۳-۲-۳)گفتار سوم: شروع به قتل عمد
درحقوق کیفری فعلی ایران شروع به جرم اصولاً جرم نیست مگر در مواردی که مقنن به آن تصریح کرده است. یکی از مواردی که مقنن نسبت به جرم بودن شروع به جرم تصریح کرده قتل عمدی است. بر اساس ماده ۶۱۳ ق. م. ا. «هر گاه کسی شروع به قتل عمد نماید ولی نتیجه منظور بدون اراده وی محقق نگرد به شش ماه تا سه سال حبس تعزیری محکوم خواهد شد.»
با این وصف از لحاظ قانونی در اینکه شروع به جرم قتل عمدی جرم است تردیدی نیست.
بحث مهم در این قسمت آن است که از لحاظ رکن مادی چه مقدار اعمال را بایستی متهم انجام داده باشدتا بتوان گفت شروع به جرم محقق شده است؟ آیا زمانی که فردی با برداشتن اسلحهای به قصد قتل فردی از منزل خارج میشود که مرتکب شروع به جرم قتل عمدی شده است؟ یا زمانی که مثلاً به قصد قتل فردی با طرف وی شلیک میکند و گلوله به او نمیخورد؟ آیا زمانی که حداقل تماس جسمی بین فعل قاتل و مجنی علیه واقع میشود؟ با توجه به نظریه عینی^[۱۱۷] که به نظر میرسد دیوان عالی کشور از سالها قبل هم متمایل به آن بوده است و از طرفی خود ماده ۴۱ قانون مجازات اسلامی هم با به کار بودن عبارت : « شروع به اجرای آن نماید» به این نظریه پای بندی خود را نشان داده است به نظر میرسد وقتی میتوان شروع به جرم قتل عمدی را محقق دانست که قاتل عملاً شروع به اجرای عملیات اجرایی قتل یعنی سلب حیات نموده باشد. به عبارت دیگر مقداری از اعمالی را که داخل در تعریف قتل است انجام داده باشد. از جمله اینکه به قصد قتل فردی به او چاقو زده ولی نمرده باشد یا اینکه به قصد قتل او را از بلندی به طرف پایین پرتاب کرد ولی نمرده باشد یا اینکه به قصد قتل او گلولهای را به بدن او زده ونمرده باشد برای مثال برای شروع به قتل عمد با تسبیب هم مثل آنکه به قصد قتل سم در غذای او ریخته و او با وصف اینکه از غذای مسموم خورده ولی نمرده باشد.

