بنابراین ، صدر آیه در ارتباط با بحثی فقهی و تاریخی است اما تعبیر «خاتم النبیین» که در ذیل آیه آمده ، نص است در خاتمیت پیامبر اسلام (ص) .^[۱۶۳]

پس مدلول روشن این بخش از آیه شریف آن است که سلسله انبیا با آمدن پیامبر اسلام (ص) خاتمه یافته است.
از دیگر آیاتی که می توان خاتمیت اسلام را استظهار کرد، آیات ذیل می باشد:
«تَبَارَکَ الَّذِى نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلىَ‏ عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعَلَمِینَ نَذِیرًا^[۱۶۴]؛ زوال ناپذیر و پر برکت است کسى که قرآن را بر بنده‏اش نازل کرد تا بیم‏دهنده جهانیان باشد.»
‏ از آنجایی که تعبیر «عالمین» اختصاص به زمان خاصی ندارد، بنابراین این آیه آشکارا می رساند که هدف از نازل شدن قرآن بر پیامبر این است که قرآن یا خود پیامبر، ‏نذیر و بیم رسان همه مردم از روز نزول قرآن تا روز قیامت باشد.‏^[۱۶۵]
گواه سوم از قرآن بر خاتمیت آیه نوزدهم سوره انعام می باشد که می فرماید:
«وَ أُوحِىَ إِلىَ‏َّ هَذَا الْقُرْءَانُ لِأُنذِرَکُم بِهِ وَ مَن بَلَغَ^[۱۶۶]؛ این قرآن بر من وحى شده، تا شما و تمام کسانى را که این قرآن به آنها مى‏رسد، بیم دهم.»
مرحوم شیخ طبرسی در تفسیر این آیه می نویسد: یعنی این قرآن به من وحی شده است تا به وسیله آن، شما و تمام کسانی را که تا روز قیامت قرآن به ‏آنها می رسد از عذاب الهی بترسانم و از این رو پیامبر گرامی(ص) فرمود: هر کس که صداى دعوت من به یگانه پرستى به او ‏برسد، مصداق این آیه است و بر او اتمام حجت شده است‎.‎^[۱۶۷]
‏ بنابراین از این آیه هم به خوبی استفاده می شود که: رسالت پیامبر گرامی تا دامنه قیامت ادامه دارد.
شاهدی دیگر بر اثبات خاتمیت پیامبر اسلام(ص) آیه بیست و هشتم سوره سبأ می باشد که می فرماید:
«وَ مَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّهً لِّلنَّاسِ بَشِیرًا وَ نَذِیرًا وَ لَکِنَّ أَکْثرََ النَّاسِ لَا یَعْلَمُون»؛^[۱۶۸]
و ما تو را جز براى همه مردم نفرستادیم تا (آنها را به پاداشهاى الهى) بشارت دهى و (از عذاب او) بترسانى ولى بیشتر مردم نمى‏دانند!
‏ آنچه پس از دقت و تأمل در این آیه معلوم می شود این است که «کافه» به معنای «عامه» و «حال» ‏از «الناس» ‏و از ماده” کف” به معنى کف دست است.
و از آنجا که انسان با دست خود اشیاء را مى‏گیرد، یا از خود دور مى‏کند این کلمه گاهى به معنى” جمع کردن” و گاهى به معنى” منع کردن” آمده است.
در آیه مورد بحث نیز هر دو معنى را مفسران احتمال داده ‏اند، نخست اینکه به معنى” جمع کردن” باشد و در این صورت مفهوم آیه چنین است که “ما تو را جز براى مجموع مردم جهان نفرستادیم” یعنى جهانى بودن دعوت پیامبر اسلام ص را شرح مى‏دهد.
تفسیر دوم و احتمال دیگری که براى آیه ذکر شده از معنى دوم کف به معنى منع گرفته شده است طبق این تفسیر” کافه” صفت پیامبر مى‏شود و منظور این است: خداوند پیامبر را به عنوان یک” بازدارنده” براى انسانها از کفر و معصیت و گناه فرستاده است، ولى تفسیر اول با آیات و روایات دیگر نیز تأیید می شود.^[۱۶۹]
بنابراین این آیه محتوای آیات گذشته را تقویت می کند و بر عمومیت دعوت پیامبر اشاره دارد.
آیات دیگری از قرآن نیز این مدعا را تأیید میکند ،از جمله:‏
« إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِالذِّکْرِ لَمَّا جَاءَهُمْ وَ إِنَّهُ لَکِتَابٌ عَزِیزٌ*لَّا یَأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِن بَینْ‏ِ یَدَیْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِیلٌ مِّنْ حَکِیمٍ حَمِید^[۱۷۰]»؛ کسانى که به این ذکر [قرآن‏] هنگامى که به سراغشان آمد کافر شدند (نیز بر ما مخفى نخواهد ماند)! و این کتابى است قطعاً شکست ناپذیر که هیچ گونه باطلى، نه از پیش رو و نه از پشت سر، به سراغ آن نمى‏آید چرا که از سوى خداوند حکیم و شایسته ستایش نازل شده است‏.
از این آیه روشن می شود که ،نه در زمان پیامبر(ص) و نه پس از آن ،هیچ گونه باطلی به ‏قرآن راه نیافته، راه یافتن باطل به قرآن آن است که یا چیزی از آن کاسته شود و یا مطلبی برآن افزوده ‏گردد، به گونه ای که قابل تشخیص نباشد،و یا آنکه احکام آن منسوخ شود. پس می ‏توان با این آیه استدلال کرد که کتابی که ناسخ قرآن باشد،نازل نخواهد شد ودر نتیجه پیامبر صاحب ‏چنین کتابی مبعوث نخواهد گردید.^[۱۷۱]‏
از آیه بطور روشن استفاده می شود که هیچ باطلی به قرآن مجید راه ندارد و این کتاب بر اثر ‏حقانیت، پیوسته تا روز رستاخیز، حجت می باشد.‏
‏ با توجه به اینکه قرآن مجید به طور صریح در قالب آیاتی، به خاتمیت نبوت پیامبر اکرم(ص) تنصیص نموده است‏ پیشوایان بزرگ اسلام نیز در فرصت های مناسبی پیرامون خاتمیت پیامبر گرامی (ص) و ‏آئین و کتاب او سخن گفته اند واز این راه مفاد صریح قرآن را تأکید نموده اند.
روایت منقول از طرف پیامبر بزرگ اسلام و همچنین از امامان معصوم(علیهم السلام)در این زمینه فراوان ‏است. جهت رعایت‏ اختصار به ذکر چند حدیث اکتفا می‏کنیم که از جمله آنها حدیث منزلت است،که از اخبار ‏متواتر شمرده می‏شود‎.‎
‏ هنگامی که رسول گرامی (ص) با عده ای از مسلمانها به غزوه تبوک می رفتند علی(ع) درخواست کردند ‏که در رکاب پیامبر شرکت کند .رسول گرامی(ص) فرمود؛ نه؛ حضرت علی(ع) در این موقع به گریه افتاد و گفت: ‏دوست دارم که خدمت شما باشم .پیامبر گرامی(ص) فرمودند:‏
« أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى قَالَ بَلَى قَالَ ص فَاخْلُفْنِی^[۱۷۲]‏»؛ آیا راضی نیستی که نسبت به من مانند هارون نسبت به موسی باشی،و همان منزلتی که هارون ‏نسبت به موسی داشت ، تو نسبت به من داشته باشی.‏
یعنی همانطور که وقتی موسی در میان بنی اسرائیل نبود، هارون جانشین و خلیفه او بود تو ‏هم خلیفه و جانشین من هستی ، فقط یک فرق بین تو وهارون می باشد،و آن این که هارون پیامبر ‏بود و تو پیامبر نیستی،زیرا پس از من پیامبر دیگری نخواهد بود«إلا أنّه لا نبی بعدی»‏^[۱۷۳]
۲-۴-۲٫ علل ختم نبوت
‏۱- پیامبران الهی واسطه بین خدا و مردمان بوده اند تا آدمی را به سوی سعادت ابدی راهبری کنند. اما ‏دعوت پیامبران پس از چندی تحریف می گردید و یا اساسا از میان جامعه رخت می بست. ‏از این رو،حکمت الهی اقتضا می کرد که پس از تحریف یا از بین رفتن محتوای دعوت یک پیامبر، ‏پیامبر دیگری مبعوث شود تا دوباره دعوت به سوی حق را احیا کند و تحریفهای صورت پذیرفته را ‏بزداید و رسالت الهی را به مسیر اصلی خود بازگرداند:‏
‏«وَ مَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ إِلَّا لِتُبَینِ‏َّ لهَُمُ الَّذِى اخْتَلَفُواْ فِیهِ وَ هُدًى وَ رَحْمَهً لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ‏»^[۱۷۴]؛ما قرآن را بر تو نازل نکردیم مگر براى اینکه آنچه را در آن اختلاف دارند، براى آنها روشن کنى و (این قرآن) مایه هدایت و رحمت است براى قومى که ایمان مى‏آورند!
بنابراین، یکی از حکمتهای بعثت پیامبر جدید حفظ و صیانت محتوای دعوت پیامبر قبلی از تحریف و ‏نابودی است، اما این مسأله درباره اسلام و کتاب آسمانی آن صدق نمی کند چراکه خدا خود نگاهبانی ‏آن را از دگرگونی ضمانت کرده است:‏
‏«إِنَّا نحَْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لحََافِظُون‏^[۱۷۵]»؛ما قرآن را نازل کردیم و ما بطور قطع نگهدار آنیم!
پس یکی از حکمتهای خاتمیت اسلام ، صیانت الهی قرآن از هرگونه تحریف و تغییر است.‏
‏ ۲-یکی دیگر از اموری که ارسال پیامبر بعدی را الزام می کرده عدم کفایت شریعت پیامبر قبل برای ‏امتها و جوامع آینده است.
‏ ‏ استاد مطهری معتقد است که اصول فکری و اصول عملی پیامبران یکی بوده و همه آنها مردم را به ‏یک‏ ‏شاهراه و به سوی یک هدف دعوت می‏کردند.اختلاف‏ شرایع و قوانین جزئی،در جوهر و ماهیت این ‏راه ‏تأثیری‏ نداشته است.ایشان بر این باورند که اختلاف و تفاوت‏ آموزه‏های آسمانی از نوع اختلافات ‏تباینی ‏نبوده،بلکه این‏ اختلافات دو نوع می‏باشد،یا از نوع اختلاف در شکل‏ اجرایی یک اصل کلی در شرایط ‏و ‏اوضاع گوناگون بوده‏ است و یا از نوع اختلاف در سطوح و مراتب بوده است و این اختلاف ریشه ‏در ‏استعدادهای انسانهای سابق و لا حق‏ دارد.اختلاف در سطوح هم در ناحیه قوانین دینی و شرایع‏ بوده و ‏لذا ‏شرایع در طول تاریخ از نقص به سوی کمال‏ حرکت کرده و در زمان رسالت پیامبر بزرگ ‏اسلام(ص) ‏جامع‏ترین و کامل‏ترین و مترقی‏ترین قوانین در اختیار بشر قرار گرفت که نوع سیستم ‏قانون‏گذاری آن به ‏گونه‏ای است‏ که پاسخگوی همه نیازمندیهای بشر در همه اعصار می‏باشد.‏^[۱۷۶]
پس از این نصوص استفاده می شود که اسلام دین کاملی است و نیاز به بازسازی و تکمیل ندارد. از این ‏رو، حاجت به بعثت پیامبر جدیدی نخواهد بود.‏
‏ با پذیرفتن اینکه اسلام به واسطه کمال و تمامیت و جامعیتی که دارد به نبوت تشریعی پایان داده است این سؤال پیش می آید که پایان یافتن نبوت تبلیغی را چگونه می توان توجیه کرد؟ در صورتیکه بشر، در تمام دوره ها به کسانی که او را هدایت و ارشاد کنند نیازمند ‏است؟؟
‏ پاسخ این سؤال از نظر شیعه بسیار روشن است زیرا به عقیده شیعه همان وظیفه تبلیغ و ارشاد که ‏پیامبران غیر اولوالعزم انجام می دادند پس از پیامبر گرامی(ص) به عهده جانشینان او گذاشته شده ‏است. و در حقیقت تبلیغ و ارشاد و تربیت به وسیله کسانی که با جهان غیب ارتباط دارند، قطع شده ‏است. آری نبوت و رسالت ختم شده است اما ختم نبوت به این معنا نیست که از طرف خدا افرادی ‏برای تبلیغ ارشاد مردم گمارده نشده اند بلکه جانشینان پیامبر گرامی که از طرف خدا به این مقام ‏منصوب شده اند، همان وظیفه تبلیغ وارشاد را به عهده دارد.‏
‏ شیعه با دلائل محکم واستوار ثابت کرده است که از طرف خداوند افرادی به عنوان امام و جانشین ‏پیامبر (ص) تعیین شده اندکه پس از درگذشت پیامبر، زعامت مسلمانان را به دست بگیرند و آنان را به ‏همان راهی که پیامبر دعوت می کرد دعوت نمایند و این عقیده بر اساس دلیل های محکم،استوار ‏است که به برخی از آنها اشاره می شود.‏^[۱۷۷]
بنابراین به عقیده شیعه، پس از پیامبر گرامی(ص) ، امامان معصوم ، همان وظیفه تبلیغی ‏پیامبران را به خوبی ایفا می کنند واز این رو این سؤال و اشکال (که چرا مسلمانها از نبوت تبلیغی ‏محروم بمانند) اصلا پیش نمی آید.‏^[۱۷۸]
‏ امام هشتم می فرمایند:‏
‏ «إِنَّ الْإِمَامَهَ هِیَ مَنْزِلَهُ الْأَنْبِیَاءِ وَ إِرْثُ الْأَوْصِیَاءِ إِنَّ الْإِمَامَهَ خِلَافَهُ اللَّهِ وَ خِلَافَهُ الرَّسُولِ‎)‎ص‏‎(‎^[۱۷۹]»؛
امامت همان مقام و منزلت پیامبران است که به امامان داده شده است امامت خلافت الهی ‏و جانشینی از رسول خدا است.‏
نتیجه گیری:
براساس آیات قرآن و روایات متواتر ، خاتمیت پایان یافتن بعثت پیام آوران الهی است و از این پس ‏هیچ پیامبری نخواهد آمد و باب وحی تشریعی بر روی بشر بسته شده است. لیکن خاتمیت به معنای ‏وانهاده شدن امت اسلام به حال خود و عقیم ماندن اهداف والای رسالت نیست، به دلیل آنکه خاتمیت ‏پیامبری ملازم با کمال دین اسلام است و کمال اسلام با تعیین امام همراه است.‏
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم، گرچه همه حقایق دین را از طریق وحی دریافت کرد و ‏تمام قرآن را برای مردم قرائت نمود، اما تفسیر و تبیین تمام عقاید احکام و آموزه های دینی در آن ‏فرصت کوتاه به علت ناتوانی و عدم قابلیت مردم، میسر نبود. از این رو پیامبر صلی الله علیه و آله ‏وسلم، همه حقایق و معارف دین اسلام را به جانشین خود منتقل کرد تا او در فرصت های مناسب بر ‏مردم عرضه کند و این علوم از امامی به امام دیگر انتقال می یافت. بر این مبنا با پایان پذیرفتن نبوت ، ‏امامت بستر جدیدی گردید تا فیض خداوند در آن جاری شود و اهداف نبوت استمرار و تداوم یابد.‏

