جدول ۵-۳۱:آزمون تفاوت میانگین بروز ناهنجاری پوششی بر حسب محل
تولدافراد نمونه(۴۰۰ نفر) ۹۶
جدول ۵-۳۲:آزمون تفاوت میانگین بروز ناهنجاری پوششی بر حسب محل مدرسه
افراد نمونه(۴۰۰ نفر) ۹۷
جدول ۵- ۳۳ :عناصر متغیرهای مستقل درون معادله برای پیش بینی بروز ناهنجاری

پوششی ۹۸
جدول ۵- ۳۴ :عناصر متغیرهای مستقل درون معادله برای پیش بینی بروز ناهنجاری
پوششی ۹۹
جدول ۵- ۳۵ :عناصر متغیرهای مستقل درون معادله برای پیش بینی بروز ناهنجاری
پوششی ۱۰۰
جدول ۵- ۳۶: عناصر متغیرهای مستقل درون معادله برای پیش بینی بروز ناهنجاری
پوششی ۱۰۰
جدول ۵- ۳۷ :عناصر متغیرهای مستقل درون معادله برای پیش بینی بروز ناهنجاری
پوششی ۱۰۱
فهرست شکل‌ها
عنوان صفحه
شکل شماره ۳-۱ : مدل مفهومی تحقیق ۵۲
شکل شماره ۳-۲: مدل تجربی تحقیق ۵۲

فصل اول

مقدمه

۱-۱-کلیات

الگوی پوشش و کیفیت لباس در هر جامعه از ساختار باورها، ارزش ها، هنجارها، آداب، عادت­ها و سلیقه­های گروهی اثر می­پذیرد. از منظر آسیب­شناسی ناهنجاری­های پوششی از مصداق­های انحراف و کجروی است و رفتاری ناسازگار با قانونمندی­ها و انتظارات مطلوب جامعه و موجب تنش ها و تضادهایی است که به نگرش­های سرزنش­آمیز می­انجامد و واکنش­هایی نظیر مجازات، طرد و انزوا را به همراه دارد. به تعبیر دیگر هرگاه رفتار افراد جامعه با هنجارها، ارزش ها و عقاید اجتماعی جامعه در تعارض و تضاد باشد، رفتار اجتماعی رفتاری نابهنجار خواهد بود زیرا بین خواسته ها، نیازها و آرمان ­های اجتماعی سیستم موجود و افراد جامعه هماهنگی دیده نمی­ شود و در این حالت روابط اجتماعی تنش و ستیزه آمیز است (سیف اللهی،۱۳۷۳: ۲۱۱).
یکی از هنجارهای کهن و سنت­های دینی و ملی دیر پای جامعه ایران، سنت حجاب و پوشش کامل اندام است. این امر به برخی امور حاشیه­ای همچون نوع دوخت، جنس لباس، رنگ و تناسب لباس با سن فرد نیز ارتباط می­یابد. از این رو پوشش کامل به معنای رعایت دقیق این مجموعه متناسب با عرف اجتماعی و نقض کامل آن نشانی بی­حجابی است (اکبری،۲۱۱:۱۹۹۱).

