• آموزش های مهارتی محصول محور

آموزش های فنی و حرفه ای مجموع آموزش های عملی و علمی است که هدف آن ، ایجاد شرایط لازم برای کسب دانش و ایجاد نگرش و پرورش مهارت کارآموزان به منظور احراز شغل و یا ارتقا مهارت می باشد. امروزه ارتباط بین آموزش های فنی و حرفه ای و کارایی اقتصادی بر کسی پوشیده نیست . اهمیت این آموزش ها در افزایش توان دسترسی افراد به کار و یا خود اشتغالی و مشارکت در جامعه از طریق فعالیت های اقتصادی کاملا به اثبات رسیده است .

آموزش فنی و حرفه ای به منظور دانش افراد و ایجاد مهارت های لازم و به فعلیت در آوردن استعدادهای بالقوه طراحی گردیده است وماحصل آن دانش آموختگانی است که با احراز مشاغل در فعالیت های تولیدی ، صنعتی و خدماتی افزایش کمی و کیفی محصول ، بهره وری را موجب خواهند گردید. این آموزش ها نیروی انسانی ماهر را برای بخش های گوناگون اقتصاد کشور بر عهده خواهند داشت ( تکریمی نیاراد ، 1382 ) .

سازمان فنی و حرفه ای به منظور همسویی با تحولات جهانی  در زمینه آموزش های مهارتی و ایجاد زمینه ارتقای منابع انسانی آموزش هایی را در دستور کار خود قرار داده است که در جذب جوانان جویای کار و نخبگان مهارتی موثر است .  این فرایند آموزشی جدید که مبتنی بر آموزش ، تولید ، بازاریابی و فروش است اقدام به تولید محصولاتی  می نماید که قابلیت فروش داشته باشد. فرایند آموزش در این مدل از ابتدای خرید مواد اولیه از بازار تا عرضه محصولات تولید شده توسط کارآموزان در بازار ادامه می یابد . ( از بازار تا بازار )

• تشریح مدل آموزش محصول محور

الزامات قانونی و بالا دستی :  

بر اساس دستورالعمل سازمان فنی و حرفه ای الزامات طرح آموزش های محصول محور به صورت زیر فهرست می گردد.

• • سیاست های کلی نظام اشتغال و سرمایه گذاری ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری
  • سند چشم انداز توسعه 20 ساله کشور
  • برنامه پنجم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی (ماده 19 ، 21، 80 ، 193 ، 194 )

• قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی
• سند راهبردی مهارت و فناوری سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور
• نظام آموزش مهارت و فناوری
• نظام آموزش به روش استاد و شاگردی .

 

اهداف :

• اجرای عدالت اجتماعی در توسعه و ارائه آموزش های فنی و حرفه ای
• همگام شدن سازمان با تمهیدات اقتصاد مقاومتی
• افزایش اثربخشی و کارایی آموزش های مهارتی
• زمینه سازی ایجاد اشتغال پایدار ، کاهش بیکاری پنهان جامعه به ویژه روستاییان
• رشد و توسعه مشاغل خانگی و تقویت اقتصاد خانواد
• ارائه آموزش مبتنی بر محیط کار و افزایش اعتماد به نفس کارآموزان به دلیل مواجه شدن با محیط واقعی کار
• افزایش انگیزه کارآموزان از طریق کسب درآمد در حین آموزش برای آنها
• مشارکت بخش خصوصی و توسعه کارآفرینی
• کاهش آسیب ها و ناهنجاری های اجتماعی با آموزش های مهارتی

10-تامین ملزومات اداری و غیر اداری مورد نیاز ادارات کل و کارکنان سازمان .

