میرسارد و مرتضویی (۱۳۹۱) در پژوهشی به بررسی علل بروز دعواهای دسته‌جمعی شهر شاهرود پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که: متغیرهای کنترل اجتماعی پلیس (۳۶۵/۰=r)، تعریف مثبت نزاع (۳۲۲/۰=r)، در سطح یک درصد و فیزیک افراد (۲۳۴/۰=r)، در سطح ۵ درصد معنی دار بود. از طرفی متغیر کنترل اجتماعی والدین (۲۵۳/۰- =r)، همبستگی منفی و معنی داری با نزاع دسته‌جمعی نشان داد. همچنین متغیرهای مستقل بازی های رایانهای، فیلم سینمایی و اکشن و وضعیت اشتغال رابطه معنی داری با متغیر وابسته نشان ندادند.
صادقنیا و میرفردی (۱۳۸۹) پژوهشی با عنوان: بررسی رابطه فرهنگ شهروندی و گرایش به نزاع جمعی در بین مردان ۱۵تا ۶۵ سال شهرستان بویراحمد انجام دادند. جمعیت آماری کلیه مردان ۱۵ تا ۶۵ سال شهرستان بویراحمد بوده که ۳۹۵ نفر به عنوان نمونه تعیین و با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحلهای طبقهای انتخاب شدند. نتایج پژوهش حاکی است: میانگین نمره گرایش به نزاع جمعی برای پاسخگویان، به طور معناداری بیشتر از میانگین نمره واقعی که ۳۹ میباشد، است. نتایج پژوهش نشان دادند که متغیر فرهنگ شهروندی و ابعاد آن مسئولیت پذیری اجتماعی و مشارکت اجتماعی بر گرایش به نزاع جمعی تأثیرگذار میباشد، اما بعد قانون مداری فرهنگ شهروندی بر متغیر وابسته تأثیرگذار نبوده است.
۲-۱-۲- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
کتابی با عنوان"فرهنگ و رفتار اجتماعی “که تری یاندیس (۱۹۹۰) آن را نوشته نگاهی گذرا به پژوهش های صورت گرفته در زمینه تأثیر فرهنگ بر وقوع نزاع در برخی مناطق آمریکای جنوبی و اروپا داشته است.
نیسبت، در مطالعه نزاع و خشونت درباره رفتار ساکنین تروک وهائیتی درسال۱۹۹۰ که در زیست بوم متفاوتی جهت دسترسی به دریایی آزاد برای ماهیگیری قرار گرفته اند، به این نتیجه رسید که منابع کمیاب ازجمله، فرصت ماهیگیری از دریا منجر به فرهنگ جنگجویی و نزاع در بین دو گروه میشود (تری یاندس،۱۳۸۸: ۳۷۲).
تحقیقی با عنوان رابطه فرهنگ و نزاع: صدای متخصصان در نظام آموزشی در تانزانیا، از سوی مایرومارتین بونز (۱۹۵۵) نوشته شده که از رویکرد کیفی به بررسی نزاع پرداخته اند یافته ها نشان می‌دهد که نزاع از عوامل گوناگونی ازجمله، فرهنگ، مذهب و نحوه توزیع منابع تأثیر می پذیرد و گفته میشود که بیشتر نزاع‌ها مذهب و جنسیت و نوع نظام آموزشی متفاوتی که در آنجا تدریس میشود ناشی میشود و راه حل کاهش این نزاع از طریق اشخاص مشهور و میانجیگری ریش سفیدان، مذاکره و کمک از متخصصین علمی ممکن خواهد بود.
مطالطعه هیرشی نیز با الهام از اندیشه های کارکردگراییی دورکیم، به دنبال پاسخ به این سوال اساسی بود که علت همنوایی چیست ؟که بر این اساس تئوری کنترل را توسعه داد. او عمل کجروی را در نبود کنترل اجتماعی می داند واینگونه استدلال می‌کند ؛ آنهایی که پیوند قوی با جامعه دارند از شکستن قواعد ومعیارهای آن خودداری می‌کنند و آنهایی که پیوند ضعیف با هنجارهای جامعه دارند یا هیچگونه پیوندی با آنها ندارند برای کجروی مستعدتر وآزادتر هستند (ممتاز،۴۰:۱۳۸۱)
آلن خازین (۱۹۹۸) درتحقیقی با عنوان “تحلیل نزاع‌های قبیله ای در غرب سودان و بخش شمالی ازجنوب سودان"با رویکرد کیفی به این نتیجه می رسد که نزاع قبیله ای بین عشایر کوچ نشین و کشاورزان یکجا نشین بر سر منابع تجدید پذیر ازجمله، آبیاری گیاهان و زمین در غرب سودان به طور گسترده با تغییرات آب و هوا و بوم شناختی و گسترش منابع قابل تجدید در مناطق شکننده باز تولید میشود. همچنین تداوم خشکسالی، توسعه کشاورزی مکانیزه بعنوان برنامه تبدیل ساختاری توسط نهادهای"برتون وود"و افزایش جمعیت انسانی و حیوانی (دامی) از عواملی هستند که نزاع بین آنها را تشدید می‌کند.