۱-۲- بیان مسئله

در برخی جوامع از جمله ایران از زمان­های قدیم بدن به عنوان یک موضوع خصوصی تلقی و از عرضه بهره ­برداری از آن در مجامع عمومی پیشگیری شده­است. این امر در مورد زنان از اهمیت بیشتری برخوردار بوده ­است. بعد از ورود اسلام به ایران پوشیده بودن زنان به عنوان یک تکلیف شرعی واجب تلقی شد. با توجه به اینکه ارزش های دینی منشاء ارزش های اجتماعی است و ایران پیش و بعد از اسلام از فضایی دینی برخوردار بوده است به نظر می رسد پوشیده بودن زنان و دختران به عنوان یک ارزش اجتماعی از دیر باز وجود داشته و امروزه با توجه به محور قرار گرفتن اسلام در برنامه­ ریزی­های فرهنگی و اجتماعی به شدت مورد تاکید می­باشد (زاهدانی، دشتی، ۱۰۲:۱۳۸۵).
حجاب یک ارزش است ولی در آغاز انقلاب به عنوان ارزش معرفی نشد. یعنی گفته شد باید حجاب داشته باشید و به یک الزام تبدیل شد. تا اینجا اشکالی نداشت، زیرا نظامی که با رأی مردم بر سر کار آمده است، به طور طبیعی، همه امور آن باید با ارزش­ها و کل فلسفه وجودی­ اش همخوانی داشته باشد. با این حال، برای نسل جوانی که خود، پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگش اصلاً درکی از مفهوم حجاب نداشتند یا درک بسیار کمی داشتند، توبیخ و توسل به روش­های تنبیهی برای رعایت حجاب، راه به جایی نمی برد. متاسفانه در سال­های اول انقلاب تلاش شد این ارزش با روش­های تنبیهی جا بیفتد که این کار، غلط ترین روش در دنیا است، زیرا ارزش­ها را هرگز نمی­ توان با تنبیه و دستور جا انداخت. شما نمی­توانید اخلاق را بصورت دستوری جا بیاندازید. اخلاق باید اول درک شود. و فلسفه­اش جا بیفتد و بعد با تمام وجود درونی شود. این کار در مورد حجاب انجام داده نشد و با روش غلطی برخورد شد. در نتیجه، نسلی که تنبیه شد و به خاطر دو سانت موی سرش جلوی صف دانش آموزان مورد توهین قرار گرفت و تحقیر شد، حجاب را نپذیرفت. کم نبودند چنین دخترانی که ما حتی شاهد بودیم در مواردی به خود آسیب رساندند. بنابراین دخترانی که یا خود مورد چنین رفتارهایی قرار گرفتند یا شاهد چنین رفتارهایی در مورد دوستانشان بودند، وقتی دوران دبیرستان را تمام کردند، واکنش نشان دادند. آنجا دیگر ناظم مدرسه یا مربی پرورشی نبود وترس اخراج از مدرسه هم وجود نداشت ( نوابی نژاد،۱۳۸۶: ۱۹۸).
معضلی که درباره آن بحث می­ شود مشکلی چندوجهی است و پدید آمدن آن می ­تواند دهها دلیل داشته باشد. یکی از دلایل برخوردهای غلط آموزش و پرورش با نسل جوان است. برخوردهایی که در آن روان­شناسی بلوغ در نظر گرفته نشد و مجریان نیز با روان­شناسی نوجوانی آشنا نبودند و می­گفتند این آیین نامه یا ماده باید اجرا شود و اگر اجرا نشود باید تنبیه شود و بس. خیلی از افرادی که در سطح کلان سیاست­گذاری و برنامه­ ریزی بودند، چنین اعتقادی نداشتند که با شکنجه و تحقیر افراد می­توان حجاب را در جامعه جا انداخت. ولی برخی از آنها هم در نوع خود ناآگاه بودند و به حجاب به طور عمیق نگاه نکردند.
تلوزیون ما تا کنون یک میزگرد موثر و مناسب در این زمینه تشکیل نداده است که همه جنبه­ها در آن مطرح شود. کاش به جای خیلی از برنامه­هایی که بدآموزی دارد یا اصلاً چیزی برای عرضه و گفتن ندارد ، با حضور روان­شناسی که با مردم سروکار دارند جامعه­شناسانی که واقعاً درد مردم را بگویند و کارشناسان دینی و در کنار جوانان بی حجاب و جوانان باحجاب، میزگردی برگزار می­کردند که همه بتوانند حرف­هایشان را بزنند. مطمئنا در این نوع برنامه­ ها ، به دلیل حضور افراد متخصص، بحثها بیشتر منطقی است تا احساسی و برای جامعه بازدهی دارد. تنها این نوع برنامه ­های همه جانبه و صریح می ­تواند فرهنگ­­ سازی کند. حجاب بدون فرهنگ­ سازی در این مملکت اجراشد. کم رنگ شدن نقش نظارتی و تربیتی خانواده­ها یکی از عوامل موثر در ایجاد وضعیت کنونی حجاب بوده­­است. در گذشته نه چندان دور، خانواده نقش مهمی ایفا می­کرد. حتی خانواده به مدرسه خط می­داد، درحالیکه امروز، نهادهای موازی مثلا انواع رسانه ­ها، برنامه ­های ماهواره­ای، اینترنت و مانند آن وارد حریم خانواده شده ­اند و با خانواده رقابت میکنند. تبیین نشدن فلسفه حجاب از سوی مراکز و نهادهای فرهنگی نیز مزید برعلت بود. پس فرهنگ­سازی نشد و حجاب به عنوان یک ارزش رفتاری و درونی مطرح نشد. همه درباره حجاب فقط حرف می­زدند و می­گفتند باید بشود و اگر نشود، اینطور است. مشخص نبودن سیاست نظام در این زمینه و اقدامات افراطی و تفریطی دورها نیز ازعوامل خیلی مهم در ایجاد این وضعیت است (نوابی نژاد،۱۹۸:۱۳۸۶).
باید دانست در طول این سالها، تبلیغات منفی دستگاه های فرهنگی بیگانه هم به عنوان یک عامل اثرگذار عملکرده­ است. نمونه آن، برنامه ­های ماهواره­ای است که با طرح پرسش­هایی مثل اینکه چرا زنان نبایدآزاد باشند و هرچه می­خواهند بپوشند، ازاین قبیل رویکردهای جذاب برای نسل جوان، سوءاستفاده می­ کنند. دوره نوجوانی، دوره خودنمایی است و بچه­ها تلاش می­ کنند خودشان را نشان بدهند. شاید در هیچ دور­انی از زندگی به اندازه دوره نوجوانی از آیینه استفاده نشود. جوان می­خواهد کاری کند که بهتر دیده شود . بنابراین، چنین برنامه­هایی جذابیت دارد و حساسیت موضوع را تشدید می­ کند. در مقابل این جذابیت باید به ناکارآمدی رسانه­های دیداری و شنیداری نظیر تلویزیون و سینمای داخلی هم اشاره کرد. به این موارد یک مورد بسیار مهم هم اشاره می­کنم و آن “تضاد” ها است. تضادها و تناقض­ها عامل بسیار مهمی بوده ­است. درست همان زمانی که اگر در خیابان­ها دختر و پسری در کنار هم بودند، آنها را می­گرفتند، یک سریال تلوزیونی نمایش داده می­شد که دختر و پسر دو خانواده رفت و آمد می­کردند و رابطه آزادانه­ای داشتند. این تناقض­ها بسیار زیاد بوده ­است. همین تصمیم ­گیری­های مقطعی و افراط و تفریط­ها و تعاریف چندگانه از حجاب، نمونه های آن است. این تضادها که به خاطر نبود سیاست­ها ونظام منسجم فرهنگی است، آسیب­های زیادی می­زند ( نوابی نژاد،۱۳۸۶ :۱۹۸).
هنگامی که بشر پوشش خود را انتخاب کرد در پی پوشیده نگه­داشتن حریم­ها و حفظ خود از وضعیت­های اقلیمی و غیره بود. اما کیفیت، رنگ و یا نوع پوشش افراد بنا بر فرهنگ ، تمدن و شرایط اقلیمی هر جامعه­ای تعریف می­ شود. دیده میشود که در جامعه کنونی ایران پدیده ناهنجاری پوششی وجود دارد که با بینشهای ایدئولوژی و عادات و رسوم این جامعه همخوانی ندارد و در حقیقت این پدیده براساس تعریف جامعه از دیدگاه جامعه شناسی نوعی کجروی و آسیب به شمارمی­ آید. از منظر آسیب­شناختی، ناهنجاری های پوششی از مصداقهای انحراف و کجروی است. این پدیده رفتاری ناسازگار با هنجارها و انتظارات جامعه، خلاف فرهنگ جاری و قانونمندیها وانتظارات مطلوب جامعه موج تنش­ها و تضادهایی است که به نگرش­های سرزنش آمیز می­انجامد و واکنش­هایی نظیر مجازات، طرد و انزوا را به همراه دارد ( محسنی، ۱۳۸۳: ۲۸۳).
اما چرا جامعه ایران با آن پیشینه تاریخی به این کج­روی گرایش پیدا کرده است؟ در حقیقت دلایل این بی حجابی و بد حجابی از منظر دیدگاه­ های علمی چه مواردی می­باشد؟