امکان سنجی آموزش های مهارتی محصول محور در سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور

مراحل اجرای طرح :

گام اول ) تشکیل کمیته تخصصی راهبری در ادارات کل استان ها

گام دوم ) نیاز سنجی آموزشی و تعیین حرفه های قابل اجرا در قالب طرح

گام سوم ) تدوین و بازنگری استانداردهای حرفه های مورد نیاز در استان با هماهنگی دفتر طرح و برنامه درسی

گام چهارم ) انتخاب مجری یا مربی ، تعیین نوع روش اجرا، توجیه دست اندرکاران اجرای طرح

گام پنجم ) شروع آموزش و زمینه سازی برای تولید محصول بصورت متمرکز یا خوشه ای

گام ششم ) ارائه آموزش تخصصی حرفه و شروع تولید و آماده سازی  محصول قابل عرضه به بازار

گام هفتم ) ارائه آموزش های بین رشته ای

گام هشتم ) هماهنگی با مجامع امور صنفی ، اتحادیه ها و اتخاذ تمهیدات مورد نیاز جهت بازاریابی و فروش توسط ادارات کل و روسای مراکز

گام نهم ) تولید و بسته بندی مقدماتی و آماده سازی محصول جهت عرضه به بازار

گام دهم ) فروش و آموزش مربوطه

گام یازدهم ) آزمون و صدور گواهینامه

گام دوازدهم ) ادامه فرایند تولید و فروش با حمایت ادارات کل استان ها و سایر دستگاه های دولتی و غیر دولتی .

گام اول ) تشکیل کمیته تخصصی راهبری در ادارات کل استان ها

به منظور اجرایی نمودن این طرح ، کمیته ای متشکل از افراد زیر در ادارات کل استان ها و در صورت نیاز در سطح شهرستان تشکیل می گردد :

• • مدیر کل دفتر امور روستایی استانداری
  • مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای استان
  • معاون آموزشی اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان
  • معاون ذی ربط سازمان جهاد کشاورزی
  • معاون ذی ربط صندوق مهر امام رضا
  • معاون ذی ربط کمیته امداد امام خمینی
  • معاون ذی ربط سازمان بهزیستی
  • معاون ذی ربط اداره کل تعاون ، کار و رفاه اجتماعی

• معاون ذی ربط سازمان بسیج سازندگی

10- معاون ذی ربط سازمان صنعت ، نعدن و تجارت

• - رییس اداره آموزش و پژوهش اداره کل
• -کارشناس آموزش کشاورزی ( حرف روستایی ) اداره کل
• - رییس مرکز منتخب

تبصره : اداره کل استان ها می توانند بنا بر مقتضیات استان از سایر کارشناسان و افراد صاحب نظر جهت عضویت در کمیته نیز دعوت به عمل آورند.

وظایف کمیته :

• نیاز سنجی و برنامه ریزی برای حرفه های قابل اجرا
• هماهنگی با مجامع امور صنفی ، اتحادیه ها و اتخاذ تمهیدات مورد نیاز جهت بازار یابی و فروش
• نظارت عالی بر روند اجرایی و قرار داد های مربوطه و ارسال گزارشات به ستاد
• بررسی مسایل و مشکلات مربوط به مراحل مختلف اجرای طرح و تصویب پیشنهادات لازم جهت حل مشکل
• بررسی و احصای عناوین فعالیت های جدید و اولویت بندی آن ها
• پیگیری صدور مجوزهای لازم ( اعم از آموزش و اجرای طرح …..)
• معرفی طرح و اخذ مصوبه لازم از کارگروه اشتغال و سرمایه گذاری استان به منظور تخصیص تسهیلات به متقاضیان .

گام دوم ) نیاز سنجی آموزشی و تعیین حرفه های قابل اجرا در قالب طرح

به منظور تعیین حرفه هایی که بتوان در مرحله اول در قالب این طرح به سهولت اجرا شود ، ادارات کل استان ها بر اساس دستورالعمل نیاز سنجی دفتر آموزش روستایی که تدوین و ارسال گردیده است ، حرفه های مورد نیاز و قابل اجرا را تعیین نمایند.

تبصره : رشته های پیشنهادی در این طرح عبارتند از پرورش مرغ بومی و بلدر چین ، پرورش انواع قارچ، پرورش زنبور عسل ، صنایع دستی ، شیلات ، صنایع تبدیلی ، پرورش دام ( گاو ، گوسفند ، شترمرغ و …. ) محصولات گلخانه ای و تولید ورمی کمپوست و …..