مولن (۲۰۰۴)نیز نشان داده است که عملکرد موفقیت آمیز پلیس در مقابله با کجروی ها و آسیب های اجتماعی، موجب افزایش احساس ایمنی شهروندان و این امر نیز به نوبه خود، موجب بهبود نگرش های آنان نسبت به پلیس می شود و نگرش مطلوب نیز بر منزلت اجتماعی پلیس می افزاید. پلیس برخوردار از منزلت اجتماعی نیز می کوشد بیش از پیش بر تراز عملکرد اجتماعی بیافزاید تا مانع از کاهش شأن و مقام و جایگاه اجتماعی خویش شود (نقل از الیاسی، ۱۳۸۶).
بنتا[۲] و همکاران (۲۰۰۵) در پژوهش خود تحت عنوان"نقش جنسیت در ایجاد رفتار مجرمانه” به بررسی نقش تفاوتهای جنسیتی در جرم و خشونت پرداختند، نتایج بررسیها و مطالعات آنها نشان می‌دهد که تفاوتهای جنسیتی در توسعه درک اجتماعی، ممکن است به توضیح تفاوتهای جنسیتی در جرم و خشونت کمک کند. همچنین یکی از دلیلی که دختران میزان تخلف کمتر دارند، این مسئله میباشد که آنها مهارت های ادراکی اجتماعی را در زندگی، زودتر از پسران فراگرفته و بکار میبندند.
رامون اسپیج[۳](۲۰۰۶) از دانشگاه آمستردام هلند با بهره گرفتن از تحقیقات بومی و منطقه ای درکنار استفاده از نظریات عام و جهانشمول درتبیین پدیده خشونت و ستیزه جویی به بررسی این معضل اجتماعی پرداخته است. وی در یکی از مهمترین تحقیقات خود با عنوان جنبه هایی از خشونت اوباشگری و رفتارهای خشن تحت تاثیر۶ عامل اصلی که دربوجود آمدن آن نقش دارند، بوجود می آید: ۱- هیجان زدگی، ۲- ایجاد هویت مردانه خشن، ۳- هویت یابی منطقه ای و محلی، ۴- مدیریت فردی و کسب شهرت، ۵- احساس همبستگی و تعلق، ۶-قدرت و خود مختاری.
لی فرانس[۴] و همکاران (۲۰۰۷) پژوهشی تحت عنوان” خشونتهای بین فردی در سه کشور کارائیب: باربادوس[۵]، جامائیکا[۶] و ترینیداد و توباگو[۷] انجام دادهاند. نتایج این پژوهش نشان داده است که قربانیان خشونت جنسی بیشتر از جنس مونث بودند که بیشترین میزان را در جامائیکا داشت. به نظر این پژوهشگران سطوح بسیار بالای خشونت بین فردی گزارش شده نشانگر سطح بسیار بالای تحمل میان قربانیان و فرهنگ خشونت میباشد.
نتایج تحقیقات لوناردو[۸] (۲۰۰۸)، نشان می دهد که مکانیسم های یادگیری اجتماعی که معمولاً شبکه های اجتماعی نظیر دوستان، والدین و … می باشند، در اقدام به رفتارهای ناهنجار تأثیر دارند. همچنین در این میان، تأثیر والدین کم مسئولیت پذیر در ارتکاب به اعمال نابهنجار فرزندانشان، بیشتر از بقیه متغیرهاست.
تونگ (۲۰۰۹) در پژوهشی نقش ساختار قوم‌گرایی در بروز نزاع‌های دسته‌جمعی بر اساس نظریه «ساختارگرایی» مورد بررسی قرار داد. یافته های نشان داد: قدرت نهادهای سیاسی به بهترین نحو، وقوع یا فقدان خشونت را تبیین می کند. این تنها رویکردی است که پاسخ گوی این سؤال است که صلح و آرامش ریشه در چه چیزی دارد؛ و اینکه صلح و آرامش تنها به معنای نبود خشونت و درگیری نیست (به نقل از اسمیت، ۲۰۰۰: ۲۱-۳۹).