بی شک دلایل متفاوت می­توان یافت که در گرایش زنان و دختران جامعه به این پدیده دخالت دارد، دلایل بیولو‍ژیکی یا روانی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی از کلیت­های دلایل گرایش به این مسئله است که هر کدام در ذیل بررسی گردیده است.
الف- دلایل بیولوژیکی و روانی:
این عوامل به زمینه ­های زیستی و خواسته­ های طبیعی فرد گفته می­ شود که معمولاً میان افراد مشترک است. از جمله زمینه ­های بیولوژیکی مرتبط با مقوله پوشش می­توان از میل به خودنمایی، تبرج، تمایل شدید به جلب توجه دیگران بویژه در دوره نوجوانی و … نام برد. در مجموع می­توان عوامل بیولوژیکی و روانی را در این موارد تقسیم ­بندی کرد:
احساسگرایی خام: برخی نظریه­ های روان­شناختی انحراف، انحراف­ها و کج­روی­های افراد به ویژه جوانان را ناشی از اراده و تصمیم آگاهانه به هنجارشکنی، میل به برانگیختن واکنش­های جمعی، پشت پا زدن به سنت­های اجتماعی یا تلاش برای جایگزینی ارزش­های فرهنگی نمی­دانند، بلکه آن را بیشتر نشانه احساس­گرایی خام، هواخواهی،خودنمایی، لذت جویی و امثال آن می­دانند ( ممتاز،۱۳۸۱:۱۲۷).
اختلال شخصیت نمایشی: یکی از نظریه­ های روانشناختی انحراف، نظریه موسوم به اختلال شخصیت نمایشی است. افراد مبتلا به این بیماری خواهان جلب توجه دیگران نسبت به خود هستند. آنان معمولاً مبتکر، نمایش­گر، سرزنده و اغواگرند. مهمترین ویژگی مبتلایان به این اختلال، تمایل شدید به خودنمایی و جلب توجه است و برای تامین این هدف ، به کارهای غیرعادی از جمله پوشیدن لباس­های عجیب و جذاب، آرایش­های تند و نامتعارف و ژست­های نمایشی خاص دست می­زنند (ستوده،۱۳۷۸: ۲۱۱).
ب- دلایل فرهنگی:
امور فرهنگی هرچند ذهنی­اند، شخصی و فردی نیستند و نقش­آفرینی نمادین آنها که لازمه ارتباط و تعامل میان افراد است، بر اجتماعی بودنشان دلالت دارد (شرف الدین،۱۳۸۶: ۳۷۶).
این دلایل به زیرمجموعه­های وسیعی همچون چیرگی تلقی­های ناهمگون، کم رنگی تعلق به فرهنگ خودی و توجه بیشتر به دیگر فرهنگ­ها، ضعف اعتقاد یا باور نداشتن به اعتبار معیارهای متعارف و … تقسیم می­ شود که در این جا به موارد مهمی از آنها اشاره خواهیم کرد:
جامعه پذیری ضعیف و ناهمگون : اساس جامعه­پذیری بر این واقعیت استوار است که انسان به صورت کانونی از استعدادها و سرمایه ­های وجودی بالقوه به دنیای اجتماعی پا می­گذارد و از راه تعامل مستمر با محیط درون­ریزی مجموعه ­ای از باورها، نگرش­ها، ارزش­ها و … به تدریج به انسانی بالفعل تبدیل می­ شود. این فرایند تعطیل ناپذیر، از اولین مراحل زندگی آغاز می­ شود و تا پایان عمر ادامه خواهد داشت. جامعه پذیری، دو فرایند مکمل یعنی انتقال میراث فرهنگی اجتماعی و رشد و تکامل شخصیت فردی را در بر می­گیرد. جامعه شناسان، بسیاری از انحراف­های اجتماعی را به کاستی­ها و ضعف این فرایند مهم شخصیت ساز مستند می­دانند. بدون شک، بدحجابی دختران و زنان در سن بالا نیز در نارسایی­های این فرایند و القاهای محیط خانواده، دوستان، محیط­های آموزشی، رسانه جمعی و محیط عمومی ریشه دارد. رسوبات فرهنگی به جا مانده از اعمال سیاست­های دستوری ناسنجیده گذشته هم چون قضیه کشف حجاب و سیاست­های رژیم طاغوت برای گسترش نهادینه کردن آن در ذهنیت فرهنگی و اصرار برخی علاقه­مندان به پاس داشت و استمرار آن از طریق پیوست­های میان نسلی نیز در این زمینه نقش داشته است (شرف الدین۱۳۸۶: ۲۷۶).
القاهای فرهنگی مسموم دشمنان: ترسیم تصویر یک مسلمان محجبه، یکی از رایج­ترین شیوه ­های رسانه­های غربی برای مشکل­دار معرفی کردن اسلام است.با نگاهی اجمالی به سخنان غربی­ها در مورد حجاب می­توان دریافت که آنها معتقدند حجاب، نشانه ظلم اسلام به زنان است. با نگاهی گذرا به نوشته­ های غربی­ها می­بینیم که آنها برای توصیف حجاب زنان مسلمان از واژه ­هایی چون کفن، لباس مزور و حجب و حیای سیاه استفاده می­ کنند( بحرانی،۱۳۸۴ :۳۲۲).
بحران­های هویتی: برخی تحلیل­گران فرهنگی بر این باورند که جامعه ما مسخر سه جریان مختلط فرهنگ ایرانی، اسلامی و غربی است که در عرصه ­های مختلف با نسبت­های ترکیبی متفاوت حضور دارند. در سال­های اولیه پس از پیروزی انقلاب ، هر چند بعد اسلامی فرهنگ، گسترش و چیرگی در خور توجهی یافت، به مرور زمان و تحت تاثیر برخی رخدادها، دو لایه به حاشیه رانده شده دوباره به صحنه آمدند و در قالب­های دیگری بازتولید شدند. اولین نتیجه حاصل از زیستن در چنین فضای مختلطی، هویت­یابی چندگانه و پی­آمدهای شخصیتی و رفتاری آن است . جوان ایرانی دچار نامتعادلی و ناهم­خوانی در آگاهی­ های خود شده و با ایجاد شدن تزلزل در شخصیت که ناشی از آگاهی­ های ناکافی یا متضاد است، دچار بحران هویت می­ شود. برخی از نشانه این بحران چنین است: کاسته شدن تمایلات دینی و مذهبی در جوانان که بارزترین این امر، در کم توجهی آنها به مسائل شرعی در اجتماع، افزایش روی آوردن به موسیقی­های غربی، زیاد شدن فاصله آنها نسبت به تعهدات اجتماعی و خانوادگی، گسترش خانواده­های هسته­ای، روی آوردن به مدل­ها و آرایش­های ظاهری غربی و … همه اینها ناشی از گسستگی هویتی جوانان با هویتی پایا و پویاست ( غلام پور آهنگر، ۱۳۸۲ :۱۱۹).
مدگرایی و تنوع خواهی و بی توجهی به آیین­های تک هنجاری سنتی و غلبه احساسات زمانه پسند :کاهش سلطه والدین بر فرزندان، نپذیرفتن فرهنگ سنتی خانواده، تمایل به تک­روی و الگوگزینی خود مختارانه ، نفرت از برخی فشارهای نسنجیده خانواده ­های مذهبی نیز یکی از دیگر عوامل فرهنگی بدحجابی است (شرف الدین ،۱۳۸۶ : ۲۸۲).
ج- دلایل اقتصادی:
غیراز مبحث فرهنگی و عامل فرهنگی که شاید بتوان گفت که مهمترین عامل، در بدحجابی است، عامل اقتصادی هم عامل بسیاری از بد حجابی ها و ناهنجاری ها در جامعه است. بنابر این بسیاری از ناهنجاری ها و تخلفات اجتماعی مربوط به عامل اقتصادی می شود. فقر و تنگدستی موجب می شود که بعضی از دختران و زنان ایرانی به دنبال آرایش های غلیظ بروند که با زیبا کردن خود، برای خودشان کار و شغلی پیدا کنند، برای مثال : دختری در خانواده­ای فقیر زندگی می­ کند که می­بیند برای پیدا کردن شغل، چاره­ای برایش نمانده؛ مجبور است که بدحجاب و با آرایش غلیظ و فجیع در جامعه رفت و آمد داشته باشد تا اینکه شاید کار و شغلی برای خودش پیدا کند و در مکانی استخدام شود. حال فرض کنید دختری که برای کار و پیدا کردن کار و ر هایی از فقر و تنگدستی دست به بدحجابی زده است، آیا اگر به این شخص فشار اقتصادی و فقر مضاعف وارد شود، دست به اعمال منافی عفت و روسپیگری برای کسب روزی و معاش نمی زند؟

فروش خدمات به مراتب مشکل‌‌تر از فروش کالاهای ساخته شده است. واضح‌ترین دلیل این امر هم ملموس و قابل رویت بودن کالاهاست. در حالیکه خرید خدمت به طور کلی، دارای ماهیت دیگری است. خدمات مبتنی بر تعهداتی است که در آینده تحقق پیدا می‌کند (مجیدی‌نیا، ۱۳۸۳، ۲۲) .و همچنین می‌توان گفت خدمات، عبارتست از انجام دادن اموری که مجموعه‌ای از مزایا را به مشتریان عرضه می‌کند (ونوس، صفائیان، ۱۳۸۳، ۲۹). به همین دلیل اعتماد و وفاداری بطور چشمگیری در این فرایند دخالت دارد. بدین‌ترتیب، توان سازمانها در شکل‌گیری وفاداری مشتریان را نباید کمتر از رقابت فنی و تکنیکی دانست. با این حال نمی‌توان رقابت فنی را نادیده گرفت، مگر اینکه برای سازمان فرصتی بدست آورده باشید.

