- همراهی نظام آموزش با تحولات محیطی.
۲-۲-۳-۲۳ مشکل عدم مهارت کافی
برخی از مشکلات ایجاد شده در فرایند واگذاری، ناشی از عدم مهارت کافی در مواجهه با تأمین کنندگان می باشد. برخی از مهمترین دغدغه‌های تصمیم گیرندگان در این زمینه عبارتست از :
فقدان مهارت های کلیدی و اساسی. ضعف در قابلیت‌ها، توانمندی و کمی دانش سازمان در واگذاری خدمات آموزشی، ممکن است به انتخاب اشتباه از بین تأمین کنندگان پیشنهادی منجر گردد.
فقدان ارتباطات بین فعالیت ها و عملیات سازمان . واگذاری همواره امکان خدشه دار شدن روابط بین افراد یا واحدهایی را که فعالیت آنهامتاثر گردیده است را ایجاد می نماید. بروز این مسأله می توان به محدودیت ظرفیت های انتقال مهارت و کاهش انعطاف‌پذیری سازمان بیانجامد.
فقدان کنترل بر تأمین کنندگان. ممکن است تأمین کننده‌ای پس از بالابردن توان تخصصی خود [با بهره گرفتن از پشتیبان های سازمان]، اقدام به ارائه اطلاعات و دانش تخصصی سازمان به رقبا نماید. واضح است که باید نسبت به شناخت کامل و اخذ تعهد و اعتبار تأمین کنندگان اطمینان حاصل نمود.(کمپبل، ۱۹۹۵)
۲-۲-۳-۲۴ ملاحظات سازمانی در واگذاری
واگذاری با تمرکز بر دو جهت استراتژیک سعی در توسعه مزایای رقابتی دارد :
اول با تمرکز بر منابع و سرمایه گذاری های اصلی سازمان که از آن به عنوان فعالیت های محوری یاد می شود، و دوم با واگذاری فعالیت هایی که نه نیاز استراتژیک سازمان دارای قابلیت خاصی در آن زمینه است (کمل، ۱۹۹۵).
واگذاری ، بازگشت سرمایه سازمان را افزایش داده و فعالیت های مؤثر در کسب مزایای رقابتی را حفظ و توسعه می دهد.
۲-۲-۳-۲۵ معیارهای طبقه بندی در واگذاری
معیارهای طبقه بندی در واگذاری در جدول زیر نمایش داده شده است
جدول شماره ۲-۱ معیارهای طبقه بندی در واگذاری

۲-۲-۳-۲۶ مزایای واگذاری
نظیر دیگر تکنیک ها و روش های بهبود دهنده ، واگذاری نیز دارای مزایایی است که این مزایا برای طی فرایند واگذاری به طور موفقیت آمیز وابسته به موارد دیگر نظیر صنعت مورد نظر، سوابق سازمان و توانایی سازمان است . دستاوردهای واگذاری برای سازمان / کارفرما به صورت کلی می توان به صورت زیر اشاره نمود:

- بهبود نتایج مالی،
- بهبود نتایج کسب و کار،
- کاهش هزینه سربار،
- کاهش هزینه خدمات،
- کاهش سرمایه،
- افزایش نرخ بازده،
- بهبود نتایج تجاری،
- تمرکز بهتر مدیریت ارشد بر فعالیت های اصلی تکنولوژی، کارآیی، و مدیریت بهتر پیمانکار،
- جایگزینی هزینه ثابت با هزینه متغیر خدمات،
- احتمال دریافت خدمات با کیفیت بهتر،
- احتمال دریافت خدمات با قیمت ارزان تر،
- بهبود نتیجه کسب و کار،
- توجه بیشتر به قابلیت های محوری،
- افزایش عملکرد در سازمان ،
- افزایش انعطاف پذیری،
- کاهش احتمالی هزینه ها،
- تسهیل فرایند مدیریت و کوچک سازی سازمان ،
- دستیابی به مقیاس اقتصادی،
ـ تمرکز بر قابلیت های هسته ای،
- دستیابی به بهترین رویه.
۲-۲-۳-۲۷ معایب واگذاری
در میان محاسن واگذاری ، آنچه که می تواند نقش واگذاری را کم رنگ و یا موجب اختلال و حتی باعث ضرر و زیان به سازمان / کارفرما شود را می توان به صورت زیر بر شمارد:
- از دست دادن انعطاف پذیری،
- تأثیر بر کارکنان،
- بعضی هزینه های افزایش یافته ها،
- کاهش کنترل،
- دشواری کنترل پیمانکار در مقایسه با کنترل کارکنان،
- وابستگی سازمان به پیمانکار،
- کاهش انعطاف پذیری،

