جدول ۴-۲۸٫ ضرایب همبستگی ساده بین سه متغیر ایمان مذهبی، منبع کنترل و سلامت روان ۸۰
جدول ۴-۲۹٫ ضرایب همبستگی ساده بین سه متغیر ایمان مذهبی، دل‌بستگی دوسوگرا و سلامت روان ۸۱
جدول ۴-۳۰٫ مدل رگرسیون، تحلیل واریانس ایمان مذهبی از طریق دل‌بستگی دوسوگرا بر سلامت روان ۸۲
جدول ۴-۳۱٫ ضرایب رگرسیون، ایمان مذهبی بر سلامت روان از طریق دل‌بستگی دوسوگرا ۸۲
جدول ۴-۳۲٫ ضرایب همبستگی ساده بین پنج متغیر ایمان مذهبی، دل‌بستگی دوسوگرا، منبع کنترل، شادکامی و سلامت روان ۸۳
جدول ۴-۳۳٫ مدل رگرسیون، تحلیل واریانس، ایمان مذهبی، از طریق دل‌بستگی دوسوگرا، منبع کنترل، شادکامی و سلامت روان ۸۴
جدول ۴-۳۴٫ ضرایب رگرسیون، تأثیر ایمان مذهبی، از طریق دل‌بستگی دوسوگرا، منبع کنترل، شادکامی بر سلامت روان ۸۴
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ۴-۱٫ ضرایب استاندارد مدل پیشنهادی ۷۴
نمودار ۴-۲٫ ضرایب استاندارد مدل اصلاح شده، تأثیرگذاری ایمان مذهبی بر سلامت روان با میانجی‌گری دل‌بستگی دوسوگرا و شادکامی در دانشجویان ۷۶
نمودار ۴-۳ رابطه‌ی میانجی ایمان مذهبی و سلامت روان از طریق شادکامی ۷۸
نمودار ۴-۴ رابطه‌ی میانجی ایمان مذهبی و سلامت روان از طریق منبع کنترل ۸۰
نمودار ۴-۵ رابطه‌ی میانجی ایمان مذهبی و سلامت روان از طریق دل‌بستگی دوسوگرا ۸۱
نمودار ۴-۶ رابطه‌ی میانجی ایمان مذهبی با سلامت روانی از طریق شادکامی، دل‌بستگی دوسوگرا و منبع کنترل ۸۳
فصل اول
مقدمه
۱-۱٫ کلیات
در سال‌های اخیر موضوع سلامت روان بسیار مورد بحث و توجه روان­شناسان، روان‌پزشکان و مشاوران قرار گرفته است و توجه به نقش آن در تضمین و بهبود زندگی فردی و اجتماعی از اهمیت به سزایی برخوردار است (توتونچی، سامانی و زندی، ۱۳۹۱).
برخی از نظریه‌پردازان مانند آلپورت، اریک فرام، راجرز، مزلو، اریکسون، یونگ و فرانکل به جنبه سالم طبیعت آدمی می‌پردازند و در تلاش‌اند با غنا بخشیدن به شخصیت انسان نگرشی منحصربه‌فرد در مورد رشد روانی و کمال انسانی عرضه کنند. به اعتقاد آنان سلامت روانی بسیار بیش از روان‌نژندی و یا روان‌پریش نبودن است. در مقابل، گروهی دیگر از روان­شناسان در تعریف سلامت روان به تعریف رفتار نابهنجار یا بیماری روانی می‌پردازند و سپس نتیجه می‌گیرند که سلامت روان درواقع مساوی با عدم بیماری روانی است (حسینی، ۱۳۸۷؛ به نقل از آزاد).
مفهوم سلامت روانی درواقع جنبه‌ای از مفهوم کلی سلامتی است. سازمان بهداشت جهانی سلامتی را چنین تعریف می‌کند: «حالت سلامتی کامل فیزیکی، روانی و اجتماعی است نه صرفاً فقدان بیماری یا ناتوانی». سلامتی یک مفهوم چندبعدی است که علاوه بر بیمار نبودن، احساس شادکامی و بهزیستی را نیز دربر می‌گیرد (پورسردار و همکاران، ۱۳۹۱). بنابر­این، برخلاف تصور عده‌ای، نمی‌توان سلامت روانی را نقطه مقابل بیماری جسمی یا روانی دانست. مفهوم سلامت روانی بسیار گسترده‌تر و پیچیده‌تر بوده و متغیرهای بسیاری در آن دخیل می‌باشند که در این پژوهش به برخی از آن‌ ها پرداخته خواهد شد.
سلامت و اختلالات روانی و متغیرهای اثرگذار در آن‌ ها، می‌بایست در همه سنین و اقشار مورد توجه و بررسی قرار گیرد. دانشجویان از اقشار برگزیده جامعه محسوب می‌شوند که در دوران تحصیل ممکن است با مسائل و مشکلاتی از نظر امور آموزشی، اقتصادی، تغییرات فرهنگی و اجتماعی روبه‌رو شوند. این عوامل همراه با ایجاد افسردگی، استرس و اضطراب می‌توانند سلامت روان فرد را تحت تأثیر قرار دهند (قاسمی‌پور و جهانبخش گنجه، ۱۳۸۸). دانشگاه‌ها بنابر ماهیت سازمانی خود در کنار تولید و انتقال دانش، موظف به توجه به سلامت روانی و حل مشکلات رفتاری و روانی دانشجویان هستند. این در حالی است که پژوهش‌های متعددی از وجود مشکلات سلامتی در جهان به‌ویژه در بین دانشجویان حکایت دارد (آزاد، ۱۳۹۱). با توجه به روند رو به رشد قشر دانشجو در جامعه و اهمیت و حساسیت دوره جوانی، توجه محققان را به‌منظور انتخاب این گروه به عنوان جامعه مورد پژوهش جلب می کند. ازاین‌رو، در این بررسی نیز این گروه جهت تحقیق انتخاب شده ­اند.
۱-۲٫ بیان مسأله
الف) بیان منطقی مسأله
سلامت روان یکی از مؤلفه‌های مهم بهداشت عمومی است. اصطلاح سلامت روان برای توصیف سطح بهزیستی شناختی، هیجانی و برای نشان دادن مبتلا نبودن به اختلالات روانی به کار می‌رود. به گفته سازمان جهانی بهداشت، هیچ تعریف رسمی برای سلامت روان وجود ندارد و همه‌ی تفاوت‌های فرهنگی، ارزیابی شخصی و نظریه‌های تخصصی رقیب بر شیوه‌ی تعریف این اصطلاح اثر می‌گذارد (سازمان جهانی بهداشت، ۲۰۰۱). از نظر کاپلان و بارون^[۱] بهداشت روانی حالت خاصی از روان است که سبب بهبود، رشد و کمال شخصیت انسان می‌شود و به فرد کمک می‌کند که با خود و دیگران سازگاری داشته باشد (نادری، ۱۳۹۰). روند شیوع بیماری‌های روانی به صورت سرسام‌آوری رو به افزایش است. بر اساس پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی، انتظار می‌رود که افسردگی تا سال ۲۰۲۰ به عنوان دومین عامل ازکارافتادگی شناخته شود (مورای و لوپز^[۲]، ۱۹۹۷). بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، یک تغییر جهان‌شمول در همه‌گیرشناسی بیماری‌ها ایجاد خواهد شد، به‌طوری‌که بیماری‌های غیرمسری مثل اختلالات ذهنی جای بیماری‌های عفونی و بیماری‌های مسری را در منجر شدن به ناتوانی و مرگ‌های زودرس خواهند گرفت (مورای و لوپز، ۱۹۹۶). پژوهش‌های متعددی از وجود مشکلات سلامتی در جهان به‌ویژه در بین دانشجویان حکایت دارد. سازمان بهداشت جهانی مشکلات سلامت روانی جهان را ۵/۱۱ درصد در سال ۱۹۹۸ عنوان کرده است؛ آمارها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰ این اختلالات به ۱۵ درصد خواهد رسید (کاترین^[۳]، ۲۰۰۷؛ به نقل از آزاد). اختلالات خلقی شایع هستند. در اکثر زمینه‌یابی‌های اخیر، اختلال افسردگی شایع‌ترین اختلال روان‌پزشکی در طول عمر بوده است (تقریبا ۱۷ درصد). اختلالات اضطرابی نیز یکی از شایع‌ترین گروه‌های اختلالات روانی را تشکیل می‌دهند. مطالعه ملی اختلالات توأم گزارش نمود که یکی از هر ۴ نفر (آمریکایی) واجد ملاک‌های حداقل یک نوع اختلال اضطرابی است و میزان شیوع ۱۲ ماهه، ۷/۱۷ درصد است (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷). به این معنی که وجود انسان‌های مضطرب و ناامید بار سنگینی بر دوش جوامع خواهد گذاشت و نشانگر این است که اجتماع جهانی برای بهبود زندگی فردی و اجتماعی کارها و راه‌های ناپیموده فراوانی پیش رو دارد (کاترین، ۲۰۰۷؛ به نقل از آزاد).