افوولسیف (۲۰۰۹) درتحقیقی باعنوان دلایل اثرات و حل نزاع بین کشاورزان و گله داران کوچ نشین در منطقه ی دلتا، “نیجریه” نشان می‌دهند که نزاع بین گروه ها در نیجریه امری عادی است که باعث آسیب به خانواده ها و جامعه نیجریه شده است. برای انجام این پژوهش ۸۰ نفر (کشاورز) و۲۰ نفر دامدار (کوچ نشین) انتخاب شده اند نتایج تحقیق دلایل این نزاع را مسائل زیر می دانند:
الف) عوامل فرهنگی – اقتصادی وتأثیرآن
تخریب محصولات، انتقال آلودگی از سوی احشام، چرای بیش از حد زمین و فرسایش آن، بی توجهی به رسوم مقامات محلی، آزار و اذیت خانم ها، آزار و اذیت کوچ نشینان توسط جوانان جامعه میزبان، دزدیدن احشام.
ب) تاثیراقتصادی واجتماعی نزاع
کاهش بازدهی محصولات و درآمد کشاورزان عشایر، مهاجرت کشاورزان ضرر و زیان مالی و از دست دادن محصولات ذخیره شده.
برنامه محیط زیست سازمان ملل (۲۰۱۰) در طرحی با عنوان “محدودیت های محیطی و نزاع “در مناطق و روستاهای آفریقا در مورد دلایل و عوامل مؤثر بر وقوع نزاع و قتل های ناشی از آن در بین کوچ نشین ها و سایر مناطق به موارد زیر اشاره کرده است. تقاضای زیاد برای منابع، فرسایش منابع طبیعی و کاهش پتانسیل زمین، فرصت نابرابر و محدودیت در دسترسی به منابع موجود، افزایش خطرات محیطی ناشی از فشار زیاد به منابع، نزاع و درگیری بر سر آب شرب و مورد استفاده، نزاع عشایر بر سر مراتع و چرای دام و دزدی احشام.
برانخاست (۲۰۱۱) پژوهشی با عنوان"تغییرات اقلیمی و نزاع بین طوایف” درمیان قبایل جنوبی سودان به این نتیجه رسیده است با توجه به اینکه میزان بارندگی درسال کم است کشاورزان و عشایر برای گذاراندن معیشت زندگی خود با مشکلاتی مواجه می‌شوند.این در حالی است که ۸۰ درصد تولیدات سودان با کشاورزی تامین میشود. پس هر گونه اختلاف در تغییرات آب و هوایی به گسترش درگیری میان عشایر کوچ نشین و کشاورزان بر سر آب و منابع طبیعی (چراگاه) می انجامد.
| عبدالهی وچلبی (۱۳۷۲)، تحقیقی با عنوان:«توصیف و تبیین جامعه شناختی نزاع دسته‌جمعی در استان لرستان»، جامعه آماری، جامعه عشایری روستایی و شهری استان لرستان، نتیجه: میزان انسجام عام در سطح استان به نسبت ضعیف بوده است و یکی از علل مهم نزاع جمعی به حساب آمده است میزان انسجام عام و عام گرایی به ترتیب در مناطق شهری بیشتر از روستایی و در روستا بیشتر از عشایری است. |
| (میبدی (۱۳۸۲)،تحقیقی تحت عنوان:«اختلافات و نزاع‌های دسته‌جمعی و عوامل مؤثر بر پیشگیری و کنترل آن در استان چهارمحال بختیاری». یافته های تحقیق نشان داد: عامل سن، میزان تحصیلات، میزان مسئولیت‌پذیری افراد و عوامل ملکی و خانوادگی همگی در بروز نزاع‌های دسته‌جمعی مؤثر بوده اند، همچنین کلیه افراد عامل پیشگیری و کنترل توسط نیروی انتظامی را بهترین اقدام برای جلوگیری از نزاع‌های دسته‌جمعی عنوان نموده اند. |
| پورافکاری (۱۳۸۳)، در مقاله ای با عنوان"تحلیلی بر تنش های قومی در ایران"به موضوع نزاع با این سؤال اصلی که ریشه ها و علل بنیادی این گونه نزاع‌ها به ویژه در لرستان را در کجا باید جست جو کرد؟ در ساختار اقتصادی؟ در فرهنگ لری؟ یا در محیط طبیعی یا حالت های روانی مردم. نتایج حاکی از این مسأله بیشتر در میان خانواده هایی با درآمد کمتر رخ می‌دهد. ابعاد اجتماعی و فرهنگی ساکنان منطقه مانند بی سوادی، عدم آشنای با قانون، ضعف مالی، تعصب قومی و حفظ سنت های قبیله ای در این مسأله مؤثر بوده اند. |