در باب قابل مجازات بودن جرم عقیم^[۱۱۸] و جرم محال نیز بین حقوق دانان اختلاف نظر وجود دارد برخی معتقدند که جرم عقیم و محال در غالب شروع به جرم قابل مجازات است^[۱۱۹] اما به نظر میرسد مورد جرم عقیم را نمیتوان شروع به جرم قتل عمدی دانست چون در جرم عقیم آن مقدار اعمال انجام شده داخل در تعریف قانونی قتل نیست و شروع به سلب حیات بشمار نمیآید در جرم عقیم به دلیل خطای خود متهم جرم واقع نمیشود. مثلاً به دلیل خطای در تیراندازی تیر او از چند متری فرد مورد نظر رد میشود و به او اصابت نمیکند. مصادیق جرم محال را هم به همین شکل نمیتوان داخل در شروع به جرم قتل عمدی دانست چون در جرم محال یا امکان ارتکاب قتل عمدی وجود ندارد مثلاً وقتی که شخص مورد هدف قبلاً مرده است و متهم به قصد قتل به او تیراندازی میکند (محال مطلق) یا اینکه جرم قتل با وسایل مورد استفاده متهم امکان تحقیق ندارد مثلاً با سلاح خالی از فشنگ قصد تیراندازی دارد یا وقتی که اشتباهاً شکر رابه جای سم در غذای دیگری میریزد. (محال نسبی). در هر دو صورت فوق (محال مطلق و نسبی) اساساً امکان اجرای سلب حیات وجود ندارد که بتوان شروع به اجرای آن نمود لذا جرم عقیم و جرم محال از مصداقهای شروع به جرم قتل عمدی به شمار نمیآیند.
مقنن در ماده ۶۱۳ ق. م. ا. به درستی حالتی که شروع کننده به ارتکاب قتل به صورت ارادی از ارتکاب قتل منصرف میشود را مصداق شروع به جرم قتل عمدی ندانسته است بدیهی است در صورت انصراف ارادی هم اگر اعمال انجام شده خود مستقلاً جرم باشد (مثلاً ایراد جراحت با چاقو ) هر چند شروع به جرم قتل عمدی نیست اما اعمال مجرمانه انجام شده جرم و قابل مجازات است.
در عین حال مجرم بنا به تبصره ۲ ماده ۴۱ ق. م. ا. و با توجه به انصراف ارادی مستحق برخورداری از تخفیف مجازات است که این تخفیف هم قاعدتاً نسبت به مجازاتهای تعزیری و بازدارنده (نه قصاص یا دیه عضو) قابل اعمال خواهد بود.
در حقوق عراق هرگاه مرتکب دارای قصد ارتکاب قتل عمدی بوده اما به دلایل مختلف قتل عمدی محقق نگردد تحت عنوان «شروع به قتل» قابل مجازات می باشد.با تکیه بر مواد ۳۱و۸۰ قانون مجازات عراق میتوان مجازات شروع به قتل عمدی را به این صورت استنباط کرد که قانونگذار در مجازات شروع به قتل عمدی نسبت به اینکه مرتکب قصد ارتکاب به قتل عمدی ساده یا مشدده را داشته مجازات شروع به قتل را متفاوت تعیین کرد.از این رو هرگاه مرتکب قصد ارتکاب قتل عمدی مشدده را داشته باشد مجازات شروع به قتل عمدی آن حبس ابد خواهد بود اما هرگاه مرتکب قصد ارتکاب قتل عمدی ساده را داشته باشد مجازات او کمتر از ۱۵سال خواهد بود.^[۱۲۰]
نتایج:
رکن مادی، از ارکان ضروری برای تحقق جرم قتل میباشد.برای تحقق جرم قتل از سوی جانی، مرتکب باید با انجام فعلی از قبیل :خفه کردن،تیر اندازی کردن وغیره موجب سلب حیات از مجنی علیه گردد. در قتل از طریق فعل،عمل مرتکب باید صلاحیت انتسابی داشته باشد یعنی فعلی که جانی توسط آن اقدام به قتل مجنی علیه می کند، صلاحیت برای انجام قتل را داشته باشد. برای مثال اگر کسی اقرار کند که مجنی علیه با دعای من مرده است،به دلیل عدم صلاحیت فعل مذکور در ایجاد جنایت اقرار وی بلا اثر و بی فایده است و نمیتوان مرگ را به او نسبت داد.اما در خصوص قتل از طریق ترک فعل مباحث مفصلی مطرح شد.با توجه به این مباحث امکان محکوم کردن تارک فعل به ارتکاب عمدی قتل یا ایراد صدمات بدنی وجود دارد.لیکن در عمل اثبات اینکه تارک فعل سهل انگاری نکرده بلکه قصد وخواسته قطعی وی از ترک فعل رسیدن به نتیجه مورد نظر بوده است و در نتیجه عمدی محسوب کردن عمل جانی بسیار مشکل خواهد بود نتیجه آن می شود که در بسیاری از موارد تارک فعل، با توجه به شرایطی تنها به ارتکاب جرایم غیر عمدی علیه اشخاص محکوم می گردد.اگر چه جنایت علیه نفس به صورت افعال مادی صورت می گیرد وبا این افعال می توان سبب قتل دیگری را فراهم کرد. با افعال غیر مادی هم می توان مرتکب قتل شد.قانونگذار ما هم بر همین مبنا ماده ۳۲۵ق .م .ا را وضع کرده است در خصوص فعل غیر مادی باید معیار ویا مبنای مسولیت را بر احراز رابطه سببییت منتهی نمود. بدین معنا که اگر بتوان بدون هیچ تردیدی وبه صورت یقین آورمرگ را به فعل غیر مادی شرط ضمان ترساندن است و نترسیدن. لذا اگر مجنی علیه به تنهایی بدون آنکه دیگری اقدام به اخافه و ترساندن وی کرده باشد هراسان شده و منجر به جنایت گردد کسی ضامن نخواهد بود. در خصوص رفتار سالب حیات می بایست بیان شود ارتکاب جرم همانگونه که به صورت مباشرت صورت می گیرد، ممکن است با التسبیت هم واقع شود. در قتل به صورت مباشرت جانی به طور مستقیم موجب بروز جنایتی می شود در این حالت بدون هیچ گونه تردیدی قتل را به وی نسبت می دهند. اما در قتل با التسبیت جانی با ایجاد سبب جنایت بدون آنکه مستقیماً در آن مباشرت نماید مرتکب جرم می گردد.در اوضاع و احوال فیزیکی لازم در قتل وجود شخص زنده لازم و ضروری می باشد و قاتل باید یک شخص زنده را به قتل برساند و ویژگی ها و خصوصیات بزه دیده مؤثر در موضوع جنابت نمی باشد. پس جانی باید از یک شخص زنده که حیات مستقر دارد سلب حیات کند. بنابراین اگر کسی جنین را از بین ببرد عنوان قتل نخواهد داشت بلکه عنوان سقط جنین را به خود می گیرد و شخص باید حیاتی مستقل از مادر داشته باشد. بنابراین عنوان قاتل و مقتول در یک نفر قابل جمع نمی باشد و باید دو شخص جدا از هم باشند و اگر شخص خودش را به قتل برساند خودکشی به حساب می آید. علی ایها الحال یکی از شرایط اساسی برای تحقق جرم قتل حمایت قانون از حیات شخص مقتول بوده و قاتل در صورتی مستحق عقوبت مرگ می گردد که قانونگذار سلب حیات مقتول را تجویز ننموده و دفاع از زندگی وی را تضمین کرده باشد. بنابراین اجرای حدود الهی و حق الناس در جهت حفظ کرامات انسانی و برقراری نظم و انضباط اجتماعی بر اصل عدم اباحه ی خون ترجیح داده می شود. جنایت علیه نفس از جرایم مقید به نتیجه می باشد پس ارتکاب فعل به تنهایی در احراز مسئولیت جزایی مرتکب کافی نیست، بلکه یکی از اجزای لازم در تحقق رکن مادی جنایات،اثبات رابطه سببیت بین فعل مجرمانه و نتیجه حاصله می باشد. ضرورت وجود رابطه انتساب منحصر به جنایت نبوده، در کلیه جرایم لازم است میان فاعل، فعل ونتیجه حاصله( در صورتی که از جرایم مقید به نتیجه باشد) این رابطه به طور مستمر برقرار بوده عوامل دیگری اگرچه طبیعی این رابطه را قطع نکرده باشد.بنابراین برای تحقق نتیجه مجرمانه باید مجنی علیه مرده باشد، زمانی شخص مرده است که مغز نیز مرده باشد و مرگ مغز در نهایت باعث توقف فعالیت خواهد شد. به قتل رساندن شخصی که در حکم مرده می باشد یا به عبارت دیگر حیات غیر مستقر داشته قتل محسوب نمی شود و مرتکب به مجازات جنایت بر مردگان محکوم می شود وملاک تشخیص حیات غیر مستقر صدق عرفی آن است به نحوی که بتوان شخص مجنی علیه را عرفاً در حکم مرده قلمداد کرد.
پیشنهادات

1. 1. با توجه به اینکه رکن مادی قتل از مباحث بسیار مهم در حقوق کیفری ایرات می باشد قانونگذار به سراحت در ماده۲۰۶ ق.م.ا . فعل را برای تحقق جرم قتل لازم و ضروری شمرده است. اما در خصوص ترک فعل هیچ تصریحی به میان نیامده است بنابراین قانونگذار می بایست برای جلوگیری از تشدد آرا،ترک فعل و شرایط آن را در ق.م.ا تصریح کرده و به طور واضح موضع خود را در قانون مشخص نماید.

1. 1. با توجه به اینکه برای تحقق جرم قتل جانی می بایست یک شخص زنده را به قتل برساند بنابراین قانونگذار باید به صراحت بیان نماید که سقط جنین، قتل به حساب نمی آید بلکه عنوان سقط جنین را خواهد داشت و در ماده ۶۲۲ق.م.ا قانونگذار صراحتاً موضع خود را مشخص نماید و سقط جنین را از قتل جدا بداند. چراکه قتل در مورد شخصی صورت میگیرد که وجودی مستقل از مادر داشته باشد و اگر کسی باعث از بین رفتن جنین شود قاتل محسوب نمی گردد و فقط عنوان سقط جنین را دارد و به پرداخت دیه محکوم می گردد و منظور قصاص در این ماده، قصاص نفس می باشد.

1. 1. در خصوص ماده۳۶۴ ق.م.ا در صورت همراهی چند سبب در ایجاد جنایت که سبب مقدم در تأثیر را ملاک مسئولیت می داند، این پیشنهاد مطرح می شود که قانونگذار باید سببی را در نظر بگیرد که عرف تأثیر آن را بیشتر از سبب دیگر بداند. یعنی ممکن است سبب مؤخر تأثیرش بیشتر از سبب مقدم باشد.