در ایران نیز بررسی سلامت روانی گروه‌های دانشجویی که توسط سازمان ملی جوانان انجام شده است، نشان می‌دهد که در مجموع ۴/۵۳ درصد یعنی بیش از نیمی از دانشجویان در زمره کسانی هستند که نیاز به کمک مشاوره‌ای دارند تا بتوانند به‌عنوان یک جوان نیرومند و قوی مسائل خود و جامعه را حل کنند (سازمان ملی جوانان، ۱۳۸۰؛ همان). در مطالعه همه‌گیرشناسی که در ایران در سال ۲۰۰۴ جهت تعیین شیوع اختلالات روانی با بهره گرفتن از پرسشنامه (GHQ-28) انجام گرفته است، اختلال در ۱۸-۲۰% افراد ۱۵-۴۴ ساله تخمین زده شده است. شیوع اختلالات روانی در مناطق روستایی ۳/۲۱ درصد و در مناطق شهری ۹/۲۰ درصد در کل ایران می‌باشد (نوربالا، ۲۰۰۴).
اختلالات روان‌شناختی، مشکلات فراوانی برای دانشجویان که از اقشار مستعد و برگزیده جامعه و سازندگان فردای هر کشور می‌باشند، ایجاد کرده و بر عملکرد تحصیلی آنان به شدت اثر گذاشته و رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی آنان را مختل می‌کند. اختلالات غالبا بین سنین ۲۵-۱۸ سال، یعنی زمانی که جوانان وارد دوره بزرگسالی می‌شوند، بروز می‌کنند (توکلی زاده، ۱۳۸۹). گزارش‌های متعدد از سال ۱۳۸۰-۱۳۴۲ نشان می‌دهد، طیف اختلالات روانی در دانشجویان از ۷/۱۱ تا ۵۴ درصد در نوسان بوده است (پورشریفی، ۱۳۸۳؛ به نقل از آزاد).
هدف اصلی بهداشت روانی کمک به همه‌ی افراد در رسیدن به زندگی کامل‌تر، شادتر، هماهنگ‌تر، شناخت وسیع و پیشگیری از بروز اختلالات خلقی، عاطفی و رفتاری است. مقابله با بیماری روانی برای ایجاد جامعه سالم از وظایف اصلی دولت‌ها و افراد جامعه است و هر اجتماع که خواستار بهزیستی و شادکامی افراد خود است، باید مردم سازگار و هماهنگ پرورش دهد (میلانی فر، ۱۳۸۸).
چند برنامه پیشگیری طراحی شده است که به صورت اختصاصی از اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات حوزه سلامت روان پیشگیری می‌کند. این برنامه‌ها بر شناسایی عوامل خطر ویژه هر اختلال و انتخاب جمعیت در معرض خطر برای انجام مداخلات مبتنی هستند (دوزویس و دابسون^[۴]، ۲۰۰۴). عوامل گسترده‌ای می‌توانند در سلامت یا اختلال روانی دخیل باشند که بر اساس نظریه‌ها و تحقیقات پیشین در این پژوهش به تنی چند از مهم‌ترین آن‌ ها، بر اساس الگوی ارائه‌شده پرداخته خواهد شد.
نقش مذهب در رابطه با بهداشت و شفا از قرون بسیار دور شناخته شده است. در طول هزاران سال مذهب و پزشکی در مداوا و کاهش رنج‌های انسان شریک یکدیگر بوده‌اند (ساچمن و ماتیوز^[۵]، ۲۰۰۱). بسیاری از صاحب‌نظران در حوزه روان­شناسی دین، در رابطه با اثرات مفید یا مضر مذهب بر بهزیستی روانی بزرگسالان، مناقشه می‌کنند. مروری بر تحقیقات تجربی یافته‌های همسانی را دربر ندارد. برخی اقدامات مذهبی گاه با سلامتی مرتبط است و گاه با بیماری (مالتبی^[۶]، ۲۰۰۰). با وجود این، در سراسر دنیا، نقش مذهب در مورد سلامت جسمی و به‌ویژه روانی، مورد پژوهش­های چندانی واقع نشده است. به اعتقاد لارسون^[۷] (۱۹۹۸) شاید فقدان بررسی‌های دقیق علمی ناشی از تأثیرات باقی‌مانده انقلاب علمی رنسانس باشد. رشد و اوج‌گیری موفقیت‌های علمی در این دوران تنش جدیدی ایجاد نمود و درنهایت پزشکی و مذهب را جدا کرد و بدین امر منجر گردید که مذهب به مراقبت از روح و پزشکی به مراقبت از بدن و سپس روان بپردازد (شعاع کاظمی، ۱۳۸۸).
در سال‌های اخیر روان­شناسان به نقش دین در تأمین سلامت روان و درمان بیماری‌های روانی توجه ویژه‌ای داشته‌اند. سازمان بهداشت جهانی در یکی آخرین بیانیه‌های خود که در دهه گذشته منتشر کرده است و به‌ خصوص در مقدمه پروژه ۲۰۰۰ که طی آن برنامه وسیع بهداشتی برای کشورهای درحال‌توسعه در نظر گرفته شده، سلامتی را از چهار بعد اساسی شامل ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی مورد بررسی قرار داده است. بنابر­این، می‌توان گفت بعد معنویت در سطح جهانی، به‌عنوان یک متغیر اثرگذار مطرح است. بنجامین راش^[۸] (۱۷۴۵-۱۸۱۳) پدر روان‌پزشکی آمریکا در زمینه اهمیت مذهب اظهار می‌دارد: «مذهب آن‌قدر برای پرورش و سلامت روح آدمی اهمیت دارد که هوا برای تنفس». بدین ترتیب لازم است تحقیقات گسترده‌تری در زمینه ارتباط آن به‌ویژه با حوزه سلامت روانی انجام گیرد تا از این طریق بتوان به‌ خصوص در حیطه روان­شناسی بالینی و سلامت از آن بهره جست.
از دیگر عوامل مؤثر بر سلامت روانی می‌توان به شادکامی اشاره نمود. شادکامی متضاد افسردگی نیست، اما نبود افسردگی شرط لازم برای رسیدن به شادکامی است. به نظر آرجیل^[۹] و همکاران (۱۹۹۵) اگر شادکامی تنها متضاد افسردگی باشد، نیازی به اندازه ­گیری و بررسی آن نیست، زیرا افسردگی به‌خوبی شناخته شده است. وی باور دارد که سه جزء اساسی شادکامی عبارت است هیجان مثبت، رضایت از زندگی و نبود هیجانات منفی ازجمله افسردگی و اضطراب (علی پور و نوربالا، ۱۳۷۸).
شادی یک فرایند جدید روان‌شناختی است که متأسفانه کمتر موردبررسی قرار گرفته است. دانشمندان آن‌قدر که دقت خود را صرف آسیب‌های شناختی و روانی از قبیل اضطراب، افسردگی و پدیده‌هایی نظیر آن نموده‌اند، کمتر به اموری چون شادی و نشاط و هیجان‌های مثبت پرداخته‌اند (ایروانی، ۱۳۹۰). گواه این امر، بررسی مقاله‌های منتشرشده بین سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ است که نشان داد اصطلاح افسردگی ۱۸۹۰۳ بار و واژه شادکامی تنها ۵۱۵ بار به کار برده شده‌اند (علی پور و نوربالا، ۱۳۷۸). بااین‌حال، مطالعه بر روی شادکامی در دهه اخیر رشد فراوانی داشته است. یکی از دلایل این امر، خودگزارش­دهی افراد در رابطه با تأثیر شادکامی در فرایند روان‌شناختی آن‌ ها می‌باشد (کاشدان، ۲۰۰۴).
با مطرح شدن روزافزون اهمیت شادی در امر سلامت روان و خوشبختی و همچنین تأثیر آن در تقویت قوای روانی انسان، برای مقابله با پیچیدگی‌ها و مشکلات دنیای امروز، توجه و نظر محققان، اندیشمندان و حتی عوام مردم نسبت به آن تغییر نموده است. کاواماتو (۱۹۹۹) افزایش شادمانی را در تأثیر مستقیم با افزایش وضعیت اشتها، خواب، حافظه، روابط خانوادگی، دوستی و درنهایت سلامت روان می‌داند (عناصری، ۱۳۸۶). به طور کلی، بر اساس مطالعات انجام‌شده ارتباط آماری معنی‌داری بین درجات شادکامی و علائم روان‌شناختی مشاهده شده است (ناتویگ^[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۳). علاوه بر این، به نظر می‌رسد مذهب و به‌ویژه جهت‌گیری مذهبی درونی برای افراد، نقش سپر دفاعی را بازی کرده، مجموعه وسیعی از آثار مثبت روان‌شناختی ایجاد می‌کند. همان‌گونه که آلپورت نیز مذهب را یکی از عوامل بالقوه برای سلامت روان می‌دانست و عقیده داشت که مذهب می‌تواند به‌عنوان یک اصل وحدت‌بخش و یک نیروی عظیم برای سلامت روان، مفید و کمک‌کننده باشد (صدیقی ارفعی، ۱۳۹۱). بااین‌حال، علی‌رغم تحقیقات انجام‌شده، شادکامی هنوز در نقطه آغازین و شروع می‌باشد (اسچیمل^[۱۱]، ۲۰۰۹). گرچه کارشناسان سلامت روان بر اهمیت و نقش شادکامی واقف می‌باشند، بااین‌حال به نظر می‌رسد شادی، حلقه مفقوده‌ی سلامت روان در جامعه ماست و نیازمند تحقیقات بیشتر و جامع‌تری هست. همچنین، پژوهش‌های متعددی به نقش دین‌داری درر شادکامی اشاره نموده‌اند، بنابر­این، بررسی رابطه ایمان با شادکامی، به درک بهتر این الگو منجر خواهد شد.
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در برآورده شدن سلامت روان افراد، نوع دل‌بستگی است که در افراد شکل گرفته است. دل‌بستگی عبارت است از پیوند عاطفی عمیقی که با افراد خاص در زندگی خود برقرار می‌کنیم. به دنبال پژوهش‌های بالبی و اینزورث^[۱۲]، سه سبک دل‌بستگی ایمن، دل‌بستگی ناایمن اجتنابی و دل‌بستگی ناایمن دوسوگرا تشخیص داده شد. افراد ایمن، اجتنابی و دوسوگرا، راهبردهای کاملاً متفاوتی را برای تنظیم عواطف و پردازش اطلاعات هیجانی به کار می‌برند که استفاده از این راهبردها تأثیر متفاوتی بر فرد خواهد گذاشت که به سلامت یا اختلال روانی منجر می‌شود (شیور، ۲۰۰۵). سبک‌های دل‌بستگی از منابع درون فردی هستند که می‌توانند سطوح تنش و ناتوانی را در شرایط ناگوار تعدیل کنند و اثرات منفی تنش را کمرنگ جلوه دهند. بنابر نتایج پژوهش‌ها، سبک‌های دل‌بستگی اهمیت پیش‌بینی‌کننده زیادی در بهداشت روانی دارد (لینلی، ۲۰۰۴). همچنین، پاتریک (۱۹۹۵-۱۹۹۲) معتقد است مذهب می‌تواند به‌عنوان فرایند دل‌بستگی مفهوم‌سازی گردد که در آن رفتارها و باورهای مذهبی به صورت گستره‌ای از نظام دل‌بستگی در انسان‌ها عمل می‌کنند. پاتریک (۱۹۹۹) معتقد است تصور خدا می‌تواند به صورت جانشینی برای شکست‌های اولیه‌ی تحول دل‌بستگی ایمن باشد (خوانین‌زاده، ۱۳۸۴)؛ بنابراین، کشف ماهیت و چگونگی ارتباط سلامت روان و سبک دل‌بستگی از یک‌سو و ایمان و سبک‌های دل‌بستگی از سوی دیگر، به ما کمک می‌کند تا به درک بهتری از عملکرد آن‌ ها و در نهایت ارتقای سلامت روانی برسیم.
آخرین متغیر اثرگذار بر سلامت روان در این پژوهش منبع کنترل می‌باشد. منبع کنترل به اعتقاد افراد در مورد چگونگی کنترل محیط اشاره دارد که دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌گردد. افراد با جهت‌گیری درونی معتقدند مهارت، تلاش و رفتار مسؤولیت پذیر به پیامدهای مثبت منجر می‌شود و بالعکس. افراد با جهت‌گیری بیرونی معتقدند که رویدادها از طریق شانس، قدرت دیگران و عوامل ناشناخته و غیرقابل‌کنترل معین می‌گردند (راتر، ۱۹۶۶). از لحاظ سلامت روانی مشخص شده است که درونی‌ها سازگاری بهتری دارند. اعتقاد بیرونی نشانه‌ای از اختلالات روانی مانند افسردگی و اسکیزوفرنی می‌باشد و افراد درونی برعکس بیرونی‌ها مستقل‌تر و دارای پیشرفت هستند (قاسمی، ۱۳۷۵؛ به نقل از خسروی). بااین‌حال، ارتباط میان مذهب و منبع کنترل ضدونقیض بوده و تحقیقات کمی در این زمینه صورت گرفته است. پیروان ادیان، مشکلات خود را با کنترل و وساطت خدا حل می‌کنند و در ظاهر به نظر می‌رسد این افراد کنترل بیرونی دارند، اما برخی تحقیقات (به‌عنوان مثال رستگار، ۲۰۱۳) نشانگر کنترل درونی بیشتر در میان افراد مذهبی است که برای روشنگری در این پژوهش بدان پرداخته خواهد شد.
ب) شرح واضح مسأله مورد مطالعه
هدف این پژوهش، بررسی برخی از مهم­ترین پیشایندهای مهم سلامت روانی در میان دانشجویان است. این پیشایندها شامل: ایمان مذهبی، شادکامی، سبک­های دل­بستگی و منبع کنترل می­باشد که با توجه به عوامل مؤثر در سلامت روانی و مطالعه مباحث نظری و تحقیقی انتخاب شده و بر اساس پیشینه ی پژوهشی در مدل پیشنهادی جای­گذاری شده است. تقدم ایمان بر سایر عوامل، به دلیل پیشینه نیرومندی است که در مطالعات سلامت روان به اثبات رسیده است و نیز تأثیر آن بر سایر متغیرها سبب شد ایمان به عنوان متغیر پیش‌بین انتخاب گردد. از آنجایی که همه متغیرهای تحقیق منجر به سلامت یا عدم سلامت روان می‌گردند، این متغیر در حکم معلول به شمار آمده و در نتیجه به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شده است. ترتیب متغیرها به صورت مقدم و مؤخر اثرگذار بر سلامت روان و تأثیرپذیر از ایمان مذهبی، به صورت شادکامی، سبک دل­بستگی دوسوگرا و منبع کنترل بر اساس پیشینه پژوهشی انتخاب شده ­اند.
در پژوهش حاضر، ابتدا یک مدل به منظور بیان عوامل مؤثر در سلامت روان میان دانشجویان مطرح و سپس به آزمودن برازش مدل پیشنهادی پرداخته می­ شود.
۱-۳٫ ضرورت و اهمیت پژوهش
موضوع سلامتی از بدو پیدایش بشر مطرح بوده است، ما هرگاه از آن سخنی به میان آمده، عموماً بعد جسمانی آن مدنظر قرار گرفته و کمتر به سایر ابعاد سلامتی به‌ خصوص بعد روانی توجه شده است. باوجود توجه روان­شناسان به سلامت روان در دهه اخیر، تحقیقات در این زمینه هنوز در ابتدای راه است و تا زمانی که بررسی جامع و همه­جانبه­ای از آن به عمل نیاید، نمی‌توان کم و کیف عوامل مؤثر و نیز میزان و نحوه به‌کارگیری از آن‌ ها، جهت به حداکثر رساندن سلامت روان افراد جامعه بهره جست. با بررسی علل و متغیرهای دخیل در سلامت روانی، می‌توان به شیوه‌ای علمی و آگاهانه از بروز اختلالات روانی جلوگیری نمود و شیوع آن را کاهش داد. بنابر­این، اهمیت و ضرورت پرداختن به سلامت روان صرفاً شامل حیطه پیشگیری نبوده، بلکه از عوامل مؤثر در آن، می‌توان جهت کمک به بهبود جمعیت مبتلا به هرگونه اختلال نیز بهره‌گیری کرد.
با وجود پیشینه مطالعاتی در زمینه سلامت روان در دهه‌ های اخیر، به علل روان‌شناختی آن به‌عنوان پیشایندهای سلامت روان در یک مدل یا الگوی کلی کمتر توجه شده است.
پژوهش حاضر که یک تحقیق کاربردی به شمار می‌رود، از آن جهت حائز اهمیت است که در مسیر شناخت علل و پیشایندهای مهم سلامت روان، می‌تواند درمانگران و نیز پژوهشگران را در نیل به مقصدی یاری رساند که بتوان با آگاهی از این عوامل، در جهت ارتقای سطح سلامت روان جامعه و همچنین بهبود وضعیت و کارکرد مراجعان گام‌های مؤثری برداشت.
۱-۴٫ هدف‌های پژوهش
با توجه به مدل پیشنهادی، اهداف پژوهش بدین صورت تعریف می‌شوند:
اهداف اصلی