یکی از اهداف اصلی این پروژه طراحی مسکن تغییرپذیر، بر طبق نیازهای هر دوره از زندگی است. مسکنی که با گذر زمان و تغییر خواسته های ساکنین، همچنان پاسخگوی نیازهای آنان باشد. به گونه ای که افراد در هر دوره بتوانند تنوع لازم را در مسکن خود به وجود آورده یا با توجه به شرایط آن را تغییر دهند.
از دیگر فضاهای مسکونی که افراد با افزایش سن به داشتن آن متمایل می شوند، سالن نشیمن و پذیرایی بزرگ می باشد. به ویژه در کشور ما رسم بر این است که اغلب فرزندان و نوه ها به دیدار پدربزرگ و مادر بزرگ می روند و به این ترتیب سالمندان برای رسیدن به چنین فضایی، مسیر طولانی را طی نمی کنند و در عین حال می توانند از مصاحبت با دوستان و همسالان خود در یک فضای پذیرایی بزرگ لذت ببرند. در سنین سالخوردگی، نیاز به اتاق های متعدد برای خواب و کار و مطالعه، به حداقل می رسد. وجود یک اتاق برای زوجین کفایت می کند. در مواردی می توان اتاق های مطالعه و کار را به اتاق میهمان، تغییر کاربری داد. این تغییر کاربری به منظور پذیرایی از میهمانانی است که قصد ماندن در شب هنگام را دارند. (Galster, 1987: p93)

در اینجا ذکر این نکته لازم به نظر می رسد که طراحی مسکن برای تمام سنین، باید به گونه ای انجام شود که اتاق ها بتوانند کاربری خود را در طول زمان تغییر دهند. برای مثال، با برداشتن دیوار اتاق خواب و الحاق این فضا به نشیمن، می توان فضای نشیمن را وسعت بخشید. این عمل هنگامی انجام می گیرد که اتاق مزبور بلا استفاده بوده و بتوان با جا به جایی های حداقل دیوارها، به افزایش زیر بنای سایر فضاها کمک کرد.