وکیل : محمد حسن قنبری
خواسته :مطالبه خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات خوانده محترم در خصوص احداث دو پروژه موزه آثار طبیعی خراسان و مجتمع فرهنگی و هنری سبزوار فعلا از نظر هزینه دادرسی مقوم به ده میلیون و صد هزار ریال و جمع خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل .
دلائل :
فتوکپی مصدق دو فقره قرارداد و یک فقره متمم با دو فقره اظهار نامه ، اساسنامه شرکت ، مصوبه هیات مدیره ، فتوکپی غیرمصدق مکاتبات انجام شده، صورتجلسه های تحویل ، هیات جلب نظر کارشناس رسمی و وکالتنامه
ریاست محترم دادگاه :
احتراما ضمن تقدیم وکالتنامه شماره ۵۰۰۹۰۴۳ ملصق به تمبر مالیاتی و هزینه تعاون کانون منتصب به استحضار می رساند برابر قراردادهای شماره ۵۲۵۲۱/۱۴-۲۲/۱۲/۷۸ و ۱۹۶۸۴/۱۴و متمم قرار داد به شماره ۳۵۰۵۲/۱۴ فی ما بین موکل و خوانده محترم احداث دو پروژه اشاره شده در ستون خواسته به موکل واگذار و نیز برابر قرار داد نسبت به احداث و قرار دادهای اولیه اقدام و تعهدات قراردادی خود را برابر مستندات پیوست تمام و کمال انجام می دهد .
در خصوص پروژه موزه آثار طبیعی خراسان موکل اقدامات اولیه را انجام داده آنها بنا به دلایلی به خوانده از جلسه عدم ابلاغ نقشه های اجرایی ، پوشش سقف و متعاقب آن از ردیف پروژه های استانی پروژه موصوف از ابتدای سال ۸۰ متوقف و پیگیری های موکل نیز بی نتیجه ماند .
موانع مرتفع نمی شود تا اینکه در تاریخ ۶/۷/۸۲ پروژه به عنوان خاتمه پیمان طبق صورتجلسه تقدیم می گردد که از قبیل این معضل خسارات فراوانی از جمله هزینه مربوط به نگهداری کارگاه تا تعیین تکلیف و از بین رفتن چوب و تخته های قاب های بسته شده ، سقف و معلق ماندن ظرفیت کاری شرکت موکل به جهت این بلاتکلیفی به وی تحمیل می گردد و موکل طی نامه های مختلف به خوانده محترم نوشته و درخواست تعیین تکلیف و خسارات وارده را عنوان داشته و متقابلا نیز خوانده چند مورد مکاتبه به شماره های ۵۷۱۴۲/۱۴ – ۲۵۷۹۰/۱۴- ۲۰۸۵۳/۱۴ با موکل داشته است.
مع الوصف بازهم از پرداخت خسارات خودداری نموده و در خصوص پروژه فرهنکی هنری سبزوار پس از اتمام تعهدات توسط موکل و تحویل موقت طی ابلاغیه شماره ۳۵۵۴۵ / ۱۴ -۲۹/ ۷/ ۸۰جهت حفظ و حراست از ابنیه و متحدثات مربوطه از تاریخ ۲۱ / ۱/ ۸۰ لغایت ۲۵ / ۷/ ۸۰ تحویل موکل می گردد و مضافا پس از اجرای قرارداد متمم در تاریخ ۱۰ / ۱۲/ ۸۱ تقاضای تحویل موقت می گردد .
لیکن تحویل پروژه تا تاریخ ۱۷ / ۱۰ / ۸۲ به تعویق افتاده و باز خسارت مضاعفی به موکل تحمیل می شود در این خصوص نیز موکل مکاتباتی به شماره های موجود داشته که آن هم بی نتیجه بوده است و موکل ناچار بوده مطالبه خسارت را از طریق اظهار نامه های رسمی شماره ۷۳۷۲ – ۷۳۷۳ از خوانده بخواهد که به یک اظهار نامه پاسخ داده و تلویحا ضمن تایید اظهارات موکل ولی به دلیل بلد وجه و خلاف شرایط پیمان در خصوص پرداخت خسارت قید نموده اند .
با تقدیم این دادخواست تقاضای رسیدگی داشته مستدعی است
اولا: مقرر فرمایید اصول نامه های ذکر شده که در ید خوانده می باشد را درجلسه رسیدگی حاضر نمایند تا به دادگاه محترم ارائه گردد .
ثانیا : در خصوص تعیین میزان خسارت قرار ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری صادر فرمایید و نهایتا پس از مشخص شدن میزان خسارت وارده مستند به مفاد ۳۰۱ قانون مدنی و قوائد فقهی صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تعیین شده از ناحیه کارشناس به نفع موکل استدعا دارم .
دادخواست در تاریخ ۲۷/ ۹/۸۴ ثبت و هزینه دادرسی ابطال و وقت رسیدگی به تاریخ ۱۱/ ۱۱/ ۸۴ ساعت ۱۰ صبح تعیین و حضورا به وکیل خواهان ابلاغ و در مورخه به آدرس سازمان مسکن و شهر سازی خراسان ارسال و طبق ماده ۷۵ ق . آ. د. م به رئیس دفتر سازمان مذکور ابلاغ شده است .
جلسه دادگاه :
به تاریخ مقرر در وقت تعیین شده شعبه ۳۱ دادگاه عمومی حقوقی مشهد به تصدی رئیس شعبه ۳۱ تشکیل و خواهان حضور دارند نمایندگان خوانده نیز حضور دارند نماینده خوانده اظهار میدارد : به استحضار ریاست محترم دادگاهمی رساند در خصوص پروژه مجتمع فرهنگی هنری هزینه نگهداری از کارگاه در قالب صورت وضعیت قطعی با پیمانکار پرداخت شده است و هیچ گونه هزینه اضافی که پیمانکار مدعی است قابل قبل دستگاه نظارت نمی باشد و در مورد تعلیق کارگاه نیز که طبق ماده ۴۹۰ شرایط عمومی پیمان از اختیارات کارفرما می باشد هیچگونه ابلاغی از طرف کارفرما صورت نپذیرفته است و ادعای خواهان کذب محض است .
در مورد پروژه آثار طبیعی خراسان به استحضار می رساند در خصوص ابلاغ نقشه های اجرایی که طی نامه شماره ۵۰۸۴۳ / ۱۴ مورخ ۲۱ / ۱۰ / ۷۹ به پیمانکار ابلاغ شده و طبق ماده ۱۹ شرایط عمومی پیمان ، پیمانکار می باید قبل از شروع عملیات اجرایی نواقص موجود در سقف ها را به کارفرما اعلام می نموده است .
با نظر به اینکه پروژه از محل طرحهای استانی بوده است ولی بعدها سازمان مدیریت طرح استان را که نامه شماره ۱/۲۱۰۴۰ / ۸۱ مورخ ۱۴/۵/۸۱ مقاتم استاندار خراسان در اینزمینه تدوین گردیده که موید مطلب فوق می باشد با توجه به نامه شماره ۶۰۶۳۸ / ۱۴ مورخ ۱۴/۱۲/۷۹ صادره از مدیریت اجرایی دستکاه کارفرما تحت عنوان دانشگاه فردوسی مشهد مبنی بر اینکه هر نوع مصالح که از محل کارگاه خارج شود با امضای دستگاه نظارت و نماینده پیمانکار می باید اقدام گردد که کنترل به عهده نگهبانی میباشد .
در خصوصو قالب بندی چوبی و فلزی پروژه در مورخ ۶/۷/۸۲ خاتمه پیمان شده و تحویل بهره بردار معین دانشگاه فردوسی مشهد شده استکه وضع موجودکارگاه به بهره بردار تحویل شده که پس از بتن ریزی قالب موجود می تواند پیمانکار جمع آوری نماید .
ثانیا می باید مشخص گردد که آیا آقای حسن زاده و غیره به عنوان خواهان پرونده در شرکت دنیاز دارای سمت می باشند یا خیر – توضیح اینکه چنانچه نواقص در نقشه های اجرایی و ابلاغی پیمانکار نواقص موجود باشد و پیمانکار عملیات اجرایی را آغازنموده باشد متعاقب هیچ گونه اعتراضی از جانب پیمانکار مسموع نخواهد بود .
وکیل خواهان بعد از چند دقیقه در دادگاه حاضر و بیان میدارد خواسته به شرح دادخواست تقدیمی است از نظر اینکه خوانده محترم به تقدیم خواسته به عنوان ایراد شکلی اشاره نموده اند ظاهرا متن دادخواست را ملاحظه نکرده اند چرا که اگر میزان دقیق خسارت مشخص و معین بود دیگر جلب نظر کارشناس نیاز نبود که در ستون دلائل به آن استناد شود .
لذا ایراد به نظر فاقد وجاهت قانونی است و اما درخصوص دفاع ماهوی باید گفت :

خوانده محترم اظهار داشته هزینه نگهداری از کارگاه در صورت وضعیت قطعی پرداخت شده و طبق ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان بوده که محقق نشده است . هزینه های تعلیق مصادیق زیادی من جمله هزینه های بالاسری ، حفظ و حراست کارگاه و غیره می باشد .
در مورد عدم ابلاغ تعلیق ادعای خوانده محترم حسب صورت مجلس مورخ ۲۱/۱/۸۰ صراحتا در ذیل صورتجلسه قید شده است که پروژه تا تخویل به دستگاه بهره برداری تحویل پیمانکار می باشد تا برابر قانون چون اذن در شی اذن در لوازم آن نیز هست و لذا هزینه مرتبط می باید محاسبه و پرداخت شود . لذا در خصوص خسارات وارده ارجای امر به کارشناسی و سپس محکومیت خوانده به پرداخت صال خسارت و جمیع خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل را دارد . در پایان اضافه می نماید که مدارک مثبت ثبت آقای مهندس علی اکبر حسن زاده و شرکت ضمن دادخواست و در پرونده موجود است .
نماینده خوانده اظهار می دارد در خصوص ابلاغ تعلیق طبق ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان اشاره شده است جزء اختیارات کارفرما بوده که حتما می باید به پیمانکار ابلاغ شده و طی مکاتبات انجام شده به شماره نامه های ۲۰۰۰۳/۱۴ به شرکت دنیاز اعلام گردیده است پس طرفین از استماع تصمیم دادگاه اسقاط حق حضور نموده اند .
لایحه به شماره ثبت ۲۳۳۸ -۲۷/ ۹/۸۴
سازمان مسکن و شهر سازی طی نامه شماره ۳۸۶۶۱/۱۱ اقایان سید محسن شمالی و مهندس حقیقی ومدیر خازنی را به عنوان نماینده قضائی سازمان جهت حضور در شعبه ۳۱ معرفی نموده اند .
قرارداد پیمانکاری :
قرار داد پیمانکاری تکمیل مجتمع قفرهنگی و هنری سبزوار در مورخ ۶/۷/۷۷ بین سازمان مسکن و شهرسازی به نمایندگی محمد پژمان و شرکت دنیاز به نمایندگی آقای علی اکبر حسن زاده منعقد شده است و مدت پیمان ۲۴ ماه است که ۱ ماه جهت تجهیز و تشکیل کارگاه و ۲۳ ماه جهت انجام عملیات شروع و وقت پیمان عبارت است از تاریخ اولین صورتجلسه کارگاه که پس از معادله پیمان طبق ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان تنظیممی شود .
پیمانکار متعهد است در صورت پیمان با توجه به مفاد ۳۱ و ۳۹ شرایط عمومی پیمان لااقل ۹۷% کارهای موضوع پیمان را انجام داده و از کارفرما تقاضای تحویل موقت کند .
دستور دادگاه :
دادگاه دستور تعیین وقت جدید را داده است .
شناسنامه پرونده
پرونده سوم ماه پنجم کار آموزی
تاریخ ۲۳/۱۱/۸۴
شعبه رسیدگی کننده : شعبه ۳۱ دادگاه عمومی مشهد
موضوع : چرداخت اجرت المثل ایام تصرف
نتیجه پرونده :
شماره پرونده : ۸۴-۱۱۷۱ -۳۱
خواهان : مجید رضازاده- ف علی شغل آزاد
خوانده : حسینعلی عسگری زاده
وکیل : علیرضا تاجی
خواسته : تقاضای رسیدگی و صدورحکم به الزام خوانده به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف ملک خواهان به شرح متن دادخواست فعله مقدم به ده میلیون و ده هزار ریال به انضمام جمیع خسارات وارده اعم از هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل است
دلائل و متعلقات :
فتوکپی دادنامه صادره از حوزه ۲۶۷ شورای حل اختلاف به شماره ۱۱۴/۳-۱۳/۱۰/۸۳
فتوکپی دادنامه شماره ۹۸۲ / ۹۳ – ۲۶ / ۱۲ / ۸۳ احکام موضوع صادره از شعبه ۳۱ دادگاه حقوقی مشهد
فتوکپی اخطار اجرایی شماره ۷۰ ابلاغیات به تاریخ ۱/۳/۸۴
ریاست محترم :
احتراما به استحضار می رساند خوانده محترم براساس مدارک موجود از ۱۵/۵/۸۱ ملک شخصی خواهان را به طور غیر قانونی متصرف شده که علی رغم مراجعات مکرر ازتخلیه و تحویل آن امتناع می نمود لذا به موجب اظهار نامه رسمی شماره ۱۳۷۹۵ – ۲۱ / ۱۰ /۸۲ مجددا از وی خواسته شده سریعا محل مورد تصرف خودر ا ترک نماید اما باز هم اعتنایی ننموده و همچنان با تصرف غاصبانه خود ادامه داده و بانابراین خواهان ناگزیر شد با ادامه دعو.ی درحوزه ۲۶۷ شورای حل اختلاف مشهد و طی انجام تشریفات قانونی طی دادنامه شماره ۱۱۴/۳- ۱۳/۱۰/۸۲ حکم خلع ید و تصرف خوانده را از ملک خود اخذ که برابر نامه شماره ۹۸۲ / ۹۳ – ۲۶ / ۱۲ / ۸۳ توسط شعبه ۳۱ دادگاه حقوقی مشهد ( مرجع تجدید نظر مربوطه ) عیناو به علت قطعیت حکم به مرحله اجرا در آمده .