در کشور ما،  در اکثر مدارس،  روش های سنّتی برای یاددهی و یادگیری ریاضی به کار می روند و برخی از این روش ها، از پایه، اشکالاتی دارند. به خصوص اگر از دوره ی ابتدایی مورد استفاده قرار گیرند که در این صورت می توانند در آینده مشکلات جبران ناپذیری برای دانش آموزان ایجاد نمایند، چون بخش عمده ای از وضعیت نامطلوب و مشکلات آموزش ریاضی، به دوره ی ابتدایی بر می گردد.  در این دوره از روش های مناسب و جدید آموزش مفاهیم ریاضیات استفاده نمی شود و دانش آموزان از همان ابتدا با روش‌های غلط آموزش می بینند که نتیجه ی آن درک نکردن درست مفاهیم ریاضی است. مشکلاتی که این روش ها ایجاد می کنند شمردنی نیستند. در زیر به برخی از مشکلاتی که  این روش‌ها ایجاد می کنند، اشاره می کنیم.

ایده های جدید مثل عمل ضرب، به طریقی یاد گرفته می شوند که به سختی می توان آن ها را ریاضی گونه نامید. در واقع این روش ها دانش طوطی وار تولید می کنند که تقریباً هرگز نقشی در تشکیل یک شبکه ی مفید از ایده ها ندارند. به عنوان مثال، دانش آموزان حاصل ضرب  ۵۶ =  ۸  × ۷ را به صورت  «هَفَلَشتا ، پَلَنگ و شیش تا» یاد می گیرند که اصلاً مرتبط با ریاضیات نیست.
در روش های سنتی، اصلاً  به ویژگی‌های رشد ذهنی دانش آموزان توجهی نمی شود در صورتی که اگر غیر از این بود، یادگیری بسیار آسان تر می شد. در واقع در این روش‌ها ، یک دانش آموز ابتدایی به صورت اشتباه آموزش می بیند و به یادگیری با  این روش ها عادت می کند. به طوری که  در سال های بعد ترک  این روش ها آنقدر مشکل می شود که  دانش آموزان ترجیح می دهند در یادگیری خود ا ز روش های دیگر استفاده نکنند.
بیشتر روش های سنتی آموزش ریاضی، معلم محور هستند. یعنی در هنگام تدریس معلم، دانش آموزان نقش فعالی در یادگیری ندارند و فقط معلم فعالیت می کند. در این صورت اصلاً یادگیری عمیقی اتفاق نمی افتد. بدین ترتیب دانش آموزان حتی قدرت نطقشان نیز تقویت نمی شود و از اعتماد به نفس قابل توجهی برخوردار نخواهند بود. ممکن است در بین دانش آموزان، یکی، دو نفر با دیگران متمایز بوده و بهتر عمل کنند ولی اکثر بچه ها از مشکلات بسیاری در کلاس رنج می برند.
در روش های قدیمی، بیشتر به نکته های امتحانی توجه می شود که در این صورت، دانش آموزان ریاضیات را سطحی یاد می گیرند و چیزی از اندیشه ی ریاضی باقی نمی ماند. در حال و هوای آماده شدن برای امتحان، مفاهیم و مطالب اصلی و بنیانی ریاضیات کنار می روند. معلم در این روش ها، اساسی ترین موضوع ها را، به درد نخور، می داند و سریع، خود را به یاد دادن روش های حل مسائل امتحانی می رساند. ظاهراً همه چیز درست است ولی در واقع چنین نیست و در حافظه و ذهن دانش آموزان چیزی به نام ریاضیات وجود ندارد.
به نظر می رسد که برخی از روش های مورد استفاده در مدارس ما، طوری هستند که گویی ذهن دانش آموزان را لوح سفید می پندارند در حالی که آن ها هرگز ایده ها را زمانی که معلم ها آن ها را نمایش می دهند، جذب نمی کنند. در عوض، دانش آموزان، آفرینندگان دانش خویش هستند. باید دانش آموزان را به مواجه شدن با ایده های جدید، تلاش برای جفت و جور کردن آن ها با شبکه های موجود ذهنی خود و چالش با ایده های خود و دیگران تشویق کرد که در روش های قدیمی میسر نمی شود (صحرایی، ۱۳۸۶، ص ۲).
رفتار ریاضی چیست؟
رفتار ریاضی اعمالی است که دانش آموز بعد از تعلیم ریاضی، به دستور معلم از خود نشان می دهد، این رفتار به گونه های مختلف و بسیار زیاد و در سطوح متفاوت است و گاهی قابل مقایسه با یکدیگر یا با سایر رفتارهای انسانی نیست. شمرده اعضاء یک مجموعه محدود و شمارش پذیر، اندازه گیری طول یک اتاق، تعیین حجم یک کانتی نر، انجام یک عمل تفریق دشوار، حل یک معادله جبری یا یک دستگاه معادلات خطی، تحلیل رفتار یک تابع و نشان دان تساوی دو زاویه در یک شکل پیچیده هندسی و از این قبیل اعمال هر کدام مثالی از یک رفتار ریاضی است. هر یک از این رفتارها به گونه ای خاص به یک یا چند مفهوم ریاضی ارتباط دارد و دانش آموزش که آن مفاهیم را نیافته باشد قادر به نشان دادن چنین رفتارهایی از خود نیست. مفاهیم زیر سبب بروز این رفتارها است، تطابق یک به یک، کاردینال، پیوستگی نقاط، جمع پذیری اندازه ها، عمل دوتایی، جایگاه و مرتبه اعدا، مکان و موقعیت متغیر، ایزوموفیسم اندازه ها، خط و رابطه خطی، تابع و متغیر (نائینی، ۱۳۶۹، ص ۸۸).
تأثیر ریاضیات در زندگی:
پرسشی که کراراً تکرار می شود، این است که چرا در دوران ابتدایی به دانش آموزان ریاضی یاد می دهیم، چرا که آن‌ ها با افزایش سنشان، جمع و تفریق و … را یاد می گیرند ولی از این نکته ی بسیار مهم غافلند که ریاضیات تنها در جمع و تفریق خلاصه نمی شود. کافی است به ماشین ها، قطارها، هواپیماها، موشک ها، سینماها، رادیو و تلویزیون ها و… نگاه کنیم تا بدانیم ریاضیات چه نقش اساسی در زندگی ما انسان ها ایفا کرده است. ریاضیات نقش اساسی در تشخیص امراض، مسائل دارویی و پزشکی بازی می کند زیرا پیشرفت بسیاری از امراض مسری و مزمن مانند سرطان، اختلالات مغزی و امراض قلبی از یک محله به محله ی دیگر طوری است که می توان آن را به صورت عددی بیان کرد و از طریق ریاضی مورد مطالعه قرار داد. ریاضیات پیش آهنگ دانش هاست و هر کس بخواهد درست بیندیشد و بهتر فکر کند، ناگزیر است که با ریاضیات آشنا باشد. در واقع، آموزش ریاضیات نه تنها یک علم، بلکه الگویی است برای آموزش صحیح سایر علوم. ذهن های خلاق و مبتکر، خود بی شک منتج از یک نظام یافتگی است که ماهواً دانش ریاضی این توانایی را خواهد داشت تا آن را احیا کند. از این رو می توان گفت که آموزش صحیح ریاضی، یعنی آموزش صحیح همه ی علوم؛ بنابراین آموزش ریاضی از اهمیت زیادی برخوردار است و در یک کلام می توان گفت که آموزش ریاضی، آموزش زندگی است (آرام، ۱۳۸۸، ص ۲).
اهمیت تدریس هندسه:
هندسه مطالعه انواع مختلف اشکال و خصوصیات آن ها است. هم چنین مطالعه ی ارتباط بین اشکال، زوایا و فواصل است. واژه ی انگلیسی (جئومتری^[۳۲]) به معنای هندسه، از زبان یونانی ریشه گرفته است. این کلمه از دو کلمه «جئو» به معنای زمین و «متری» به معنای اندازه گیری تشکیل شده است؛ بنابراین هندسه اندازه گیری زمین است. مطالعه ی هندسه به دانش آموزان در توسعه مهارت تصور کردن، تفکر انتقادی، شهود، حل مسأله، تخمین زدن، اثبات قیاسی، بحث منطقی و تعقل فضایی کمک می کند و هم چنین فهم خیلی از اصول علمی نیاز به آگاهی هندسی دارد. اهمیت آموزش هندسه اقلیدسی یکی کاربردی بودن آن و دیگری تاریخی بودن آن است و یکی از شاخه های ریاضی است که پایه ای برای ریاضیات جدید و مدل سازی در سایر علوم است. همچنین لزوم آموزش هندسه برای این است که هندسه به عنوان یک علم جدا نیست و داشتن آگاهی هندسی به درک شاخه های دیگر ریاضی نظیر (نمودار ون، نظریه گراف، مطالعه توابع، نمایش کسر، نمایش آماری و …) مدل سازی در سایر علوم مهندسی، شیمی، زیست شناسی، فیزیک، نجوم، هنر، تکنولوژی ساخت، طراحی مهندسی و موقعیت یابی در جغرافی و … کمک می کند و همچنین بخشی از ریاضیات مدرسه ای است که هدفش توسعه مهارت ها حل مسأله، استدلال و ارتباطات است (حبیبی، ۱۳۹۲، ص ۸۵).
از روزگاران قدیم هندسه نقش پررنگی در ریاضیات داشته است. هندسه مطالعه ی فضا و اشکال است و آن تمام پدیده های طبیعی در فضا رخ می دهند؛ بنابراین هندسه در واقع زمینه ی همه ی علوم طبیعی و به نوعی زبان همه علوم است. ریاضی و به خصوص هندسه به عنوان یک ابزار هوش و هوشمندی در اختیار انسان قرار داشته و پیوسته خواهد داشت (رستگارپور و یداللهی، ۱۳۸۹، ص ۶۵). امروزه تدریس هندسه از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا به عنوان ابزاری برای درک، توصیف و تعامل با فضایی که در آن زندگی می کنیم مورد توجه قرار می گیرد و از شهودی ترین و ملموس ترین بخش های ریاضیات به شمار می رود. بوسسکین در اهمیت تدریس هندسه دو دلیل بیان می کند:
هندسه به صورت منحصر به فردی ارتباط ریاضی را با دنیای واقعی برقرار می سازد.
هندسه به صورت منحصر به فردی در روشن ساختن ایده ها در دیگر عرصه های ریاضی تواناست (ریحانی و همکاران، ۱۳۸۹، ص ۱۵۳).
کاربرد هندسه در زندگی:
با مطالعه ی تاریخ هندسه می توان دید که هندسه با توجه به نیاز بشر و کاربرد آن به وجود آمد و بعد توسط یونانیان به صورت علمی و اصل موضوعی تدوین شد، بنابراین آموزش آن بر اساس کاربردها می تواند برای دانش آموزان لذت بخش بوده و ضمن افزایش انگیزه آنان برای یادگیری، توانایی آنان را در کاربرد هندسه نیز افزایش داده و هندسه فقط از چند فرمول حفظی که در ذهن دانش آموز است به کاربرد فرمول ها در زندگی وی تبدیل شود. اولین تجربیات هندسی بچه ها از زندگی واقعی آن‌ ها و غیر عمدی و خود به خود کسب می شود و لذا یادگیری بچه ها قبل از مدرسه از نوع غیر عمدی است. وقتی از یک مکان به مکان دیگر حرکت می کند، پیش مفهومی از اندازه گیری را تجربه می کند، یکسانی و متشابه بودن را با سرامیک ها کف آپارتمان، تصاویر روی اسکناس و … در محیط می بیند. تقارن را در نقاشی ها، فرش، برگ درختان، کندوی زنبور عسل و … ملاحظه می کند، اشکال هندسی دو بعدی و سه بعدی مانند شکل سرامیک، کایت، آجر، جعبه دستمال کاغذی، کلاه تولد، توپ، لیوان، بشقاب و … را بدون دانستن نام آن‌ ها مداوم در دست گرفته و یا می بیند (حبیبی، ۱۳۹۲، ص ۹۲).
سطوح یادگیری مفاهیم هندسی:
کلمنتس و باتیستا (۱۹۹۲) ۵ سطح برای یادگیری مهارت های مرتبط با قضایای هندسی بر شمرده اند این سطوح به شرح زیر است:
سطح ۱: تشخیص / دیداری
دانش آموزان تنها اشکال را توسط ظاهر تشخیص داده و اغلب آن ها را با یک نمونه شناخته شده مقایسه می کنند و خواص شکل برای آن‌ ها تصور پذیر نیست. در این سطح، تصمیم گیری دانش آموزان بر اساس ادراک و استدلال نیست. به عنوان مثال مستطیل را به دلیل شباهت آن با در اتاق یا خانه تشخیص می دهند.
سطح ۲: تجزیه و تحلیل / تشریحی