درک مشتری از اینکه سازمان برای او ارزشی قائل بوده و یا اعتماد او را جلب کرده است و اینکه آیا سازمان قادر به حل مسائل خدماتی مشتری می‌باشد، بسیار مهم است(مجیدی‌نیا، ۱۳۸۳، ۲۲) .
۲-۱-۸ عوامل مؤثر بر افزایش رضایت مشتریان
مهم‌ترین دستاورد بازاریابی، رضایت واقعی مشتریان است اما رضایت پدیده‌ای نسبی، اقتضایی و پویاست که خود حاصل ترکیبی از عناصر و عوامل گوناگون است که مهم‌ترین آن‌ ها عبارتند از:
ـ ترویج فرهنگ کاسبکاری
ـ تقویت و روحیه مشتری مداری
ـ بهبود رفتار حرفه‌ای
ـ نزدیکی رفتار فروشنده و مصرف کننده
ـ مدیریت مشتریان راضی و ناراضی
رضایت‌ مشتری شدیداً تحت تأثیر انتظارات و توقعات مشتری می‌باشد. اختلاف میان کیفیت مشاهده شده و کیفیت مورد انتظار که «رد انتظار» نامیده می‌شود پیشبین قوی رضایت مشتری می باشد. بسیاری از مدیران و محققین این موضوع را آشکارا محاسبه می‌کنند که یک محصول یا خدمت تا چه حد انتظارات مشتریان را برآورده می‌سازد. کیفیت خدمات به عنوان اختلاف میان انتظارات و برداشتهای مشتریان مفهوم‌سازی می‌شود.
کیفیت خدمات به عنوان اختلاف میان انتظارات و برداشتهای مشتریان مفهوم‌سازی می‌شود. کیفیت خدمات برای هدف خرید مجدد برای حفظ مشتری و برای نتایج مالی شرکت مؤثر است.
۲-۱-۹ رضایت مشتری و نظریه‌های مربوط به آن
رضایت مشتری موقعیت‌های خاصی را در بحث بازاریابی در طول چندین دهه حفظ کرده است. چرا که مشتریان راضی می‌توانند سود بلندمدت برای شرکتها، که شامل وفاداری مشتریان به سازمانی خاص و سوددهی بیشتر باشد، به ارمغان آورند.
تحقیقات، مکانیسم رضایت مشتری را با بهره گرفتن از چندین تئوری متمایز توضیح می‌دهند این تئوری‌ها عبارتند از:
تئوری عدم برآورده شدن انتظار، تئوری برابری، تئوری ناهم‌خوانی شناختی یا جذب، تئوری مهم مالکیت و تئوری شناخت ارزش.
در بین این تئوریها، تئوری عدم برآورده شدن انتظار به صورت گسترده‌ای مورد قبول قرار گرفته است. مطابق این تئوری، قضاوت در مورد رضایت مشتری، نتیجه مقایسه بین انتظار مشتری و عمل دریافتی است. اگر عمل دریافتی بیش از انتظار مشتری باشد، مشتری راضی و اگر عمل دریافتی کمتر از انتظار مشتری باشد، مشتری ناراضی می‌گردد.
تئوری تأثیرگذار بعدی برای رضایت مشتری، تئوری سهم مالکیت است. این تئوری پیشنهاد می‌کند که رضایت مشتری زمانی حاصل میگردد که مشتری بدانند که نسبت به هزینه‌های (مثل پول، زمان، تلاش) که تقبل کرده‌اند، سود بیشتری کسب کرده‌اند و ارزش دریافتی، عامل مناسب در اندازه‌گیری رضایت مشتری است. تئوری دیگری که در مبحث رضایت مشتری مطرح می‌شود، تئوری برابری است. محققین دریافته‌اند که مردم مبادله بین خود و دیگران را جهت تعیین میزان عادلانه یا مساوی بودن این مبادلات، تحلیل می‌نمایند. نظریه برابری بیان می کند که افراد نسبت ستاده‌ها و نهاده‌های خود را با نسبت ستاده‌ها و نهاده‌های شریکشان در مبادله تجزیه و تحلیل نموده و چنانچه احساس کنند که سهم آنها بالاتر است، دچار احساس نابرابری می‌شوند. طبق این نظریه، معیار آن است که با هر یک از طرفین مبادله باید به طور عادلانه‌ و منصفانه رفتار شود (موون، مینور، ۱۳۸۶، ۳۲۲) .
۲-۱-۱۰ مدل‌های اصلی اندازه‌گیری رضایت مشتریان
۲-۱-۱۰-۱ اندازه‌گیری رضایتمندی مشتری (CSm) ^[۱۱]
امروزه در سازمانهای بزرگ و موفق درباره کسب برتری در عرصه رقابت، توصیه می‌شود که به صدای مشتری و نیز شکایت‌های آنها توجه بیشتری شود و درواقع آنچه که از همه مهم‌تر به نظر می‌رسد توجه به احساس مشتری در ارائه خدمات می‌باشد و در این راستا بسیاری معتقدند که مشتریان در رابطه با در نهایت خدمات در سه موقعیت قرار می‌گیرند که عبارتست از:
ـ احساس مشتری پیش از ارائه خدمات
ـ احساس مشتری هنگام ارائه خدمات
ـ احساس مشتری پس از ارائه خدمات
که با توجه به اینکه مشتری در کدام مرحله از دریافت خدمات قرار دارد، باید سازمان تلاش نماید. میزان رضایتمندی مشتری را بررسی و اندازه‌گیری نماید می‌توان برای اندازه‌گیری رضایتمندی مشتری مراحل زیر را به ترتیب طی نماید.
ابتدا باید کارکنان سازمان آموزش داده شوند و سپس یک روش اجرای برای جمع‌ آوری احساسات و صدای مشتری تدوین شده و پس از جمع‌ آوری صدای مشتریان، آن‌ ها تجزیه و تحلیل شده و اقدامات اصلاحی نیز اعمال گردد و پس از این مرحله موارد، اولویت‌بندی و براساس اهمیت کدگذاری و امتیازبندی شده و رضایتمندی هر مشتری محاسبه و پس از نرمال‌سازی، رضایتمندی کل مشتریان نیز مورد بررسی قرار داده شود و زیرا در محاسبه میزان رضایتمندی مشتری باید در جستجوی نظرات اکثریت بود.^[۱۲]
۲-۱-۱۰-۲ اندازه‌گیری رضایتمندی مشتریان فورنل ^[۱۳](ECSI, ACSI)
شاخص رضایتمندی کشور سوئد در سال ۱۹۸۹ توسط پروفسور نورنل براساس یک مدل ساخت یافته و با بهره گرفتن از نظرسنجی مشتریان طراحی شده بود، بررسی فعالیت‌های تحقیقاتی در کشور سوئد موجب شد تا مدل فورنل به عنوان بهترین روش جهت ارائه یک شاخص استاندارد در سطح ملی شناخته شود. ویژگی و شاخصه‌های مهم این مدل جامعیت آن، امکان استفاده از آن جهت ارزیابی کیفیت در یک مقیاس وسیع و امکان مرتبط ساختن شاخص کیفیت با رفتار مشتری می‌باشد. پس از سوئد این مدل در امریکا بسیار مورد توجه قرارگرفت، سپس محققان اروپایی نیز از این مدل تبعیت کرده و آنرا مورد استفاده قرار دادند، در حال حاضر فقط در شاخص‌های رضایتمندی با یکدیگر تفاوت دارند. این مدل یک مدل مفهومی است و تأکید بر محاسبات همگام‌سازی شاخص‌های انتظاری مشتریان و ایجاد قضاوت براساس سیستم شهودی یا احساسی مصرف کنندگان و مشتریان دارد. عوامل زیادی در رضایت مشتری تأثیرگذار است که در این مدل بصورت روابط علت و معلولی مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد. برخی از این عوامل به عنوان عامل اصلی رضایت مشتری درنظر گرفته می‌شوند. و برای برخی دیگر مجموعه‌ای از خصوصیات اولیه یا خصوصیات ضروری درنظر گرفته می‌شود. (کاووسی و سقایی، ۱۳۸۴،ص ۱۰)
۲-۱-۱۰-۳ مدل درختی
در این مدل رضایت کلی از خدمات سازمان در سطح اول یک نمودار درختی واقع می‌شود و در سطوح پایین‌تر، جزئی‌ترین خصوصیات و نیازهای موردنظر مشتری ثبت می‌شود. برای هر یک از سطوح یک شاخص رضایت کد میانگین رضایت‌های بدست آمده است محاسبه می‌شود. با بهره گرفتن از این مدل سازمانها می‌توانند با توجه به شاخص‌های بدست آمده است محاسبه می‌شود. با بهره گرفتن از این مدل سازمانها می‌توانند با توجه به شاخص‌های بدست آمده برای خصوصیات جزئی موردنظر مشتریان، مواردی که نیاز به بهبود کیفیت چه در خدمات و چه در محصول را دارد به راحتی شناسایی و آنرا برطرف نمایند.
این مدل بواسطه اینکه جهت بدست آوردن نیازهای جزئی مشتریان نیاز به زمان زیادی دارد و طبیعتاً محاسبات ریزتری نیز دارد به صورت گسترده مورد توجه سازمانها قرار نگرفته است. در مواردی که در یک سازمان به دنبال پیدا کردن ایرادات باشیم، مدل درختی، مدل قابل‌قبول می‌باشد.
۲-۱-۱۰-۴ مدل کانو
یکی از شاخص‌های اصلی مطرح شده در مدل کانو تمرکز بر روی نیازهای مشتریان است بدین معنی که رضایت یا عدم رضایت مصرف‌کننده براساس برآورده شدن نیازهای او سنجیده و مورد مطالعه قرار می‌گیرد. طبقه‌بندی نیازهای مشتری در مدل کانو
ـ نیازهای بی‌اهمیت و ناچیز: که تأثیری بر روی احساسات مشتری در هیچ یک از مراحل قبل، حین و بعد از خرید ندارد.
ـ نیازمندی‌های اساسی یا بدیهی: این نیازها باید در هر شرایطی تأمین شوند.
ـ نیازهای عملکردی یا اعلام شده: که ویژگی‌های محصول و تمایزات آن را مورد سؤال قرار می‌دهد.
ـ نیازمندی‌های جذاب یا فوق‌العاده: که در صورت برآورده شدن این نیاز احساس خوشحالی و دگرگونی به مشتری دست خواهد داد.
در تحقیق داده‌های مربوط به نیازهای مشتریان، نیازهای بی‌اهمیت را نباید مورد توجه قرار داد، بلکه به سه نیاز بعدی باید پرداخته شود زیرا طبق مدل کانو به مرور زمان نیازهای جذاب به نیازهای عملکردی و نیازهای عملکردی به نیازهای اساسی و بدیهی تبدیل خواهد شد. مدل کانو بیانگر این نکات است:
ـ نیازمندهای اساسی هر چند برآورده شوند از مرز بی‌تفاوتی نخواهند گذشت.
ـ با گذشت زمان نیازمندیهای جذاب به نیازمندیهای عملکردی و پس از گذشت مجدد زمان این نیازها به نیازهای اساسی تبدیل می‌شوند.
ـ افزایش برآورده شدن نیازمندی‌های جذاب ورای مرز بی‌تفاوتی بوده و با رابطه‌ای غیرخطی باعث ایجاد شعف و رضایتمندی در مشتری می‌گردد.
ـ شاخص‌ها و نیازهای عملکردی کالا و خدمات به صورت مداوم و مستمر در حال افزایش می‌باشد.
ـ می‌توان با کشف نیازهای جذاب مشتری و به بالفعل درآوردن آن‌ ها قبل از رقبا به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت.
۲-۱-۱۰-۵ مدل اندازه‌گیری رضایت مشتری در امریکا
این مدل در سال ۱۹۹۴ با همکاری مشترک انجمن کیفیت در امریکا، دانشکده تجارت دانشگاه میشیگان ارائه شده این مدل برگرفته از مدل کشور سوئد است.
مدل شاخص رضایت مشتری در امریکا، مدلی ساخت یا متد دربرگیرنده تعدادی از متغیرها و روابط کلی بین آنها است، شاخص رضایت مشتری در وسط این زنجیره قرار دارد. انتظارات، ارزش درک شده و کیفیت درک شده بعنوان عوامل مؤثر بر رضایت مشتری معرفی شده‌اند.
از سوی دیگر وفاداری مشتری و شکایات مشتری بعنوان خروجی‌های مدل عنوان گردیده است.
شکل ۲-۱ مدل رضایتمندی مشتری امریکایی
(عبدلی، فریدون‌فر، ۱۳۸۶، ۳۵)
۲-۱-۱۰-۶ مدل اندازه‌گیری رضایت مشتری در اروپا
تجارت همراه با موفقیت کشورهای امریکا و سوئد در طراحی مدل شاخص رضایت مشتری سبب شد سازمانهای اروپایی همچون مؤسسه کیفیت اروپا و سازمان مدیریت کیفیت اروپا تحت حمایت اتحادیه اروپا در پی اقدام به ایجاد شاخص رضایت مشتری در اروپا نماید. این مدل، رضایت مشتری را همراه با وفاداری مورد بررسی قرار می‌دهد. محرکهای رضایت مشتری در این مدل عبارتند از تصویر درک شده از شرکت، انتظارات مشتری، کیفیت درک شده و ارزش درک شده.
کیفیت درک شده را می‌توان در دو بخش مورد بررسی قرار داد: کیفیت درک شده از سخت‌افزار که به معنای بخشی از کیفیت است که مربوط به ویژگی محصول و یا خدمت است و دیگری عبارتست از کیفیت درک شده از نرم‌افزار که منظور از آن بخشی از کیفیت است که نمایانگر عناصر تعاملی در خدمت ارائه شده است. مثل پرسنل یا ویژگی‌های محیط ارائه دهنده خدمت البته باید به این نکته توجه داشت که در واقعیت ممکن است روابط بیشتری بین متغیرها وجود داشته باشد که در اینجا دیده نشده است در این مدل ۷ متغیر وجود دارد که هر یک از آنها توسط ۲ تا ۶ متغیر دیگری که از طریق ممیزی و پرسش از مشتریان اندازه‌گیری می‌شود و توصیف می‌شود(عبدلی، فریدون‌فر، ۱۳۸۶، ۳۶-۳۴).
شکل ۲-۲ مدل رضایتمندی مشتری در اروپا
(عبدی، فریدون‌فر، ۱۳۸۶)
۲-۱-۱۰-۷ مدل شاخص‌های رضایت مشتری
یکی از ابزارهای اندازه‌گیری رضایت مشتریان بانکها، شاخص‌های رضایت مشتری است، که توسط انجمن بانکداری آمریکا ای.بی‌.ای ارائه شده است. این شاخص به شیوه‌ای طراحی شده که بانکها را قادر می‌سازد تا رضایت مشتریان خود را به صورت ماهانه و فصلی اندازه‌گیری کنند و تغییر و تحولات مشتریان را زیرنظر داشته باشند، با بهره گرفتن از این ابزار در اینترنت بانکداران به گستره وسیعی از اطلاعات در ارتباط با نیازها و انتظارات مشتریان دست می‌یابند.
این اطلاعات در اینترنت به صورت لحظه‌ای در دسترس بانکداران است. جمع‌ آوری اطلاعات از مشتریانی که اینترنت در اختیار ندارند، از طریق ارسال پرسشنامه به همراه صورتحساب‌های گردش عملیات، تماس مستقیم، تماس تلفنی، ارسال با پست و یا ترکیبی از طریق فوق انجام می‌شود. ابزار این شاخص پرسشنامه‌ای تحت عنوان (به ما بنویسید چطور کار کنیم) با ۲۷ پرسش است که آزمودنی‌ها به آنها تحت مقیاس ۶ درجه‌ای در نوع نمره می‌دهند. نمره یکم در ارتباط با اهمیت پرسش از دید آزمودنی‌ها داده می‌شود. یعنی اینکه پرسش برای مشتریان چقدر اهمیت دارد. نمره دوم درباره عملکرد بانک است. یعنی اینکه از دید مشتریان، بانک در ارتباط با عملکرد خود چه نمره‌ای می‌گیرد. نمره‌های پائین‌تر از عملکرد ضعیف‌تر و نمره‌های بالاتر برای عملکرد بهتر درنظر گرفته می‌شود.
۲-۱-۱۰-۸ مدل ای. سی. اس. آی^[۱۴]