اما از آنجایی که بر اساس قسمت آخر دادنامه شماره ۱۱۴ /۳ – ۳/ ۱۰ / ۸۳ و طبق نظر کارشناس محترم اجرت المثل تصرف بالغ بر ۳۷ میلیون ریال اعلام شده و صلاحیت شورای حل اختلاف نبوده است .
لذا اینجانب توکیلا از سوی خواهان محترم و به موجب این دادخواست تقاضای رسیدگی و صدور حکم به الزام خوانده به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف وی را دارم .
رای شورای تقدیمی از سوی خواهان :
در خصوص دعوی خواهان آقای مجید رضازاده به طرفیت خواندگان حسینعلی عسگری زاده به خواسته خلع ید از یک باب منزل به پلاک ثبتی ۳۵ ۹۶۳ واقع در بخش ۹ مشهد و همچنین اجرت المثل ایام تصرف و هزینه دادرسی به شرح دادخواست شورا به استناد قرار معاینه محل در پرونده کلاسه ۸۴ /۲۶۷ – ۱۶۸ تصرف خوانده در منزل فوق را محرز و مالکیت خواهان را به موجب استعلام از اداره ثبت ثابت و محقق دانسته و ازجهتی طبق اظهارات خواهان و مدارک احرازی ایشان خوانده همزمان با تغییر و تحول صندوق امید فردای توس ( از مدیران قبلی خوانده این پرونده ) منزل مورد دعوی را تصرف و قریب به دو سال است که به تصرف عدوانی خود ادامه داده است و از جهتی خوانده علی رغم ابلاغ واقعی و اطلاع ازوقت رسیدگی در جلسه حضور نیافته و دفاع و تکذیبی نیز به عمل نیاورده لذا در این مرحله از رسیدگی دعوی خواهان را وارد و تصرفات خوانده در منزل مورد دعوی را فاقد مجوز قانونی تشخیص و به استناد ماده ۳۰۸ ق . م. حکم بر خلع ید و رفع تصرف نسبت به منزل فوق صادر و اعلام می نماید و اما در خصوص خواسته دوم خواهان مبنی بر پرداخت اجرت المثل ایام تصرف ملاحظه می شود طبق ادعای خواهان و مدارک موجود منزل فوق قریب به ۲ سال است در تصرف خوانده بوده است .

الف)سیاست‌های کنترل و تثبیت نرخ ارز، عامل مهمی در ثبات صادرات محصولات کشاورزی به شمار می‌آید.
ب) اطلاعات شفاف درباره روند آینده تغییرات نرخ ارز می‌تواند نقش مؤثری در افزایش درآمد صادرکنندگان و حفظ موقعیت ایران در بازار جهانی محصولات کشاورزی داشته باشد.
به‌علاوه میزان موفقیت یک شرکت در امر صادرات را می‌توان با عملکرد صادراتی آن ارزیابی نمود. با توجه به اهمیت عملکرد صادراتی تحقیقات مختلفی درزمینه عوامل مؤثر بر عملکرد صادراتی صورت گرفته است. در هرکدام از این تحقیقات، متغیرهایی مدنظر بوده‌اند که بنا به نظر محقق، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد صادراتی مؤثر بوده‌اند. با شناسایی و بهبود عوامل تعیین‌کننده عملکرد صادراتی می‌توان آن را ارتقا بخشید (ابی و اسلاتر^[۲۵] ۱۹۸۹). در این پژوهش سعی شده است تا تأثیر تعهد سازمانی و گرایش کارآفرینی بر عملکرد صادرات در صنعت مواد غذایی موردبررسی قرار گیرد تا به‌نوعی تسهیل گر روند تصمیم‌گیری برای تصمیم‌گیرندگان در این بخش باشد.

• • 1. 1. جهانی‌شدن

     

     