در این سطح دانش آموزان شکل ها را بر حسب مؤلفه ها و رابطه های بین این مؤلفه ها تجزیه و تحلیل می کنند، دانش آموزان اشکال هندسی را بیشتر بر اساس خصوصیات آن ها توصیف می کنند تا بر طبق ظاهر آن ها. وقتی که دانش آموزی در این سطح است امکان دارد لیست تمام خواص یک شیء را به عنوان یک عامل توصیف کنند، اما تشخیص نمی دهد که آیا این خصوصیات برای توصیف شیء لازم و کافی هستند یا نه. مثلاً شخص در این سطح ممکن است بگوید، «در یک مربع ۴ ضلع برابر و ۴ زاویه برابر است»؛ اما ممکن است هنوز روی اینکه «یک مربع، مستطیل نیست» اصرار داشته باشد.
سطح ۳: رابطه ای / انتزاعی
در این سطح دانش آموزان قادر هستند خواص مفاهیم، شکل ها و انواع تعریف های مجرد را به صورت منطقی مرتب کنند. در این مرحله دانش آموزان با بهره گرفتن از خصوصیات هندسی اشکال را دسته بندی و طبقه بندی می کنند به عنوان نمونه یک مربع نمونه ای خاص از یک مستطیل است.
سطح ۴: استنتاج رسمی
یادگیرنده در این سطح به جای حفظ کردن اثبات ها قادر به ساختن آن هاست. در این مرحله دانش آموزان در سیستمی متعارف برهان هایی را ارائه می دهند.
سطح ۵: دقت / ریاضیاتی
در این سطح فراگیران در گستره ای از سیستم های موضوعی مختلف می توانند کار کنند دانش آموزان با بهره گرفتن از استدلال های تفصیلی، دو سیستم متعارف و متفاوت را مقایسه می کنند (لیاقتدار و همکاران، ۱۳۹۱، ص ۱۱۰).
مفاهیم توپولوژیک هندسی در دوره ابتدایی:
عبور کودکان از مرحله ی پیش عملیاتی و حرکت آن‌ ها به سمت مرحله ی عملیاتی در تئوری رشد شناختی پیاژه، سبب می شود تا آموزش مفاهیم هندسی نیز از توپولوژیک به سمت هندسه ی اقلیدسی گسترش یابد. در این زمینه چهار مرحله ی توپولوژیک که به کودکان کودکستانی و ابتدایی اختصاص دارد، عبارت اند از: مجاورت، تفکیک، ترتیب و بسته بودن. این چهار مرحله به فعالیت های هندسی و شناخت اعداد و شمارش آن‌ ها اختصاص دارد.
مجاورت: مجاورت به نزدیکی یک شیء به شیء دیگر اشاره دارد. کودکان به طور طبیعی به اشیای نزدیک خود علاقه مند هستند؛ زیرا می توانند آن‌ ها را لمس و دستکاری کنند. در مرحله ی حسی حرکتی، کودک به اشیایی که دور از دسترس او قرار دارد، علاقه ی کمتری نشان می دهد، مگر اینکه جسم دور از دسترس، متحرک، درخشنده و چشمگیر باشد. اشیایی که دور از دید کودک قرار دارد، در ذهن کودک هستی پیدا نمی کند. توجه کودک به تدریج به فعالیت هایی که برای تشخیص اشیای خارج از میدان دید به آن‌ ها کمک می کند، جلب می شود و بین دوری و نزدیک تفاوت می گذارند و رابطه آن‌ ها را بر حسب نزدیکی به هم در ذهن خود بارور می کنند. هر گاه کودک مجموعه ای از اطلاعات را طبقه بندی کند یا مجموعه ای از مهره ها را مانند الگوی داده شده در یک رشته نخ مرتب کند، می توانید چنین سؤالاتی از او بپرسید: «کدام مهره ی مشکی از مهره ی آبی دورتر است؟»، «کدام اتومبیل قرمز به اتومبیل سبز نزدیک تر است؟»
تفکیک: تا کودکان به مرحله تفکیک نرسند، نمی توانند بین اجزای اشیاء تفاوت بگذارند. در این مرحله، تمام قسمت های یک شیء در ذهن کودک نقش می بندد. طرح ها و نقاشی های کودک و رشد کودک در تفکیک اجزا را نشان می دهد. کودک در حین نقاشی صورت انسان، اجزای صورت را در مکان اصلی قرار می دهد.
ترتیب: فعالیت های مستمر و متوالی،که موضوع هایی مجزا و طبقه بندی شده دارند، به کودکان در درک ترتیب کمک می کنند. در طول این دوره از فعالیت ها، کودکانی که در آغاز توانایی الگوبرداری از روی یک مدل را داشتند، ممکن است موفق به ترتیب عکس الگو نشوند. کودکان در صورتی قادر به انجام دادن این کار خواهند شد که معلم راهنمایی لازم را ارائه داده باشد.
بسته بودن: بسته بودن، موقعیت یک نقطه بین دو نقطه روی خط، یک نقطه بین منحنی بسته روی صفحه و نقطه ای بین فضایی بسته را شامل می شود. بسته بودن روی خط بیشتر مورد توجه کودکان قرار می گیرد، چون بیشتر با آن برخورد می کنند. برای مثال، کودکان در شمارش اعداد، در مورد یک عدد که بین دو عدد قرار دارد، می توانند بگویند که آن عدد بین دو عدد دیگر محصور شده است (اسیتوتیپس^[۳۳]، ۱۳۷۵، ص ۵۳ و ۵۴).
اوریگامی^[۳۴]:
اوریگامی یا کاغذ تا شده یا بنا به قول مردم ایران کاغذ و تا، هنر تا کردن کاغذ برای به وجود آوردن اشکال و اشیای تزیینی و حتی وسایل مصرفی و سرگرمی های کودکانه است. سابقه ی این هنر سنتی از بازی های ساده کودکانه آغاز می شود و به هنری پیچیده می رسد. هنر اوریگامی در آیین ها و رسوم خاص ژاپنی و همچنین برای مصارف آموزشی، تفریحی و علمی کاربرد دارد. امروزه در بسیاری از سازه های فضایی، در صفحات خورشیدی ماهواره ها و سقف های تا شونده، از این علم استفاده می کنند (علاء الدینی، ۱۳۸۳، ص ۹۱).
اوریگامی چیزی بیش از تا کردن کاغذ است، ابزاری برای تدریس دانش‌آموزان در مورد هندسه است. دانش‌آموزان هنگام کار با کاغذ با مفاهیم ریاضیاتی همانند خطوط هندسه، تجانس و ویژگی‌های شکل مواجه می‌شوند. خطوط هندسه در اوریگامی در زمانی که دانش‌آموزان کاغذ مربع را دقیقاً به نیم تا می‌کنند کاوش می‌شوند زیرا که هر دو سمت دقیقاً یکسان می‌باشند. اولیه مرحله برای ایجاد اریگامی ایجاد اریگامی قورباغه است که استفاده از تقارن را نشان می‌دهد. کاغذ دقیقاً به صورت عمودی به نیم تا می‌شود. اریگامی ویژگی‌های مختلفی از اشکال به دانش‌آموزان نشان می‌دهد مثلاً زمانی که مربع به نیم تا می‌شود تا دو مستطیل را تشکیل دهد. یک‌بار دیگر مرحله اول برای ساخت قورباغه استفاده از ویژگی‌های اشکال برای تا کردن کاغذ است. کار با اریگامی همچنین به دانش‌آموزان برای کشف شکل‌ها و زاویه‌های متجانس کمک می‌کند. هنگامی که فرد کاغذ را بر یک سمت تا می‌کند همین فرایند برای سمت دیگر تکرار می‌شود بدین صورت که اضلاع متجانس می‌باشند. مرحله ۵ تا ۹ نشان می‌دهد که هر مرحله تاسازی بر روی یک سمت کاغذ صورت می‌گیرد. دانش‌آموزان به جای حفظ تعاریف می‌توانند تعاریف خاص خود را برای تقارن، مستطیل و مثلث قائم خلق کنند. قورباغه‌های اوریگامی برای شروع کار ریاضی دانش‌آموزان در کلاس سوم عالی می‌باشند. برای دانش‌آموزان پایه بالاتر، شکل‌های دشوارتر همانند مکعب‌ها را می‌توان ایجاد کرد. دانش‌آموزان می‌توانند دیگر جامدات هندسی را نیز کاوش کنند. هنگامی که دانش‌آموزان این جامدات هندسی را خلق می‌کنند، می‌توانند ویژگی‌های مختلف اشکال را بررسی کنند و درک صحیحی از مشخصاتی همانند زاویه و تعداد اضلاع به دست آورند (هسکت، ۲۰۰۷، ص ۴).
اوریگامی برای آموزش و هنر:
در اواخر دوره می جی و دوره تائیشو از اوریگامی به عنوان وسیله کمک آموزشی در کودکستان ها و مدارس ابتدایی استفاده می شد؛ به ویژه از زمانی که کاغذ چهارگوش رنگی به صورت گسترده تولید شد. در آغاز دوره شووا خلاقیت در آموزش و پرورش ژاپن مورد تأکید قرار گرفت و از اوریگامی انتقاد شد، چون کودکان می بایستی با کاغذ کارهای استاندارد انجام می دادند. اخیراً مجدداً اوریگامی به عنوان یک تکنیک آموزشی مورد استقبال قرار گرفته است؛ به ویژه برای تدریس مفاهیم ارتباط بین سطح و حجم. هنر جدید اوریگامی به طور کلی تکنیک های رنگ آمیزی و برش را به کار نمی برد بلکه الگوی اصلی نشان دادن احجام است (علاء الدینی، ۱۳۸۳، ص ۹۷).
تاریخچه فراکتال:
تاریخ نگاران، سالروز تولد بحث فراکتالیسم را حدود سال ۱۹۶۰ میلادی ارزیابی می کنند. آن‌ ها معتقدند که هندسه فراکتال در نتیجه بررسی های آقای مندلبروت در دهه های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ ایجاد شد، ولی به نظر می رشد جای پای فراکتال را می توان در نقاشی های جکسون پولاک که سال‌ها قبل از مندلبروت می زیست، مشاهده کرد. پولاک در یک شب طولانی ماه مارس، مستانه و در آستانه خودکشی، شالوده یکی از شاهکارهای خویش (قطب های آبی: شماره ۱۱، سال ۱۹۵۲) را بنیان گذاشت. او بوم بزرگی را کف انبارش فرش کرد و با یک تکه چوب، رنگی معمولی از یک قوطی کهنه روی بوم چکاند. این نخستین باری نبود که هنرمند یک نقاشی را قطره قطره روی بوم می ریخت. پولاک، بر خلاف خطوط شکسته ای که تماس متعارف قلم مو با بوم ایجاد می کند، تکنیکی ابداع کرد که در آن جریان ثابتی از رنگ روی بوم های افقی ریخته می شود تا خطوط پیوسته منحصر به فردی پدید آورد. در دوره پولاک، چنین پنداشته می شد که طبیعت بی نظم است و اساساً تصادفی عمل می کند (میریان، ۱۳۹۰، ص ۸۶).
فراکتال چیست؟
فراکتال یک شکل پیچیده هندسی است که از بی نهایت قطعه کوچک تر و مشابه شکل اصلی تشکیل شده باشد. ذکر یک مثال می تواند ایده و فلسفه ی اصلی فراکتال ها را بیشتر روشن سازد. فرض کنید که یک مثلث متساوی الاضلاع را پیش روی خود دارید. اگر توسط سه خط نقاط میانی سه ضلع مثلث را به هم متصل کنید حاصل یک مثلث دیگر خواهد بود که در قلب مثلث اصلی جا دارد. در این حال دقت کنید که مثلث اصلی خود به چهار شکل کوچک تر تقسیم شده است. این عمل را می توان روی هر یک از چهار مثلث فرعی تا بی نهایت تکرار کرد (میریان، ۱۳۹۰، ص ۸۸).
فراکتال‌ها طرح‌های جالب توجهی هستند که می‌توانند هندسه را برای دانش‌آموزان احیاء کنند. فراکتال‌ها اشیائی هستند که به نظر می‌رسد که به تکه‌های بسیاری خرد شده‌اند و هر تکه کپی از کل شکل می‌باشد. آن‌ ها ذاتاً طرح‌های پیچیده ولی ساده ای هستند. فراکتال‌های معروف بسیاری وجود دارد که دانش‌آموزان می‌توانند ایجاد و کاوش کنند. آن‌ ها شامل کلاه سیرپینسکی، فرش سیرپینسکی و برف‌دانه کاچ می‌باشند. این فراکتال زمانی که ساخته می‌شوند ممکن است برای کاوش محیط و مساحت بکار روند. مباحث محیط و مساحت با بهره گرفتن از فراکتال‌ها احیا می‌شوند. دانش‌آموزان به جای یافت محیط و مساحت شکل‌های مختلف می‌توانند از شی‌ای که ایجاد کرده‌اند برای کاوش این مفاهیم استفاده کنند (هسکت، ۲۰۰۷، ص ۱۰).
چگونگی ساخت انواع فراکتال:
نخست دانش‌آموزان می‌توانند فراکتال‌ها ریاضی‌دان لهستانی وارکلاو سیرپنسکی را بررسی کنند که به خاطر کار خود با فراکتال و منحنی‌های پرکننده فضا معروف است. دانش‌آموزان از مراحل زیر برای ساخت کلاه سیررپنسکی استفاده می‌کنند که مثلث سیرپنسکی نیز نامیده می‌شود.
با مثلث متساوی‌الاضلاع S(0) شروع بکار کنید.
نقاط میانی هر ضلع را به هم وصل کنید
مثلث مرکزی S(1) را حذف کنید.
نقاط میانی سه مثلث باقیمانده را به هم متصل کنید.