1. 1. در حقوق ایران بهتر است یک مواردی هم در مورد قتل عمد مشدده مانند قتل با سبق تصمیم و قتل با بهره گرفتن از وسایل خطرناک یا وسایل خاص پیش بینی شود، تا بتوان آن را با قتل های ساده متمایز ساخت و بنابراین مجازات آن ها نیز می تواند با مجازات قتل های ساده متفاوت باشد. مانند کسی که با بهره گرفتن از وسایل خطرناک مانند چاقو یا مواد منفجره موجب قتل می شود و کسی که با هل دادن موجب قتل دیگری می شود، که برای این دو باید مجازات های متفاوتی تعیین شود.

منابع و مأخذ
الف)کتابها
۱.کتاب های فارسی
۱- آقایی نیا، حسین: حقوق کیفری اختصاصی ، جرایم علیه اشخاص، نشر میزان، سال ۱۳۸۴.
۲- آخوندی، محمود: آئین دادرسی کیفری، ج اول، وزارت ارشاد اسلامی (۱۳۶۸).
۳- باهری،محمد،خان داور،میرزا علی اکبر،حقوق و جزای عمومی،انتشارات مجد،چاپ اول، سال۱۳۸۰.
۴- پرادل، ژان: جرایم علیه اشخاص، ترجمه مجید ادیب، چاپ اول ، نشر میزان، سال ۱۳۸۶.
۵- خسروشاهی، قدرت¬الله: فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام، بوستان کتاب، قم،ج ۱، ۱۳۸۰.
۶- خسروشاهی،قدرت اله،فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی(بوستان کتاب قم)چاپ اول،قم،۱۳۸۰.
۷- زراعت، عباس: شرح قانون مجازات اسلامی بخش قصاص، چاپ دوم، انتشارات ققنوس، سال۸۱.
۸- زراعت، عباس، جرایم علیه اشخاص، انتشارات فکر سازان، جلد چهارم، ۱۳۸۶.
۹- سپهوند،امیرخان،حقوق کیفری اختصاصی(۱)،جرایم علیه اشخاص،انتشارات مجد،چاپ اول،۱۳۸۶.
۱۰- شکری،رضا و سیروس،قادر،قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی،نشر مهاجر،تهران،۱۳۸۱.
۱۱- صانعی، پرویز ، حقوق جزای عمومی ، جلد اول ، انتشارات طرح نو، ۱۳۸۲.
۱۲- صدر، محسن: تاریخچه ی دادگستری ایران، مجله ی دادگستری شماره ۲، سال (۱۳۳۸).
۱۳- صادقی، محمدهادی: جرایم علیه اشخاص ، چاپ دوم، نشر میزان (۱۳۸۷).
۱۴- عسکری، رضا و سیروس، قادر:قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی،نشر مهاجر،چاپ چهارم،سال۱۳۸۴.
۱۵- عباس زاده اهری،حسن،جرمها و مجازات ها در اسلام(قوانین جزایی و قضایی در اسلام)،نشر آیدین،چاپ اول،تبریز،۱۳۷۸.
۱۶- فروزش، روح الله: عدالت ترمیمی در فقه اسلامی و حقوق ایران، انتشارات خرسندی، چاپ اول، ۱۳۸۶.
۱۷- فیض،علیرضا:مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام،انتشارات وزارت ارشاد،ج اول(۱۳۶۴).
۱۸- گلدوزیان،ایرج:محشای قانون مجازات اسلامی،چاپ پنجم،انتشارات مجد،سال۱۳۸۴.

رویکرد نگرشی
رویکرد شناختی
شکل شماره ‏۲‑۱- رویکردهای وفاداری برگرفته از (جوادین و کیماسی, ۱۳۸۴)
وفاداری و سیکل خریدار
یک خریدار سیکل خرید پنج مرحله ای را پشت سر می گذارد (گریفن^[۲۲]،۱۹۹۵، ۱۸):
۱- مشتری از تولید یا خدمت آگاهی پیدا می نماید.
در این مرحله مشتری با توصیه دوستان و آشنایان و یا اطلاع از طریق تبلیغات محصول در خصوص ویژگیهای محصول اطلاعاتی کسب می کند و به دلیل نیاز تصمیم به خرید آن می گیرد.
۲- اولین خرید را انجام می دهد.
پس از ارزیابی­های اولیه اولین خرید انجام می­گردد.
۳- بعد از اولین خرید ارزیابی پس از خرید انجام می شود .
پس از خرید مشتری با توجه به داده ­ها و ستاده­های خود به ارزیابی خرید می پردازد. در صورت با ارزش تلقی نمودن محصول خریداری شده و ویژگیهای عمومی و خاص محصول و بهای پرداخت شده در قبال آن به احساس رضایت یا عدم رضایت دست می یابد.
۴- تصمیم به خرید مجدد.
در صورت ارزیابی مثبت محصول خریداری شده، تصمیم به خرید مجدد می گیرد.
۵-خرید مجدد و تکرار آن.
رضایت از خریدهای مکرر محصول تبدیل به وفاداری به محصول و شرکت شده و در این مرحله مشتری به توصیه خرید محصول توسط دیگران و تبلیغ کلامی آن مبادرت می نماید (Tina, 2012).
نردبان وفاداری مشتری
این مدل مراحل ارتباطی مختلفی که یک مشتری با یک محصول یا خدمتی از یک سازمان را دارد شرح می­دهد. گفته شده است که برای اینکه سازمانی بهتر مشتریان خود را مورد هدف قرار دهد، نیازمند شناخت این است که مشتری در کدام مرحله از نردبان وفاداری قرار دارد (Egan, 2004).

بازاریابی در مسیر تکامل خود در مرحله ای قرار دارد که سعی می کند مشتری را تا حد بلوغ در نردبان وفاداری به سازمانها سوق دهدبه محض اینکه مشتریان شروع به بالا رفتن از نردبان می­نمایند وفادارتر شده و ارزش آنها برای آن سازمان و کسب و کار بیشتر می­ شود. تبدیل شدن یک مشتری بالقوه به یک شریک در سازمانی نیازمند این است که خدمات خوبی به مشتریان داده شود و انگیزه­ای برای مراجعه و خرید مجدد فراهم نماید. همچنین لازم است تا به مشتریان نزدیک شده و نیازهای آنها شناخته و برآورده گردد. همچنان که در شکل شماره ۲-۱ نشان داده شده­است، تبدیل به یک مدافع شدن در رأس «نردبان وفاداری»^[۲۳] قرار دارد (اگان^[۲۴]، ۲۰۰۴).