مشارکت در گروه دسته جمعی / فعالیت های مدنی
بحث هویت های گروهی در یک فضای مسکونی را می توان در قالب شکل گیری خرده فرهنگ های ایجاد شده در آن مورد بررسی قرار داد. به طور کلی خرده فرهنگ ها را باید به مثابه ابزاری اساسی برای یکپارچگی اجتماعی و حتی اجتماعی شدن در نظر گرفت با این حال در کارکرد مسکونی، نوع مسکن می تواند به سرعت ایجاد گروه های خرده فرهنگی کمک کند، که این امر با عنوان «همسایگی ها» یا «همجواری ها» شناخته شده است. همسایگان تمایلی پیوسته به انسجام یافتن و یکسان سازی الگوهای فرهنگی خود دارند و این امر با جذب عناصر همسو و طرد عناصر غیر همسو تقویت می شود. بنابراین شکلگیری نوعی از روابط در فضاهای مسکونی با عنوان روابط همسایگی در بررسی هویت های گروهی سازمان یافته موثر است.
فضای جمعی می تواند سالمترین و قابل اعتماد ترین مکان را برای رفع نیازهای جمعی و مشارکتی شهروندان را فراهم آورد که به گفته آرنت (۱۹۵۸) افراد در آن در معرض دیدن و شنیدن هستند. شاید یکی از دلایل دور شدن مردم از یکدیگر، فراهم نبودن چنین مکان هایی باشد که باید مورد توجه معماران و شهرسازان قرار گیرد.
برای گسترش ارتباط میان انسان ها و به وجود آوردن مشارکت و تعاملات اجتماعی چیزی بیش از معماری لازم است؛ که طراحی زمینه شکل گیری آن را تقویت می کند. برای بالا بردن سطح روابط همسایگی و اشکال گوناگون فعالیت ها در جامعه، چیزی مشترک می بایست وجود داشته باشد مانند: پیش زمینه ای مشترک، علایق مشترک یا مشکلات مشترک. در یک جمع بندی سه دسته گروهی را که در مجتمع های مسکونی شکل می گیرد به شرح زیر است:
گروه بازی
گروه های برگزار کننده مراسم
پاتوق مردانه
شکل گیری گروه های برگزار کننده مراسم
بدون شک وقتی از اجتماعات انسانی صحبت به میان می آید، بی درنگ نحوه چگونگی و کیفیت شکلگیری این اجتماعات به ذهن انسان خطور می کند. چرا که انسان برای هر نوع کنشی در اجتماعات انسانی درگیر با فضا است. یکی از مهمترین فضاها در معماری و شهرسازی فضاهای اجتماعی می باشند، فضاهایی که به موجب آنها انسانها می توانند در آنجا پاسخی برای نیازهای جمعی و مشارکتی خود بیابند. بخشی از مشارکت و ارتباط بین ساکنان که به خاطر حضور تعداد زیاد خانواده به وجود آمده، در قالب «گروه» نمود بیرونی پیدا کرده است. در واقع این گروه ها نتیجه شکلگیری پیوند بین ساکنین در رده های سنی و جنسی مختلف است.
منتها بر طبق امکانات موجود، این گروه ها بیشتر مردانه بوده است. باید توجه داشت که بین زنان تعاملات اجتماعی و مشارکت شکل می گیرد، و این مشارکت و ارتباط بین خانم ها در مجتمع ها، در قالب گروه هایی منسجم که طی زمان های خاص و در مکان های خاصی یکدیگر را ملاقات کنند، نبوده است. بلکه همواره به طور پراکنده با یکدیگر دارای روابط همسایگی و اشتراکی دارند.

ضرورت حضور فعال همه گروه های سنی در جامعه
یک جامعه در صورتی به رشد و تعالی می رسد که به تمام نیازها، استعدادها و توانایی های آن توجه شود و این خود در گرو پرداختن به تمام اجزا و عناصر آن می باشد. اعضا یک جامعه را افرادی تشکیل می دهند که می توانند از تمام سنین و شرایط باشند. حال چنانچه این جامعه بخواهد در راستای رشد و شکوفایی گام بردارد می بایست تمام عناصر آن در این راستا حضور فعالی داشته باشند. عوامل متعددی در حضور افراد یک جامعه در آن نقش دارد. برخی از این عوامل فردی و فرهنگی هستند و برخی دیگر اجتماعی و کالبدی، بخشی که در این زمینه به طراحی معماری و شهرسازی مربوط می شود ایجاد یک فضای کالبدی مناسب است که مانعی برای حضور افراد ایجاد نکند؛ و علاوه بر آن جذابیت نیز داشته باشد تا به این ترتیب با پر رنگ کردن حضور اعضا جامعه، باعث رشد و پیشرفت آن شده و تاثیرات اجتماعی مثبتی را در پی داشته باشد.
یک مسکن هنگامی می تواند پاسخگوی نیازهای تمامی گروه های سنی ساکن در آن باشد که با بررسی کامل ویژگی های هر دسته از گروه های سنی طراحی شود. شناخت نیازهای انسان در دوره های کودکی، میانسالی و سالخوردگی مستلزم مطالعات گسترده و نیازمند زمان بسیار است. در این پژوهش سعی بر آن است تا با کمک اطلاعات موجود در ارتباط با گروه های سنی مختلف، به بررسی کامل نیازهای آنها پرداخته شود. هر یک از گروه های سنی، جهت برقراری یک تعامل منطقی با محیط دارای ویژگی های خاص خود هستند (بیسادی، ۱۳۷۸).

نیاز کودکان به حضور در اجتماع
مارگریت مید^[۶] در مورد نیازهای کودکان در محیط اجتماعی شان، جمله پر اهمیتی را ذکر می کند: در این راستا می توان یکی از اهداف اصلی طرح مجتمع های مسکونی، حضور کودکان در میان بزرگسالان به منظور تربیت همگن و متعادل آنها باشد. مجتمعی که کودک در آن رشد و پرورش می یابد، مینیاتوری است از دنیایی که در آن زندگی می کند و هرچه منظر کامل تری از زندگی دنیای بزرگتر باشد. به همان اندازه رشد کودک درست و منطقی تر خواهد بود. مقیاس مجتمع های زیستی می بایست با مقیاس کودک سازگار باشد. کودک باید بتواند طیف وسیعی از بخش های مجتمع را با پای پیاده و یا با دوچرخه سیر کند. تجارب روزانه او باید تماسی مستقیم با انسان ها، مکان ها و فعالیت هایی باشد که پاره ای از زندگی امروز را تشکیل می دهند. (اسپربریگن، ۱۳۸۲، ۱۷۷) بازی کودکان به عنوان یک فرایند حیاتی در رشد جسمی، عاطفی و روانی آنان حایز اهمیت است. کودکان از این طریق به شناخت و تجربه دنیای پیرامون خود می پردازند. در حقیقت فرهنگ علوم رفتاری، بازی کودکان را «فعالیت آزاد میان کودکان برای لذت بردن و سرگرمی و فعالیت مستقیم و غیر مستقیم کودکان که به نسبت رشد و تکامل رفتارشان انجام می دهند، تعریف می کند» (مطلق زاده، ۱۳۷۸، ۳۵). بازی کودکان عبارت است از تلاش برای لمس و حس دنیا و تحت کنترل در آوردن و آشنا شدن با آن، کودک دارای زندگی خصوصی است که نام آن بازی است و همیشه در حال رام کردن آن است. بنابراین، یکی از مهمترین انگیزه های عینی و عملی کودکان، بروز یافتن امکان اینگونه از زندگی، یعنی بازی و کاوش در محیط است (بهروزفر، ۱۳۸۰، ۲۴). پژوهشگران، ضمن مطالعات نظری و میدانی خود در زمینه رشد کودکان، به اهمیت غیر قابل انکار بازی به عنوان مهمترین فعالیت برخورد و اعتقاد دارند که تبلور نیازهای کودکان به جامع ترین شکل در بازی آنان دیده می شود. همچنین «یونسکو» در باب اهمیت بازی در رشد کودکان و دلایل نیاز به «فضاهای بازی»، این دلایل را مطرح می کند که فضاهای بازی نیازهای رشد کودکان را در تمامی زمینه ها فراهم می سازد، از آن جمله:
رشد فیزیکی
رشد ادراکی
رشد اجتماعی
رشد احساسی (بهروزفر، ۱۳۸۰، ۲۴).
لذا توجه به این امر و فراهم نمودن امکانات لازم در این راستا، به رشد و پرورش بهتر کودکان کمک خواهد کرد و در خلق محیط زندگی مطلوب تر موثر خواهد بود.
مشکلات کودکان و ساختمان های بلند
بچه های زیر ۱۱ سال ساکن ساختمان های کوتاه مرتبه بیشتر از ساختمان های بلند مرتبه یا میان مرتبه در خارج از خانه بازی می کنند (A.M.Pollowy. 2009, p 152).
کودکان در ساختمان های مرتفع، بیش از کودکان مساکن منفرد از فعالیت های اجتماعی کودکان محرومند و در نتیجه کم روتر بار می آیند.
مادرانی که نمی توانند از پنجره مواظب کودکان خود باشند، ناآرامترند (کاپون، ۱۳۵۱).
برای خانواده های بچه دار، ارتفاع عملی مسکن تا حدی بر مشکل بازی بچه ها تاثیر گذار است. زندگی در ارتفاع مسائلی را به بار می آورد که به هر حال زندگی در سطح زمین و یا نزدیک آن در بر ندارد (A.M.Pollowy.2009, p 152).
در خانه های مرتفع معمولاً ساکنین ۳ طبقه اول به راحتی می توانند از پنجره کودکان را هنگام بازی در محوطه بیرونی تحت نظر داشته باشند و به همین جهت از محل سکونت رضایت بیشتری دارند، حال آنکه والدین ساکن در طبقات بالاتر به علت دوری دید و دسترسی به کودکان به هنگام بازی در خارج ساختمان، احساس عدم رضایت و نگرانی بیشتری از موقعیت محل سکونت خود دارند (A.M.Pollowy.2009, p 153).
امروزه سطح زیربنای واحدهای مسکونی به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی کاهش چشمگیری پیدا کرده است. این سطح کوچک زیربنا به کودکان این امکان را نمی دهد که درون خانه شان به فعالیت و بازی بپردازند. حتی در مواردی کودکان نمی توانند از مزایای یک اتاق مستقل برخوردار باشند. تعامل با همسالان نیز مسئله ی مهم دیگری است که نیاز به این فضا را دوچندان می کند. بنابراین از آنجایی که بازی و فعالیت بخش جدایی ناپذیر وجود کودک می باشد، طراحی فضایی برای برآوردن این نیاز در مجموعه های مسکونی ضروری به نظر می رسد.
کودک و محیط
در طراحی یک مجتمع مسکونی با توجه کامل به نیازهای روانشناسی کودکان، می بایست نکاتی را مد نظر قرار داد. کودکان برای تخلیه ی انرژی نهفته ی وجودی خود، نیاز به یک مکان دارند. این مکان می تواند یک حیاط کوچک یا یک حیاط خلوت در درون واحد مسکونی باشد و یا یک فضای باز در خارج از واحد مسکونی برای این منظور تعبیه شود. این فضا می تواند پیلوت واحد مسکونی و یا یک فضای سبز مصنوع مابین واحدهای مسکونی باشد، طوری که دسترسی سواره در اطراف این سایت محدود بوده و امنیت کامل برای کودکان فراهم شود. همچنین این فضا باید به گونه ای طراحی شود که والدین بتوانند از طریق پنجره ی واحد مسکونی خود، کودکان را زیر نظر گرفته و از امنیت جانی آنها اطمینان خاطر داشته باشند.
چنین به نظر می رسد که کودک در محیط های فعال و بر انگیزاننده، توانایی بیشتری در تخلیه ی انرژی نهفته ی وجودی خود دارد. همانگونه که می دانیم، کودکان از انرژی سرشاری برخوردارند و هرچه محیطی که در آن قرار می گیرند، فعال، شاد و مطابق با روحیه آنان باشد، این انرژی در جهت صحیح تری هدایت می شود. فضاهای رنگین، هیجانات کودکان را افزون کرده و لذت آنها و درکشان را از فضا دو چندان می کند. همچنین با توجه به روحیات خردسالی، فضاهایی که امکان خطر کردن و آزمودن ناکرده ها را به آنان می دهد. برای کودکان از جذابیت فوق العاده ای برخوردار بوده و بیش از محیط های ساده، آنان را به شوق می رساند.
تعامل کودک و فضا
جهت برقراری تعامل میان کودک و فضا، فاکتورهایی زیر باید در نظر گرفته شود:
کودک بتواند احساس آزادی کند.
امکان آفرینش در فضا وجود داشته باشد. (پرهیز از فضاهای صلب و خشن)
کودک در فضا احساس خطر جانی نداشته باشد.
ابعاد و تناسبات فضای طراحی شده به گونه ای باشد که کودک فضا را متعلق به خود بداند. فضایی که برای کودکان طراحی شده نه بزرگسالان.
امکانات کافی جهت رفع نیازهای فوری کودک فراهم باشد (پارسا، ۱۳۶۷، ص ۵۶).
جهت نظارت بر بازی بچه ها این فضا نباید فاصله زیادی از خانه داشته باشد. فضای بچه ها با رده سنی ۱۲ تا ۱۸ بهتر است بلافاصله در مجاورت خانه قرار نگیرد. این فضا باید وسعت لازم، جهت جای دهی فعالیت این گروه را داشته باشد. وجود نیمکت در محدوده بازی نوجوانان جهت تعویض لباس و… لازم است. فضای سبز برای افراد مسن مسرت بخش است. جهت رسیدن به هدف بهتر است این فضاها جدا طراحی شوند (محمدی، حمید، ۱۳۸۸، ص ۱۱۷).