 دانشگاه آزاد اسلامی
واحد علوم و تحقیقات
تعهدنامه اصالت رساله یا پایان‌نامه
اینجانب ……………… دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته/دکترای حرفه‌ای / دکتری
تخصصی / در رشته ..…………… که در تاریخ ……… از پایان‌نامه / رساله خود تحت عنوان “
………………………………….. ” با کسب نمره ……. و درجه …………. دفاع نموده‌ام بدین وسیله متعهدمی شوم:
۱) این پایان‌نامه / رساله حاصل تحقیق و پژوهش انجام‌شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که از
دستاوردهای علمی و پژوهشی دیگران) اعم از پایان‌نامه، کتاب، مقاله و( … استفاده نموده‌ام، مطابق
ضوابط و رویه موجود، نام منبع مورد استفاده و سایر مشخصات آن را در فهرست مربوطه ذکر و درج
کرده‌ام.
۲) این پایان‌نامه / رساله قبلاً” برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی )هم سطح، پایین تریا بالاتر) درسایردانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ارائه نشده است.

۳) چنانچه بعد از فراغت از تحصیل، قصد استفاده و هرگونه بهره‌برداری اعم از چاپ کتاب، ثبت اختراع و … از این پایان‌نامه داشته باشم، از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای مربوطه را اخذ نمایم.
۴) چنانچه در هر مقطع زمانی خلاف موارد فوق ثابت شود، عواقب ناشی از آن را می‌پذیرم و واحد
دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرک
تحصیلی‌ام هیچ‌گونه ادعایی نخواهم داشت.
نام و نام خانوادگی:
……………….
تاریخ و امضاء:

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد علوم و تحقیقات
دانشکده علوم انسانی،گروه مطالعات زنان
پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان(M.A)
گرایش حقوق زن در اسلام
عنوان:
بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی بر نگرش افراد نسبت به تعدد زوجات
استاد راهنما:
جناب آقای دکتر باقرساروخانی
استاد مشاور:
جناب آقای دکتر حمید انصاری
نگارش:
فاطمه نقی زاده
خرداد۱۳۹۲
تقدیر و تشکر
حمد و سپاس بیکران ذات معبودی سزد که ذکرش تسلی دل عاشقان و طمأنینه قلب عارفان است. آنکه به قلم قداست و به انسان کرامت بخشید و از سر لطف بیکران و رحمت بی‌پایان خویش این بنده را توجهی نمود و فهم قطره‌ای از دریای علم را بر او آسان ساخت.
لذا مصداق «من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق» بر خویش لازم می‌دانم از همه بزرگواران که در تمام طول زندگی و تحصیل مرا یاری نمودند. تقدیر و تشکر نمایم.
بیش از پیش از همه لازم می‌دانم از زحمات بی‌دریغ استاد گرامی جناب آقای دکتر باقرساروخانی که راهنمایی و مشوق بنده در جریان این پژوهش بوده‌اند نهایت سپاس و قدردانی را به جا بیاورم.
همچنین از استاد گرانقدر جناب آقای دکتر حمید انصاری که مسئولیت مشاور این پژوهش را بر عهده داشتند کمال تشکر و قدردانی را دارم.
و همچنین لازم می‌دانم تا از تمام آموزگارانم از او که الفبایم آموخت تا آنان که دریچه‌ای از علم را به رویم گشودند کمال تشکر و قدردانی را به جا آورم.
تقدیم به روان پاک پدرم
او که آغوش گرمش را گشود تا فرصت پرواز یابم. هر چه داشت به پایم ریخت و هرچه آرزو کردم برایم خواست. او که تمام امروزهای من تجسم دیروزهای از دست رفته‌اش است. او که لبخندهای امروزم را به بهای طراوت زندگی‌اش به من هدیه داد.
تقدیم به مادر عزیزم
قصور کلمات یارای وصف این پاک‌ترین هنر پروردگار را ندارد.آرام جانم و مهربان‌تر از من به من, او که در نیایش‌های دیروزش امروز مرا از خدا خواست. او که گذشت از هر آنچه نمی‌توان گذشت.
تقدیم به زهرای نازنینم

