شرکت های پتروشیمی رابطه معنادار و معکوسی داشت ولی با بازده سهام شرکت های فلزات اساسی رابطه معناداری برقرارنکرد.
واژگان کلیدی : نرخ ارز، نرخ بهره، نرخ تورم، حجم نقدینگی، قیمت سهام، بازده سهام
مقدمه
ثبات اقتصادی از جمله مهمترین عوامل اثرگذار بر سرمایه گذاری در هر کشوری می باشد.از جمله مسائلی که بازارهای سرمایه در دنیا را تحت تأثیر قرار می دهد و همچنین بر روی میزان سرمایه گذاری در این بازار ها نقش دارند متغیرهای کلان اقتصادی می باشند که نوسانات آن روی بازدهی سهام اثر
می گذارد. در دوران رونق اقتصادی همراه با ثبات نسبی قیمتها و با توجه به این که در این دوران پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران و سوداگران پول و بورس سه گروه مختلف هستند و بر اساس انگیزه های مختلف رفتار می کنند سرمایه گذاری تولیدی روند معمولی خود را طی می کند و در قالب آن سرمایه گذاران برای ساخت کارخانه، خرید وسایل تولید و افزایش موجودی انبار هزینه می کنند و بنابراین ظرفیت اقتصادی مرتب بالا می رود و منجر به افزایش کارایی اقتصادی می شود از آنجا که شرکتها و بنگاه‌های تولیدی نقش بسزایی در شکوفایی اقتصادی هر کشوری دارند؛ لذا شناخت فاکتورها و عواملی که باعث رشد و توسعه آنها می شود، اهمیت زیادی دارد و بررسی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله این عوامل است. ‌هدف اساسی این تحقیق بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده و قیمت سهام شرکت های فلزات اساسی و پتروشیمی در بورس اوراق بهادار تهران است.متغیرهای نرخ ارز، نرخ بهره، نرخ تورم و حجم نقدینگی به عنوان متغیرهای کلان اقتصادی در نظر گرفته شده است و رابطه این متغیرها با قیمت و بازده سهام شرکت ها مورد بررسی قرار می گیرد.
رشد و توسعه در گرو سرمایه گذاری بیشتر بوده و واحد های تجاری برای رسیدن به این امر نیاز به تامین مالی دارند .توجه به این که تورم بر بازده سرمایه گذاری تاثیر می گذارد می تواند یکی از عوامل مؤثر در تصمیم گیری اقتصادی و مالی تلقی گردد.هدف اساسی این تحقیق آن است که آیا بین متغیرهای کلان اقتصادی و قیمت و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران رابطه ای وجود دارد؟ اگر وجود دارد. نوع رابطه چگونه است؟
فصل ۱:
کلیات تحقیق