محیط و نیازهای مرتبط با دوره های نوجوانی و جوانی

منشور اخلاق پژوهش
با یاری از خداوند سبحان و اعتقاد به این که عالم محضر خداست و همواره ناظر بر اعمال انسان و به منظور پاس داشت مقام بلند دانش و پژوهش و نظر به اهمیت
جایگاه دانشگاه در اعتلای فرهنگ و تمدن بشری، ما دانشجویان و اعضاء هیات علمی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی متعهد می گردیم اصول زیر را در انجام
فعالیت های پژوهشی مد نظر قرار داده و از آن تخطی نکینم:
۱-اصل برائت: التزام به برائت جویی از هر گونه رفتار غیر حرفه ای و اعلام موضع نسبت به کسانی که حوزه علم و پژوهش را به مثائبه های غیر علمی می آلایند.
۲-اصل رعایت انصاف و امانت: تعهد به اجتناب از هر گونه جانب داری غیر علمی و حفاظت از اموال، تجهیزات و منابع در اختیار.
۳-اصل ترویج: تعهد به رواج دانش و اشاعه نتایج تحقیقات و انتقال آن به همکاران علمی و دانشجویان به غیر از مواردی که منع قانونی دارد.
۴-اصل احترام: تعهد به رعایت حریم ها و حرمت ها در انجام تحقیقات و رعایت جانب نقد و خودداری از هر گونه حرمت شکنی.
۵-اصل رعایت حقوق: التزام به رعایت کامل حقوق پژوهشگران و پژوهیدگان (انسان، حیوان و نبات) و سایر صاحبان حق.
۶-اصل رازداری: تعهد به صیانت از اسرار و اطلاعات محرمانه افراد، سازمان ها و کشور و کلیه افراد و نهادهای مرتبط با تحقیق.
۷-اصل حقیقت جویی: تلاش در راستای پی جویی حقیقت و وفاداری به آن و دوری از هر گونه پنهان سازی حقیقت.
۸-اصل مالکیت مادی و معنوی: تعهد به رعایت کامل حقوق مادی و معنوی دانشگاه و کلیه همکاران پژوهش.
۹-اصل منافع ملی: تعهد به رعایت مصالح ملی و در نظر داشتن پیشبرد و توسعه کشور در کلیه مراحل پژوهش.
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران مرکزی
دانشکده هنر و معماری
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A )

گرایش : نمایش-ادبیات نمایشی
عنوان :
بخش نظری: رمانس ایرانی از نظر ساختار و محتوا با توجه به رویکرد نورتروپ فرای
بخش عملی: نگارش نمایشنامۀ داستانی میان همین کتابهای ساده
استاد راهنما :
جناب آقای امیرکاووس بالازاده
استاد مشاور :
جناب آقای دکتر اردشیر صالحپور
پژوهشگر :
مرجان قیاسیان
زمستان ۱۳۹۱
تقدیم به:
پدر و مادرم بخاطر هر آنچه به زبان نمیآید
تشکر و قدرانی:
از
جناب آقای امیر کاووس بالازاده که صبر و راهنماییهای ایشان راهگشای من بودند
جناب آقای اردشیر صالحپور
جناب دکتر رحمت امینی
دوست عزیزم آناهیتا آذری که هرگز دوستیاش را دریغ نکرد
و تمامی اساتید و مسولان و اعضای گروه نمایش دانشکده هنر و معماری
تعهدنامه اصالت پایان نامه کارشناسی ارشد
اینجانب مرجان قیاسیان دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته به شماره دانشجوی ۸۹۰۶۶۶۴۶۷۰۰ در رشته ادبیات نمایشی که در تاریخ بهمن ۱۳۹۱
از پایان نامه خود تحت عنوان : رمانس ایرانی از نظر ساختار و محتوا با توجه به رویکرد نورتروپ فرای دفاع نمودم.
بدینوسیله متعهد می شوم:
این پایان نامه حاصل تحقیق و پژوهش انجام شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که از دستاوردهای علمی و پژوهشی دیگران (اعم از پایان نامه، کتاب، مقاله و …) استفاده نموده ام، مطابق ضوابط و رویه های موجود، نام منبع مورد استفاده و سایر مشخصات آن را در فهرست ذکر و درج کرده ام.
این پایان نامه قبلا برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی هم سطح، پایین تر یا بالاتر در سایر دانشگاهها و موسسات اموزش عالی ارائه نشده است.
چنانچه بعد از فراغت از تحصیل، قصد استفاده و هرگونه بهره برداری اعم از چاپ کتاب، ثبت اختراع و … از این پایان نامه داشته باشم، از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای مربوطه را اخذ نمایم.
چنانچه در هر مقطع زمانی خلاف موارد فوق ثابت شود، عواقب ناشی از آن را بپذیرم و واحد دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدارک تحصیلی ام هیچگونه ادعایی نخواهم داشت.

همانطور که گفته شد SLA قراردادی بین فراهم­کننده و مشتری و بیان­کننده جزئیات منابعی که باید فراهم شوند، هزینه­ای که باید پرداخت شود و پارامترهای QoS که فراهم­کننده باید آنها را تامین کند می­باشد. برای برآورده کردن درخواست­های مشتری به منظور افزایش سهم بازار و کاهش هزینه باید موارد زیر مورد توجه قرار گرفته شوند.