جدول ۲-۲ بعدهای کارت امتیازی متوازن برای استراتژی ملی فناوری

در نتیجه مشاهده شد که سرمایه اجتماعی در پایین ترین سطح و اقتصاد کلان در بالاترین سطح قرار
گرفت. به عبارت دیگر میتوان نتیجه گرفت که نظام ملی نوآوری بر مبنای زیر ساخت سرمایه اجتماعی
شکل گرفته و توسعه پیدا میکند و اقتصاد کلان یک کشور نیز بر مبنای نظام ملی نوآوری آن کشور رشد میکند.
۱۳- ” ارائه مدل اندازه گیری اثربخشی نظام برنامه ریزی استراتژیک بر اساس هوشین کانری” که آقای علیرضا قاسمی جاوید و محمد اقدسی آن را در سال ۱۳۸۳ تهیه نموده اند. در این مقاله به عارضه یابی اثربخشی برنامه ریزی استراتژیک پرداخته شده است، که بدین منظور ابتدا فهرستی ازعوامل کلیدی از ویژگیهای هوشین کانری برگرفته از ادبیات و سازگار با محیط استخراج گردید که شامل: چشم انداز، ماموریت سازمان، اهداف عالی، مشارکت کارکنان، توجه و تمرکز بر حوزه های بحرانی، اندازه گیری، حمایت مدیران از فرایند برنامه ریزی، اهداف کمی، تدوین برنامه، اجرای برنامه، بازخورد، نظارت- کنترل و ارزیابی، بازنگری و اقدامات اصلاحی، توجه به نیاز مشتریان، استراتژیک بودن برنامه، کنترل روزانه، توجه به نتایج خروجی، توجه به بهبود کیفیت فرایندها، درک گسترده از مدیریت کیفیت جامع^[۵۳] میباشد که این عوامل مبنای طراحی پرسشنامه های تخصصی و عمومی قرار گرفتند. سپس برای اندازه گیری هر یک از این عوامل، متغیرهایی تعریف و در مجموع ۸۸ متغیر حاصل شد، همچنین از طریق تحلیل عاملی، متغیرها به ۱۸ عامل دسته بندی شدند که ۱۳ عامل از مجموع آنها، همان عواملی هستند که از ادبیات تحقیق استخراج شدند. سپس محاسبه امتیاز میانگین برای هر متغیر و محاسبه وزن هر متغیر در واحد مبنا صورت گرفت. متغیرهای مربوط به هر عامل گروهبندی و معادله های سطح برنامه ریزی نوشته شد. همچنین عوامل درکنار یکدیگر قرار گرفتند و اثربخشی برنامه ریزی استراتژیک محاسبه گردید.( علیرضا قاسمی جاوید، ۱۳۸۳)
۱۴- ” کارت امتیازی متوازن، ابزاری برای اندازه گیری و بهبود وضعیت راهبری فناوری اطلاعات” که توسط خانم مژگان ملائی و همکاران در سال ۱۳۸۹ ارائه گردید. هدف نهایی توسعه و پیاده سازی راهبری فناوری اطلاعات، ترکیب کسب و کار و فناوری اطلاعات و دستیابی به نتایج مالی بهتر است. بنابراین روند کارت امتیازی متوازن راهبری فناوری اطلاعات که به سهم در کسب و کار منتهی میشود، روندی منطقی است و در این تحقیق، به عنوان یکی از روش های ارزیابی عملکرد راهبری فناوری اطلاعات به کار گرفته شده است. برای ارزیابی عملکرد راهبری فناوری اطلاعات در چهار بعد کارت امتیازی متوازن فناوری اطلاعات، پرسشنامه ای طراحی شد که توسط متخصصان و خبرگان آن شرکت مورد بررسی قرار گرفت. بعد از امتیاز دهی و مقایسه آن مشخص گردید که بعد ذینفعان دارای بالاترین امتیاز نسبت به سایر ابعاد میباشدو در بعد کسب و کار، هدف مدیریت ریسک و ارائه ارزش نسبت به هدف همسویی راهبردی دارای وضعیت نسبتاً مطلوب تری هستند. تعاملاتی که واحد فناوری اطلاعات با سایر بخشها ایجاد کرده است، به اندازه کافی نبوده است به همین دلیل وضعیت همسویی راهبردی چندان مناسب نمی باشد. بعد ذینفعان دارای سه هدف است که امتیاز هدف هماهنگی قانونی و اخلاقی از دو هدف دیگر که مدیریت نیازهای ذینفعان هستند، بالاتر است. (مژگان ملائی سنگلجی، ۱۳۸۹)
۱۵-” ارائه تجربه بسط استراتژی و مدیریت عملکرد با بهره گرفتن از رویکرد هوشین کانری در مدیریت فروش شرکت طراحی مهندسی و تامین قطعات ایران خودرو ساپکو”
سازمان ها برای حفظ وضعیت موجود خود و نیز دستیابی به رشد و توسعه نیازمند استفاده از روش های استقرار استراتژی و برنامه ریزی میان مدت و بلندمدت هستند دراین راستا شرکت ساپکو نیز به عنوان یکی از شرکتهای موفق اقدام به گسترش استراتژی و بکارگیری رویکرد برنامه ریزی هوشن کانری نموده است هوشین کانری یکی از ارکان اصلی مدیریت کیفیت جامع است که طی آن فعالیتهای سازمان برای دستیابی به اهداف کلان سازماندهی، همسو و همجهت شده و ضمن حرکت همراستا به سمت اهداف پروژه های بهبود شناسایی می شوند دراینمقاله سعی شدها ست در سطح مدیریت فروش شرکت ساپکو اهمیت و کاربرد کارای و موثر ابزار تلفیقی هوشین کانری و مدیریت عمل کرد با ارائه یک نمونه عملی ا زمرحله تدوین استراتژی تا تعیین اهداف فردی و تبیین برنامه ها به نمایش کشیده شود.
۱۶-:” “ Performance Measurement of Supply Chain Balanced scorecard: The case of Brewing Group” که توسط دیوید ویزلی^[۵۴] در سال ۲۰۱۱ ارائه گردیده است.
سازمانهای موفق کسانی هستند که توانایی در هماهنگی با استراتژی زنجیره تامین، یکپارچه سازی با مشتریان و سازماندهی فعالیتهای داخلی به منظور استفاده از حداکثرکردن ارزش افزوده از زنجیره تامین و حفظ بهره وری داشته باشند. از طریق اندازه گیری عملکرد، سازمان قادر به مرور استراتژیهای خود و در صورت لزوم ایجاد تغییرات میباشد. هدف از این مقاله ارائه مدلی از کارت امتیازی متوازن برای اندازه گیری عملکرد زنجیره تامین در ترکیه است. این زنجیره تامین متعلق به بزرگترین گروه درترکیه میباشد. این شرکت تولید کننده و بازاریاب نوشیدنیهای مختلف در ترکیه، روسیه، جنوب اروپا و خاورمیانه میباشد. چشم انداز گروه عبارتست از ” تبدیل شدن به یک سیستم پیشرو تولید کننده نوشیدنی درجهان و هسته قدرت در اروپا - آسیا". ماموریت گروه عبارتست از به حداکثر رساندن ارزش ذینفعان پایدار و تبدیل شدن به یک برند جهانی. حال کارت امتیازی متوازن برای ایجاد این شاخصها ایجاد شده، اهداف ارزشمند و اوزان اختصاص یافته به این شاخصها. اهداف مالی، مشتری، فرایندهای کسب و کار ودیدگاه یادگیری و نوآوری شناسایی گردید. شاخصها و معیارهایی برای اندازه گیری اهداف تعریف میشوند. هنگامیکه کارت امتیازی متوازن در حال گسترش است، اهداف برای هر شاخص تعریف میگردد. بعد از نسبت دهی معیارها در چهار وجه کارت امتیازی متوازن و اندازه گیری آنها، در نهایت مشخص گردید که عملکرد گروه فراتر از اهداف آن بوده؛ و بعد مالی بالاترین امتیاز را به دست آورده، سپس بعد مشتری و بعد فرایندهای داخلی و در نهایت رشد و یادگیری از نظر امتیازی گیری در آخرین درجه قرار میگرد. این مطالعه یک تصویر روشن از گرایش استراتژیکی عملکرد گروه با تمرکز بر روی کلیه جنبه ها مانند مالی، مشتری، فرایندهای کسب و کار و یادگیری نوآری دارد.
۱۷- “Lessons from implementing the balanced scorecard in a small and medium size manufacturing organization”
که توسط کایران جود فرنانرس^[۵۵]در سال ۲۰۰۶ ارائه گردیده است. بخش تولید بریتانیا با چالشهای بزرگی برای باقی ماندن در بازار جهانی مواجه است. در تلاش برای غلبه بر این چالشها، شرکتها یک سیستم مدیریت جدید برای روشن کردن چشم انداز و استراتژی و ترجمه آن به عمل اتخاذ کردند. کارت امتیازی متوازن یک چنین رویکردی است که منافع قابل توجهی را بدست می آورد بخصوص در شرکتهای کوچک و متوسط کمبود نیروی انسانی بر خلاف بعد مالی یکی از موانع اجرای کارت امتیازی متوازن است. که با افزایش اندازه سازمان از اهمیت بیشتری برخوردار میگردد.
مرحله شروع پروژه مهمترین قدم در کل فرایند پیاده سازی است زیرا این مرحله مسئول تعریف برنامه ریزی و پیش بینی اقدامات مورد نیاز به منظور تکمیل فرایند پیاده سازی است.
شکل۱۵-۲- برنامه ریزی استراتژیک
سپس با تعیین معیارها و شاخصها آنها را در چهار بعد کارت امتیازی متوازن بررسی کرده و معیارهای اصلی و مهم مشخص میشوند. بدینوسیله کارت امتیازی متوازن دیدی روشن و واضح از حرکت سازمان به سمت هدف نهایی اش ایجاد میکند و چون آبشارگونه عمل میکند آن را به ارگانها و کارکنان در سطوح مختلف منتقل میکند و آنها را هماهنگ بسوی هدف غایی سازمان به پیش میبرد.
۱۸-” Balanced Scorecard implementation in Jordan : An initial analysis” که توسط دیوید هالووی^[۵۶] در سال ۲۰۱۰ ارائه گردید.