| خراطها و جاوید (۱۳۸۴)،پژوهشی در زمینه بررسی علل و عوامل جامعه شناختی بروز نزاع و درگیری و پیامدهای آن در شهر تهران انجام داده اند، نتایج حاکی از آن است که عواملی نظیر وجود آسیب ها و مسائل اجتماعی، ضعف در کنترل و نظارت اجتماعی، گژکارکردهای برخی از نهادها و سازمانها، عدم حاکمیت قانون و پراکندگی و فراوانی کانون های نزاع و درگیری در شهر تهران هستند. |
| نظری وامینی فسفودی (۱۳۸۵)، در پژوهشی با عنوان: تببین جامعه شناختی عوامل مؤثر بر گرایش به نزاع دسته‌جمعی، در مناطق روستایی استان ایلام، نتایج حاکی از تاٌثیر معنی دار و مثبت و همچنین تاٌثیر معنی دار منفی میزان تحصیلات بر روی میزان گرایش به نزاع است. همچنین هیچگونه تفاوت معنی داری بین دو گروه از زنان و مردان و افراد متاهل و مجرد در مورد هیچکدام یک از دو متغیر گرایش به نزاع (به عنوان متغیر وابسته) و پرخاشگری (به عنوان تاثیرگذارترین متغیرمستقل) درجوامع روستایی استان وجودندارد، به عبارت دیگرنشان دهنده عدم تاثیر معنی دارجنسیت و تاهل بر متغیر وابسته است. |
| نظری (۱۳۸۶)،در تحقیقی که در استان ایلام انجام داده نتایج بدست آمده حاکی از آن است که متغیرهای پرخاشگری، قوم‌گرایی و تجربه عینی نزاع تأثیر مثبت بر نزاع‌های دسته‌جمعی داشته و در عوض میزان کنترل اجتماعی و تحصیلات تأثیر منفی بر روی میزان گرایش به نزاع داشته اند (نظری،۱۳۸۶: ۶۵). |
| ربانی و همکاران (۱۳۸۸)، پژوهشی با عنوان:«بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی مؤثر بر گرایش به نزاع جمعی (مطالعه موردی شهرستانهای منتخب استان ایلام).». یافته ها نشان می دهد، الف) گرایش به نزاع در بین جامعه مورد بررسی متوسط به بالا بوده، ب) از بین متغیرهای مستقل مطرح شده، تأثیر کل متغیرهای پرخاشگری و قوم گرایی (به میزان برابر) بر متغیر گرایش به نزاع جمعی، بیش از سایر متغیرها بوده و ج) تأثیر متغیر کنترل اجتماعی بر گرایش به نزاع جمعی، کاهنده بوده است. |
| خیال پرستان (۱۳۸۸)،در پژوهشی به عنوان عوامل موثر بر نزاع و درگیری های محلی درمیان روستائیان دنا در فاصله سالهای۱۳۸۷تا۱۳۸۲با استفاده از روش های پیمایشی به این نتیجه رسیده است که کنترل اجتماعی یا نهادی، تعصبات سیاسی و انتخاباتی چند همسری (تعدد زوجات) ناکامی به ثمر نرسیدن ازدواج های تحمیلی، بیکاری و فقر فرهنگی در وقوع نزاع‌های جمعی تأثیرگذار بوده اند.. |
| درستی (۱۳۸۸)، تحقیقی موردی و در منطقه ای خاص با عنوان: « عوامل منازعه در شهرستان بویراحمد» انجام داده است، ۱۷۲ نفر از افرادی که حداقل یک بار در منازعات دسته جمعی شرکت داشته اند مورد بررسی قرار گرفته اند؛ نتایج نشان می دهند که ریشه منازعات جمعی را باید در تعصبات قومی و قبیله ای، انتقام جویی و اختلافات ملکی جست و جو کرد. |
| رضائی کلواری و بحرینی (۱۳۸۸)،در پژوهشی به مطالعه رابطه فرهنگی- اجتماعی با نزاع‌های دسته‌جمعی قومی قبیله ای در شهرستان لردگان پرداختند. نتایج بدست آمده از روش آماری استنباط (t تک متغییره، رگرسیون…) نشان داده است که متغییر های پرخاشگری، قوم‌گرایی، بی هنجاری و محرومیت نسبی دارای رابطه معنادار و مبثنی و متغییرهای کنترل اجتماعی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، انسجام اجتماعی، سن، جنسیت، تحصیلات دارای رابطه معنی دار معکوس و متغیرهای تأهل و میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی فاقد رابطه معنادار با گرایش به نزاع‌های دسته‌جمعی داشته اند و همچنین میزان گرایش به نزاع‌های دسته‌جمعی، قومی، قبیله ای دربین اقوام مختلف استان ایلام متفاوت بوده است. |
موضوعات: بدون موضوع
[جمعه 1400-07-23] [ 12:01:00 ب.ظ ]