شکل شماره ‏۲‑۲- نردبان وفاداری، منبع: اگان^۲ (Egan, 2004)
ریچهلد عنوان می نماید: “به ندرت شرکتی پیدا می شود که مشتری را نوعی سرمایه قلمداد کند” و این همان معنایی است که یک مشتری وفادار برای شرکت دارد یعنی یک منبع دائمی درآمد در طول سالهای متمادی. وفاداری مشتری زمانی ادامه می یابد که مشتری احساس کند ارزش بیشتری را در مقایسه با آنچه او می توانست با تغییر دادن عرضه کننده خود و خرید از عرضه کننده دیگر کسب نماید، دریافت کند (Reichheld & Schefter, 2000).
مزایای وفاداری مشتری
در ۱۰ سال گذشته به طور قابل توجهی توجه به وفاداری مشتری، افزایش یافته است و امروزه وفاداری مشتری به عنوان دستورالعملی برای افزایش درآمد مطرح است. وفاداری مشتریان از آن جهت مهم است که اثر مثبت روی سودآوری بلندمدت شرکت دارد. با توجه به پژوهش انجام شده توسط ریچهلد و همکارانش (Reichheld & Schefter, 2000)، هزینه­ های بسیار بالای جلب مشتریان جدید الکترونیکی به حدی است که امکان دارد شرکت از داشتن چنین رابطه ای تا سه سال سودی نبرد. در نتیجه برای شرکت­های فعال در این زمینه و یا شرکتهای آنلاین، داشتن مشتریان وفادار، همانند زیر نظرداشتن سودآوری ازهربخش بازار، حیاتی است. پژوهش­ها نشان می­دهد که چنانچه بتوان از طریق تامین رضایتمندی مشتریان، به میزان ۵ درصد به تعداد مشتریان وفادار سازمان اضافه نمود، آنگاه سود سازمان در همان مدت از ۲۵ تا ۸۵ درصد افزایش خواهد یافت. به این نرخ “هرینه وفاداری^[۲۵] ” گفته می­ شود (محمدی, ۱۳۸۲).
پژوهش­ها نشان می­دهد چنانچه سازمانهای تجاری و سنتی روش­های نوین روابط با مشتری را مد نظر قرار ندهند، به مرور زمان بیشتر مشتری­های خود را از دست می دهند بطوریکه شده که ۶۲ درصد از سازمانهای ناموفق، وفاداری مشتری را موثرتلقی نکرده ­اند (مقصودی, ۱۳۸۲). بطور کلی می­توان بنا به پژوهش­های صورت گرفته دلایل سودآوری مشتریان وفادار را چنین بیان نمود:
قصد و نیت مشتری برای توصیه کردن مارک تجاری یا شرکت با دیگران.
ارتباط افقی(مشتری به مشتری) بویژه ارتباط سینه به سینه (تبلیغات کلامی).

بر اساس نظریه سه وجهی^[۱۵] بندورا مبنای یادگیری خودتنظیمی، شناخت اجتماعی است. به عقیده وی، فعالیت‌های یادگیری دانش‌آموزان به وسیله سه عامل فرآیندهای شخصی، محیطی و رفتاری آنها تعیین می‌شود.نظریه یادگیری خودتنظیمی را پینتریچ و دیگروت مطرح کردند شکل(۱). آنها خودکارآمدی، ارزشگذاری درونی و اضطراب امتحان را به عنوان باورهای انگیزشی در نظرگرفتند و راهبردهای شناختی، فراشناختی، تلاش و تدبیر دانش‌آموزان را تحت عنوان یادگیری خودتنظیمی معرفی کرده اند (لاتانن و کروکر^[۱۶]، ۱۹۹۲).
خودکارآمدی به مجموعه باورهای دانش‌آموزان در مورد توانایی‌هایشان در انجام تکالیف اشاره دارد نتایج تحقیقات در این زمینه حاکی از آن است که دانش‌آموزانی که خود را خودکارآمد می‌دانند، از راهبردهای شناختی و فراشناختی بیشتری استفاده می‌کنند و در انجام تکالیف اصرار بیشتری از خود نشان می‌دهند (دسی و رایان، ۱۹۹۸).
ارزش‌گذاری درونی به اهمیتی که دانش‌آموز به یک تکلیف یا درس خاص می‌دهد، باوری که به آن تکلیف دارد و هدفی که از مطالعه آن دنبال می‌کند، اطلاق می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که دانش‌آموزانی که دارای انگیزه غلبه بر کار و تکلیف‌اند، از راهبردهای شناختی و فراشناختی بیشتری استفاده می‌کنند. اضطراب امتحان احساس یا حالت هیجانی ناخوشایندی است که پیامدهای رفتاری و روانشناختی خاصی دارد و در امتحانات رسمی و یا دیگر موقعیتهای ارزشیابی تجربه می‌شود. در رابطه با اضطراب امتحان، تحقیقات بیانگر رابطه غیرخطی این عامل با عوامل خودتنظیمی – یعنی تلاش و تدبیر می‌باشند (شرما^[۱۷]، ۲۰۰۷).
۲-۱-۳- خود تنظیمی یادگیری پینتریچ
خودتنظیمی در یادگیری از مقوله هایی است که به نقش فرد در فرایند یادگیری توجه دارد. این سازه ابتدا در سال ۱۹۶۷ توسط بندورا مطرح شد. این سازه در نظریه های مختلف روانشناسی از جمله نظریه های رفتاری، شناختی، شناخت اجتماعی، و ساخت گرایی مورد توجه قرار گرفته است. صاحب نظران مختلف الگوهای متفاوتی از خودتنظیمی در یادگیری ارائه داده اند. از جمله این الگوها، الگوی پینتریچ(۱۹۸۶) است. در این الگو خودتنظیمی در یادگیری به استفاده از راهبردهای شناختی، فراشناختی، و مدیریت منابع اطلاق می شود.
پینتریچ (۲۰۰۸) چهارچوبی نظری بر پایه دیدگاه شناختی ـ اجتماعی پیشنهاد کرده است. هدف او طبقهبندی و تحلیل فرآیندهای متفاوتی است که بخشی از یادگیری خود تنظیم را هدایت میکنند. این الگو با چهار فرض اساسی تعریف میشود:
یادگیرندگان فعال هستند، چرا که آن‌ ها‌ تصمیم‌گیری می‌کنند و برای دانش و درک بیشتر خودشان درگیر رفتار میشوند.