چگونگی مدیریت تغییر پویای درخواست­های مشتری
چگونگی مواجه شدن با ناهمگونی زیرساخت
چگونگی نگاشت نیازهای مشتری به پارامترهای سطح زیرساخت
برای مجزاسازی و برطرف کردن درخواست­ها بر مبنای سودمندی مطلوب کاربر چندین مشکل درباره تخصیص منبع مبتنی بر SLA وجود دارد. یک دسته­بندی از این مشکلات در شکل ۴-۴ نمایش داده شده است ]۱۵[.
­­
شکل ۴-۴: مشکلات تخصیص منبع مبتنی بر SLA ]15[.
۴-۷-۱ مروری بر مطالعات انجام شده در زمینه تخصیص منبع مبتنی بر SLA در محیط­های محاسبات ابری
شکل ۴-۵ نشان­دهنده مدل استقرار در ابر و سناریویی از ترکیب سه لایه متفاوت تهیه منبع برای پاسخگویی به درخواست­های مشتری است. با توجه به شکل ابتدا مشتری درخواست سرویس را در سامانه سرویس قرار می­دهد (مرحله ۱). سامانه درخواست­ها را برای اعتبار­سنجی به مولفه پردازش درخواست می­فرستد (مرحله ۲). اگر درخواست معتبر باشد به زمانبند می­رود (مرحله ۳). زمانبند VM مناسب را از طریق موتور تهیه منبع^[۲۰] که در لایه “PaaS” قرار دارد برای استقرار سرویس درخواست ­شده انتخاب می­ کند و متوازن­کننده، توازن بار را بین ماشین­های مجازی انجام می­دهد (مرحله ۴). ماشین­های مجازی در لایه معیارهای منبع سطح پایین در لایه “IaaS” نظارت می­شوند (مرحله ۶). عملیات در مورد نقض SLA بررسی می­شوند (مرحله ۷). وضعیت سرویس به سامانه سرویس فرستاده می­ شود (مرحله ۸). شکل ۴-۶ نشان­دهنده معماری تخصیص منبع مبتنی بر SLA با چهار بخش مهم است که در ادامه توضیح داده شده ­اند.
شکل ۴-۵: مدل استقرار و تهیه در ابر ]۱۵[.
کاربر/دلال^[۲۱]: کاربر با سیستم­­های مدیریتی از طریق دلال ارتباط برقرار می­ کند. دلال درخواست­های کاربر را در ابر برای پردازش ثبت می­ کند.
تخصیص­دهنده منبع SLA: واسط بین محیط ابر و کاربر/دلال است و شامل قسمت­ های زیر است.

آزمونگر درخواست سرویس و کنترل ورودی: درخواست سرویس کاربر ابتدا به وسیله این مکانیزم تفسیر می­ شود تا نیازهای QoS درک شوند. این مکانیزم تضمین می­ کند که هیچ نقص SLA وجود ندارد (با بهره گرفتن از کاهش شانس بار بیش از حد منابع^[۲۲]– که به موجب آن درخواست­های دیگر به دلیل کمبود منابع در دسترس انجام نمی­شوند)، این مکانیزم نیاز به اطلاعات آخرین وضعیت منابع در دسترس (از مکانیزم نظارت بر VM) و پردازش بار کاری (از مکانیزم نظارت بر درخواست سرویس) دارد تا بتواند تصمیمات تخصیص مؤثری را انجام دهد، سپس درخواست­ها را به VM­ها اختصاص می­دهد.
شکل ۴-۶: چارچوب معماری سیستم مبتنی بر SLA ]25[.
مدیریت منبع خودکار: تضمین می­ کند فراهم­کنندگان ابر می­توانند حجم زیادی درخواست را بدون نقص SLA پاسخگو باشند. مدیریت منبع خودکار به صورت پویا منابع را با بهره گرفتن از مهاجرت VM مدیریت می­ کند.
تعیین قیمت: روشی برای مدیریت تقاضای سرویس از منابع ابر و نیز ماکزیمم­سازی سود فراهم­کننده است.
حسابداری و مدیریت SLA: مدیریت SLA مؤلفه­ای است که SLA مشتریان با فراهم­کنندگان و تاریخچه اجرای آنرا پیگیری می­ کند. براساس SLA، مکانیزم حسابداری استفاده واقعی منابع درخواستی را نگهداری می­ کند تا هزینه نهایی را بتوان محاسبه کرد، علاوه بر این سوابق اطلاعات مربوط به استفاده را نگهداری می­شوند و به وسیله مکانیزم آزمونگر درخواست و کنترل ورودی برای بهبود تصمیمات تخصیص منبع استفاده می­شوند.
نظارت بر ابزار کاربردی و VM: براساس سرویس فراهم شده، سیستم مدیریت منبع باید کارایی و وضعیت منابع را در سطوح مختلف پیگیری کند.
توزیع­کننده: ابزار کاربردی را روی منبع مجازی مناسب مستقر می­ کند. همچنین وظیفه ایجاد تصویر VM و آغازش بر روی میزبان­های فیزیکی انتخاب شده را بر عهده دارد.
نظارت بر درخواست سرویس: پیگیری پیشرفت اجرای درخواست­های سرویس را انجام می­دهد.
ماشین مجازی: چندین ماشین مجازی می­توانند به صورت خودکار شروع و متوقف شوند تا درخواست پذیرفته­­شده انجام شود.
ماشین فیزیکی: شامل مرکز داده و سایر منابع برای برطرف کردن درخواست­ها می­باشد.
در ]۱۵[ با توجه به معماری مذکور، تهیه منبع در Aneka که یک بستر به عنوان سرویس شامل یک واسط برنامه­نویسی ابزارهای کاربردی^[۲۳] برای توسعه ابزارهای کاربردی می­باشد بررسی شده است که در آن دو سرویس مهم برای تشخیص چارچوب مبتنی بر SLA­، سرویس زمانبند و سرویس تهیه منبع است. توافق­نامه سطح سرویس به صورت فرجه-تخمین زمان اجرای هر وظیفه از یک ابزار کاربردی- برای اجرای ابزارهای کاربردی تعریف شده است. این فرایند به صورت مختصر در الگوریتم شکل ۴-۷ شرح داده شده است. این ابزارفرایند تهیه منبع پویا را به منظور برطرف کردن SLA­ کاربران به طور خودکار مدیریت می­ کند. منابع اضافی در زمان نیاز تهیه شده و بعد از رفع نیاز حذف می­شوند.

شکل۴-۷: الگوریتم مبتنی بر توافق نامه سطح سرویس در Aneka ]15[.
وقتی سرویس زمانبند یک کار جدید را دریافت می­ کند یا وظیفه ­ای تمام می­ شود، تخمین می­زند که آیا فرجه می ­تواند با تعداد منابع تخصیص­­یافته کنونی به کار به دست آید یا نه، از طرفی از آنجایی که تخمین اولیه داده شده توسط کاربر برای زمان اجرا ممکن است غیردقیق باشد، تخمین با داده به دست آمده از اجرای واقعی وظایف بروزرسانی می­ شود. اگر منابع اضافی مورد نیاز نباشد، زمانبند چک می­ کند که آیا برخی از منابع تخصیص­یافته می­توانند از کار حذف شوند یا نه. اگر زمانبند تشخیص دهد که فرجه می ­تواند با منابع کمتر، با توجه تخمین بروزرسانی­شده زمان اجرای وظیفه رعایت شود منابع اضافی حذف شده و در اختیار دیگر کارها قرار می­گیرد. منابع مورد نیاز به سرویس “تهیه مبع پویا” فرستاده می­ شود. این بسترمی­تواند به صورت موثری نیازهای QoS ابزارهای کاربردی را بوسیله تخصیص پویای منابع به صورت مقرون­به­صرفه­ای برطرف کند. در ]۱۶[ پیاده سازی دیگری از الگوریتم مربوط به فرجه در Aneka بررسی شده است.
هیورستیک معرفی شده در ]۲۵[ زمانبندی ابزارهای کاربردی روی ماشین­های مجازی بر اساس SLA و استقرار ماشین­های مجازی روی منابع فیزیکی بر اساس قابلیت در دسترس بودن آنها را بررسی می­ کند. در شکل ۴-۸ الگوریتم زمانبندی این روش ارائه شده است. ابتدا درخواست سرویس مشتری که شامل SLA است، لیست منابع در دسترس و لیست ماشین­های مجازی موجود بررسی می­ شود. سپس متوازن­کننده تعیین می­ کند کدام ابزار کاربردی روی کدام ماشین مجازی مستقر شود. اگر ماشین مجازی مناسبی موجود نباشد در صورت در دسترس بودن منابع فیزیکی، ماشین مجازی جدید ساخته می­ شود و اگر بعد از یک دوره خاص درخواست نتواند اجرا شود پیغام خطا می­دهد و در غیر این صورت تخصیص صورت می­گیرد. شکل ۴-۹ الگوریتم توازن بار این روش را نشان می­دهد.

رویکرد فضیلت گرایی:
رویکرد دوم مبتنی بر فضیلت گرایی ارسطو است. بر اساس این رویکرد ارضای امیال، به رغم ایجاد لذت در ما، همیشه منجر به بهزیستی نمی گردد، بلکه بهزیستی در بر گیرنده تلاش برای کمال و تحقق پتانسیل های واقعی فرد است که ممکن است توام با احساس لذت نباشد. بهزیستی روانشناختی و اجتماعی را می توان جزء این دسته دانست (ریان و دسی، ۲۰۰۱).