جهانی‌شدن به‌عنوان یک پدیده غالب در اقتصاد جهانی سال‌های اخیر، تأثیر شگرفی بر راهبردهای سازمان‌های تولیدی و خدماتی بر جای گذاشته است. یکی از این تأثیرات، اهمیت یافتن و پیچیده شدن موضوع ورود به بازارهای جهانی است. اگر درگذشته ورود به یک بازار خارجی از طریق ترانزیت و فروش در بازار مقصد اتفاق می‌افتاد، در حال حاضر روش­ها و مکانیزم­ های متعددی برای ورود به یک بازار خارجی وجود دارد که انتخاب روش ورود مناسب از میان آن‌ ها می‌تواند به موفقیت حضور در بازار مقصد منجر شود (باقری و همکاران، ۱۳۹۲).
پراهالاد و دز^[۲۶] (۱۹۸۶) بین‌المللی شدن و یکپارچگی جهانی را به‌عنوان تخصصی شدن شعب خارجی درزمینه­های مختلف، مناسب با مزیت‌های رقابتی کشور میزبان و برقراری ارتباط میان آن‌ ها برای تشکیل یک شبکه تولید و توزیع چندملیتی تعریف کردند (گلستان و خداداد حسینی، ۱۳۸۵).
کالوف و بمیشت^[۲۷] (۱۹۹۵) جهانی‌شدن را به‌عنوان “روند تطبیق عملیات شرکت (استراتژی، ساختار، منابع و غیره) با محیط بین‌المللی تعریف کرده‌اند. ازنظر ایشان واژه جهانی‌شدن با انواعی از عناصر سازمانی می‌تواند به کار رود: استراتژی، ساختار سازمانی، محصولات و غیره. روش‌های ورود به بازار جهانی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا کالاها یا محصولات خود را در کشوری دیگر عرضه کنند. انواع روش‌های ورود از دیدگاه کالوف و بمیشت (۱۹۹۵) شامل لیسانس/فرانشیز^[۲۸]، صادرات غیرمستقیم، صادرات مستقیم، سرمایه‌گذاری مشترک و شرکت‌های فرعی تولیدی می‌باشد.
در سالیان گذشته که هنوز جهانی‌شدن شکل نگرفته بود کشورها به دنبال صادرات در صنایع غذایی نبودند اما در سال­های اخیر شاهد جهانی‌شدن سریع محصولات مصرفی مواد غذایی بوده­ایم. از سوی دیگر به خاطر به وجود آمدن نظمی یکپارچه در سطح جهانی، موانع صادرات به بسیاری از کشورها از بین رفته است که به‌نوعی نشان می‌دهد که راه برای سرمایه‌گذاری در صادرات صنایع غذایی می‌تواند بسیار سودمند باشد و شاید جهانی‌شدن در صنایع غذایی در آینده بیشتر به یک اجبار شبیه باشد تا انتخاب (بالبانیس^[۲۹] و همکاران، ۲۰۰۴). ازاین‌رو شهرت و سرعت جهانی‌شدن منجر به حضور بیش‌ازپیش شرکت‌ها در بازارهای جهانی و جستجوی فرصت‌های جدید برای حفظ موقعیت و بقای خود شده است.
در حال حاضر حرکت کشور ایران به سمت یک اقتصاد دانش‌محور از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و لازمه این تحول، تعامل و تبادل دانش، تکنولوژی و محصول با جهان است. آگاهی از سازوکارها و روش‌های ورود به بازارهای جهانی برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در مسیر جهانی‌شدن قرار گرفته‌اند، ضرورتی انکارناپذیر است.
به عقیده کاتلر و آرمسترانگ^[۳۰](۲۰۱۱) شرکت‌ها جهت ورود به بازارهای بین‌المللی ناگزیر با شش تصمیم عمده روبرو هستند که موفقیت آن‌ ها درگرو اتخاذ تصمیمات صحیح در هر یک از موارد ذیل است:

1. 1. بررسی محیط بازار بین‌المللی

1. 1. تصمیم‌گیری در خصوص حضور در بازارهای بین‌المللی

1. 1. تصمیم‌گیری در مورد انتخاب بازارهای هدف صادراتی

1. 1. تصمیم‌گیری در مورد نحوه ورود به بازارهای هدف صادراتی

1. 1. تصمیم‌گیری درباره برنامه بازاریابی

1. 1. تصمیم‌گیری در مورد سازمان‌دهی بخش بازاریابی

همان‌طوری که ملاحظه می‌گردد انتخاب بازارهای هدف صادراتی، پس از گذر از دو مرحله؛ رسیدن شرکت‌ها به مرز تصمیم‌گیری جهت صادرات و بررسی کلی محیط بازاریابی بین‌المللی صورت می‌گیرد. شرکت‌ها باید به دنبال شناسایی فرصت‌های بازاریابی در خارج از مرزهای کشور ( بازارهای خارجی) باشند و به تجزیه‌وتحلیل این بازارها بپردازند. به عبارت روشن­تر در این مرحله تجزیه‌وتحلیل بازارهای خارجی بالقوه به‌منظور تعیین و انتخاب “بازارهای هدف” از اهمیت خاصی برخوردار هستند.
شرکت‌هایی که قصد فعالیت در بازارهای جهانی را دارند باید اهداف و سیاست­های بازاریابی بین‌المللی خود را روشن نمایند. شرکت‌ها برای دستیابی به این هدف باید در مورد میزان حجم فروش در بازارهای خارجی، تعداد بازارها و بازارهایی که می‌خواهند در آن فعالیت نمایند تصمیم بگیرند (کاتلر و آرمسترانگ،۲۰۱۱).
چندین روش برای ورود به بازارهای بین‌المللی وجود دارد که مرسوم‌ترین آن‌ ها صادرات می‌باشد. درواقع صادرات یک بعد اصلی از بازاریابی بین‌الملل است. روش‌های دیگر ورود به بازارهای خارجی سرمایه‌گذاری مستقیم، فرانشیز، حق لیسانس و همکاری مشترک هستند.

• • 1. 1. صادرات و ضرورت آن

     

     

جهانی‌شدن به‌عنوان یک واقعیت مسلَم باعث شده است که بسیاری از شرکت‌ها به‌منظور حفظ بقا به جستجوی فرصت‌ها در آن‌سوی مرزها بپردازند. درنتیجه افزایش جهانی‌شدن، صادرات را به یک فعالیت بسیار مهم برای شرکت‌ها تبدیل کرده است. علاوه بر این صادرات به حداقل منابع مالی، انسانی و دیگر تعهدات منابع در مقایسه با دیگر روش­های ورود نیاز دارد. صادرات رایج‌ترین شکل ورود به عرصه جهانی است، برای شرکت سطح بالایی از انعطاف‌پذیری را فراهم می کند و روشی مقرون‌به‌صرفه برای نفوذ به بازارهای جدید خارجی است (سوسا^[۳۱]،۲۰۰۴).
صادرات نقشی حیاتی در جهان ایفا می‌کند و برای شرکت‌ها و کشورها مزایای بی‌شماری به همراه دارد. صادرات یک استراتژی اساسی مطمئن برای افزایش رشد شرکت است و شرکت‌ها با تأثیرگذاری مثبت بر عملکرد صادراتی حال و آینده خود می‌توانند به مزیت رقابتی در عرصه بازارهای بین‌المللی دست یابند (ناوارو^[۳۲] و همکاران، ۲۰۱۰).
ازنظر موقرمقدم و همکاران (۲۰۱۲) صادرات اثرات بزرگی بر کشورها دارد همچون:

1. 1. افزایش رشد و فعالیت اقتصادی

1. 1. افزایش تولید ناخالص داخلی و بالا رفتن درآمد سرانه

1. 1. کاهش نرخ بیکاری و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید

1. 1. تأمین ارز خارجی برای واردات

1. 1. ایجاد تراز تجاری مطلوب

1. افزایش ذخایر انباشته

نوع سوم: درست عکس نوع دوم است. یعنى در این نوع اجتهاد باطل جمود محض حاکم است. در حالى که در نوع دوّم، اجتهاد بر نقل حاکم بود. در این نوع، قراء بدون کوچکترین تعمقى و توجهى به قواعد عربى به صرف این که قراءت سنت متبع است، هر قرائتى را که نزد ایشان ثابت مى‏گشت آن را متبع مى‏دانستند؛ اگر چه با قواعد عربى و اصول مسلم مخالف باشد. در این زمینه نه لغت معیار بود و نه قواعد عربى؛ بلکه معیار فقط و فقط نقل بود؛ زیرا نقل لازم الاتباع بود و مى‏بایست مورد عمل قرار گیرد (زرقانی، ۱۳۸۵، ج ۱، ص ۴۱۵؛ فضلی، ۱۳۷۳، ص ۷۵).
امام حافظ ابو عمرو دانى در کتاب جامع البیان، آن‏جا که اسکان «بارئکم» و «یأمرکم» را در قرائت ابو عمرو بن علاء یادآور مى‏شود، مى‏گوید: «پیشوایان قاریان در هیچ‏یک از اجزاى حرف‏هاى هفتگانه قرآن تابع مشهورترین قواعد و پذیرفته‏ترین قیاس‏هاى زبان و ادبیات عرب نبوده‏اند؛ بلکه آنان خود را مقید به‏ رعایت قطعى‏ترین آثار و صحیح‏ترین نقل‏ها مى‏دانستند. و هرگاه صحت روایتى بر ایشان ثابت مى‏شد، آن را با استناد به قواعد مشهور و قیاس‏هاى پذیرفته شده زبان و ادبیات‏ عرب‏ رد نمى‏کردند؛ زیرا در قرآن قرائت، سنت، لازم الاتباع است، و بنابراین پذیرش و تمسک به آن ضرورى است» (به نقل از زرقانی، ۱۳۸۵،ص۵۱۱).