جدول ۴-۳۰: بررسی متغیرهای تحقیق بوسیله آزمون بارتلت بجهت مناسب بودن متغیرها برای اجرای تحلیل عاملی ۷۵

جدول۴ -۳۱: میزان تبیین واریانس ها ی هر متغیر قبل از چرخش ۷۵
جدول۴-۳۲: میزان تبیین واریانس ها توسط متغیر رویه ای پس از چرخش ماتریسی ۷۵
جدول ۴-۳۳: بار عاملی پس از اجرای چرخش ۷۶
جدول ۴-۳۴: بررسی متغیرهای تحقیق بوسیله آزمون بارتلت بجهت مناسب بودن متغیرها برای اجرای تحلیل عاملی ۷۷
جدول ۴-۳۵: میزان تبیین واریانس ها ی هر متغیر قبل از چرخش ۷۷
جدول ۴-۳۶: میزان تبیین واریانس ها توسط متغیر توزیعی پس از چرخش ماتریسی ۷۷
جدول ۴-۳۷: بار عاملی پس از اجرای چرخش ۷۸
جدول ۵-۱: نتایج فرضیه ها ۸۱
فهرست نمودار
عنوان صفحه
نمودار۴-۱: درصد پراکندگی پاسخگویان به لحاظ جنسیت ۵۰
نمودار۴-۲: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به لحاظ سن ۵۱
نمودار۴-۳: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به لحاظ سابقه ۵۲
نمودار۴-۴: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به لحاظ تاهل ۵۳
نمودار۴-۵: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به لحاظ تحصیلات ۵۴
نمودار۴-۶: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عدالت مراوده ای ۵۵
نمودار۴-۷: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عدالت اطلاعاتی ۵۶
نمودار۴-۸: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عدالت رویه ای ۵۷
نمودار۴-۹: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عدالت توزیعی ۵۸
نمودار۴-۱۰: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عملکرد شهروندی ۵۹
نمودار۴-۱۱: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عملکرد ضد بهره ور ۶۰
نمودار۴-۱۲: توزیع فراوانی و درصد پراکندگی پاسخگویان به سوالات مربوط به عملکرد وظیفه ای ۶۱
نمودار۴-۱۳: مقادیر محاسبه شده متغیرها قبل از چرخش و محل تبیین واریانس ها ۷۲
نمودار۴-۱۴: مقادیر محاسبه شده متغیرها قبل از چرخش و محل تبیین واریانس ها ۷۴
نمودار۴-۱۵: مقادیر محاسبه شده متغیرها قبل از چرخش و محل تبیین واریانس ها ۷۶
نمودار۴-۱۶: مقادیر محاسبه شده متغیرها قبل از چرخش و محل تبیین واریانس ها ۷۸
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل۲-۱: عوامل موثر بر عدالت سازمانی ادراک شده ۲۴
شکل۲-۲: عوامل رفتار شهروندی سازمانی ۳۰
شکل۲-۳: انواع رفتارهای شهروندی ۳۱
شکل۲-۴: انواع رفتارهای ضد بهره وری ۳۵
چکیده:
هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین عدالت سازمانی و عملکرد شغلی کارکنان شرکت گاز استان اردبیل است. عدالت سازمانی نقش انصاف و مخصوصاً ادراک از انصاف در محیط کار را بررسی می کند. پژوهشهای گوناگون نشانگر آن است که افزایش احساس عدالت بر جنبه های متفاوت رفتار سازمانی تاثیرگذار است. بر همین اساس تحقیق حاضر درصدد بررسی چگونگی ارتباط بین عدالت سازمانی و عملکرد شغلی کارکنان است و تلاش دارد تا نحوه اثرگذاری ابعاد گوناگون عدالت سازمانی یعنی عدالت توزیعی، رویه ای، مراواده ای (تعاملی) و اطلاعاتی را بر ابعاد عملکرد شغلی یعنی عملکرد وظیفه ای، رفتار شهروندی و رفتار ضد بهره ور آزمون نماید. جامعه آماری این تحقیق کارکنان رسمی شرکت گاز اسنان اردبیل می باشد که تعداد آنها ۱۶۱ نفر و حجم نمونه آماری برابر ۱۱۳ نفر می باشد. ابزار اندازه گیری متغیرهای تحقیق پرسشنامه ای مشتمل بر ۴۶ سوال که ۲۰ سوال اول مربوط به عدالت سازمانی و ۲۶ سوال بعدی مربوط به عملکرد شغلی است، می باشد. پس از بررسی روایی پرسشنامه برای محاسبه پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که برای سوالات عدالت سازمانی ۹۶/۰=  و برای سوالات عملکرد شغلی ۷۰/۰=  بدست آمد. تحلیل داده ها با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون و تحلیل مسیر و تحلیل عاملی صورت گرفته است. یافته های تحقیق براساس آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین عدالت سازمانی و عملکرد شغلی با دامنه تاثیرگذاری ۵۲۶/۰ و سطح اطمینان ۹۹ درصد رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. همچنین در آزمون رگرسیون مشخص گردید عدالت سازمانی با ضریب ۸۸/۰ بر عملکرد شغلی موثر است که در این بین که متغیر عدالت اطلاعاتی با ضریب بتا ۶۴/۰ بیشترین اثرگذاری را در بهبود عملکرد شغلی دارد.
در پایان جهت دستیابی به عملکرد شغل بهتر با توجه به نتایج آزمونها پیشنهاداتی برای مدیران مطرح گردید.
فصل اول
طرح تحقیق
مقدمه
گرینبرگ^[۱] در ۱۹۹۰ در تحقیقی که وضعیت تحقیق در گذشته، حال و آینده در عدالت سازمانی را مورد ارزیابی قرارداده، مطرح کرده است که تحقیقات مربوط به عدالت سازمانی ممکن است به طور بالقوه بسیاری از متغیرهای مربوط به رفتار سازمانی را تبیین کنند. عدالت سازمانی اصطلاحی است که برای توصیف نقش عدالت که به طور مستقیم با موقعیتهای شغلی ارتباط دارد به کار می رود (نعامی و شکرشکن ،۱۳۸۵،۸۰). تحقیقات نشان داده است که فرایندهای عدالت نقش مهمی در سازمان ایفا می کنند و چگونگی برخورد با افراد در سازمانها ممکن است باورها، احساسات، نگرشها و رفتار کارکنان را تحت تأثیر قرار دهد (ناصری و حسین زاده،۱۳۸۶).
تحقیق حاضر رابطه بین ادراک از عدالت سازمانی و عملکرد شغلی (عملکرد وظیفه ای، رفتار شهروندی و رفتار ضد بهره ور) را مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهد.
در این فصل ابتدا به بیان مساله پرداخته و اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق تشریح می شود. سپس با یک نظم سیستماتیک اهداف تحقیق(کلی و ویژه)، متغیرها و سوالات و فرضیه های تحقیق بررسی می شود. در ادامه تعریف مفهومی و تعریف عملیاتی مورد بررسی واقع می شوند.
بیان مساله
معمولاً اندازه گیری دقیق اعتماد به مدیران سخت می باشد، بطوریکه کارکنان به دنبال رفتارهای قابل مشاهده ای هستند که می تواند به عنوان شواهد غیر مستقیمی برای اندازه گیری قابلیت اعتماد کاربرد داشته باشد. این رفتارها ممکن است بر عدالت مقامات ذیصلاح متمرکز شوند که در آن کارکنان عدالت توزیعی، رویه ای، مراوده ای و اطلاعاتی را که در سر کار تجربه شده است مورد ملاحظه قرار می دهند.
عدالت توزیعی^[۲] انصاف درک شده از پیامدهای تصمیم گیری را منعکس می نماید. کارکنان عدالت توزیعی را با سوالاتی در مورد اینکه آیا پیامدهای تصمیم مثل پرداخت ها، پاداش ها، ارزیابی ها، ترفیعات و محول نمودن وظایف مطابق هنجارهای مناسب توزیع گردیده اند یا خیر. عدالت رویه ای^[۳] انصاف درک شده درباره فرایند تصمیم گیری می باشد. عدالت رویه ای زمانی ترویج پیدا می کند که مقامات ذیصلاح از قاعده و اصول فرایند انصاف طرفداری نمایند. عدالت مراوده ای^[۴] منعکس کننده انصاف درک شده درباره رفتار و طرز عملی است که کارکنان از جانب مقامات ذیصلاح و اولیای امور با آن مواجه می شوند. عدالت اطلاعاتی^[۵] انصاف درک شده از ارتباطاتی است که مقامات ذیصلاح و اولیای امور آن را برای کارکنان فراهم می نمایند. (فیضی و همکاران، ۱۳۹۰)
تعریف ما از عملکرد شغلی سوال مهمی را ایجاد می‌کند. از دیدگاه کارکنان چه چیز دقیقاً به معنای عملکرد مناسب است؟ به هر حال این رفتارها به طور کلی در سه طبقه دسته‌‌بندی می‌شوند. دو طبقه نخست عملکرد وظیفه‌ای و رفتار شهروندی است که هر دو به طور مثبت بر سازمان تأثیر می‌گذارند. طبقه سوم رفتار ضد بهره‌وری است که به طور منفی بر سازمان تأثیر می‌گذارد.

در کل در دولت نهم فعالیت های زیادی در زمینه های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی در راستای گسترش روابط با کشورهای آمریکای لاتین صورت پذیرفت که در ذیل به طور مختصر به برخی از این اقدامات اشاره می کنیم:

1. 1. سیاسی:

دردولت نهم روابط سیاسی ایران با کشورهای آمریکا لاتین بسیار گسترش یافت و رفت و آمدهای زیادی بین طرفین شکل گرفت. در همین راستا دولت نهم به سوی ایجاد سیستمی گام برداشت تا در طی یک دوره ۶ ماهه یا یک ساله برای گفتگوهای سیاسی بین مقامات عالی رتبه و کارشناسی در حد معاونین وزیر امور خارجه به صورت متقابل انجام پذیرد. همچنین در دولت نهم شاهد تأسیس سفارتخانه های ایران در بولیوی، نیکاراگوئه و اکوادور هستیم که در همین راستا اعلامیه برقراری روابط دیپلماتیک بین ایران و بولیوی، منتشر شد و سفارت نیکاراگوئه نیز در تهران افتتاح شد.

1. 1. اقتصادی:

توسعه روابط اقتصادی به منظور متنوع سازی روابط تجاری و ایجاد شرکت های مختلط برای سرمایه گذاری مشترک و همچنین همکاری های مشترک بین اکو و مرکوسور در بلندمدت از دیگر زمینه های موجود برای فعالیت دولت نهم با کشورهای‌آمریکای لاتین بود، چرا که به لحاظ سوق الجیشی ایران در منطقه ای استراتژیک واقع شده و به عنوان دروازه ورود به آسیای میانه و قفقاز، امکانات ترانزیت کالا به شمال از طریق خلیج فارس را دارا می باشد.
دولت نهم در زمینه اقتصادی اقدامات ذیل را با توجه به توان مندی های کشورهای آمریکای لاتین انجام داد:
«۱ تأسیس دفترهای تجاری در شهرهای مهم منطقه آمریکای لاتین
۲- ایجاد اتاق بازرگانی ایران و آمریکای لاتین در اتاق بازرگانی، صنایع و معادل ایران
۳- برقراری خط هوایی مستقیم (مسافری- باری) با کشورهای منطقه
۴- تأسیس بانک مشترک و صندوق مشترک یا ونزوئلا
۵- عضویت در بانک جنوب
۶- تأسیس شرکت مشترک برای اجرای پروژه های نفتی
۷- تأسیس شرکت مشترک حمل و نقل نفتی
۸- عضویت ناظر در آلبا^[۱۷۴]

1. 1. فرهنگی:

جمهوری اسلامی ایران با توجه با پتانسیل های عظیم فرهنگی خود و با توجه به تخریب چهره ایران توسط رسانه های غربی همیشه سعی داشته است با این موضوعات به مقابله بپردازد و نفوذ فرهنگی خود را در منطقه آمریکای لاتین گسترش دهد چرا که به قول ویلیام پیمن استاد دانشگاه در رشته مردم شناسی، فرهنگ ایران اسلامی ظرفیت چنین تأثیری را دارد. وی می گوید: «فرهنگ ایرانی در جهان غریب است و این غربت بزرگ ترین ویژگی ایران در مقام یک ملت است، این فرهنگ به شکلی عجیب و غیر عادی قدرتمند و ماندگار است و تأثیری گیرا بر همه کسانی که با آن ارتباط برقرار می کنند، می گذارد.»^[۱۷۵]
در راستای همین تأثیرگذاری در دولت نهم شاهد هستیم که کرسی های زبان فارسی و ایران‌شناسی در دانشگاه های منطقه آمریکای لاتین ایجاد می شود و همچنین شاهد راه اندازی شعبه خبر گزاری جمهوری اسلامی ایران در ریودژانیرو هستیم،همچنین انجمن دوستی ایران با کشورهای آمریکای لاتین تأسیس می شود و رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چند کشور این منطقه فعال می شود.