گام سوم ) تدوین و بازنگری استانداردهای حرفه های مورد نیاز در استان با هماهنگی دفتر طرح و برنامه درسی

1 -  تدوین و بازنگری استاندارد های حرفه های مورد نیاز

2 -  ایجاد تغییرات در استاندارد های آموزشی با رویکرد مدل آموزش محصول محور

گام چهارم ) انتخاب مجری یا مربی ، تعیین نوع روش اجرا، توجیه دست اندرکاران اجرای طرح

1 -  شناسایی افراد ( حقیقی و حقوقی ) ، مربیان واجد شرایط با توجه به شرایط فرهنگی و کاری منطقه و متناسب با تولید و فروش

2 – صدور مجوزهای آموزشی

3 – برگزاری دوره های آموزشی مورد نیاز جهت توانمند سازی مجریان به خصوص در بخش تولید و بازار یابی

4 – برگزاری جلسه توجیهی باحضور مدیر کل استان یا معاون آموزشی و کارشناس آموزش روستایی و تشریح کلیات طرح

5 – تعیین روش اجرا مطابق با مفاد ماده 5

گام پنجم ) شروع آموزش و زمینه سازی برای تولید محصول بصورت متمرکز یا خوشه ای

1 – شناسایی و تامین مکان مناسب جهت اجرای دوره های آموزشی بصورت متمرکزو یا خوشه ای

2 -  تجهیز و آماده سازی کارگاه های آموزشی طبق فن آوری و بازار

3 -  تهیه مواد مصرفی مورد نیاز کارگاه های آموزشی

4 -  ارائه خدمات مشاوره ای و تهیه طرح های کسب و کار متناسب با دوره های آموزشی اجرا شده و امکانات و شرایط موجود در منطقه

 

گام ششم ) ارائه آموزش تخصصی حرفه و شروع تولید و آماده سازی  محصول قابل عرضه به بازار

• اجرای دوره های آموزشی مهارتی اعم از تخصصی و بین رشته ای ، براساس نیاز سنجی انجام شده جامعه هدف در قالب استاندارد های آموزشی
• ارائه مطالب نظری به صورت جزوه یا کتاب و موارد عملی به صورت متمرکز در یک محیط واقعی کار و یا در خوشه های تولیدی انجام شده
• پیاده سازی فرایند تولید

گام هفتم ) ارائه آموزش های بین رشته ای

• ارائه مجموعه ای از آموزش های بین رشته ای ، بعنوان مثال آموزش نرم افزارهای رایانه ای مرتبط ، آموزش کارآفرینی ، دوره های آمادگی شغلی ، بازاریابی ، فروش ، بسته بندی مقدماتی و …. به کار آموز

گام هشتم ) هماهنگی با مجامع امور صنفی ، اتحادیه ها و اتخاذ تمهیدات مورد نیاز جهت بازار یابی و فروش توسط ادارات کل و روسای مراکز

• برگزاری جلسات با مسئولین محلی ( بخشدار و دهیار و …. ) جهت تسهیل در بازاریابی و فروش محصولات
• تشویق و راهنمایی کارآموزان جهت تشکیل تعاونی با همکاری مربیان یا مجریان
• معرفی طرح و اخذ مصوبه لازم از کارگروه اشتغال و سرمایه گذاری استان به منظور تخصیص تسهیلات به متقاضیان
• برگزاری نمایشگاه های عرضه کالا و تولیدات کارآموزان و فروش محصولات
• اخذ سفارش تولید از مجموعه های دولتی ( سازمان بسیج سازندگی و … ) جهت فروش محصولات تولیدی
• هماهنگی لازم با اتحادیه ها، صنوف و مسئولین بازارچه های محلی و شرکت تعاونی مصرف کارکنان سازمان و ادارات کل آموزش فنی و حرفه ای و ….. جهت فروش محصولات

گام نهم ) تولید و بسته بندی مقدماتی و آماده سازی محصول جهت عرضه به بازار

• ارائه آموزش های لازم در خصوص بسته بندی و آماده سازی محصول جهت عرضه به بازار فروش .