ابن جزری گفته: مثال آنچه ثقه‏اى آن را نقل کرده؛ ولى وجهى در زبان عربى ندارد، کم است و به دست آوردنش مشکل. برخى روایت خارجه از نافع را از این قبیل دانسته‏اند که لفظ «معایش» در آیه ۱۰ سوره مبارکهی اعراف را با همزه خوانده است. اما در کل مکی گفته: این نوع نیز پذیرفته نیست (سیوطی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۲۵۸).
به بیان روشنتر، برخی به دلیل اینکه روایت خارجه از نافع درباره تلفظ معایش به صورت معائش در آیه «وَ لَقَدْ مَکَّنَّاکُمْ فِی الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَکُمْ فِیها مَعایِشَ قَلِیلاً ما تَشْکُرُونَ» (اعراف/۱۰) را روایتی صحیح میدانند؛ و بدون در نظر گرفتن قواعد ادبیات عرب، قرائت معائش؛ به صورت همزه را پذیرفته اند؛ در صورتی که بسیاری از علماء، معائش با همزه را برخلاف قواعد ادبیات عرب پنداشته و قرائت آن را درست نمی دانند. و دلیل آن را نیز اینچنین بیان نمودهاند که: به دلیل اینکه حرف یاء در معایش، از حروف اصلی آن کلمه است و جمع معیشه از عیش است؛ پس در جمع بستن، یاء آن، قلب به همزه نمیشود. مانند: مکایل و مبایع. و چنانچه حرف یاء در کلمهای زایده باشد، به هنگام جمع بستن، یاء، قلب به همزه میشود. مانند: صحائف و مدائن (دمیاطی، ۱۴۲۲ق، ص۲۸۱).
شیخ طبرسی در تفسیر مجمع البیان، به این مورد توجه نموده است؛ و از این طریق کوشیده است که قرائت صحیح را برگزیند. لذا قرائت معایش با یاء را صحیح میداند. و میگوید: در قرائت غیر مشهور به همزه خوانده شده است. بنا بر قرائت مشهور این کلمه اعلال نشده است.سپس به نظر محققین دیگر استناد مینماید و میگوید: برخى از محققین گفته‏اند: هر گاه یاء زایده باشد، اعلال میشود. مثل: صحیفه و صحائف. اما در مثل معایش که یاء آن اصلى است، اعلال نمیشود (طبرسی، ۱۳۶۰، ج۹، ص۵۶). با این بیان، ایشان برای پذیرش قرائت صحیح، به نقل و روایات، توجه صِرف نداشته و هماهنگی با قواعد ادبیات عرب را نیز مدنظر داشته است.
۳-۲-۴- هماهنگی با قراءات مشهور
قرائت مشهور قرائتى است که سند آن صحیح باشد. بدین معنا که راوى عادل و نیکو حافظه از راوى نظیر خود، و به همین ترتیب الى آخر، روایت کرده باشد. همچنین، با قواعد زبان عرب و یکى از مصاحف عثمانى مطابقت داشته باشد، خواه این قرائت از قاریان هفتگانه و یا ده‏گانه و یا چهارده‏گانه و یا دیگر امامان قارى مورد قبول نقل مى‏شود. علاوه بر این، قراءات مذکور باید نزد قاریان اگرچه به درجه تواتر نرسد، مشهور باشد و ایشان آن را از جمله قراءات اشتباه یا شاذ به شمار نیاورند. مانند قراءاتى که به طرق مختلف از هفت امام قارى نقل شده است اما تنها بعضى از راویان آنها را نقل کرده‏اند (زرقانی، ۱۳۸۵، ص۴۹۰؛ طاهری، ۱۳۷۷، ج۱، ص۴۳۲؛ معارف، ۱۳۸۳، (ج)، ص ۱۸۶). با توجه به این تعریف، آشکار است که معیار هماهنگی با قراءات مشهور، جامع سه ملاکی است که در مطالب فوق به آن پرداختیم. مرحوم طبرسی نیز در موارد متعددی به ملاک هماهنگی با قراءات مشهور در جهت اثبات قرائتی از آیات تصریح فرموده؛ و به عبارتی ایشان تمام سه ملاک فوق را تایید نمودهاند.
از آنجاییکه قراءات‏ مشهور و رایج میان مردم در معانى قرآن اختلالى وارد نمى‏سازد و نیز دستیابى به قرائت صحیح و اصیل نیز دشوار بوده است، ائمه (ع) امر فرمودند: قرآن را به گونه‏اى که در میان مردم قرائت مى‏شود، قرائت کنید (ابن بابویه، ۱۳۹۸ه.ق، ص۲۸۴؛ طبرسی، ۱۳۷۹، ص۱۰). از جمله روایاتی که هماهنگی با قرائت مشهور را معیاری برای صحت قرائتها دانستهاند، روایت سالم بن سلمه است. نقل شده است که:
عن سالم بن سلمه قال: قرأ رجل على أبی عبد اللّه علیه السّلام و أنا أستمع حروفا من القرآن، لیس على ما یقرأها الناس فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام: کفّ عن هذه القراءه. اقرأ کما یقرأ الناس؛ سالم بن سلمه مى‏گوید: فردى نزد حضرت صادق (علیه السّلام) قرائت (قرآن) مى‏نمود و من شنیدم که او بر خلاف قرائت «ناس» (مردم) مى‏خواند. حضرت به او گفت: از چنین قرائتى خوددارى کن؛ آن چنان بخوان که مردم مى‏خوانند (مازندرانی، ۱۳۸۲ه.ق، ج۱۱، ص۷۴؛ فیض کاشانی،۱۴۰۶ه.ق، ج۹، ص۱۷۷؛ مجلسی، ۱۴۰۳ه.ق، ج۸۹، ص۸۸؛ کلینى، ۱۴۰۷، ج۶، ص۴۷۵). روایت مذکور که از جهت سند نیز معتبر است، دلالت دارد بر این که امام صادق (ع) علاوه بر اینکه به تصحیح قراآت مى‏پرداخته، افراد را به قرائت مشهور که همان قرائت «ناس» است، ارجاع مى‏داده است.
از جمله مواردی که در تفسیر مجمع البیان، تبعیت از قرائتهای مشهور را معیاری برای تشخیص صحت سایر قرائتها میداند؛ بررسی اختلاف قرائت در آیه ۵۲ از سوره مبارکه انعام است. خداوند متعال در این آیه میفرماید:
وَ لا تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداهِ وَ الْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَیْهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّالِمِینَ؛ و کسانى را که در هر صبح و شام پروردگار خود را مى‏خوانند و جز رضاى او منظورى ندارند از خود طرد مکن و بدان که از حساب ایشان چیزى بر تو و از حساب تو چیزى برایشان نیست که آنان را از خود برانى، و در نتیجه از ستمکاران بشوى.
طبرسی بیان میدارد که ابن عامر در کل قرآن کریم «بالغداه» را به صورت «بالغدوه» و دیگران «بالغداه» خوانده‏اند. ابو على فارسى مى‏گوید: کلمه «غدوه» علم است. بنا بر این قرائت مشهور بهتر است. وجه قرائت ابن عامر این است که بر سر اعلام هم ممکن است الف و لام در آید. و این در صورتی است که نخست آنها را نکره قصد کنیم، سپس به وسیله الف و لام معرفه قرار دهیم (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۸، ص۱۰۱).
گاهی اوقات طبرسی، از این معیار با عنوان مطابقت با قرائت تودهی مردم یاد میکند. و آن را ملاکی برای تشخیص قرائت صحیح عنوان مینماید. ایشان مینویسد: از مذهب امامیه ظاهر میشود که آنان اجماعاً گفتهاند: قرائت به قراءاتی که بین مردم متداول میباشد، جایز است و در عمل نیز به آنچه قراء سبع گفتهاند تابع گشته و عمل به قرائتی را که نادر باشد، کراهت داشتهاند (به نقل از خویی، بی تا، ص۹۹؛ و نیز شبیری، بی تا، ص۱۱۷، شماره۳۱). به عبارت دیگر، شیخ طبرسی، یکی از ضوابط پذیرش قرائت صحیح را هماهنگی و مطابقت قرائت، با قرائت توده مردم میداند؛ اما برخی پژوهشگران، همچون آیت الله معرفت و ابن اشته؛ قرائت صحیح را فقط قرائتی میدانند که عموم مسلمانان، بر آن متفق هستند. و مسلمانان با همه اختلاف مذهبی که دارند، بر تمام حروف، کلمات، نظم، ترتیب و قرائت آن اتفاق دارند؛ به همان صورت که از رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) گرفتهاند (معرفت، ۱۳۷۴، ج۲، ص۱۳۵؛ سیوطی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۱۷۷؛ به نقل از: احمدی، بی تا، ش ۵۸، ص۹۷). و قرائت صحیح را منحصر به قرائتی میدانند که با قرائت توده مردم هماهنگی و مطابقت داشته باشد.