1. 1. اتحاد جهان اسلام: (حمایت قاطع از گروه های مقاومت در منطقه و تلاش برای بیداری ملت های مسلمان منطقه در راستای مقابله با ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی):

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، موجی جدیدی در بین کشورهای منطقه ایجاد و با توجه به اینکه، ماهیت انقلاب در ایران اسلامی بود و با توجه به اشتراک در دین بین کشورهای منطقه، سران حکومت در ایران سعی در انسجام امت اسلامی و تضعیف قدرت های حکومت های سلطه گر داشتند که در این زمینه اقدامات فراوانی صورت انجام پذیرفت که در فصول گذشته به تفضیل درباره آن سخن گفتیم. و در همین راستا گروه های مقاومت در منطقه استراتژی مقاومت اسلامی را در پیش گرفتند.
دولت نهم وقتی روی کار آمد آرمان خود را براساس آموزه های اسلامی و انقلابی، فراهم کردن زمینه های بر پایی حکومت عادلانه جهانی از طریق احیای مجدد تمدن اسلامی اعلام کرد.
در عرصه سیاست خارجی، مخصوصاً در موضوع فلسطین دولت نهم با مطرح کردن موضوع هولوکاست بار دیگر توجهات را به موضوع فلسطین جلب کرد، گروه های مبارز در منطقه و همچنین ملت ها بار دیگر از ایران صداهایی را می شنیدند که یادآور مواضع سالهای اولیه انقلاب اسلامی بود.از سوی دیگر دولت نهم با بهره گیری از دیپلماسی عمومی ،با توجه به اشتراکات فراوان دربین ملت های منطقه ،توانست افکار عمومی کشور های منطقه را به سوی خود جلب نماید
همین امر موجب ایجاد موجی از امید ، مقاومت وبیداری در بین ملت های منطقه و گروه ها مقاومت به وجود آید و آنان احساس کنند در علی رغم تمامی مشکلات ایران همچنان استوار بر مواضع اولیه خود ایستاده است و همین امر موجب می شد که این ملت ها در مقابله با زورگویی ها بیش از پیش مصمم شوند.
مهم ترین این امیدواری و میل به مقاومت در بین مردم فلسطین نمود پیدا کرد به طوری که آنان در انتخابات فلسطین به گروه حماس، که کاملاً مخالف باروند سازش بود، رأی دادند و حماس در تاریخ ۵/۱۱/۱۳۸۴ در انتخابات عمومی فلسطین پیروز شد که این امر باعث بهت اسراییل و آمریکا شد.
دولت نهم در راستای اتحاد جهان اسلام و ایجاد همگرایی بین کشورها ، نقش مهمی برای رسانه هاودیپلماسی عمومی قایل بود و در این زمینه بسیار فعال بود. دولت نهم با ایجاد ادبیات سیاسی و گفتمانی جدید در بین ملت ها باعث که ملت های منطقه بیش از پیش روی به همگرایی و مبارزه با رژیم صهیونیستی بیاورند.
اصولاً در روابط ایران با ملت های مسلمان منطقه می توان گفت شاهد گذر از سطح سیاست به سطح فرهنگ هستیم.
از سوی دیگر دولت نهم با هدف تأثیرگذاری بر سیاست های سران کشورهای اسلامی شاهد سفر رئیس جمهور به کشورهایی چون عربستان سعودی، آذربایجان، سوریه، کویت، عمان، امارات، قطر، اندونزی، الجزایر هستیم. مهم ترین موضوعی که دولت نهم می خواست به کمک آن بتواند به بیداری و تحریک ملت های منطقه بپردازد موضوع فلسطین بود در همین راستا محمود احمدی نژاد، رئیس دولت نهم می گوید: «ما توصیه می کنیم به جای لجبازی با ملت فلسطین، به حق مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت احترام بگذارید. این بساطی را که خودتان ۶۰ سال است در خاورمیانه برپا کرده اید، تا دیر نشده جمع کنید و خودتان را از خشم ملتهای منطقه نجات بدهید. البته اگر به این نصیحت مشفقانه گوش ندهید، اگر از حق تبعیت نکنید، دست قدرت ملت فلسطین و دیگر ملت ها به زودی شما را خاضع، تابع و تسلیم اراده خود خواهد کرد.»^[۱۷۶]
در همین ارتباط رئیس دولت نهم در مورد بی نتیجه بودن روند مذاکرات سازش می گوید: «سردمداران این جریان باید توجه کنند که دوران زورگویی، تحقیر ملت ها و تحمیل به ملت‌ها به پایان رسیده است. خیال نکنند چند نفر جمع بشوند در شهری و تصمیم بگیرند، مسئله فلسطین حل می شود. ما آیات الهی را جلوی چشممان می بینیم، آنهایی که از مسیر خدا منحرف می شوند، چشمشان کور می شود، گوششان کر می شود، دلهایشان مهر می خورند، نمی فهمند. یک تجربه مخرب را باز تکرار می کنند، بارها دور هم جمع شدید، افرادی را آوردید، پای خیانتها را مهر زدید، اما آیا مسئله فلسطین حل شد؟ حل نخواهد شد.»^[۱۷۷]
این مواضع رئیس دولت نهم در عرصه شعار باقی نماند و این دولت با توجه به نفوذ ایران در میان گروه های مقاومت، آنها را تشویق به مبارزه علیه رژیم صهیونیستی می کرد این سیاست دولت نهم از سویی باعث رادیکال شدن اوضاع و همچنین رأی آوردن حماس در فلسطین شد، دولت رژیم صهیونیستی و ایالات متحده را ناچار به اتخاذ تصمیماتی کرد که جنگ ۳۳ روزه و ۲۲ روزه غزه در همین راستا قابل بررسی است که در فصل بعدی به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.
اصولاً در تفکر دولت نهم این گزینه مطرح است که انقلاب اسلامی ایران باعث آغاز روند جدیدی در منطقه بوده و دولت نهم نیز به دنبال آن بود که همین روند را با قدرت و قاطعیت ادامه دهد.
در همین زمینه و با توجه به انتشار کاریکاتور علیه پیامبر اسلام (ص)، احمدی نژاد در دیدار با مردم گناوه در تاریخ ۱۲/۱۱/۱۳۸۴ گفت: « با انقلاب اسلامی و حرکت ملت ایران بشریت به دوران جدیدی وارد شده است؛ به دوران خداپرستی، تشنه فرهنگ اسلام ناب محمدی است. امروز قدرت های فاسد می ببینند که ملت ها فوج فوج به سمت اسلام و اسلام ناب در حرکتند.
آنها می بینند تنها قدرتی که امروز در مقابل زورگویی، ظلم و چپاول آنها و تضییع حقوق انسان‌ها ایستاده است، قدرت اسلام است و تصور می کنند اگر به ساحت مقدس پیامبر اسلام جسارت بکنند می توانند در مقابل این موج عظیم و سیل عظیم پیشرفت اسلام بایستند. من به آنها می گویم همان طور که شما همه توان خودتان را به کار گرفتید تا جلوی پیروزی ملت فلسطین را بگیرید و نتوانستید، مطمئن باشید که در مقابل موج اسلام خواهی و گرایش به اسلام و معنویت هم نمی توانید بایستید.»^[۱۷۸]
این سخنان محمود احمدی نژاد در مورد آغاز روند جدید با انقلاب اسلامی و در پی آن گرایش به معنویت و عدالت در سطح جهان تأثیرگذاری و گرایش کشورهای اسلامی به اسلام و پیروزی خط مقاومت در فلسطین حاکی از تأثیرگذاری انقلاب اسلامی است که این موضوع در چهارچوب نظریه پخش (diffusion) قابل تحلیل و بررسی است و برخی کارشناسان به بررسی بازتاب انقلاب اسلامی در چهارچوب نظریه پخش نیز پرداخته اند که ابراهیم برزگر یکی از این افراد است.
اما نظریه پخش چیست؟
نظریه پخش در مورد شیوه گسترش نوآوری ها و ترویج ایده ها و اندیشه ها می باشد این نظر برای نخستین بار توسط دانشمندی سوئدی که در رشته جغرافیا فعالیت داشت مطرح شد این دانشمند هاگراسترند (Hager strand) نام داشت.
هر چند این نظریه ابتدا در رشته جغرافیا مطرح شد اما به مرور زمان این نظریه در علوم سیاسی و روابط بین المللی نیز مورد استفاده قرار گرفت یکی دیگر از مفاهیمی که مرتبط با نظریه پخش است، نظریه پخش فضایی (Spatial diffusion) است، پخش فضایی فرایندی است که طی آن نگرش و رفتار مردم تغییر می یابد پخش فضایی عبارت است از گسترش یک پدیده از کانون یا کانون های اصلی در بین مردمی که آماده پذیرش آن پدیده اند. بنابراین در پخش فضایی دو موضوع مورد توجه است:

1. 1. وجود پدیده یا پدیده ها

1. 1. امر گسترش حرکت پدیده از خاستگاه اصلی خود، که بخش فضایی را موجب می شود.

این پدیده ممکن است یک شیوه خاص رفتار، عقاید خاص سیاسی، اجتماعی و غیره باشد.
در نظریه پخش عواملی چون مبدأ پخش، محیط جغرافیایی، مقصد پخش، موضوع پخش، مسیر پخش، زمان، سرعت انتشار و عوامل مؤثر بر آن و موانع پخش تأثیرگذاری می باشند.

1. 1. مبدأ پخش: مکانی است که خاستگاه نوآوری ها و صدور پیام ها و ارزش های جدید است. به عنوان مثال ایران را می توان بعد از انقلاب اسلامی؛ عنوان مبدأ پخش آموزه های اسلامی و انقلابی در بین کشورهای منطقه و جهان اسلام در نظر گرفت.

1. محیط جغرافیایی: این محیط می تواند محیط پذیرا و همگرا یا محیط ناهمگرا باشد. در مورد انقلاب اسلامی با توجه به اشتراکات فراوان محیط هم گرا بود.

۳-۵-۳ ابزار تحقیق
قد سنج دیواری: برای اندازه گیری قد شرکت کننده ها استفاده شده است.