یادگیرندگان توانایی بالقوهای برای تنظیم یادگیری خودشان دارند.
یادگیرندگان از تعدادی از اهداف و معیارهایی که باید پیشرفت خودشان را با آن‌ ها‌ بسنجند، آگاهی دارند.
فعالیتهای خود تنظیمی یادگیری بین بافت، فرد و موقعیت اجتماعی افراد رابطه برقرار می کند (وینتر، ۲۰۰۴).
در این الگو فرآیندهای خود تنظیمی بر اساس چهار مرحله سازماندهی شده اند:
برنامه‌‌ریزی
خود ـ نظارتی
کنترل
ارزشیابی
برای پینتریچ، این چهار مرحله یک توالی عمومی است که یادگیرنده به موازات انجام تکلیف، این توالی را طی میکند؛ اما این توالی سلسله مراتبی نیست یا به عبارت دیگر ساختار خطی ندارد.این مراحل میتوانند به طور همزمان یا به صورت پویا، تعاملات چندگانه ای میان فرآیندهای متفاوت و بخشهای آن، ایجاد کنند. به علاوه، پینتریچ نشان داد که همه تکالیف تحصیلی مستقیماً در خود تنظیمی درگیر نمیشوند. گاهی یادگیرنده برای انجام تکالیف مشخص، نیاز به برنامه ریزی، کنترل و ارزشیابی آن‌ ها‌ به صورت راهبردی ندارد، بلکه انجام آن می تواند به عنوان عملی از تجربه قبلی یادگیرنده با همان تکلیف، به صورت خودکار انجام گیرد (مونتالو، ۲۰۰۴). الگوی خود تنظیمی پنتریچ به طور کلی شامل سه مقوله کلی راهبردها است:
راهبردهای شناختی یادگیری
راهبردهای خود تنظیمی جهت کنترل شناخت
راهبردهای مدیریت منابع (پنتریچ ودیگروت، ۱۹۹۹). مراحل و بخشهای یادگیری خود تنظیم در جدول زیر نشان داده شده است.

در گوسفند و بز بی‌اشتهایی، افسردگی، یرقان، ترشحات بینی (در بز) و ادرار قهوه‌ای تیره (در گوسفند) بیش‌تر خودنمایی می‌کند (۹و ۸۰). بی‌اشتهایی، افسردگی، یرقان، خونریزی، مدفوع تیره و ادم ریوی از بارزترین چهره‌های بیماری است (۱۴ و۵۸). در مسمومیت با آفلاتوکسین B₁ در طیور با علایمی نظیر کاهش وزن، کاهش توانایی وزن‌گیری، اختلالات انعقاد خون، و پیگمانتاسیون ضعیف همراه است(۱۶ و ۳۸). به نظر می‌رسد که حساسیت در جنس نر به مسمومیت با آفلاتوکسین بیشتر است و میزان بهبودی متعاقب مسمومیت با آفلاتوکسین بسته به دوز، گونه، سویه، و جنس متفاوت است.
۱-۱۲-۱ بیماریزایی آفلاتوکسین‌ها در گاو شیری
مایکوتوکسین‌ها می توانند عامل اولیه مسبب مشکلات جاد یا مشکلات تولید در گاو شیری باشند.اما اغلب مایکوتوکسین ها عامل کمک کننده در ایجاد مشکلات مزمن مانند افزایش بیماری، کاهش بازدهی تولید و یا تولید شیر پایین‌تر از حد انتظار، می باشند که اثرات خود را از راه های ذیل اعمال می کنند:
کاهش دریات و یا امتناع از خوردن جیره
کاهش جذب غذا و اختلال در متابولیسم
اختلال در سیستم اندوکرین و اگزوکرین
تضعیف سیستم ایمنی
اختلال در رشد میکروبی شکمبه
بیشتر علائم و نشانه‌ها غیراختصاصی می‌باشند و ممکن است طیف وسیعی داشته باشند و علائم در نتیجه‌‌ی پیشرفت یا بیماری‌های فرصت‌طلب تشخیص را مشکل یا غیرممکن می‌سازد (۸۱).نشانه‌های مختلف درگیری با مایکوتوکسین‌ها وابسته به سایر فاکتورهای استرس می‌باشد. گاوهای تحت استرس مانند،‌گاوهای تازه‌زا، احتمالاً بیشتر متأثر می‌شوند. زیرا سیستم ایمنی در آنهاتضعیف شده است. علائم درگیری شامل: کاهش مصرف غذا، اسهال متناوب (بعضی اوقات خونی یا سیاه‌رنگ)، لاغری و سستی، پوشش خارجی خشن، کاهش بازدهی تولید مثلی مانند: سیکل استروس نامنظم، مرگ‌های جنینی، نشان دادن علائم فحلی در گاوهای آبستن،‌کاهش درصد آبستنی و به طور کلی افزیش وقوع بیماری‌هایی مانند جابجایی شیردان، کتوز،‌جفت ماندگی، متریت کبد چرب و عدم پاسخ به درمان‌های معمول دامپزشکی می‌باشند.
همچنین مایکوتوکسین ها باعث کاهش مقاومت در برابر بیماری‌ها و تداخل در پاسخ ایمنی واکسن می‌باشد(۹۱).
گارت و همکاران (۱۹۶۸) در گاو پرواری نشان دادند که جیره‌هایی که حاوی ppb700 آفلاتوکسین بودند وزن‌گیری را تحت تاثر قرار می‌دهد. بررسی شده است که اگر افزایش در وزن کبد معیاری برای میزان سمیت قرار گیرد،‌ppb100 آفلاتوکسین برای گاو پرواری سمی می‌باشد. در گله‌های گاو شیری که با غذای دستی تغذیه می‌شوند ممکن است حاوی آفلاتوکسین بالای ppb 100 باشد که به طور قابل ملاحظه‌ای بالاست و این مقدار در شیر تولیدی دارای باقیمانده بیش از حد مجاز خواهد بود(۷۲).