بنابراین پیروان لذت گرایی بهزیستی هیجانی را مطرح کرده اند که آن را برابر حضور عواطف مثبت (مانند شادی)، غیاب عواطف منفی مانند (نا امیدی) و رضایت مندی از زندگی می دانند و پیروان فضیلت گرایی نیز دو نوع بهزیستی روان شناختی (ریف، ۱۹۸۹) و بهزیستی اجتماعی (کیز، ۲۰۰۲) را مطرح ساخته اند. مدل سلامت نیز، این سه نوع بهزیستی را مطرح کرده و مفهوم جامع و کاملی از بهزیستی را که هم جنبه عاطفی و هم جنبه کارکردی سلامت روانی را در بر می گیرد، به وجود می آورد.
مدل سلامت:
قبل از توضیح مدل بیماری و مدل سلامت در نگاه به اختلالات روانی، بهتر است تعریفی از سلامت و سلامت روانی ارائه شود. سازمان جهانی بهداشت، سلامت را به عنوان حالتی از بهزیستی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفا غیاب بیماری می داند و سلامت روانی را به عنوان حالتی از بهزیستی که در آن فرد توانمندی های خود را شناخته، از آنها به نحو موثر و مولد استفاده کرده و برای اجتماع خویش مفید است، تعریف می کند. اما با کمی دقت می توان دریافت که نگاه به سلامت و بیماری در عالم واقع، چنین تعریفی از سلامت را نمی پذیرد یا هنوز آن را نپذیرفته است.
غالبا متخصصان سلامت، به قدری توجه خود را معطوف افراد بیمار می کنند که عملا افراد سالم و نیاز های آنان را به فراموشی می سپارند. در واقع آنچه که در جوامع امروزی سلامت روانی در نظر گرفته می شود، مفهومی صفر و یک است، یعنی فرد یا بیمار است یا سالم. این دیدگاه که سلامت و بیماری را دو سر یک پیوستار واحد فرض می کند، به «مدل بیماری» معروف شده است. علی رغم تاکید سازمان جهانی بهداشت بر جنبه های مثبت افراد و توجه به افراد سالم، هنوز مدل بیماری سلطه خود را بر دیدگاه های مثبت تر حفظ کرده است. البته دلایل متعددی در توجیه این سلطه وجود دارد که از آن جمله می توان به قدمت بسیار زیاد حوزه آسیب شناسی روانی نسبت به مفاهیم مثبت سلامت روانی، جدی بودن مسئله بیماری های روانی و عوارض مرتبط با آنها (هزینه های سنگین درمانی، مرگ زود هنگام و …) و مشکلات کمتر افراد سالم نسبت به افراد بیمار اشاره کرد. علی رغم جدی بودن مسائل مرتبط با بیماری های روانی، دیدگاه جدیدتر بویژه «مدل سلامت روانی»، «مدل بیماری» را به چالش کشیده است. حامیان مدل سلامت معتقدند که گرچه بیماری ها اهمیت زیادی دارند، اما باید به این نکته توجه داشت که اولا حدود نیمی از افراد بزرگسال در زندگی خود دچار بیماری روانی جدی نمی شوند و حدود ۹۰ درصد از آنها سالانه از نظر ابتلا به افسردگی در امان اند. ثانیا علیرغم هزینه های بسیار بالای درمانی، اکثر این درمان ها اثربخشی کمی دارند و ثالثا افرادی که مبتلا به بیماری روانی نیستند به یک اندازه سالم و بارور نبوده، و الزاما بارورتر و سالم تر از بیماران روانی نیستند. مدل سلامت، سلامت و بیماری را در نقطه پایان یک پیوستار واحد نمی داند، بلکه معتقد است، سلامت و بیماری دارای دو پیوستار مجزا هستند، و فرد به طور همزمان می تواند جایگاه متفاوتی بر هر یک از این دو پیوستار داشته باشد. بنا به تعریف مدل سلامت، سلامت روانی کامل نشانگانی است که ترکیبی از حضور سطوح بالایی از نشنانه های بهزیستی هیجانی، روانشناختی و اجتماعی و در عین حال عدم ابتلا به بیماری های روانی را شامل می شود.
بنابراین بزرگسالانی که به لحاظ روانی سالمند، علائم سرزندگی هیجانی، (شادکامی و رضایت مندی بالا) را نشان می دهند، از کارکرد روانشناختی خوبی برخوردار بوده و نهایتا در طول ۱۲ ماه گذشته دچار بیماری روانی نشده اند. بر اساس این مدل این امکان وجود دارد که برخی از افراد سالم علی رغم عدم وجود بیماری روانی دارای سطوح پایینی از بهزیستی (هیجانی، روانشناختی و اجتماعی) باشند که از آنها به عنوان افراد در حال پژمردگی یاد می کند. در مقابل افراد در حال شکوفایی، ضمن نداشتن بیماری روانی، از سطوح بالایی از بهزیستی برخوردارند.
مدل سلامت روان:
پیش از پرداختن به تعریف بهزیستی روانی لازم است به این نکته اشاره نمائیم که سه واژه بهداشت روانی، سلامت روانی و بهزیستی روانی گرچه دارای معنای متفاوتی هستند، ولی در مواقعی به جای یکدیگر به کار می روند (هرشن سن و پاور^[۴۵]، ۱۹۸۸، به نقل از نجات، ۱۳۷۸).
کارشناسان سازمان بهداشت جهانی سلامت فکر و روان را این طور تعریف می کنند: سلامت فکر عبارتست از «قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات مشخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب» ( میلانی فر، ۱۳۷۶).
بهداشت روانی یک زمینه تخصص در محدوده روانپزشکی است و هدف آن ایجاد سلامت روان بوسیله پیشگیری از عوارض ناشی از برگشت بیماری های روانی و ایجاد محیط سالم برای برقراری روابط صحیح انسانی است. پس بهداشت روانی علمی است برای بهزیستی، رفاه اجتماعی و سازش منطقی با پیش آمدهای زندگی (میلانی فر، ۱۳۷۶).
الگوهای بهزیستی روان شناختی:
الگوی ویسینگ و واندان:
ویسینگ^[۴۶] (۱۹۸۸)، واندان^[۴۷] (۱۹۴۴)، یک سازه بهزیستی روان شناختی کلی را مطرح کردند که بوسیله احساس انسجام و پیوستگی در زندگی، تعادل عاطفی و رضایت کلی از زندگی، مشخص و اندازه گیری می شود. آنها تاکید می کنند که بهزیستی روانی، سازه ای چند بعدی یا چند وجهی است و این حیطه ها را در برمی گیرد:
عاطفه: در افراد بهزیست یا خوشبخت، احساس مثبت بر احساس منفی غلبه دارد.
شناخت: این افراد رضایت از زندگی را تجربه می کنند. به نظر آنها زندگی قابل درک و کنترل است.
رفتار: افراد بهزیست، چالش های زندگی را می پذیرند و به کار و فعالیت علاقه دارند.
روابط بین فردی: افراد بهزیست به دیگران اعتماد می کنند و تعامل اجتماعی نیز برخوردارند (نقل از رهبری، ۱۳۸۷).
الگوی ریف:
در طول دهه گذشته برای اولین بار تعریفی چند بعدی برای بهزیستی روانی ارائه شد (ریف، ۱۹۸۹).
یکی از مهمترین مدل هایی که بهزیستی روان شناختی را مفهوم سازی وعملیاتی کرده، مدل ریف است. ریف بهزیستی روانشناختی را تلاش خود برای تحقق توانایی های بالقوه واقعی خود می داند. این مدل از طریق انجام نظریه های مختلف رشد فردی شکل گرفته و گسترش یافته است. این مدل از شش مولفه تشکیل یافته است. در زیر به طور مفصل هر یک از این مولفه هارا توضیح می دهیم:
ابعاد بهزیستی روان شناختی:
۱- استقلال: تجربه استقلال از طریق تجربه خود تعیین کنندگی و خود کفایی، توانایی مقابله در برابر فشارهای اجتماعی و عمل بر اساس راه حل های فردی و ارزیابی خود از طریق معیارهای شخصی به دست می آید. به این معناست که فرد بتواند بر اساس معیارها و عقاید خویش عمل و زندگی کند، حتی اگر برخلاف عقاید و رسوم پذیرفته شده در جامعه باشد. یک انسان کاملا رشد یافته و خودشکوفا، کسی است رها از هرگونه قرارداد اجتماعی و سنن. به نظر می رسد این وجه از بهزیستی کاملا مفهوم فضیلت غربی را می رساند که در آن فرد برای رسیدن به خودمختاری و انتخاب سبک زندگی بر اساس خواست ها و دیدگاه شخصی و درونی خویش، کاملا انزوا طلب می شود و حتی برخی از تنگناها را می پذیرد. چنین طرز زندگی هم شجاعت و هم تنهایی را می طلبد (ریف و کیز، ۱۹۹۵).