هدف این مقاله ارائه یک تجزیه تحلیل از اجرای کارت امتیازی متوازن در شرکتهای اردنی میباشد. از دید اقتصادی، اردن جزو کشورهای درحال توسعه میباشد. بررسی انجام شده بر روی ۱۶۸ شرکت صورت پذیرفته است. بدین ترتیب شرکتهایی انتخاب گردیدند که حداقل ۵۰ کارمند دارند، سپس پرسشنامه های طراحی شده با مدیران ارشد سازمانها آغاز گردید. نتیجه مطالعه انجام شده عبارتست از اینکه ۱/۳۵% (۵۹) از موارد مورد مطالعه از نگرش کارت امتیازی متوازن استفاده میکنند. همچنین مطالعه نشان داده است که ۳۰%(۵۰) از شرکتهای مورد مطالعه در حال اجرا و بکارگیری کارت امتیازی متوازن میباشند، و ۵/۹۱% شرکتهایی که از کارت امتیازی متوازن استفاده میکنند فراتر از ۳ دیدگاه آن و ۸/۴۵% هر۴ دیدگاه را مورد استفاده خود قرارداده اند. استفاده از کارت امتیازی متوازن در بخشهای صنعتی گسترده گردیده و با اندازه سازمان افزایش می یابد. مطالعه نشان داده است که شرکتهای صنعتی اردنی کارت امتیازی متوازن را به منظورهای مختلف مورد استفاده خود قرارداده اند که عبارتست از ارزیابی عملکرد سازمان، رعایت موارد قانونی، ارزیابی عملکرد مدیریت و تقویت کردن توسعه روند کسب و کار. همچنین اهداف دیگری همچون درک بهتر و عمیق تر از روابط علت و معلولی، ارتباط استراتژی سازمانی، نظارت بر بهره وری مدیران، پاداش دهی به کارکنان، مدیریت روند عملکرد و تصمیم گیری.
۱۹- نام مقاله مورده مطالعه عبارت است از"The Successes in Long-term Implementation of Balanced Scorecard: A Healthcare Organization Study” که توسط ون چنگ چانگ^[۵۷] در سال ۲۰۱۰ ارائه گردیده است. اندازه گیری موفقیت سازمانی یک چالش مداوم برای محققان و مدیران می باشد. این مقاله به روند اجرای واقعی بلند مدت کارت امتیازی متوازن در سیستم بیمارستان بزرگ پروتستان در تایوان پرداخته است. اجرا و پیاده سازی کارت امتیازی متوازن در چهار مرحله پی در پی نشان داده شده است. از طریق نقشه استراتژی نشان داده شد که کارت امتیازی متوازن ماموریت، چشم انداز، ارزشهای اصلی و استراتژی بیمارستان را به یک راه حل جامع اندازه گیری عملکرد و استراتژیک ترجمه کرد. سپس با بهره گرفتن از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی^[۵۸]، نشان داده شد که کارت امتیازی متوازن شامل تمام سطوح سازمان میشود و میتواند بخشهای مختلف سازمان را برای پیروی از اولویت های استراتژی سطوح بیمارستان و اهداف عملکرد کنار هم جمع کند؛ و اینکه نشان داده شد که SSUs و SBU ساختارهای پاتولوژی^[۵۹] چگونه در کل بیمارستان با یکدیگر هماهنگ میشوند که این امر به کمک نقشه استراتژی انجام پذیرفت. در نهایت عملکرد طولی و تغییر فرهنگ بیمارستان ناشی از تاثیر اجرای کارت امتیازی متوازن ارزیابی گردید. بکارگیری کارت امتیازی متوازن باعث گردیده تا مدیران برای رسیدن به اهداف به سختی تلاش کنند. با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوزان در بعد رشد و یادگیری، ایجاد فرهنگ رشدو پیشرفت کرده همچنین باعث میشود که افراد از واحدهای مختلف فراگیری داشته باشند. از بعد فرایندهای داخلی ایجاد خلاقیت نموده و از بعد مشتری موفق به دریافت رتبه اول در ارزیابی مرکز پزشکی در مجله “دید جهانی ماهانه”^[۶۰] گردید.
۲۰- “Empowering the individual to execute strategy with personal Balanced Scorecards” که توسط تراویس مانزیون^[۶۱] در سال ۲۰۰۷ ارائه گردیده است. استفاده ازچارچوب کارت امتیازی متوازن برای مدیریت استراتژی یک تحول سخت برای خیلی از سازمانها است. آنها وقت صرف ساختن و آبشارگونه کردن کارت امتیازی متوازن میکنند، اما بعد از آن سعی در هماهنگ کردن کارکنان با استراتژی میکنند. با توضیح یک روند واضح که هماهنگی استراتژی کارکنان را منعکس کند، سازمان میتواند یک قدم به چارچوب کارت امتیازی متوازن نزدیک شود. کارکنان هر سازمان یکی از ارکان مهم سازمان هستند. آنها بعنوان منابع آن سازمان تلقی میشوند اما باید دارای انگیزه باشند. تحقیقات نشان داده است که ۲۵% مدیران مشتاقند که فراتر از استراتژی سازمان حرکت کنند اما کارکنان در جهتی حرکت میکنند که پاداش میگیرند نه در جهت استراتژی سازمان.
اجرای کارت امتیازی متوازن دو عملکرد اصلی برای هر فرد را مهیا میکند. اولین عملکرد عبارتست از ارتباط برقرار کردن با استراتژی سازمان، امکان درک کلید محرکهای کسب و کار و این که برای هر فردی به طور اساسی نحوه برقراری ارتباط شخصی با استراتژی را مهیا میکند. ارتباط آبشارگونه برای افراد باعث میشود تا ارتباط بصورت خطی تا مرحله بالا برقرار باشد .
درک نیاز کارکنان برای هماهنگی با استراتژی فقط نیمی از چالش است. نیمه دوم آن توسعه یک سیستم کارآمد و موثرانه برای مدیریت این روند میباشد. به طور معمول برنامه هایی مانند اکسل، ورد و.. میتوانند نقطه قوت هر فرد به منظور تسهیل آبشار باشد.
شکل۱۶-۲- کارت امتیازی متوازن مرتبط با چشم انداز و استراتژی عملکرد روزانه کارکنان
۲۱- نام مقاله مورد مطالعه فوق عبارتست از “Veolia water uses Balance Scorecard to Drive North American Strategy” که توسط براین کلارک^[۶۲] در سال ۲۰۰۹ ارائه گردیده است. آب وئولیا در شمال آمریکا پیشرو در ارائه خدمات مشارکت آب و فاضلاب به مشتریان شهری و صنعتی در آمریکا و کانادا میباشد. برخی از مدیران آب وئولیا با کارت امتیازی متوازن آشنا بودند. بدین ترتیب تصمیم به استفاده از آن برای تعریف یک برنامه ریزی راهبردی و سیستمهای مدیریت کردند.
آب وئولیا قادر به پیاده سازی یک سیستم طراحی شده برای کمک به ترجمه استرتژی سازمانی به کارکنان گردید. در آب وئولیا کارت امتیازی متوازن برای افزایش کارایی سازمان، شکستن موانع ارتباط بین واحدهای کسب و کار و ادارات، افزایش تمرکز بر استراتژی و نتایج، بودجه و اولویت بندی زمان ومنابع به طورموثرترو کمک به شرکت برای درک بهتر و واکنش مناسب تر در برابر مشتری طراحی گردید. پس از اجرای موفقیت آمیز کارت امتیازی متوازن در واحد کسب و کار، آب وئولیا شروع به یکپارچه سازی کارت امتیازی متوازن عمیق تر در سازمان خود، با بهره گرفتن از ابزارهای یادگیری الکترونیکی و آموزش کارکنان کلیدی برای آشنا کردن کارکنان با کارت امتیازی متوازن و هماهنگ کردن آنها در جهت استراتژی سازمان و اهداف آن پرداخت. این برنامه به کارکنان در جهت توسعه و درک بهترین شیوه ها در استفاده از کارت امتیازی متوازن در جهت برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت سازمان وهمکاری بیشتر کمک کرد. در نهایت کارت امتیازی متوازن کمک کرد تا آب وئولیا یک چارچوب برای اندازه گیری پیشرفت از لحاظ تنوع جغرافیایی ایجاد کرده، رشد داخلی و خارجی خود بپردازد و منابع خود را به حداکثر رساندند.
۲۲- The Ultimate Balanced Scorecard Sports Metaphor” که توسط دیوید ویزلی^[۶۳] در سال ۲۰۱۱ارائه گردید ه است.
در این مقاله سازمان به تیم حرفه ای ورزشی تشبیه گردیده که از کارت امتیازی متوازن برای مدیریت آن بهره میگیرد. خیلی حیاتی است که همه افراد در تیم شما متوجه بشوند و بتوانند خودشان را با چشم انداز، ماموریت و استراتژی سازمان هماهنگ کنند زیرا به عنوان مالک سازمان و یا مربی تیم شما نمی توانید نقش بازی کردن را برای بازیکنان بازی کنید. بلکه این بازیکنان هستند که تصمیم میگیرند در تیم چه نقشی را ایفا کنند. اگر شما و افرادتان در بیان استراتژی و ارتباط برقرار کردن با آن دچار مشکل شوید مانند این است که تیم در مسیر صحیح خودش که هماهنگ با استراتژی و چشم انداز میباشد حرکت نمیکند. برای اینکه این اتفاق نیفتد از نقشه استراتژی استفاده میکنیم. نقشه استراتژی ابزار ارتباطات است که بیان میکند یک سازمان چگونه ارزش آفرینی میکند. نقشه استراتژی یک فرایند منطقی و ارتباطات پله پله ای بین عناصر استراتژیک را نشان میدهد.