گاتری (۱۹۷۹) نشان داد در گاوهای شیری که با مقدار بالای ppb120 آفلاتوکسین تغذیه می‌شوند کاهش تولید داشت و هنگامی که دام‌ها با جیره عاری از آفلاتوکسین تغذیه شدند،‌ تولید شیر ۲۵ درصد افزایش یافت(۴۹).
اپلبوم و همکاران (۱۹۸۲) نشان دادند که در گاوهایی که کاهش تولید شیر با مصرف مقدار ناخالص آفلاتوکسین داشتند میزان تولید شیر با گروهی که مقدار خالص آفلاتوکسین دریافت می‌کردند اختلاف معنی‌داری نداشت(۴۹).
۱-۱۳ آسیب‌شناسی آفلاتوکسیکوز
اولین علایم بالینی و ضایعات در بیماری مجهول سگان و موارد مشابه آفلاتوکسین شامل: بی‌اشتهایی، بیحالی، خونریزی نکروز کبدی و پرولیفراسیون مجاری صفراوی می‌باشند (۳۸). آفلاتوکسیکوز حاد در خوک منجر به بروز یرقان خونریزی و نکروزمونولبولی کبد می‌گردد(۴۰).
آفلاتوکسیکوز مزمن در مراحل ابتدایی با علایمی نظیر کاهش قابلیت تبدیل مواد غذایی و کاهش قابلیت وزن‌گیری در حیوانات بروز می‌کند(۳۸). نشان داده شده است که مصرف مداوم سم منجر به بروز بی‌اشتهایی، یرقان، کبد زرد و پرولیفراسیون مجاری صفراوی می‌گردد (۳۸).
در موش صحرایی و جوجه اردک نکروز اطراف ورید باب و پرولیفراسیون مجاری صفراوی از چهره‌های مشخص آفلاتوکسیکوز است (۲۴). در این رابطه میزان پرولیفراسیون مجاری صفراوی بسته به میزان سم مصرفی متفاوت است. الگوی نکروز کبدی در حیواناتی نظیر خوک، گاو، خوکچه هندی و میمون به صورت مرکز لبولی و در خرگوش به صورت مرکزی است(۳۸). البته در بعضی گونه‌های میمون الگوی نکروز به صورت کانونی است. این تفاوت در محل و الگوی نکروز به علت تفاوت در محل متابولیسم آفلاتوکسین در گونه‌های مختلف است (۷۳). میزان متابولیسم سم به عنوان یکی از علل تفاوت در محل ضایعات کبدی ایجاد شده توسط آفلاتوکسین مطرح است (۲۹). میلر در سال ۱۹۸۲ با تزریق یک دوز LD50 آفلاتوکسین به خوک و موش صحرایی، روند ایجاد ضایعات در آن‌ ها را مورد بررسی قرار داد . او متوجه شد در موش صحرایی به علت سرعت پایین متابولیسم آفلاتوکسین نکروز سلول‌های کبدی تا ۷۲ ساعت پس از مسمومیت ادامه می‌یابد و الگوی ضایعات به صورت اطراف ورید باب تظاهر می‌یابد، در حالیکه در خوک به علت متابولیسم سریع آفلاتوکسین، نکروز ۲۴ ساعت پس از شروع مسمومیت متوقف شده و ضایعات به صورت مرکز لوبولی تظاهر می‌یابد. اصولاً ضایعات میکروسکوپیک آفلاتوکسیکوز بسته به مدت در معرض بودن، میزان سم وارد شده به بدن و کیفیت غذا متفاوت است (۳۹).
نکروز مرکز لوبولی کبد یا تغییرات واکوئلی هپاتوسلولر و پرولیفراسیون مجاری صفراوی از ضایعات دایمی آفلاتوکسیکوز در گاو ، گوسفند، بز و خوک است (۲۷ و ۶۴). گزارشاتی مبنی بر وقوع تورم مزمن وریدهای مرکز لوبولی کبد در گاو وجود دارد که البته چنین ضایعاتی در سایر گونه‌ها بی‌سابقه است (۵۹). فیبروز کبدی به عنوان یک چهره دائمی در موارد ابتلا به فرم مزمن آفلاتوکسیکوز مطرح است. نکروز مرکز لوبولی از جمله در بافت کبد از جمله تغییرات هیستوپاتولوژیک اصلی آفلاتوکسیکوز است (۲۹). یک مورد بی‌سابقه آنسفالومالاسی نیم‌کره‌های مغز و دژنراسیون قلبی را از یک اسب مبتلا به آفلاتوکسیکوز گزارش شده است(۳۹).
تغییرات هیستوپاتولوژیک کبد خوک‌های مبتلا به آفلاتوکسیکوز شامل: بزرگ شدن هسته، سلوهای دژنراسیون سیتوپلاسمی، پرولیفراسیون مجاری صفراوی، نکروز و خونر‌یزی می‌باشد. حساسیت به آفلاتوکسین در گونه‌های مختلف متفاوت است. بچه اردک حساس‌ترین و بلدرچین مقاوم‌ترین ماکیان در برابر آفلاتوکسین به شمار می‌روند (۱۶). محققین نشان داده‌اند که تجویز ۱۰۰ میکروگرم آفلاتوکسین B₁ به بچه اردک‌ها با بروز علایمی نظیر نکروز و خونریزی سلول‌های پری پورتال کبدی ۱۲ ساعت پس از مصرف سم آفلاتوکسین، هایپرپلازی مجاری صفراوی ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از مصرف هایپرپلازی ندولار کبدی، فیبروز، کولانژیوکارسینوم یا کارسینوم کبدی در مصرف طولانی مدت همراه است (۳۹). مصرف ۲۰۰- ۱۰۰ میکروگرم آفلاتوکسین B₁ برای مدت ۳۵ روز در جوجه منجر به ایجاد هپاتوسیت‌های پلئومورفیک و نکروز می‌شود. در صورت مصرف ۸۰۰- ۴۰۰ میکروگرم به مدت ۳۵ روز ممکن است هجوم سلول‌های هتروفیل و سلول‌های تک‌هسته‌ای در ناحیه باب رخ می‌دهد. مصرف طولانی مدت آفلاتوکسین منجر به فیبروز کبدی، ایجاد تومور و ناهنجاری‌های جنینی می‌گردد (۳۹).
بروز کارسینوم کبدی متعاقب مصرف طولانی مدت آفلاتوکسین در پرندگان، موش خرما، قزل‌آلا، خوک، گوسفند، موش صحرایی و انسان گزارش شده است. شواهدی مبنی بر مصرف آفلاتوکسین و نقش آن در بیماریزایی سندرم ریس در اطفال وجود دارد.
همچنین گزارشاتی مبنی بر مرده‌زایی و افزایش تومورها در مادرانی که آفلاتوکسین مصرف کرده‌اند وجود دارد (۳۹). اثرات زیست‌شناختی مختلف آفلاتوکسین بر حیوانات به شرح زیر می‌باشد:
آفلاتوکسین با ایجاد تغییراتی در متابولیسم کربوهیدرات و ایجاد اشکالاتی در انتقال چربی‌ها باعث کاهش میزان گلوکز و افزایش تجمع چربی درون سلول‌های کبدی می‌گردد (۸۹).
تغییر در کارکرد طبیعی میتوکندری با ایجاد اشکالاتی در چرخه کربس و سیستم انتقال الکترون (۲۴).
ممانعت از فعالیت RNA پلی‌ مراز و تغییر در ساختار DNA الگو.
تغییر در پارمترهای خونی و آنزیمی سرم نیز مشاهده می‌گردد. البته تغییر آنزیم‌ها بسته به مدت در معرض بودن و گونه حیوان متفاوت است. آفلاتوکسیکوز حاد در خوک و باعث افزایش زمان پروترومبین، آسپارتات آمینوترانسفراز، ایزوسیتریک دهیدروژناز، آلکالن فسفاتاز و سوربیتول دهیدروژناز می‌گردد (۲۹ و ۳۹).