گام دهم ) فروش و آموزش مربوطه

• ارائه آموزش های بازاریابی ، روش ها و مدل های فروش

گام یازدهم ) آزمون و صدور گواهینامه

• در کلیه مراحل فرایند آموزش ( شامل آموزش های تخصصی و آموزش های مربوط به تولید و فروش دوره آموزشی براساس استانداردها و سرفصل های آموزشی سازمان و اخذ آزمون های مربوطه ، صدور گواهینامه مهارت اعطا می گردد .

• بازارکار و آموزش فنی و حرفه ای

کار انسان را صیقل می دهد و به خودی خود اثرات ارزشمند تربیتی دارد . ایجاد روحیه کارآفرینی در انسان موجب توسعه فرهنگ بالنده و استقلال آفرین در آحاد جامعه شده و به تبع آن استقلال کشور را به ارمغان می آورد . از سوی دیگر در هر واحد آموزشی استعدادها و ظرفیت های بالقوه معنوی و مادی وجود دارد که با هدایت و نظارت و همکاری دست اندرکاران آن واحد می تواند در ارتقاء همه جانبه آن واحدها و تأمین بخشی از هزینه های ضروری کارگاه ها بکار گرفته شود .

تبصره 75 قانون بودجه سال 1362 و آئین نامه اجرایی مربوط ، مصوب کمیته محترم وزیران ( شماره 8224 مورخ 27/4/62)

تلفیق آموزش با کارهای تولیدی ، خدماتی و پژوهشی گام بسیار مؤثری در جهت هرچه بیشتر کاربردی کردن ، تعمیق و اصلاح آموزشها دارد .به منظور بهره مندی از این راهکارها،  واحدهای آموزشی براساس ماهیت آموزشی خود می توانند به امر قبول سفارش و فروش محصولات تولیدی و عرضه اقدام نمایند ، به گونه ای که با برنامه های آموزشی آنها منطبق و هماهنگ بوده باشد . بر طبق این قانون کارگاه های آموزشی فنی و حرفه ای با انعقاد قرارداد با بخش های داخلی و خارجی (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) محصولات تولید شده خود را به فروش می رسانند و به استناد اصل پنجاه و سوم قانون اساسی کلیه درآمدهای حاصل از فروش باید در حساب متمرکزی که توسط خزانه داری دولت ابلاغ می شود واریز گردد. سپس مقداری از درآمد حاصل از فروش محصولات تولیدی را ذیحساب خزانه داریی متناسب با وجوه واریز شده توسط واحد آموزشی و مبالغ تخصیص یافته برای هریک از واحد ها توسط شورای عالی هماهنگی آموزش فنی وحرفه ای کشور اقدام به پرداخت به حساب بانکی آن سازمان خواهد نمود.

هدف کلی

استفاده بهینه از ظرفیت های واحدهای آموزشی به منظور ارتقای کیفیت آموزش ، بهبود کیفی و افزایش محصول ، ارائه خدمات و تأمین بخشی از نیازهای داخل و خارج از آموزش و پرورش .

  اهداف جزیی

-         افزایش بهره وری و ارتقاء کیفی آموزش

-         اقتصادی نمودن آموزش

-         برقراری ارتباط نزدیک بین آموزشها و نیازهای بازار کار

-         افزایش توانایی علمی و عملی و افزایش روحیه اعتماد به نفس و خودباوری فراگیران

-         افزایش توانایی هنرآموز ، استادکار و دبیر .

-         تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز واحدهای آموزشی ، آموزش دهندگان و فراگیران

-         ایجاد انگیزه در نیروهای آموزشی و فراگیران

-         افزایش روحیه مشارکت و تعاون بین کارکنان واحدهای آموزشی

-         استفاده بهینه از امکانات ، تجهیزات واحد آموزشی

-         فراهم نمودن زمینه های مناسب برای خوداشتغالی و ترویج فرهنگ کارآفرینی .