خداوند در آیه ۱۳ سوره مائده میفرماید:
فَبِما نَقْضِهِمْ مِیثاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِیَهً یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ نَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ وَ لا تَزالُ تَطَّلِعُ عَلى‏ خائِنَهٍ مِنْهُمْ إِلاَّ قَلِیلاً مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ؛ ولى این پیمان را شکستند و به خاطر همین جرم بزرگ لعنتشان کردیم، و دلهایشان را به قساوت و سختى مبتلا نمودیم، و در نتیجه کارشان به جایى رسید که کلام خدا را وارونه تفسیر کردند، و آن را جابه جا نمودند، و قسمتى از اصول دین و رءوس حقائق دینى را از یاد بردند، و تو پیوسته به خیانتى از آنان مطلع مى‏شوى، مگر اندکى از آنان، پس ایشان را ببخش و از ایشان درگذر که خدا نیکوکاران را دوست مى‏دارد.
طبرسی دراین باره میگوید: حمزه و کسایى «قسیه» و دیگران «قاسیه» خوانده‏اند. دلیل حمزه و کسایى این است که فعیل نیز به معناى فاعل میآید. مثل: «شهید و علیم» به معناى «شاهد و عالم». لکن آنانى که «قاسیه» خوانده‏اند، گویند: اکثر و معروف‏تر همین است (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۶، ص ۲۴۵).
۴-۲-۴- هماهنگی با شعر شعرای عرب
طبرى از ابن عباس روایت کرده است که هرگاه چیزى از قرآن مبهم و پوشیده بود، در شعر بنگرید؛ زیرا که شعر، عربى است ( طبرى ، ۱۹۸۷، ج ۱۷، ص ۱۴۳ ).
جماعتى از مفسران صاحب اثر نیز شعر شعرای فصیح عرب را در بیان مفردات قرآن کریم، یکی از روش های خود دانستهاند. و در تبیین مفردات قرآن کریم از اشعار عرب استفاده مى‏کرده‏اند. نقل شده که صحابه و تابعین نیز در لغات مشکل قرآن به شعر احتجاج مى‏کرده‏اند (سیوطی، ۱۳۸۰، ج ۱، صص ۳۸۱ و ۳۸۲ ).
بعضى بر این روش اشکال کرده و گفته‏اند: اگر این روش را به کار گیرید، شعر را نسبت به قرآن اصل قرار داده‏اید و نیز گفته‏اند: چگونه جایز است که بر قرآن به شعر احتجاج شود و حال آن که شعر در قرآن و حدیث مذموم است؟ نیز اشاره‏اى به ضعف این روش دارد؛ به عنوان مثال نیشابوری، صاحب تفسیر غرائب القرآن گفته است: «فان ذلک (اى الأشعار) یوردها من ظنّ ان تصحیح القراءات و غرائب القرآن انما یکون بالامثال و المستشهدات، کلّا فان القرآن حجه على غیره و لیس غیره حجه علیه» (نیشابورى، ۱۴۱۶ق، ج ۱، ص ۶؛ به نقل از ذهبی، بی تا، ج۱، ص۳۳۰؛ سیوطی، ۱۳۸۰، ج ۱، ص ۳۸۲، به نقل از قیس آل قیس، بی تا، ص۴۲۴).
اما حق، وارد نبودن این اشکال است؛ زیرا با توجه به این که قرآن به زبان عربى فصیح نازل شده معلوم است که از کلمات آن نیز معنایى اراده شده که عرب‏هاى فصیح در کاربرد این کلمات، همان معنا را اراده مى‏کنند. هر جا که به معناى کلمات در کاربردهاى فصیح آگاه باشیم رجوع به اشعار و کلام عرب فصیح وجهى ندارد؛ امّا در کلماتى که به معناى آن در کاربردهاى فصیح آگاه نباشیم که از آن به غریب قرآن و لغات مشکل آن تعبیر مى‏شود، یکى از راه‏هاى آگاه شدن به معناى آن کلمات در کاربردهاى فصیح، تتّبع در اشعار شاعران فصیح عرب است، هرچند که مسلمان نباشند. این در حقیقت زدودن جهل خود نسبت به معانى واژه‏ ها در کاربردهاى فصیحان عرب و افزایش علم خود به زبان عربى فصیح است‏؛ نه این که قرآن را فرع و تابع شعر عرب قرار داده باشیم. امّا بر اهل فن پوشیده نیست که استفاده از اشعار براى فهم معناى مفردات قرآن کریم تخصّص و اجتهادى ویژه مى‏طلبد؛ زیرا باید ضابطه‏مند و در چارچوب قواعد ادبیات‏ عرب باشد (بابایی، ۱۳۸۱، ج‏۱،ص ۱۵۹).
طبرسی نیز علاوه بر اینکه در بیان برخی از مفردات قرآن کریم به شعر شاعران فصیح عرب استناد کرده است؛ در بسیاری موارد نیز، در بیان تایید یا رد قرائتی از آیات، به شعر رجوع کرده است. همانگونه که در بیان اختلاف قرائتها در آیه ۲ سوره مبارکه مائده، شعر را یکی از ملاکهای بررسی صحت قرائتها میداند. در آیه ۲ از این سوره، آمده است:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لا الْهَدْیَ وَ لا الْقَلائِدَ وَ لا آمِّینَ الْبَیْتَ الْحَرامَ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنْ رَبِّهِمْ وَ رِضْواناً وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا وَ لا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقابِ؛ هان اى کسانى که ایمان آوردید؛ مقتضاى ایمان این است که- شعائر خداى و- چهار- ماه حرام را حلال مشمارید و نیز کشتن و خوردن قربانیهاى بى نشان مردم و قربانیهاى نشان دار آنان را حلال ندانید، و متعرض کسانى که به امید فضل و خوشنودى خدا، راه بیت الحرام را پیش گرفته‏اند نشوید، و هر گاه از احرام در آمدید مى‏توانید شکار کنید، و دشمنى و کینه کسانى که نگذاشتند به مسجد الحرام درآئید، شما را وادار به تعدى نکند، یکدیگر را در کار نیک و در تقوا یارى کنید، و در گناه و دشمنى به یکدیگر کمک مکنید و از خدا پروا کنید، که خدا شدید العقاب است (مائده/۲).
نافع به روایت اسماعیل و ابن عامر و ابو بکر، «شَنَآنُ» را به سکونِ نونِ اول خوانده‏اند. باقى قاریان به فتح نون خوانده‏اند.فتح نون، بنا بر این است که مصدر و بر وزن ضربان و غلیان است و سکون نون نیز بنا بر این است که برخى از مصدرها بر این وزن هستند. مثل: لیان. (طبرسی، ۱۳۶۰، ج۶، ص۱۸۶؛ خدایی اصفهانی، ۱۳۷۸، ص۱۵۸).
طبرسی در اینجا برای تایید صحت هر دو قرائت، به شعر استناد مینماید؛ لذا شاهد مثالی از شعر را ذکر میکند و میگوید: شاعر گوید:
و ما العیش الا ما تلذ و تشتهى و ان لام فیه ذو الشنان و فنّدا
یعنى: زندگى آن است که با لذت و شهوت، در آمیخته باشد؛ اگر چه شخصى که از آن بدبین است، ملامت کند.
بنا بر این شعر، اولاً کلمه به سکون نون و ثانیاً با انتقال فتحه به نون و حذف همزه- که طبق قاعده است- وارد شده است. در هر صورت، این اختلاف قرائت، موجب اختلاف معنى نیست (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۶، ص ۱۸۶). طبق این گفته، طبرسی هر دو نوع قرائت را میپذیرد. قرائت با فتحه نون را به دلیل قرائت مشهور بودنش میپذیرد و در مصحف کنونی نیز اینچنین قرائت شده است. و قرائت با سکون نون را نیز پذیرفته است و دلیل بر آن را در شعر بالا جستجو کرده است. وی یک نکته دیگر که در این آیه مورد اختلاف است را بررسی نموده و طبق قاعده شعرا استدلال کرده است. او مینویسد:
ابن کثیر و ابو عمرو «ان صدوکم» را به کسر همزه و دیگران به فتح قرائت کرده‏اند. کسر همزه، بنا بر این است که «ان» شرطیه باشد. فعل «صدوا» اگر چه لفظاً ماضى است؛ لکن از معناى آن، آینده خواسته شده است. یعنى اگر شما را از مسجدالحرام، منع کنند و مثل آنچه در گذشته مرتکب شدند، تکرار کنند، کینه آنها شما را به تبه کارى نکشاند. جواب شرط هم به قرنیه «و لا یجرمنکم» حذف شده است. در ادبیات عرب، گاهى بعد از «ان» فعل ماضى مى‏آید: شاعر معروف عرب، فرزدق گوید:
أ تغضب ان اذنا قتیبه حزّتا جهاراً و لم تغضب لقتل ابن حازم‏