آفلاتوکسین با ایجاد اختلال در سیستم ایمنی سلولی و هومورال، استعداد حیوان را در ابتلا به باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها افزایش می‌دهد(۱۵ و ۲۹ و ۵۱ ). غلظت پایین آفلاتوکسین باعث کاهش مقاومت جوجه‌ها به پاستورلا ،سالمونلا ،کوکسیدیا، کاندیدا و افزایش حدت اسهال خونی خوک‌ها، اریزوپلوتریکس و سالمونلوز در خوک‌ها می‌گردد پس از مصرف آفلاتوکسین در خوک میزان آلبومین و گاماگلوبولین‌های سرم کاهش می‌یابد (۳۹). پاسخ به واکسیناسیون یا حساسیت به عوامل عفونی پس از مصرف آفلاتوکسین بسته به میزان بهبودی و برگشت حالت طبیعی متفاوت است(۳۹).
۱-۱۴ زیان‌های اقتصادی ناشی از آفلاتوکسین‌:
زیان‌های اقتصادی ناشی از آلوده شدن مواد غذایی و خوراک دام و طیور به آفلاتوکسین‌ها شامل خسارات اقتصادی وارده به صنعت دامپروری، تلفات دام و طیور، زیان‌های وارده به محصولات کشاورزی، شیوع بیماری‌های دامی در دامداری‌ها، ضعیف شدن سیسم ایمنی دام‌ها، کاهش رشد و تولید، افزایش ضریب تبدیل مواد غذایی، هزینه‌های برنامه‌ریزی جهت کاهش خطرات می‌گردد.
بر اساس گزارشات سازمان FAO سالیانه ۲۰% از محصولات غذایی تولید شده در دنیا توسط سموم قارچی آلوده می‌شوند که در این آلودگی آفلاتوکسین‌ها سهم بیشتری نسبت به سایر سموم دارند. هم‌چنین میزان زیان‌ها ناشی از حذف مواد غذایی آلوده و خسارات وارده به محصولات کشاورزی آمریکا در هر سال ۱۰۰ میلیون دلار اعلام شده است.
بر طبق بررسی‌های به عمل آمده توسط مرکز کنترل بیماری ها^[۱۱۰] و FDA 14-3 درصد از جمعیت آمریکا سالیانه به مسمومیت غذایی مبتلا می‌شوند که از این تعداد تقریباً ۹۰۰۰ نفر در سال در اثر مایکوتوکسین‌ها و باقی‌مانده‌های دارویی، مواد شیمیایی کشاورزی و هورمون‌ها از بین می‌روند (۱۰).
۱-۱۵-حد مجاز مایکوتوکسین‌ها و مقررات مربوطه
از زمان کشف مایکوتوکسین‌ها در دهه ۱۹۶۰ تاکنون، مقررات خاصی در بسیاری از کشورها برای محافظت مصرف‌کنندگان از اثرات زیان‌آور مایکوتوکسین‌های موجود در مواد غذایی وضع شده است. تفاوت‌های موجود در مقررات مربوط به ارزیابی ایمنی و کیفیت بهداشتی اغذیه در کشورهای مختلف، ویژگی‌های جغرافیایی و فرهنگی، نوع حکومت، مبنا و اصول سیاست خارجی، وضعیت صنعت و موقعیت اقتصادی یک کشور همگی وضع و توسعه‌ی قوانین و مقررات مربوط به بهداشت اغذیه در آن کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
کشورهایی که تولیدکننده‌ ی محصولات کشاورزی استراتژیک نیستند، معمولاً در مقایسه با کشورهای تولیدکننده‌ی اینگونه محصولات محدوده‌ی مجاز پایین‌تری دارند. احساس نیاز به وضع قوانین مربوط به حد مجاز مایکوتوکسین‌ها در اغذیه انسانی و دامی عموماً به کشورهای صنعتی محدود می‌شود. در واقع، تمامی کشورهایی که اقتصاد کاملاً پیشرفته و توسعه‌یافته دارند، از این قوانین پیروی می‌کنند. در مقابل، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه که کشاورزی جهت امرار معاش افراد ضروری است، هنوز قوانین کنترل مایکوتوکسین‌ها کاملاً رعایت نمی‌شود.
نحوه‌ی انتخاب حد مجاز آفلاتوکسین‌ها در محصولات غذایی مختلف به فاکتورهای متعددی به شرح زیر وابسته است.
دسترسی به اطلاعات سم‌شناسی
دسترسی به اطلاعات مربوط به حضور مایکوتوکسین‌ها در محصولات مختلف
وضعیت پراکندگی مایکوتوکسین‌ در یک مجموعه از واحدهای غذایی
دسترسی به روش‌های آنالیز مناسب
مقررات مربوط به سایر کشورهایی که با کشور مربوطه مبادله‌ی تجاری دارند.
نیاز به تدارکات مناسب غذایی(۵).
اکثر قوانین موجود در زمینه‌ی حد مجاز مایکوتوکسین‌ها مربوط به آفلاتوکسین‌ها است و در واقع تمامی کشورهایی که تابع این قوانین می‌باشند، حداقل در مورد انواع آفلاتوکسین، دارای حد مجاز در اغذیه انسانی و دامی هستند. به طور کلی در سال ۱۹۹۶، اتحادیه اروپا میزان مجاز آفلاتوکسین در دانه‌های خوراکی را به این ترتیب ابلاغ کرد که پس از مرحله‌ی آماده‌سازی اولیه و موقعی که مواد غذایی آماده مصرف است، این میزان برای آفلاتوکسین B₁ و چهار نوع آفلاتوکسین طبیعی نبایستی به ترتیب از ۲ و۴ میکروگرم در کیلوگرم تجاوز کند(۵).
بدین ترتیب انواع غلات از آن جمله ذرت و اغذیه‌ای نظیر نارگیل، پسته، خشکبار مثل انجیر، برگ آلو و برگ زردآلو در هنگام مصرف می‌تواند حاوی ۲ میکروگرم در کیلوگرم آفلاتوکسین B₁ و ۴ میکروگرم در کیلوگرم انواع آفلاتوکسین‌های B₁، B₂، G₁ و G₂ باشند. از نظر اتحادیه اروپا میزان مجاز آفلاتوکسین M₁ در شیر ۰۵/۰ میکروگرم در کیلوگرم است. تا سال ۱۹۹۷، مجموعاً ۷۷ کشور تابع قوانین مربوط به مایکوتوکسین‌ها بوده‌اند. این در حالی است که ۱۳ کشور فاقد این مقررات بوده و حدود ۵۰ کشور فاقد هرگونه اطلاعاتی در این رابطه بوده‌اند. لازم به یادآوری است که نام جمهوری اسلامی ایران در فهرست ارائه شده، جزو ۱۳ کشوری است که که فاقد مقررات مستقل به کنترل مایکوتوکسین‌ها در اغذیه هستند. با این حال اداره کل کنترل غذا و دارو در ایران در زمینه‌ی صادرات مواد غذایی تابع مقررات وضع شده توسط اتحادیه‌ی اروپایی می‌باشد. به علاوه در مورد مصارف داخلی کشور حد مجاز آفلاتوکسین B₁ در اغذیه‌ی انسانی و خوراک دام برابر ۵ میکروگرم در کیلوگرم، آفلاتوکسین‌های مخلوط (B₁، B₂، G₁ و G₂) در اغذیه انسانی ۱۵ و در خوراک دام ۲۰ میکروگرم در کیلوگرم و پاتولین در آب‌ میوه برابر ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکروگرم در کیلوگرم در نظر گرفته شده است. (۵)
۱-۱۶ استراتژی‌های خنثی‌سازی و حذف آفلاتوکسین
ویژگی‌های یک روش مناسب جهت کاهش میزان آفلاتوکسین موجود در ماده غذایی به شرح زیر است:
قابلیت غیرفعال کردن، تخریب و یا برداشت سم را داشته باشد.
باعث تولید یا برجای گذاشتن باقیمانده‌های سمی در مواد غذایی نگردد.
در حفظ و نگهداری ارزش‌های تغذیه‌ای خللی ایجاد نکند.
باعث تغییر عمده در محتویات تکنولوژیکی محصول نگردد.
در صورت امکان باعث تخریب اسپورهای قارچی گردد(۷۱).
۱-۱۶-۱ غیرفعال کردن در اثر حرارت
آفلاتوکسین‌ها در برابر حرارت مقاوم بوده و پس از مجاورت با آب جوش، اتوکلاو و فرآیندهای مختلف فرآوری مواد همچنان پایدار باقی می‌مانند (۲۱).