ضرورت

با توجه به وضعیت موجود کارگاه های آموزشی و از آنجایی که آموزش همواره با تولید همراه  می باشد و دو وجه تفکیک ناپذیر، آموزش و تولید است لذا به منظور بهبود کیفیت آموزش و بهبود کیفیت تولید و افزایش محصول نیاز است به راهکارهای مناسب با واقعیت های موجود دست یافت لذا با هدف افزایش بهره وری و استفاده از پتانسیل ها و ظرفیت های بالقوه موجود در کارگاه ها و استفاده بهینه از توانمندی های کارآموزان، طرح مزبور تنظیم شده است.

• امکان سنجی

مطالعات امکان سنجی

امکان سنجی اندازه گیری میزان مفید بودن یک سیستم برای یک مجموعه ( سازمان ، شرکت و …) است و بررسی امکان سنجی فراگرد این اندازه گیری است . مرحله امکان سنجی بعد از مرحله تحقیق و شناخت مقدماتی انجام می پذیرد. فعالیت های اجرایی این مرحله شامل شناخت وضعیت فعلی سیستم ، تعیین نیازمندی های کاربران ، بررسی و تنظیم نیازها و در نهایت روش طراحی مشترک می باشد. پس از اطمینان  خاطر از اینکه ایده طرح مورد نظر برای اجرا مناسب تشخیص داده شده از طریق مطالعه امکان سنجی مفصل ، اطلاعات جدیدی را در مورد تامین مالی، جزییات هزینه سرمایه و غیره مهیا می سازد.به عبارتی مطالعه امکان سنجی آخرین مرحله در تنظیم پیشنهادی طرح است که ممکن است توسط متصدی طرح، مشاوران یا کارشناسان انجام شود . در این مرحله با دریافت سیاست های کلان  امکان پذیری و عملی بودن پروژه ها از جهات مختلف ارزیابی می گردد . با مشخص شدن نتایج این مرحله احتمال دارد از پروژه صرف نظر گردد و گاه علی رغم اقتصادی بودن ، ممکن است پروژه به دلایل استراتژیک انتخاب و برای اجرا اقدام گردد. به همین لحاظ لازم است به پرسش ها و خواسته های کلی مدیریت پاسخهای شایسته ای داده شود . پرسش های ذیل اساس مطالعات امکان سنجی است .

- آیا از حیث فنی انجام پروژه ممکن است ؟

- آیا باتوجه به منابع موجود و یا قابل جذب در سازمان امکان اجرای پروژه وجود دارد ؟

- آیا به لحاظ اقتصادی ، در آمدهای حاصله از تحقیق و اجرای پروژه بر هزینه های آن و هزینه عدم استفاده از پروژه های دیگر فزونی می یابد و اساسا اقتصادی است یا خیر؟

- آیا سازمان در زمان بندی مورد نظر قادر به اجرا و  بهره مندی از پروژه خواهد بود ؟

لذا می توان گفت که با طرح این پرسش ها امکان پذیری پروژه های انتخابی به لحاظ فنی ، اقتصادی، قانونی ، عملیاتی و زمانی مورد سنجش قرار می گیرد (فرضی ، 1384 )

مطالعات امکان سنجی ، امکان انجام یک فعالیت اقتصادی،فیزیکی،اجتماعی و اقتصادی را مورد بررسی قرار می دهد که جنبه های اقتصادی یک مطالعه امکان سنجی معمولا شامل ، تحلیل مالی به منظور تعیین امکان سنجی مالی و تحلیل تقاضای بازاربه منظور مشخص نمودن امکان سنجی بازار است (Burchell Listokin , 1978) مطالعه امکان سنجی عمدتا بر روی منافع و هزینه های یک تجارت مشخص و یا سازمانی متمرکز می شود ، در حالیکه تحلیل هزینه و فایده بیشتر بر منافع و هزینه های وارده بر جامعه تاکید دارد ( Vanhove , 2005 ) .

هدف از امکان سنجی این است که به صورت هدفمند نقاط ضعف و قوت یک کسب و کار ، مشارکت ، فرصت ها و تهدیدها ی محیطی، منابع مورد نیاز برای انجام کار و در نهایت چشم انداز موفقیت را مورد بررسی قرار دهد( سلامات ، 1391 ) .