مقدمه
بورس اوراق بهادار بازاری جهت سرمایه گذاری می باشد و تعداد زیادی از مردم سرمایه های خود را به سمت بورس هدایت می کنند و بورس اوراق بهادار تحت تأثیر عوامل دیگری نیز می باشد، عوامل اقتصادی و متغیرهای کلان اقتصادی همواره بورس را تحت تأثیر قرار می دهند، متغیرهایی که تأثیر آن بر قیمت و بازده سهام بررسی خواهد شد عبارت اند از: نرخ ارز، نرخ تورم، حجم نقدینگی و نرخ بهره.در این فصل مطالبی در مورد موضوع تحقیق، اهمیت وضرورت تحقیق، فرضیه ها، متغیرهای مستقل و متغیرهای وابسته بیان می شود.
۱-۲- بیان مسأله
بورس اوراق بهادار ایران نیز در راستای سیاست های کلان اقتصادی دولت، پس از پایان جنگ و برای جلب مشارکت مردم در سرمایه گذاری و سوق دادن سرمایه های راکد و غیر مولد به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی و تامین نیازهای مالی بنگاههای تولیدی و به تبع آن تامین کالاهای مورد نیاز جامعه ، فعالیت دوباره ی خود را به شکل گسترده تری از سال ۱۳۶۹ آغاز کرد(سجادی، فرازمند، صوفی ۱۳۸۹؛۱۲۴).
از آن سال تاکنون به دلیل شرایط اقتصادی پس از جنگ و تاثیر تغییرات حاصل از متغیرهای کلان اقتصادی از جمله نرخ تورم و نرخ ارز بر شاخص بازار سهام ، این بازار شاهد نوسانات زیادی بوده است. با در نظر گرفتن نقش عمده­ی دولت در اداره­ی اقتصاد و تصمیم ­گیری ها و تاثیرگذاری شدید سیاست­های دولت بر بازار سهام، می­توان نتیجه گرفت که مطالعه درباره تاثیر عوامل کلان اقتصادی از قبیل نرخ تورم، نرخ بهره بانکی، نرخ ارز، نرخ نقدینگی و… بر قیمت­ گذاری های سهام، می تواند راه­گشای درک جدیدی در این خصوص باشد، به نحوی که سرمایه ­گذاران و سهامداران بتوانند اثرات ناشی از تصمیم­های کلان اقتصادی را بر تغییرات شاخص و قیمت سهام پیش بینی کنند.
در اینجا متغیرهای اقتصادی که قرار است تأثیر آن روی قیمت و بازده سهام مورد بررسی قرار گیرد بیان
می شود.
نرخ تورم: به طور ساده تورم عبارت است از افزایش سطح عمومی قیمتهاست معیار اندازه گیری این افزایش نرخ تورم است. نرخ تورم عبارت از درصد تغییر سالانه در شاخص قیمت ها می باشد.
نرخ ارز: پول رایج کشورهای خارجی برای یک کشور ارز نامیده می شود. بهای پرداختی برای یک واحد از پول خارجی برحسب پول رایج داخلی(نرخ ارز) نامیده می شود(روزبهان،۱۳۸۳؛۲۴۳).
نرخ بهره: بهره عبارت است از قیمتی که باید در ازای استفاده از پول در یک دوره پرداخت کرد. نرخ بهره داد و ستد ها وعملیات مالی را معمولاً اعلام می کنند.
حجم نقدینگی: منظور از حجم نقدینگی مجموع پول و شبه پول در جامعه می باشد. حجم نقدینگی در کشور اگر از یک میزانی کمتر باشد باعث کاهش تولید می شود.واگر از یک میزانی بیشتر شود افزایش سطح قیمت ها را در بر دارد(روزبهان،۱۳۸۳؛۱۸۷).
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق

• • بسیاری از ادبیات موضوع، مربوط به اظهار نظر های مدیران آکادمیک است که در دامنه وسیعی تست نشده اند، به منظور منطبق کردن اصول و نتایج یافته شده در این حوزه، لازم است مطالعات تجربی برای آزمودن نظرات و حتی نتایج یافت شده در سایر شرکت ها انجام شود.

 

• امکان همکاری پرسش شوندگان در پاسخگوی؛ برای رفع مشکل احتمالی در این خصوص از گزینه های انگیزشی و تسهیلگر استفاده می شود.

 

• عدم کفایت تسهیل گر در پرسش از پرسش شوندگان؛ در این خصوص انتخاب تسهیلگر خبره در دستور کار قرار می گیرد.

 

• عدم آشنایی پرسش شوندگان از آیتم های مورد سوال؛ در این خصوص قبل از پرسش و حین انجام از توضیحات غیر مداخله کننده استفاده می شود.

 

۵-۶) پیشنهادات کابردی – مدیریتی :
باتوجه به مطالب اشاره شده و نتایج پژوهش، موارد ذیل به عنوان پیشنهاداتی به منظور بهبود بهبود بهره وری نیروی انسانی و کاهش اثر موانع بهره وری ارائه می گردد:

 

• پیشنهاد می شود مدیران سازمان تامین اجتماعی با غنی سازی مشاغل کارمندان خود را از حیث مهارت و تجربه کاری تقویت نمایند.