• • مالی (دستمزد بازیکنان، هزینه ها، درآمدها و سود)

• • مشتری (تجربه تماشاچیان: آیا تماشاچی هات داگ دوست دارد؟)

• • فرایندهای داخلی (دویدن و هماهنگی با استراتژی)

• • استعداد سازمان ( بازیکنان، مهارت، تکنولوژی و …)

۷-۲مطالعه موردی- شرکت خودروسازی ایران خودرو
۱-۷-۲- تاریخچه
شرکت ایران خودرو در مرداد ماه ۱۳۴۱ با سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال توسط برادران خیامی با هدف تاسیس و اداره کارخانجات به منظور تولید و تهیه انواع خودرو قطعات مربوط به آنها،فروش و صدور محصولات در خیابان اکباتان تهران تاسیس و تحت شماره ۸۳۵۲ به نام شرکت سهامی خاص کارخانجات صنعتی ایران ناسیونال در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت رسید.این شرکت در اسفند ۱۳۴۲ با تولید اتوبوس کار خود را آغاز کرد . بعد از آن مدیران شرکت بر ان شدند تا با کارخانه های دنیا ارتباط برقرار کنند و خودروی برای قشر متوسط مردم تولید کنند شرکت های فورد،پژو،فولکس و تالبوت از جمله گزینه هایی بودند که با آن ها تماس برقرار شدو در نهایتد در سال ۱۳۴۵ قراردادی با شرکت تالبوت در مورد مونتاژ و ساخت خودرو پیکان به امضا رسید که در اردیبهشت ۱۳۴۶ تولید پیکان با ظرفیت ۶۰ هزار دستگاه آغاز شد بهترین مدل پیکان که در ایران معروف به مدل اونجر است نیز در سال ۱۳۵۳ ساخته شده است تالبوت در آن زمان موتور پر تحرک فورد را بر روی پیکان گذاشته بود پیکان تا قبل از انقلاب در بیش از شش مدل تولید شد که پیکان استیشن،دولوکس،کار،جوانان برخی از مدل های قبل انقلاب بوده اند .روند مونتاژ خودرو در ایران خودرو به همین ترتیب تا سال ۱۳۶۴ادامه یافت و تا پایان این سال کماکان قطعات اصلی از خارج وارد و شرکت ایران خودرو ان را مونتاز میکرد در سال ۱۳۶۴ خط تولید پیکان تالبوف متوقف شد با توجه به این وضعیت،تولید پیکان میرفت تا با توقف رو به رو شود .اما در آن زمان مدیران ایران خودرو تصمیم گرفتن تا خطوط دست دوم تولید پیکان را از تالبوف خریداری کرده و شروع به تولید پیکان بکنند که این کار صنعت خودر ایران را نجات داد.آخرین مدل پیکان طراحی کرایسلر است که تولیدش درایران از سال ۱۳۵۹ آغاز شد.که سرانجام پیکان در سال ۱۳۸۳ و تولید دو میلیون و ۲۹۵هزار دستگاه پیکان متوقف شد (گزارش فعالیت هیئت مدیره،۱۳۹۲)
۲-۷-۲- موضوع فعالیت شرکت
فعالیت اصلی شرکت عبارت است از:تاسیس و احداث و اداره کارخانجات در هر محل،در داخل و یا خارج از کشور به منظور تولید و تهیه انواع خودرو و وسایل نقل و انتقال و حمل مسافر و بار مشتمل بر انواع خودرو سواری،کامیون، اتوبوس،مینی بوس،وانت،واگن قطار و قطعات مربوط به آنها و امثال آنها و هرگونه دستگاه و ماشین آلات و قطعات و اجزا ان ها و بهره برداری از این گونه کارخانجات و فروش و صدور محصولات انها و واردات مواد اولیه و قطعات هر گونه خودرو و ماشین آلات . (گزارش فعالیت هیئت مدیره، ۱۳۸۹: ۳)
۳-۷-۲- سالنمای گروه تولید انواع سواری و خودر های کار

• • ۱۳۴۶: سواری پیکان در مدل های دو لوکس ، کار لوکس،جوانان وتاکسی با حجم موتور ۱۶۰۰و۱۷۲۵و۱۸۰۰سی سی

• • ۱۳۶۹: سواری پژو ۴۰۵ در مدل های G1وG1Xبا حجم موتور ۱۵۸۰ سی سی

• • ۱۳۷۴سواری پزو ۴۰۵ در مدل های دندهای و اتو ماتیک با حجم موتور ۲۰۰۰سیسی

• • ۱۳۷۴:سواری پژو ۲۰۵ مدل GRبا حجم موتور ۱۳۶۰سی سی

• • ۱۳۷۶: سواری پژو RD با حجم موتور ۱۶۰۰سی سی

• • ۱۳۷۷: سواری استیشن پزو ۴۰۵ با حجم موتور ۲۰۰۰ سی سی

• • ۱۳۷۸ : پارس با حجم موتور ۱۸۰۰ سی سی

• • ۱۳۷۹: تولید آزمایشی سمند با حجم موتور ۱۸۰۰سی سی و سیستم انژکتور

• ۱۳۸۰پژو ۲۰۶ با حجم موتور ۱۴۰۰ سی سی

نکته مهم دیگری که در مورد کشت ذخیره باید در نظر داشت خلوص آن است.با مصرف کشت آلوده ممکن است نتایج مختلف بدست آید.
۱-۴-۲- مقدار میکروب
عدم کنترل میکروارگانیسم مورد مصرف در سنجش روزانه ممکن است باعث پیدا شدن اختلاف در اندازه گیری یک ماده مشخص شود.در اندازه گیری با روش انتشار،‌در مورد آنتی بیوتیک‌ها،‌غلظت میکروبی یا مقدار میکروبی که به کار می‌رود بر روی قطر‌ها له‌ها ی بدست آمده موثر است وتغییرات در مقدار میکروب متناسب با تغییرات در اندازه قطر‌ها له‌ها است[۳۶].
۱-۴-۳- درجه حرارت وارتباط آن
اگرچه درجه حرارت در میزان رشد موثر است،‌ به هرحال درجه حرارت اپتیمم حرارتی است که در آن میکروارگانیسم‌ها دارای کمترین زمان جهت تکثیر بوده و در نتیجه حد اکثر رشد حاصل شود.
۱-۴-۴- محیط کشت
محیط کشت از عوامل مهم در اندازه گیری‌ها است.شرایطی که بایستی یک محیط کشت ایده آل برای روش‌ها ی تجزیه ای داشته باشدبه قرار زیر است:

الف- باید حاوی تمام عوامل لازم برای رشد بوده و تمام مواد تغذیه ای که بر رشد طبیعی و متابولیسم میکروب لازم است دارا باشد.این عوامل عبارتند از: منبع ازت، منبع انرژی، ‌املاح معدنی،‌عوامل رشد در موقع لزوم.
ب- محیط کشت نباید دارای مواردی باشد که بر روی ماده مورد آزمایش یا میکروارگانیسم اثر مهار کنندگی یا فزایندگی داشته باشد.
ج- pH محیط: pH بایستی با فعالیت مواد مورد آزمایش و نیز رشد میکروارگانیسم تداخل نداشته باشد.
۱-۴-۵- ارتباط با اکسیژن
در مواردی که میکروارگانیسم نیاز به اکسیژن بیشتری دارد از حرکت مداوم محیط کشت در تمام مدت و یا بوسیله ارلن مایرهایی که دارای سطح بزرگتر نسبت به حجم می‌باشند استفاده می‌شودو یا اینکه برخی از میکروب‌ها به وجود اکسیژن زیاد در محیط حساسیت دارند نظیر هلیکوباکتر پیلوری که در آنها باید شرایط لازم مهیا گردد[۳۶].
۱-۵ – محیط‌ها ی کشت و نحوه تهیه آنها
برای مطالعه میکروارگانیسم‌ها باید به طریقی آنها را بر روی محیط‌های مناسب از نظر فیزیکی و شیمیایی کشت داد.مطالعه زیاد درباره میکروارگانیسم‌ها و نحوه زندگی آنها باعث شده است که تاکنون انواع زیادی از محیط کشت،‌ با ترکیبات مختلف به میکروارگانیسم طور مصنوعی تهیه شود.هنگام تهیه واستفاده از محیط‌ها ی کشت باید به نکات زیر توجه شود:
تمام محیط‌ها ی کشت باید واجد مواد غذایی ضروری برای رشد باکتری‌ها باشند.مواد غذایی موجود در محیط کشت بر حسب نوع احتیاج میکروارگانیسم‌ها در نظر گرفته می‌شود.
رطوبت موجود در محیط کشت باید در حد مفید برای سلول در نظر گرفته شود.
pH محیط کشت باید در حد معین قبل از استفاده از محیط کشت تنظیم شود.pH محیط‌ها ی باکتریولوژیکی را معمولاً در حدود ۵/۷ تنظیم می‌کنند.
مواد شیمیایی که به عنوان غذا برای میکروارگانیسم‌ها مصرف می‌شوند باید کاملا خالص و از نوع خوب باشند.
ظروف مورد استفاده باید کاملا تمیز باشند و در ضمن از جنس مس و روی نباشند زیرا این فلزات خود دارای اثر ضد میکروبی هستند.
آب مقطر مورد استفاده باید به طریقه صحیح تهیه شده و در صورت امکان دوبار تقطیر شود.
درجه حرارت برای سترون کردن محیط کشت باید نسبت به نوع مواد غذایی موجود در محیط کشت در نظر گرفته می‌شود.درجات بالا باعث از بین رفتن برخی مواد شیمیایی موجود در محیط کشت می‌شود.
در حد امکان بهتر است محیط کشت تازه تهیه شودو از ذوب مجدد محیط خودداری شود چرا که باعث از بین رفتن برخی فاکتورهای لازم برای رشد می‌شود[۳۶].
۱-۶- هدف
در این مطالعه قصد داریم به بررسی وسنجش حساسیت برخی باکتری‌ها ی بیماریزای روده ای از جملهE.coliO157H7,Salmonella.typhi , Shigella.sonei ,Vibrio.cholerae,H.pylori, Listeria.monocytogenese نسبت به فرآورده‌ها ی کفیر موجود در بازار ایران(کفیر‌ها ی دو شرکت پگاه(که در متن با شماره ۱ مشخص شده است ) و کاله (که در متن با شماره ۲ مشخص شده است) بپردازیم.
فصل دوم
مواد و روش‌ها
۲-۱ – مواد و دستگاه‌های مورد استفاده
۲-۱-۱- مواد مورد استفاده
موادی که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند،در جدول (۲-۱) ذکر گردیده اند.
جدول ۲-۱ مواد مورد استفاده