۲- تسلط محیطی: توانایی فرد در انتخاب یا ایجاد محیط هایی متناسب با شرایط روانی خود به عنوان یکی دیگر از ویژگی های سلامت روانی مورد توجه قرار می گیرد. تسلط محیطی از طریق احساس تسلط و کفایت در مدیریت محیط اطراف خود، کنترل بر مجموعه ای از فعالیت های بیرونی و استفاده موثر و کار آمد از فرصت های بوجود آمده مشخص می شود. با توجه به آنچه گفته شد، مشارکت فعال افراد در تسلط بر محیط، یک عنصر مهم و با اهمیت انعکاس کنش روانشناختی مثبت فرد تلقی می گردد. یکی دیگر از کلیدهای رسیدن به بهزیستی، تحت کنترل داشتن جهان پیرامون است. یعنی هرکسی باید بتواند تا حد زیادی برزندگی و محیط اطرافش تسلط و احاطه داشته باشد و این کار درگرو این است که فرد محیطش را مطابق خصوصیات و نیازهای فردی خود شکل دهد و بتواند آن را به همان شکل نگه دارد. چنین تسلط و احاطه ای تنها با تلاش ها و عملکرد خود فرد، و در متن کار، خانواده و زندگی اجتماعی او بدست می آید. داشتن کنترل در زندگی، چالشی است که انسان تا آخر عمر با آن روبروست. این جنبه از بهزیستی بر این نکته تاکید دارد که برای ایجاد و حفظ محیط کاری و خانوادگی مطلوب هر شخصی، همواره به نیروی خلاقه او احتیاج است. چنین محیطی است که برای فرد و اطرافیانش بهترین ها را به همراه دارد و زمانی که در چنین محیطی قرار داریم، متوجه می شویم که تسلط، قوی ترین نیرو و توانایی انسان است ( ریف و کیز، ۱۹۹۵).
۳- رشد فردی: غالب تبیین های ارائه شده از صورت بندی های به عمل آمده از بهزیستی نظیر دیدگاه های رشدی، سلامت روانی، بالینی و طول عمربه طور موکد خاطر نشان می سازند که تجربه رشد مداوم فردی، یک محور اصلی در تعریف سلامت روانی قلمداد می گردد. رشد فردی نیز از طریق ویژگی هایی نظیر احساس رشد مداوم، پذیرش تجارب جدید، تجربه تحول در خود، تاکید بر تغییر مبتنی بر تجربه، تعمق درباره خود و اثربخشی مشخص می گردد. توان شکوفا ساختن کلیه نیروها و استعدادهای خود. پرورش و بدست آوردن توانایی های جدید که مستلزم روبرو شد با شرایط سخت و مشکلات می باشد، زیرا روبرویی با این شرایط باعث می شود فرد نیروهای درونی خویش را بجوید و نیز توانایی های جدید بدست آورد. چه زمانی بیشترین احتمال یافتن این نیروها می رود؟ زمانی که فرد تحت فشار است، این استعدادها مکررا کشف می شوند و قدرت خود در تغییر شرایط را نشان می دهند. خودشکوفایی انسان ها در طی چالش ها و شرایط نامطلوب، بیانگر توانایی روانی انسان در کنار آمدن با مشکلات، تحمل بسیاری از مصیبت ها و برگشت به حالت طبیعی، پس از پشت سر گذاشتن آن و پیشرفت پس از گذر از موانع، می باشد (ریف و کیز، ۱۹۹۵).
۴- روابط مثبت با دیگران: در غالب صورت بندی های بدست آمده از بهزیستی بر اهمیت روابط بین فردی گرم و قابل اعتماد تاکید قابل ملاحظه ای شده است. توانایی عشق ورزیدن به عنوان یک مولفه اصلی سلامت روانی تلقی شده است. افراد خودشکوفا به عنوان افرادی که احساسات مبتنی بر همدلی و عاطفه نسبت به دیگران نشان می دهند و همچنین قادر به برقراری روابط عمیق تر با دیگران هستند، توصیف شده اند. روابط مثبت با دیگران به کمک ویژگی هایی از قبیل برقراری روابط گرم، رضایت بخش و قابل اعتماد با دیگران، حساسیت نسبت به رفاه دیگران، قابلیت همدلی بالا و صمیمیت بین فردی مشخص می گردد. این مولفه عبارت است از توانایی برقراری ارتباط نزدیک و صمیمی با دیگران و اشتیاق برای برقراری چنین رابطه ای و نیز عشق ورزیدن به دیگران. این جنبه اجتماعی_ ارتباطی بهزیستی، دربرگیرنده بالا و پایین شدن های روابط و تعاملات اجتماعی و بین فردی است. به این معنا که روابط می تواند از یک رابطه شدیدا عاشقانه و صمیمی تا روابطی پر از مشکل و ناراحتی در نوسان باشد. تجزیه و تحلیل عمیق تر روابط صمیمانه، یا در حقیقت آمیخته ای از احساسات مثبت و منفی افراد نسبت به یکدیگر است. چگونگی درهم آمیختن این دو احساس متضاد، چیزی است که ما برای درک عملکردهای فردی به دنبالش هستیم. خلاصه اینکه، عدم وجود حوادث و احساسات نامطلوب نیست که عامل خوشبختی است، بلکه نحوه کنار آمدن با این مسائل ناگوار و چگونگی برخورد با آنهاست که تعیین کننده بهزیستی فرد است (ریف و کیز، ۱۹۹۵).
۵- هدف در زندگی: سلامت روانی مستلزم برخورداری از ایده هایی است که نشان دهنده هدفمندی در زندگی است. بدون شک، تعریف بالیدگی بر درک روشنی از هدف زندگی، احساس جهت یابی و هدفمندی مبتنی است. زندگی برای افراد هدف مند معنی دار است. بعد هدف در زندگی نیز به کمک ویژگی هایی نظیر احساس هدفمندی و جهت یابی در زندگی و تجربه احساس معنا و مفهوم در زندگی گذشته و حال مشخص می گردد. توانایی پیدا کردن معنا و جهت گیری در زندگی، و داشتن هدف و دنبال کردن آنها، که تمامی اینها در تقابل با خوشبختی قرار دارند، از وجوه مهم بهزیستی هستند. اولین و روشن ترین نظریه در مورد هدفمند بودن در زندگی را فرانکل (۱۹۲۲) داده است. فرانکل سه سال بسیار سخت را در اردوگاه نازیها گذراند و در طول این سالها با داشتن هداف خویش زنده ماند. او نسبت به ارتقا سطح زندگی، اهداف و معنای زندگی آنقدر عمیق بوده که توانسته پس ازسال های آزادیش، روشی از روان درمانی (معنادرمانی) را برای کمک به همنوعانش در یافتن معنایی در زندگی پیدا کند. با بهره گرفتن از این روش، افراد می توانند در مقابل سختی ها و رنج ها پایداری و مقاومت کنند (به نقل از بهارب و فرکیش، ۱۳۸۸).
۶- پذیرش خود: از طریق ویژگی هایی نظیر نگرش مثبت نسبت به خود، شناخت و پذیرش ابعاد چندگانه وجود خود و همچنین نگرش مثبت نسبت به گذشته خود مشخص می گردد. ادبیات پژوهش نشان می دهد که پذیرش خود یکی از مهمترین ملاک های بهزیستی در چشم انداز نظری مختلف است. پذیرش خود به عنوان یک ویزگی اصلی سلامت روانی و همچنین ویژگی خودشکوفایی، کارکرد بهینه و بالیدگی تعریف می شود (ریف، ۱۹۸۹). یکی از مولفه های کلیدی بهزیستی، داشتن نگرش مثبت در مورد خود است، البته نه به معنای خود_ شیفتگی یا عزت نفس خیلی بالا و غیر معمول، بلکه به معنای احترام به نفسی که بر اساس آگاهی از نقاط قوت و ضعف خود می باشد. اریکسون^[۴۸] (۱۹۵۹) بیان داشت که یکی از عوامل یکپارچگی خود، رسیدن به آرامش در عین وجود پیروزی ها و شکست ها و ناامیدی های گذشته است. چنین خودپذیری بالایی بر اساس خودسنجی واقع بینانه، آگاهی از اشتباهات و محدودیت های خود، و عشق نسبت به خود و دیگران بنا شده است.
اگر بخواهیم این شش بعد بهزیستی روانی را بطور خلاصه در یک جا جمع کنیم، می توان گفت که: خوشبختی و خوشی از طریق رویارویی و مواجه با چالش های زندگی، مشکلات و نیازها بدست می آید نه از طریق تفریح کردن و عدم داشتن هر گونه کشمکش و تعارض و نه با داشتن زندگی ای یکنواخت و بدون تغییر و پستی و بلندی. در حقیقت بهزیستی انسان در گرو تعامل و همراهی مقولات متضادی چون: درد و لذت، بلندپروازی و امیدواری در مقابل رنج و ناامیدی است. در این تحقیق از بین کلیه تعاریف ارائه شده برای بهزیستی، به علت جامع تر بودن نظریه ریف نسبت به تعاریف دیگر، از این نظریه به عنوان مبنایی برای سنجش بهزیستی استفاده می شود (ریف، ۱۹۸۹).
امیدواری:
یکی از متغیرهایی که ارتباط نزدیکی با بهزیستی روانشناختی دارد، امیدواری است. امید متغیری است که می تواند بهزیستی روانشناختی افراد را پیش بینی کند. تحقیقات متعددی (رودریگز، ۲۰۰۶)، نشان می دهد که سبک تبیین و رضایت از زندگی، شادی و امید با هم رابطه دارند. در تحقیقات متعددی نشان داده شد که مشخص کردن هدف در زندگی می تواند موجب افزایش امید در زندگی افراد شود. آموزش امید به افراد می تواند موجب کاهش افسردگی در افراد شود و میزان کارایی و عزت نفس آنها را افزایش دهد.
عمده تحقیقات و نظریه های مربوط به امیدواری و اثرات آموزشی و درمانی آن به اسنایدر و همکاران او بر می گردد. او در دهه ۱۹۸۰ اصول اساسی «نظریه امید^[۴۹]» را بنا نهاد. او برای این که بفهمد مردم موقع اشتباه کردن و عملکرد ضعیف، چگونه عمل می کنند، تحقیقاتی انجام داد (اسنایدر، هیگن واستوکی۲، ۱۹۸۳). او درگفتگو با شرکت کنندگان در تحقیق بعد از اجرای آزمایش از آنها می خواست که به هم دیگرتوضیح دهند آنها چه انگیزه ای برای انجام دادن تکالیف دارند. به چه چیز مطلوبی می خواهند برسند. این تغییرات و تحقیقات منجر به این شد تا او چارچوب نظریه امیدواری را در قالب مقاله ای طراحی کند (اسنایدر، ۱۹۸۹).