- Feasibility study

• دلایل انجام امکان سنجی و کاربرد آن

امکان سنجی به دلایل زیر انجام می شود .

- مقایسه اهداف  کارفرما از پیش بینی طرح یا نتایج قابل انتظار از اجرای آن

- تشخیص نیازهای طرح و تنظیم برنامه اجرایی براساس آن

- تشخیص ریسک ها و ابهامات و برنامه ریزی برای مقابله با آن ها

- بررسی و مقایسه گزینه های مختلف و تبیین مناسب ترین آن ها

- تلاش در جهت اجرایی کردن طرح با پیش بینی کمبود ها و تعیین روش های رفع آن ها

- ایجاد زمینه ی برای انجام مهندسی اصولی ( ایزدی ، 1380 ، ص 1 )

اغلب پیشنهادهایی که براساس برنامه  ریزی استراتژیک برای نظام اطلاعاتی ارائه می شوند مبهم و بدون برآورد هزینه صورت می گیرد . بنابراین قبل از تخصیص منابع برای اجرای این پیشنهادها باید از امکان پذیر بودن پیشنهاد ، اطمینان حاصل شود . پیشنهادی امکان پذیر است که بر اساس مقایسه درآمدهای حاصل از آن با هزینه های لازم توجیه پذیر باشد و از جهت فنی نیز عملی و کاربردی بودن آن محقق شود . بخش امکان سنجی فعالیتی است که می تواند در چهارچوب بررسی های غیر رسمی و به عنوان بخشی از برنامه ریزی استراتژیک یا به صورت پروژه های تحلیل سیستم به انجام رسد . همچنین در مراحل مختلف چرخه حیات یک پروژه ، احتمال انصراف از اجرای پروژه وجود دارد که مناسب ترین و با صرفه ترین مرحله برای اتخاذ چنین تصمیمی ، همان مرحله امکان سنجی است در این مرحله از کار و براساس یک استراتژی کم خطر که از هزینه های احتمالی اندکی برخوردار است ، می توان به بررسی کامل روش تجزیه و تحلیل  سیستم ها پرداخت ، مضافا این که بسیاری از نتایج حاصل از این مرحله به عنوان مبنایی مناسب برای تحلیل های عمیق و شروع بعدی قابل استفاده خواهد بود ( ویور ، 1377 )  .

• معرفی ابزار کار

مدل سوات

روش تجزیه و تحلیل سوات   مدل تحلیلی مختصر و مفیدی است که به شکل نظام یافته هر یک از عوامل قوت و ضعف و فرصت ها و تهدید ها را شناسایی کرده و راهبردهای متناسب به موقعیت کنونی صنعت مورد بررسی را منعکس می کند. ماهیت قوت و ضعف به درون سازمان مربوط می شود و فرصت و تهدید معمولا محیطی است. حروف swot  که آن را به شکل های دیگری مانند tows   هم می نویسند، ابتدای کلمات Strength به معنای قوت، Weakness به معنای ضعف Opportunity به معنای فرصت و Threat به معنای تهدید است. در این روش تلاش هایی برای تجزیه و تحلیل شرایط بیرونی و وضعیت درونی به عمل آمده و بر اساس آن راهبرد مناسب برای بقاء صنعت مورد نظر، در نظر گرفته می شود. در این مدل فرصت ها و تهدیدها نشان دهنده چالش های مطلوب و یا نامطلوب عمده ای است که در محیط خارجی صنعت مورد نظر، فرا روی تولید کنندگان وجود داشته و در مقابل، قوت ها و ضعف ها (شایستگی ها، توانایی ها، مهارت ها، کمبودها)، وضعیت محیط داخلی صنعت مورد مطالعه را به نمایش می گذارد (رفیع زاده ، 1391).

در تحلیل swot عوامل موثربه دو دسته عوامل بیرونی یا خارجی و عوامل درونی یا داخلی تقسیم می شوند .