یعنى: اگر گوشهاى قتیبه بریده شود، آشکار خشمگین مى‏شوى؟! حال آن که براى قتل ابن حازم، غضب نکردى!
شاعر دیگر گوید:
اذا ما انتسبنا لم تلدنى لئیمه و لم تجدى من ان تقرى به بدّاً
یعنى: هنگامى که اصل و نسب ما مورد رسیدگى قرار گیرد، مرا زاده مادرى پست نیابى و از اقرار به آن ناگزیرى.
فتح همزه «ان» واضح است؛ زیرا با ما بعد آن تاویل به مصدر و «مفعول له» خواهد بود. «ان تعتدوا» هم در محل نصب و مفعول دوم براى «لا یجرمنکم» خواهد بود (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۶، ص۱۸۷).
با این بیان، مرحوم طبرسی فتح همزه را پذیرفته است؛ اما وجود کسره در آن را با این شرایط، در شعر فصحای عرب یافته است و آن را انکار نمیکند.
۵-۲-۴- مطابقت با لغت
از جمله امورى که از سوی برخی مفسرین همچون علامه طباطبایی و شیخ طبرسی مستند ترجیح قرار داده شده، عرف و لغت است. اگر اختلاف قرائت‏ها به گونه‏اى باشد که برحسب عرف و لغت فصیح عرب، آیه تنها طبق یکى از آن قرائت‏ها ترکیب و معناى صحیح داشته باشد و با سایر قرائت‏ها ترکیب یا معناى آن غلط یا غیر فصیح گردد، عرف و لغت مى‏تواند تعیین‏کننده قرائت صحیح باشد؛ زیرا قرائت‏هایى که برحسب عرف و لغت فصیح موجب غلط یا غیر فصیح بودن ترکیب و معناى آیه گردد، بى‏تردید قرائت صحیح و واقعى آیه نمى‏باشد. اما اگر اختلاف قرائت‏ها به گونه‏اى باشد که آیه با هریک از آن‏ها و یا با بیش از یکى از آن‏ها برحسب عرف و لغت فصیح، ترکیب و معناى صحیح داشته باشد، عرف و لغت تعیین‏کننده قرائت صحیح نمى‏باشد (بابایی، ۱۳۸۱، ج۲، ص۲۱۷).
نکته دیگری که در اینجا قابل ذکر است؛ این است که چون قرآن کریم به زبان عربى فصیح است، در فهم معنا و قرائتهای گوناگون آن، گاهی اوقات از محاورات فصیحان عرب مى‏توان کمک گرفت؛ البته نه از مطلق محاورات عرب (همان، ج‏۱، ص۱۶۰). مرحوم طبرسی نیز در پارهای موارد، برای اثبات صحت قرائتی، به معیار هماهنگی با اقوال، سخنان و لغت عرب تمسک جسته است. مانند:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى‏ إِلَیْکُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیاهِ الدُّنْیا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ کَثِیرَهٌ کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوا إِنَّ اللَّهَ کانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیراً ؛ اى کسانى که ایمان آوردید چون در راه خدا سفر مى‏کنید و به افراد ناشناس بر مى‏خورید، درباره آنان تحقیق کنید- و به کسى که سلام به شما مى‏کند نگوئید مؤمن نیستى- تا به منظور گرفتن اموالش او را به قتل برسانید و بدانید که نزد خدا غنیمت‏هاى بسیار هست، خود شما نیز قبل از این، چنین بودید و خدا (با نعمت ایمان) بر شما منت نهاد، پس به تحقیق بپردازید که خدا به آنچه مى‏کنید با خبر است (نساء/۹۴).
اهل کوفه، به جز عاصم در هر دو مورد «فتثبتوا» و دیگران «فتبینوا» خوانده‏اند. وجه قرائت اول این است که تثبت بر خلاف اقدام و به معناى تانى و ملایمت است که مناسب این مورد مى‏باشد. وجه قرائت دوم این است که تبین گاهى از تثبت، محکمتر است. چنان که وارد شده: «التبین من اللَّه و العجله من الشیطان»؛ یعنى دقت در کارها از جانب خداوند و عجله از جانب شیطان است. در این جمله، تبین و عجله در مقابل یکدیگر قرار گرفته‏اند و این خود دلیل این است که تبین و تثبت، به یکدیگر نزدیک هستند. شاعر این کلمه را به معناى توقف و زجر به کار برده است:
ازید مناه توعد یا بن تیم تبین این تاه بک الوعید
یعنى: اى پسر تیم، آیا زید منات را بیم مى‏دهى، توقف کن و ببین که بیم دادن در کجا تورا گمراه کرده است؟ (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۵، ص ۳۰۶)
در جایی دیگر؛ امین الاسلام طبرسی درباره قرائت «خفیه» در آیه
ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ؛ پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانید که او از حد گذرندگان را دوست نمى‏دارد (اعراف/۵۵). میگوید: ابوبکر از عاصم، خفیه را به کسر خاء خوانده است و دیگران به ضم خاء. نیز میگوید: هر دو قرائت مطابق لغت عرب است (طبرسی،۱۳۶۰، ج‏۹، ص ۱۳۲).
امین الاسلام طبرسی مطابقت یک قرائت با لغت اهل حجاز را در آیه شریفه
وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ (لقمان/۱۸) دلیل بر صحت آن قرائت میداند. آنجایی که درباره لفظ « لا تُصَعِّرْ» مینویسد: تمامى اهل کوفه به جز «عاصم و ابو عمر و نافع» آن را «و لا تصاعر» با الف مى‏خوانند و بقیه به تشدید عین «و لا تصعر» خوانده‏اند. نظر به اینکه در معنى چون همانند لا تصاعر است؛ لذا بعضى آن را با الف خوانده‏اند و نظیر آن را سیبویه در ضعف، ضاعف خوانده است. نیز گفته شده: اهل حجاز در اصطلاح خود، آن معنى را به لفظ «لا تصاعر» و بنى تمیم به لفظ «لا تصعر» تأدیه مینمایند (طبرسی، ۱۳۶۰، ج۱۹، صص ۱۸۰ و ۱۸۱).
۶-۲-۴- استفاده از روایات
یکى دیگر از امورى که گاهى مؤلّف در تأیید قرائتى به آن استناد کرده، روایات است (بابایی، ۱۳۸۱، ج۲، ص۲۱۹).
ائمه معصومین علیهم السّلام پس از پیامبر (ص) نیز، همان رسالت هدایتگرى و پیشوایى را بر عهده داشتند. هر کدام از آن بزرگواران، در زمان حیات خویش، رسالت و وظیفه پیشوایى خود را انجام داده است. از جمله اقدامات ایشان، همانند پیامبر گرامى اسلام (ص)، صیانت از نص و قرائت قرآن بود. آنان تأکید داشتند که نزول قرآن، واحد، و داراى نص واحد است و اختلاف در قراآت، اگر حاصل شود، از ناحیه روات است؛ آن چنان که در روایت امام باقر(ع) و امام صادق (ع) بر آن تصریح شده است. امّا آن چه در زندگى ائمه معصومین، مى‏باید مورد توجه واقع شود، آن است که پس از ارتحال پیامبر اسلام (ص)، اختلاف در قراآت به تدریج آغاز شد و هر چند حضرت على (ع)، قرائت واقعى را بیان مى‏داشت و قرآنى که به دستور پیامبر (ص) و بر قرائت واحد جمع‏آورى نمود، بر مردم عرضه کرد و آنها نپذیرفتند؛ ولى حضرت على (ع) در تصحیح قراآت از پاى ننشست. به هر حال موافقت آن حضرت با قرآن عثمانى و استمرار موافقت دیگر ائمه معصومین (ع) بیانگر آن است که قرآن موجود (ما بین الدفتین) و قرائت آن را نبایست با قرائت واقعى متفاوت دانست و الّا ائمه معصومین در صورت وجود تفاوت قرائت و تفاوت کلمات بین آنها به شکلى که بر اساس قرآن لطمه وارد مى‏آورد، نه تنها بر قرآن و مصحف عثمانى صحه نمى‏گذاشتند؛ بلکه با آن مخالفت مى‏نمودند (مودب، ۱۳۷۸،ص ۲۲۷).
به مواردى از تأییدات ائمه علیهم السّلام اشاره مى‏شود:
- عن سالم بن سلمه قال: قرأ رجل على أبی عبد اللّه علیه السّلام و أنا أستمع حروفا من القرآن، لیس على ما یقرأها الناس فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام: کفّ عن هذه القراءه. اقرأ کما یقرأ الناس؛ (مازندرانی، ۱۳۸۲ه.ق، ج۱۱، ص۷۴؛ فیض کاشانی،۱۴۰۶ه.ق، ج۹، ص۱۷۷۷؛ مجلسی، ۱۴۰۳ه.ق، ج۸۹، ص۸۸).