 

• وجود برنامه استراتژیک و عملیاتی و اهداف مشخص بدون درک صحیح آن توسط کارکنان چندان مفید فایده نخواهد بود لذا پیشنهاد می شود در تعمیق تفکر راهبردی در منابع انسانی سازمان تامین اجتماعی تلاش شود.

 

• سعی شود تا در ارزیابی عملکرد تاحد امکان از روش های سنتی فاصله گرفته شود و به روش های نوین پرداخته شود.

 

• سازمان تامین اجتماعی در پرداخت حقوق و مزایا و امکانات رفاهی به کارکنان و منابع انسانی، استانداردهای جهانی را بررسی کرده و الگو قرار دهد.

 

• سازمان تامین اجتماعی طی یک برنامه کارسنجی و علمی، حجم کار کارکنان شعب را با تعداد کارکنان شعب مورد ارزیابی قرار دهند و درصورت وجود عدم تناسب، نیروی انسانی مربوطه تامین شود تا با تسریع امور، رضایت مشتریان نیز جلب گردد.

 

• در تصمیم گیری های خود به تقویت عوامل فوق خصوصا عوامل با اهمیت تر توجه کافی را داشته باشند.

 

• پیشنهاد می شود در ساختار سازمان تامین اجتماعی کمیته ای جهت رصد وضعیت عوامل فوق تشکیل شود تا با ارزیابی مستمر عملکرد منابع انسانی، نقاط ضعف شناسایی و درجهت رفع آن اقدام شود همچنین با شناسایی نقاط قوت برنامه هایی جهت تثبیت و تقویت آن تدوین و اجرا گردد.

 

۵-۷) پیشنهادات برای تحقیقات آتی :
آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شد شناسائی و اولویت‎‎بندی موانع بهره وری نیروی انسانی سازمان تامین اجتماعی استان قم در ۴ گروه سازمان و مدیریت، سخت افزار، نرم افزار و سیستم های کاری، کارکنان و عوامل محیطی با بهره گرفتن از روش TOPSIS بود، اما بصورت دقیق نوع تاثیر و میزان آن بر بهره وری، مورد بررسی قرار نگرفت؛ لذا پیشنهاد می شود:

 

• پژوهشی درخصوص بررسی افزایش بهره روی نیروی انسانی در سازمان تامین اجتماعی انجام پذیرد.

 

• پژوهشی درخصوص بررسی موانع بهره وری دیگر عوامل تاثیر گذار در سازمان تامین اجتماعی انجام پذیرد.

 

• از آنجا که این تحقیق با بهره گرفتن از روش TOPSIS صورت گرفته است پیشنهاد می شود از دیگر روش های متداول نظیر AHP، ELECTRE و SAW و… نیز استفاده شود.

 

پیوست الف : پرسشنامه
بسمه تعالی
پاسخگوی محترم:
با سلام و احترام به استحضار می رساند پرسشنامه پیوست مربوط به پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “شناسائی و اولویت‎‎بندی موانع بهره وری نیروی انسانی با بهره گرفتن از فنون MADM مورد: سازمان تامین اجتماعی استان قم” می باشد. در این راستا باتوجه به نظام عملیاتی موسسه و مطالعه ادبیات موضوع، مهمترین موانع بهره وری نیروی انسانی تهیه گردیده و جهت بررسی و دریافت نظر کارشناسی تقدیم می گردد. خواهشمند است با امتیازدهی بین ۱-۷ میزان اثرگذاری هر عامل را کاهش بهره وری نیروی انسانی تعیین فرمایید. (عدد ۱ به منزله کمترین میزان اثر و عدد ۷ به منزله بیشترین میزان اثر می باشد.) چنانچه مانع یا موانع دیگری را در اثرگذاری بر کاهش بهره وری مذکور مهم تلقی می کنید، ذکر نموده و امتیاز مربوطه را قید کنید.
بی شک راهنمایی ها و نقطه نظرات ارزنده جنابعالی راهگشای ما در انجام مراحل بعدی تحقیق خواهد بود.
با تشکر

غلامرضا فلاح
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق

ردیف
عامل منابع انسانی
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد

۱
فقدان نگرش مناسب افراد به موضوع بهره وری