توابع درون یاب برای معادلات مربوط به یک المان و در نتیجه اسمبلی المان‌ها با یکدیگر باید شرایط زیر را داشته باشند تا اطمینان اینکه پاسخ‌های تقریبی با نتایج دقیق حل نزدیک می‌شوند، به وجود آید.

الف )سازگاری:
یعنی در محل تماس المان‌ها متغیر میدانی T و مشتقات جزئی آن تا یک مرتبه کمتر از بزرگ‌ترین مرتبه مشتق ظاهر شده در I(T) باید پیوسته باشد یعنی در محل تماس المان‌ها باید پیوستگی Cr داشته باشیم تا در انتگرال معادلات المان که شامل مشتقاتی تا مرتبه (r+1) باشد.
ب)کامل بودن:
مشتقات جزئی تابع درون یاب تا بیشترین مرتبه ظاهر شده در I(T) باید وجود داشته باشد تا هنگامی که المان کوچک می‌شود T محدود باشد و یا درون هر المان باید پیوستگی Cr+1 وجود داشته باشد شرایط فوق در تمامی روش‌های انتخابی اعم از گالرکین و تغییراتی و …. باید برقرار باشد این شرایط بر اساس مرتبه معادله دیفرانسیل ،توابع درون یاب را انتخاب می‌کند برای مسائل انتقال حرارت هدایتی بیشترین مرتبه مشتق در I از درجه یک است لذا توابع شکل انتخاب شده باید پیوستگی متغیر میدانی دما در محل تماس دو المان و همچنین پیوستگی دما و شار حرارتی در هر المان را برقرار سازد.

مقدمه­ای بر آمار

این قسمت از پایان نامه برگرفته از پایان نامه مهندس میثم علی آبادی می‌باشد.
امروزه علوم و حتی برخی از علوم نظری برای دریافت بهتر از موضوع مورد تحقیق خود نیازمند استفاده از مفاهیم مطرح شده در علم آمار و احتمال هستند.
خلاصه کردن و توضیح خصوصیات مهم مجموعه داده ­ها را معمولاً آمار توصیفی می­نامند. این مبحث مشتمل است بر فشرده کردن داده ­ها در قالب جداول، نمایش آن‌ ها به وسیله نمودار و محاسبه شاخص­ های عددی گرایش به مرکز و پراکندگی.
در این پایان نامه، کاربرد آمار در مبحث حرارت توسط روش المان محدود مورد مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت. برای این منظور بعضی از مسائل اصلی علم آمار تعریف خواهد شد.

جامعه آماری

مجموعه افراد یا اشیائی را که می­خواهیم یک یا چند خصوصیت درباره آن‌ ها مطالعه کنیم جامعه آماری می­نامیم.
مطالعه تک تک افراد جامعه، به علت هزینه زیاد، کمی وقت و یا نداشتن امکانات کافـی اغلب مقدور نیست. بنابراین قسمتی از جامعه را به جای تمام آن به نام نمونه در نظر خواهیم گرفت.

نمونه

قسمتی از جامعه که طبق ضوابطی خاص انتخاب می­شوند و مطالعه آن به جای مطالعه تمام جامعه مقدور می­باشد را نمونه ­ای از جامعه می­نامند.

متغیر

خصوصیت مورد مطالعه مثلاً گروه خونی، قد، وزن، مهارت و … در افراد جامعه یکسان نیست و معمولاً از فردی به فرد دیگر تغییر کرده، کم یا زیاد می­ شود. از این­رو خصوصیت مورد مطالعه را یک متغیر مـی­نامیم. تمام متغیر­ها از نوع کمی یا کیفی هستند که به اختصار توضیحی از آن‌ ها در زیر آورده شده است.

۲-۸-۳-۱ متغیر کمی

متغیری که به صورت عددی قابل اندازه ­گیری ­باشد را متغیر کمی می­نامیم که خود بر دو نوع است: الف- گسسته ب- پیوسته
۲-۸-۳-۲ متغیرهای گسسته
متغیرهایی که مجموعه مقادیر شمارش پذیری را اختیار می­ کنند، متغیر گسسته نامیده می‌شوند.
مانند: تعداد گره­های موجود در یک المان.
۲-۸-۳-۳ متغیرهای پیوسته
متغیرهایی که هر مقداری را می­توانند در یک فاصله یا اجتماع چند فاصله عددی اختیار کنند. مانند:دما و …
۲-۸-۳-۴ متغیر کیفی
متغیرهایی که به صورت عددی قابل اندازه ­گیری نمی­باشند را متغیر کیفی می­نامیم.

دامنه

اختلاف بین کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین داده ­ها را دامنه داده ­ها می­گویند.

آمار یک بعدی

توزیع احتمال و توابع توزیع

تابع توزیع متغیر تصادفی x که آن را با F نشان می­ دهند، برای تمام اعداد حقیقی x به صورت زیر تعریف می­ شود که در آن P توزیع احتمال می­باشد.

به عبارت دیگر F(x)احتمال این پیشامد است که متغیر تصادفی X مقداری کمتر یا مساوی x اختیار کند.