او برای این کار ادبیات مربوط به انگیزش را از دهه ۷۰_۱۹۶۰ مطالعه کرد. موضوع مشترکی که بین همه تحقیقات پیداشد چیزی بود که «جستجوی اهداف مطلوب» نام داشت (کانتریل^[۵۰]، ۱۹۶۴، فاربر^[۵۱]، ۱۹۹۸، فرانک^[۵۲]، ۱۹۷۵، استوتلند، ۱۹۶۹، اسنایدر، ۲۰۰۲). او از مردم می خواست تا هدف هایشان را برای آن روز بگویند. آنها می توانستند اهدافشان را بگویند اما اسنایدر قصد داشت شیوه بیان اهداف آنها را بهبود بخشد، لذا آشکارا اهدافشان را مورد سوال قرار می داد. امیدواری به اعتقاد اسنایدر (۲۰۰۲) ابتدا یک روش تفکر است، احساساتی است که نقش مهم ولو کمک کننده بازی می کند.
امیدواری نوعی احساس امکان پذیر بودن یک فرایند یا رویداد مطلوب در آینده است. درادبیات روانشناسی، امید یک موقعیت انگیزشی مثبت و یک فرایند شناختی تعریف می شود که منجر به حرکت هدفمندی به سوی یک هدف مشخص می شود (اسنایدر، ۲۰۰۹).
امید نیروی هیجانی است که تخیل را به سمت موارد مثبت هدایت می کند. امید به انسان ها انرژی می دهد و مجهزشان می کند و همانند کاتالیزوری برای کار و فعالیت عمل می کند. امید به ما انعطاف پذیری، نشاط و توانایی خلاص از ضرباتی را که زندگی به ما تحمیل می کند، می دهد و باعث افزایش رضایت از زندگی می شود (پریچت، ۲۰۰۴). امیدواری پیوندی است میان رفتارهای مرتبط با هدف و باورهای فرد برای رسیدن به هدف. در سال های اخیر، اسنایدر به عنوان پیشگام و متقدم مطالعه در زمینه امید، به معنا به عنوان یک عامل کنترل خود می نگرد که به کمک آن انسان می تواند از عزت نفس خود مراقبت نماید. اسنایدر تعریف ویژه ای از کنترل دارد و آن را سازه روانشناختی می داند که افراد برای ادراک و فهم بهتر نتایج اعمال خود و رسیدن به پیامدهای مطلوب و پرهیز از پیامدهای نامطبوع، ازآن بهره می برند. به این ترتیب زندگی هنگامی معنادار است که فرد امکان کنترل زندگی اش را داشته باشد و برای رسیدن به اهدافش تلاش نماید. به اعتقاد اسنایدر، برگزیدن هدف های مناسب و تلاش برای رسیدن به آنها همان چیزی است که می توان آن را امید نامید.
امید یک حالت روحی و روانی برانگیزاننده انسان به کار و فعالیت است. پژوهشگران بر این باورند که امید برای سلامت روان انسان ضروری است. پس مطمئنا امیدواری یک نیاز اساسی برای دانش آموزان و دانشجویان است (پارکینز^[۵۳]، ۱۹۹۷). ازسویی امید یک سیستم انگیزشی شناختی پویاست که با افزایش امکان دستیابی به هدف، دانشجویان را با تمرکز به موفقیت برای فائق آمدن برمشکلات توانمند می سازد. از دیدگاه اسنایدر امید یک هیجان انفعالی نیست که تنها در لحظات تاریک زندگی پدیدار می شود، بلکه فرایندی شناختی است که افراد به وسیله آن، فعالانه اهداف خود را دنبال می کنند. از نظر او امید فرایندی است که طی آن افراد اهداف خودرا تعیین می کنند، راهکارهایی برای رسیدن به آن اهداف خلق می کنند و انگیزه لازم برای به اجرا درآوردن این راهکارها را ایجادکرده و در طول مسیرحفظ می کنند (اسنایدر، ۱۹۹۴).
رابینسون^[۵۴] (۱۹۹۴)، معتقداست امید یکی ازپایه های اصولی توازن وقدرت روانی است که مشخص کننده دستاوردهای زندگی است. امید، توانایی باور یک احساس بهتر از آینده است. امید با نیروی نافذ خود، سیستم فعالیتی را تحریک میکند تا سیستم بتواند تجارب نو را کسب کرده و نیروهای تازه در ارگانیسم ایجاد نماید و در نتیجه امید، انسان را به تلاش و کوشش واداشته و او را به سطح بالایی از عملکردهای روانی و رفتاری نزدیک می کند و از سویی امید یکی از نشانه های سلامت روانی است.
از دیدگاه هوش هیجانی امیدوار بودن به این معناست که افراد درمقابل اضطراب فشارآور، نگرش حاکی از شکست یا افسردگی در رویارویی با چالش ها با موانع دشوار تسلیم نخواهدشد (گلمن^[۵۵]، ۱۹۹۵).
امید نقش مقتدرانه و شگفت آوری در زندگی ایفا می کند و در حیطه های گوناگون از موقعیت های تحصیلی گرفته تا تحمل مشاغل پر زحمت، مزایایی به همراه دارد. بیلی^[۵۶] و اسنایدر(۲۰۰۷) آن را به گونه ای دقیق تر تعریف می کنند: امید یک حالت انگیزش مثبت با در نظرگرفتن اهداف روشن برای زندگی است. در امید از یک سو انگیزه خواستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف نهفته است. بنابراین کارکرد امید در زندگی به عنوان یک مکانیزم حمایتی است و باعث رشد و پیشرفت کیفیت زندگی انسان می باشد.
امید از نظر ساختاری و ترکیب، ابعاد بسیار پیچیده ای ندارد و یا به عبارت دیگر امید از عوامل بسیار پراکنده و گسترده ساخته نشده است، بلکه می توان در یک محدوده کوچک امید را مورد بحث و بررسی قرارداده و آن را با تمام وجود مورد شناسایی نمود.
مولفه های امیدواری:
اسنایدر و همکاران (۱۹۹۱) تعریف زیر را از امیدواری مطرح کرده اند: امیدواری یک حالت انگیزشی مثبت است که مبتنی بر یک مفهوم مشتق شده تعاملی از موفقیت است: الف) احساس عامل بودن (انرژی معطوف به هدف) و (ب) تفکرمسیری (برنامه ریزی برای مواجهه با اهداف). اسنایدر (۲۰۰۰) تعریف دیگری از امیدواری مطرح می کند وآن عبارت است از «فرایند تفکردر مورد اهداف شخصی همراه با انگیزشی برای حرکت به سمت آن اهداف (عامل بودن) و روش هایی برای رسیدن به آن اهداف (مسیرها)». دراین ایده به دنبال شناخت ها فرایند پیگری هدف، شناخت های دیگری می آیند. در تعریف دیگری که ازاسنایدر درمورد امید مطرح شده سه مولفه قابل بازشناسی است: اهداف، تفکرات عامل بودن و مسیرها.
الف) اهداف:
اسنایدر بر یک فرضیه مهمی تاکید می کرد و معتقد بودکه این فرضیه راهنمای من است: «اعمال بشری معطوف به هدفند». هدف یک مولفه شناختی است که لنگرگاه نظریه امیدواری است (اسنایدر، ۱۹۹۴، ۱۹۹۸، اسنایدر و همکاران، ۲۰۰۰). اهداف، آماج های از زنجیره های عمل ذهنی را فراهم می کنند. برای بعضی مردم این آماج های ذهنی تصاویر دیداری اند، گرچه اهداف ممکن است ویژگی های دیداری داشته باشند. با این وجود ممکن شامل توصیفات کلامی نیز باشند (پیلیشین^[۵۷]، ۱۹۷۳، به نقل از اسنایدر، ۲۰۰۲). علاوه بر این، اهداف بر حسب چارچوب موقتی شان متنوع اند: کوتاه مدت یا دراز مدت هستند. همچنین بر حسب درجه خاص بودن اهداف متفاوتند: کلی و خاص. احتمال کمی وجود دارد که تفکر امیدوارانه از طریق اهداف مبهم اتفاق بیفتند. برای مثال مشکل است که مسیرها یا انگیزش برای پیگیری اهداف مبهم را متصور شویم. اهداف بایستی ارزش کافی داشته باشند تا تقویت و تحمیل تفکر هوشیارانه توسط آنها امکان پذیر باشد.
دو نوع کلی هدف مطلوب در نظریه امیدواری وجود دارد. نوع اول اهداف رویکردی و نوع دوم اهداف اجتنابی. البته تقسیم بندی هدفی دیگری نیز وجود دارد: اهداف تبحری یادگیری و اهداف عملکردی. آنچه اسنایدر در این مبحث استفاده می کند، مفاهیم مربوط به جهت گیری هدفی بر تفکیک اهداف یادگیری از عملکردی است (به عبارات مختلف وحتی تفکیک اهداف اجتنابی از رویکردی) ولی اسنایدر درآخرین مبحثش بر تفکیک اهداف اجتنابی و رویکردی تاکید می کند و آن را درتبیین نظریه امیدواری به کار می برد.
نوع اول اهداف، اهداف نزدیکی یا رویکردی و مثبت را منعکس می کند که خود شامل سه نوع است:
الف) اولین چیزی را که می خواهید به آن برسید مثل خرید اولین ماشینی که می بینید.
ب) تقویت و تایید هدف فعلی موجود مثل تمایل شخصی برای حفظ و نگهداری وضع موجود
ج) افزایش دادن آن چیزی که تازه آغاز شده است.
جدول (۲-۲) دو نوع هدف عمده در نظریه امیدواری اسنایدر (۲۰۰۲) را نشان می دهد.
جدول ( ۲-۲ ). دو نوع هدف عمده در نظریه امیدواری اسنایدر (۲۰۰۲).