جلیقه وزنه و وزنه های پا : برای اعمال و تنظیم اضافه بار و به منظور ایجاد مقاومت استفاده شده است.
ترازوی دیجیتال: برای اندازه گیری وزن شرکت کننده ها از ترازوی دیجیتال استفاده شده است.
متر نواری: برای اندازه گیری حداکثر مسافت پرش و تعیین مسافت های راه رفتن و … از متر نواری استفاده شده است.
صندلی: به منظور تمرین های نشستن به ایستادن از صندلی بدون تکیه گاه استفاده شده است.
پله^[۱۲۶]: به منظور انجام تمرینات بالا رفتن از کنار و از جلو از پله استفاده شده است.
سیستم موسیقی: به منظور افزایش لذت و مشارکت کودکان در پس زمینه تمرین استفاده شده است. کلاس های تمرین قدرتی نسبت به کلاس های قلبی و عروقی به تمپوی پایین تری دارد. این نوع موسیقی انگیزش و هیجان را افزایش داده و موجب افزایش انرژی و کار بدنی می شود. در این تحقیق موسیقی ورزشی مهیج که به طور معمول حین ورزش و فعالیت ورزشی در اماکن ورزشی و باشگاه های بدنسازی استفاده می شود، اجرا شده است. از موسیقی با ۱۲۰ تا ۱۲۴ bpm که عمومی ترین دامنه تمپویی که شنیده می شود، استفاده شده است (۴۰).
کرونومتر : برای اندازه گیری مدت زمان راه رفتن و برخی از ابعاد کارکرد حرکتی درشت استفاده شده است.
۳-۵-۴ روایی و پایایی ابزار جمع آوری داده ها
GMFCS:
این آزمون یکی از آزمون های معتبر است که استفاده از آن آسان و به طور وسیع در سطح جهانی به کار می رود . پالیسون و همکاران (۲۰۰۸) روایی و پایایی آزمون GMFCS را درکودکان فلج مغزی تایید کرده اند (۶۹). در ایران این آزمون توسط لیلا دهقان و همکاران (۱۳۸۸) در دانشگاه علوم پزشکی تهران ترجمه فارسی شده و روایی و پایایی آن تایید شده است (۱۸۹).
آزمون یک دقیقه راه رفتن سریع:
ود در سال (۱۹۹۲) روایی و پایایی آزمون یک دقیقه راه رفتن سریع را برای کودکان فلج مغزی تایید کرده است (۱۹۰).
آزمون ۱۰ متر راه رفتن:
این آزمون به عنوان معیار استاندارد به منظور روایی نتایج گوناگون اندازه گیری ها در جمعیت های مختلف بیماران توسط فین و همکاران (۲۰۰۲) استفاده شده است (۱۹۱). این آزمون با پایایی بالای آزمون مجدد^[۱۲۷] (۸۵/۰ICC=) برای کودکان مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک توسط لیو و همکاران (۲۰۰۴) گزارش شده است (۱۹۲).
آزمون زمانی پله:
به عنوان معیاری استاندارد و دارای پایایی مناسب برای کودکان CP می باشد و در مطالعات مختلفی نیز از این آزمون استفاده شده است (۸۳).
آزمون GMFM-66:
پالیسون و همکاران (۲۰۰۸) روایی و پایایی این آزمون را در کودکان ۶ ماه تا ۱۶ سال مبتلا به فلج تایید کرده اند (۸۹). محمودیان و همکاران پایایی (۱۳۹۰) پایایی این آزمون را در کودکان فلج مغزی اسپاستیک ۵ الی ۷ سال تایید کرده اند (۱۹۳).
پرسشنامه CAPE :
روایی و پایایی این پرسشنامه برای نخستین بار توسط کینگ^[۱۲۸] و همکاران (۲۰۰۴) در کشور کاندا در ۴۲۷ کودک با ناتوانی های جسمانی تایید شده است (۱۹۴). روایی صوری و محتوایی آن به صورت کیفی به وسیله متخصصان در جلسات متعدد در دانشگاه علوم پزشکی تهران مورد تایید قرار گرفته است و در مطالعات متعددی در ایران به منظور سنجش مشارکت در فعالیت های اوقات فراغت کودکان CP استفاده شده است (۱۹۵).
۳-۶ پروتکل تمرینی
پس از تصویب پروپوزال، از طرف دانشکده تربیت بدنی طبق نامه ای محقق به آموزش و پرورش استثنایی و سازمان بهزیستی استان البرز معرفی شده است. آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی البرز نیز طبق ارسال نامه ای محقق را به مدارس استثنایی و کلینک های درمانی (کلینک های آفتاب و توانمهر) تحت نظر بهزیستی معرفی نموده است. پس از مراجعه به مدارس مربوطه و کلینک های کاردرمانی و گرفتن رضایت نامه کتبی از والدین، محقق به پرونده های پزشکی بایگانی شده افراد CP جهت بررسی وضعیت های پزشکی (نوع فلج مغزی، بهره هوشی، سن ) مراجعه نمود. پس از همگن کردن نمونه ها از نظر سن، وزن، قد، BMI، سطح توانایی حرکتی درشت (GMFCS)، جنسیت نمونه ها به طور تصادفی به ۲ گروه مداخله (۱۴ نفر) و گروه شاهد (۱۴ نفر) تقسیم شده اند. قبل از شروع پیش آزمون، شرکت کننده ها آموزش هایی درباره انجام حرکات آزمون قدرت عضلانی، کارکرد حرکتی درشت و توانایی راه رفتن را دریافت کرده اند. سپس اندازه گیری قدرت عضلانی اندام های تحتانی آزمون کارکرد حرکتی درشت، توانایی راه رفتن که خرده مقیاس های آن در قسمت ابزار ذکر شده است به عمل آمده است. پر کردن پرسشنامه CAPE نیز توسط کودک و با کمک والدین صورت گرفت. برای جلوگیری از ایجاد سوگیری همه آزمون ها توسط یک آزمونگر انجام گرفته شده که در مورد گروه مداخله و شاهد اطلاعی نداشته است. پس از اندازه گیری های پایه محقق کودکان را با نحوه چگونگی انجام برنامه تمرینی آشنا کرده و شرکت کننده ها توضیحاتی درباره نحوه چگونگی انجام برنامه تمرینی را به وسیله مربی دریافت کرده تند.گروه مداخله ۱۲ هفته برنامه تمرینی مقاومت فزاینده گروهی با ضمیمه موسیقیایی (غیر از روز تعطیلات)، ۳ زمان در هفته را انجام داده اند که هرجلسه تمرین۶۰ -۵۰ دقیقه به طول انجامیده است. برنامه تمرینی به ترتیب شامل ۱۰- ۵ دقیقه گرم کردن و حرکات کششی، ۴۰ -۳۰ دقیقه تمرینات مقاومتی گروهی و ۱۰- ۵ دقیقه حرکات سبک سرد کردن و کششی بوده است. به منظور جلوگیری از تداخل در کار تحقیق به خانواده های کودکان گروه شاهد و مداخله گفته شده که تا حد امکان کودکانشان را در برنامه های توانبخشی که مربوط به قدرت عضلانی و تعادل می باشد، شرکت ندهند. در طی هر جلسه تمرینی، کودکان کفش ها و لباس های تمرینی مخصوص (تی شرت) را پوشیدند تا احساس های افراد به منظور انجام تمرین تحریک شود. ابتدا مربی نحوه انجام حرکات تمرینی را به افراد آموزش داده و سپس آزمودنی ها حرکات تمرین را همراه به صورت گروهی و همراه با مربی انجام داده اند. تا زمانی که افراد حرکات صحیح را انجام نداده بودند، اضافه بار تمرینی به افراد تحمیل نشده است. هفته اولیه به آشناسازی افراد با یکدیگر و چگونگی انجام برنامه های تمرینی اختصاص داده شده است.در این تحقیق از تمرینات مقاومتی فزاینده، تمرینات تک مفصله (حرکات جلو ران با وزنه، پشت ران با وزنه پا، ساق پا ایستاده، حرکت کشش معکوس ساق پا، بالا آوردن مفصل ران از بغل و از جلو، حرکات فلکشن- اکستنشن-آبداکشن-آداکشن با وزنه به صورت ایستاده و نشسته، جلو ران با دستگاه و…) و تمرینات چند مفصله (شامل نشستن به ایستادن، بالا رفتن جانبی از پله، بالا رفتن از جلو روی پله، اسکات کامل و نیمه نشسته، لانگز با وزنه و ….) استفاده شده است. هر کدام از این حرکات در ۳ ست انجام شده و میزان بار تمرینی (شدت) به تدریج و بر اساس توانایی افراد افزایش یافته است. در این تحقیق از اصول تمرینات مقاومتی فزاینده که در دستورالعمل NCSA و دستورالعمل کالج آمریکایی طب ورزش (ASCM) وجود دارد، استفاده شده است. تمرین مقاومتی به صورت گروهی و همراه با موسیقی مهیج و انگیزشی (پاپ، راک، هیپ هاپ، اولدیس، کلاسیک و دیسکو) که در سالن های کار با وزنه رواج دارد، اجرا شده است. در این مجموعه تمرینات گروهی، از موسیقی به منظور ایجاد انگیزه و افزایش لذت تمرینی شرکت کنندگان و به منظور مشارکت بیشتر در انجام تمرینات استفاده شده مربی رهبری گروه را به عهده داشته و جهت اصلاح حرکات و افزایش انگیزه دستورالعمل هایی را به اعضای گروه داده است. مربی تمرین گروهی از حجم موسیقی هنگام اجرای موسیقی در کلاس آگاه بوده است، به دلیل اینکه شرکت کنندگان نیاز به شنیدن نشانه های کلامی استاد داشته اند. پس حجم موسیقی در یک سطح معقول و منطقی حفظ شده است. به منظور ایجاد انگیزه در شرکت کنندگان مربی از خلاقیت و شور و علاقه به جای افزایش حجم موسیقی استفاده نموده است. مربی در طول تمرین به وسیله مهارت های کلامی (بازخورد در مورد انجام تمرین) و غیر کلامی(تون و ریتم صدا، تماس با چهره و چشم و…) با شرکت کنندگان رابطه برقرار نموده و شرکت کننده ها را جهت انجام هرچه بهتر تمرین تشویق نموده است. شرکت کننده ها در طول تمرین از حمایت مربی برخوردار بوده اند به طوری که مربی پاداش ها و تشویقات لازم را به شرکت کنندگان در طول انجام تمرینات داده است. هر فرد تمرین متفاوت را در چرخه های تمرینی متفاوتی انجام داده است. ایستگاه های مختلف چرخه تمرینی به ترتیب شامل تمرینات تک مفصله و تمرینات چند مفصله بوده است. برای به دست آوردن وزنه تمرین در ابتدا شرکت یک جلیقه^[۱۲۹]و وزنه پا پوشیده که در این جلیقه وزنه های نیم و یک کیلوگرم در قسمت جلو و عقب به طوری مساوی تقسیم و قرار داده شد. علت انتخاب عضلات پاین تنه، ضعف عمده ای است که افراد دیپلژی در این قسمت از بدن از آن رنج می برند (همانطور که مشخص است، اجرای تمرینات ساده است و به وسایل پیچیده بدنسازی نیازی ندارد). در مورد آرایش تمرین و بار بهینه به منظور اثر مستقیم بر عضلات ضعیف افراد CP، از دستورالعمل دانشکده آمریکایی طب ورزش (۲۰۰۲) و دستور العمل NCSA استفاده شد ه تا از اثر تقویت کننده تمرین اطمینان حاصل شود. بار تمرینی برای تمرین ها بر اساس تست یک تکرار بیشینه و بر اساس توانایی فرد تعیین شده است. رویه (پروتکل) تست یک تکرار بیشینه بعد از اینکه کودک با برنامه تمرینی آشنا شده و هنگامی که توانسته تمرینات را به طور صحیح انجام دهد، آغاز شده است. به منظور تعیین یک تکرار بیشینه، کودک با ۶ تکرار با وزنه کمتر از یک تکرار بیشینه شروع کرده و بر اساس تعداد تکرار های انجام شده و بر اساس وزنه حمل شده مقدار یک تکرار بیشینه محاسبه شده است. اضافه کردن وزنه های آزاد توسط مربی با توجه به توانایی افراد در انجام حرکات تنظیم شده به طوری که فرد توانسته هر تمرین را با شکل صحیح بین ۱۲-۸ تکرار قبل از رسیدن به خستگی انجام دهد. جزییات بیشتر تمرین در جدول پروتکل تمرینی در بخش پیوست ها توضیح داده شده است. به منظور سنجش قدرت عضلانی اندام های تحتانی، کارکرد حرکتی درشت، توانایی راه رفتن و مشارکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت، آزمودنی ها در گروه مداخله و شاهد پس از اتمام مداخله دوباره مورد آزمون قرار گرفته شدند.
۳-۷ رویه ارزیابی
۳-۷-۱ اندازه گیری قدرت عضلانی کارکردی
الف: تست ۳۰ ثانیه بالارفتن جانبی^[۱۳۰]
تعداد بالا رفتن هایی که کودک طی ۳۰ ثانیه انجام می دهد. این تست به صورت دو طرفه انجام شده و مجموع تعداد بالا رفتن از دو طرف برای سنجش مورد استفاده قرار گرفته است. تست بر روی یک پله ۲۱ سانتی متری برای کودکان (GMFCS I-II) و ۱۱ سانتی متری برای کودکان (GMFCS III) انجام شد.
ب: تست ۳۰ ثانیه ای نشستن به ایستادن^[۱۳۱]
تعداد نشستن به ایستادن هایی که کودک می تواند در طی ۳۰ ثانیه انجام دهد. تست بر روی یک صندلی با تنظیم نشستن (بدون تکیه گاه) انجام شده است. بالای پاها موازی با کف بوده و کف پا با زمین موازی (تا حد امکان صاف) و بالا تنه به صورت قایم بوده است. نشستن به ایستادن به عنوان یک تکرار محاسبه شده است.
۳-۷-۲ اندازه گیری توانایی راه رفتن
الف: ۱۰ متر راه رفتن (MVT)^[132]
زمان (به ثانیه) مورد نیاز برای طی کردن مسافت ۱۰ متر راه رفتن بدون که از طریق آن سرعت راه رفتن خود انتخابی محاسبه شده است(۷۰). برای انجام این آزمون، شرکت کننده نیم متر پشت یک خط سفید ایستاده و با شروع کلمه رو شروع به حرکت کرده و با عبور از خط سفید اول کرونومتر زمان زده شده است. شرکت کننده با سرعت خود انتخابی این مسافت را طی کرده و پس از عبور از خط سفید دوم نیز زمان متوقف شده است. در نهایت از تقسیم مسافت (۱۰ متر) بر زمان طی شده (ثانیه) سرعت راه رفتن خود انتخابی به دست آمده است.
ب: آزمون یک دقیقه راه رفتن سریع (MFWT)^[133]
مسافت راه رفتن در طی یک دقیقه راه رفتن سریع بدون این که فرد بدود، که از طریق آن سرعت راه رفتن سریع محاسبه شده است (۷۰) . از تقسیم مسافت طی شده (متر) بر زمان (یک دقیقه) سرعت راه رفتن به دست آمده است.
آزمون زمانی پله (TST)^[134]:
زمان (ثانیه) مورد نیاز برای بالا رفتن و پایین آمدن از ۴ یا ۵ پله ای که دارای محافظ در دو طرف می باشد بدون اینکه فرد بدود (۷۱).
۳-۷-۳ اندازه گیری کارکرد حرکتی درشت
در این تحقیق، کارکرد حرکتی درشت با بهره گرفتن از آزمون GMFM-66 اندازه گیری شده است. این آزمون یک ابزاراستاندارد است که جهت تغییرات کارکرد حرکتی درشت در کودکان فلج مغزی مورد استفاده قرار می گیرد (۸۶). این آزمون شامل ۵ بخش غلت زدن (A)، نشستن (B)، چهار دست و پا رفتن©، ایستادن (D) و راه رفتن (E) است. در این تحقیق از ابعاد D و E این آزمون استفاده شده است. بخش D (ایستادن) آزمون در وضعیت ایستاده و شامل ۱۳ مورد است که توانایی کودک در نگه داشتن حالت های گوناگون ایستادن، به دست آوردن حالت ایستادن از وضعیت های مختلف و اجرای وضعیت خاص از حالت ایستادن را مورد ارزیابی قرار می دهد. بخش E (راه رفتن، دویدن و پریدن) آزمون شامل ۲۴ مورد و شامل توانایی کودک در فعالیت های راه رفتن، دویدن، بالا و پایین رفتن از پله، ضربه زدن به توپ و فعالیت های پریدن است. نمره دهی به هر مقیاس براساس مقیاس ۴ گزینه ای (۳-۰) است و در هر بخش نمره به دست آمده بر نمره کل آن بخش تقسیم و درصد آن محاسبه شده است (۱۹۶).
۳-۷-۴ اندازه گیری سطح مشارکت در فعالیت های ورزشی
برای اندازه گیری مشارکت از ابزار سنجش مشارکت و لذت کودکان (CAPE)^[135] استفاده شده که شامل یک فرم و کارت هایی می باشد که بر اساس گزارش خود کودک و با کمک والدین تکمیل شده است. این آزمون برای اندازه گیری مشارکت کودکان و نوجوانان ۶ الی ۱۶ ساله با ناتوانی و بدون ناتوانی در فعالیت های روزمره خارج از مدرسه طراحی شده است (۷۳). از والدین کودک خواسته شده با بهره گرفتن از یک مقیاس ۷ قسمتی (از ۱ تا ۷) تعداد دفعات انجام فعالیت (شدت مشارکت) را نمره دهی کنند. از این پرسشنامه ۵ نوع نمره دهی بدست می آید:
۱- تنوع مشارکت: آیا کودک فعالیت را انجام می دهد یا خیر؟ ۲ - شدت مشارکت: تعداد دفعات انجام فعالیت ۳- لذت مشارکت: چقدر از انجام فعالیت لذت می برد؟ ۴- نقش دیگران در مشارکت: بیشتر اوقات فعالیت را با چه کسی انجام می دهد؟ ۵- محل مشارکت: بیشتر اوقات فعالیت را کجا انجام می دهد؟ برای تحقیق حاضر، ۱۷ آیتم از خرده مقیاس های جسمانی^[۱۳۶](آیتم های ۳۲، ۳۶)، تفریحی^[۱۳۷](آیتم های ۱۶، ۲۱، ۳۳-۳۵، ۳۷-۴۱) و مبتنی بر مهارت^[۱۳۸] (آیتم های ۱۷-۱۹) انتخاب شده است. در این تحقیق از بعد شدت مشارکت ورزشی (بعد ۲) این پرسشنامه به منظور سنجش مشارکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت استفاده شده است، به دلیل این که این بعد، فراوانی مشارکت را در ۱۷ فعالیت ورزشی مختلف اندازه گیری می کند.
۳-۸ روش تجزیه و تحلیل آماری
به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. آمار توصیفی به منظور محاسبه شاخصهای مرکزی و پراکندگی، رسم نمودارها و جداول مورد استفاده قرار گرفته است. از آزمون کولوموگورف اسمیرنف به منظور نرمال بودن داده ها استفاده شده است. به منظور مقایسه اطلاعات دموگرافیک و پزشکی از آزمون تی مستقل برای متغیرهای پیوسته و از آزمون کای اسکوئر برای متغیرهای اسمی استفاده شده است. از آزمون تی همبسته به منظور مقایسه پیش آزمون و پس آزمون هر گروه (درون گروهی) استفاده شده و در پس آزمون به منظور مقایسه گروه مداخله و گروه شاهد از آزمون تی مستقل برای هر متغیر استفاده شده است. آزمون سطح معنا داری ۰۵/۰ در نظر گرفته شده و همه تحلیل ها با نرم افزار SPSS21 انجام شده است.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته ها
۴-۱ مقدمه
پس از آنکه در فصول گذشته به بررسی کلیات، ادبیات و پیشینه و روش تحقیق پرداخته شد، در این فصل به تحلیل یافته های تحقیق پرداخته شده است. فصل حاضر شامل دو بخش تحلیل توصیفی و استنباطی بوده است. ابتدا به تحلیل توصیفی داده ها پرداخته شده و سپس از آمار استنباطی به منظور آزمون معنادار بودن نتایج استفاده شده است.
۴-۲ توصیف ویژگیهای فردی نمونه های حاضر در تحقیق
همانگونه که در جدول ۴-۱ قابل مشاهده است، نتایج آزمون تی مستقل و آزمون کولوموگورف اسمیرونوف در قبل از مداخله اختلاف معناداری را بین دو گروه شاهد و مداخله از لحاظ مشخصات فردی (سن، قد، وزن، BMI، جنسیت و سطح GMFCS) نشان نداده است که این نتایج نشان دهنده همگن بودن دو گروه از نظر ویژگی های فردی می باشد.
جدول ۴-۱ مقایسه آمار توصیفی اطلاعات فردی دو گروه به وسیله آزمون تی مستقل و خی دو