شکل ۴-۳- خطوط هم­هدایت الکتریکی در محدوده آبگیر اراضی در پروژه البرز ۴۳
شکل ۴-۴- محدوده­های با هدایت الکتریکی یکسان در محدوده آبگیر اراضی در پروژه البرز ۴۴
شکل ۴-۵- خطوط هم اندازه برای فاصله از سطح ایستابی در محدوده آبگیر اراضی در پروژه البرز ۴۶

شکل ۴-۶- محدوده­های با فاصله از سطح ایستابی یکسان در محدوده آبگیر اراضی در پروژه البرز ۴۷
شکل ۴-۷- محدوده­های با اولویت اجرای زهکش زیرزمینی یکسان در محدوده آبگیر اراضی در پروژه البرز ۴۹
فهرست جدول­ها
عنوان صفحه
جدول ۳-۱- مقادیر C برای استفاده از روش چاهک (باست و کرکهام، ۱۹۷۱) ۲۱
جدول ۳-۲- نتایج بررسی نرمال بودن داده ­های هدایت هیدرولیکی خاک با آزمون کولموگوروف– اسمیرونوف در نرم­افزار SPSS 25
جدول ۳-۳- نتایج بررسی نرمال بودن داده ­های هدایت هیدرولیکی خاک تبدیل یافته با آزمون کولموگوروف– اسمیرونوف در نرم­افزار SPSS 26
شکل ۳-۷- اجزای مختلف نیم­تغییرنما ۲۷
جدول ۳-۴- مشخصات مدل­های برازش داده شده به نیم­تغییرنمای مربوط به هدایت هیدرولیکی خاک نرمال شده ۲۷
جدول ۳-۵- خطای مربوط به میان­یابی با بهره گرفتن از روش کریجینگ برای هدایت هیدرولیکی نرمال شده ۲۸
جدول ۳-۶- حدود آستانه­ای به کار رفته برای هدایت هیدرولیکی ۲۹
جدول ۳-۷- بررسی نرمال بودن داده ­های هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک با آزمون کولموگوروف– اسمیرونوف در نرم­افزار SPSS 30
جدول ۳-۸- بررسی نرمال بودن داده ­های هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک تبدیل یافته با آزمون کولموگوروف– اسمیرونوف در نرم­افزار SPSS 30
جدول ۳-۹- مشخصات مدل­های برازش داده شده به نیم­تغییرنمای مربوط به هدایت الکتریکی عصاره اشباع نرمال شده ۳۱
جدول ۳-۱۰- خطای مربوط به میان­یابی با بهره گرفتن از روش کریجینگ برای هدایت الکتریکی نرمال شده ۳۱
جدول ۳-۱۱- حدود آستانه­ای به کار رفته برای هدایت الکتریکی ۳۱
جدول ۳-۱۲- بررسی نرمال بودن داده ­های فاصله سطح ایستابی از سطح زمین با آزمون کولموگوروف– اسمیرونوف در نرم­افزار SPSS 32
جدول ۳-۱۳- بررسی نرمال بودن داده ­های فاصله سطح ایستابی از سطح زمین تبدیل شده با آزمون کولموگوروف– اسمیرونوف در نرم­افزار SPSS 32
جدول ۳-۱۴- مشخصات مدل­های برازش داده شده به نیم­تغییرنمای فاصله سطح ایستابی تا سطح زمین نرمال شده ۳۳
جدول ۳-۱۵- خطای مربوط به میان­یابی با بهره گرفتن از روش کریجینگ برای داده ­های فاصله تا سطح ایستابی نرمال شده ۳۳
جدول ۳-۱۶- حدود آستانه­ای به کار رفته برای فاصله تا سطح ایستابی برای اولویت­ بندی زهکشی ۳۴
جدول ۳-۱۷- عمق ریشه در گیاهان مختلف (فائو، ۱۹۹۸) ۳۴
جدول ۳-۱۸- ترکیب مشخصه­های مختلف برای تعیین زیراولویت­های اجرای زهکشی زیرزمینی ۳۶
جدول ۴-۱- مساحت مربوط به محدوده­های با هدایت هیدرولیکی یکسان ۴۱
جدول ۴-۲- مساحت مربوط به محدوده­های با هدایت الکتریکی یکسان ۴۲
جدول ۴-۳- مساحت مربوط به محدوده­های با فاصله از سطح ایستابی یکسان ۴۵
جدول ۴-۴- مساحت مربوط به محدوده­های دارای اولویت یکسان برای اجرای زهکش زیرزمینی ۵۰
فصل ۱
کلیات
۱-۱- مقدمه
کمبود آب مهم­ترین تهدید برای بقای بشر،‌ اکوسیستم طبیعی و تکوین تمدن‌ها است. امنیت غذایی، بهداشت و اقتصاد کلان تحت تاثیر کمبود آب به شدت دچار آسیب می­ شود. سرانه آب در ایران که در سال‌های ۱۳۳۷-۱۳۳۵ حدود ۵۰۰۰-۴۰۰۰ متر مکعب در سال بوده، در حال حاضر به کمتر از ۲۰۰۰ متر مکعب در سال رسیده است و پیش ­بینی می­ شود در سال ۱۴۰۰ به کم­تر از ۱۰۰۰ متر مکعب در سال برسد. بخش کشاورزی به عنوان مصرف کننده عمده آب (حدود ۹۰ درصد کل منابع قابل دسترس)، بایستی ضمن رقابت سرسختانه و مستمر با سایر بخش‌ها از جمله صنعت، شرب و خانگی به ارزش اقتصادی آب بیش­تر توجه نماید (سپاسخواه، ۱۳۸۵). کشاورزی از زمان­های قدیم جایگاه ویژه­ای برای تأمین مواد غذایی و تغذیه انسان­ها در تمام قاره­ها و کشورهای روی کره زمین داشته است. در این جایگاه نقش انسان در تمام فعالیت­های کشاورزی محور بوده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. با وجود پیشرفت تکنولوژی و علوم در قرن حاضر، جهان در یک وضع ناپایدار تولید مواد غذایی قرار گرفته و علی­رغم تحول و توسعه کشاورزی، همچنان گرسنگی انسان­های بیشماری را در معرض تهدید قرار داده است (دهشیری، ۱۳۷۸ و حسینی و همکاران، ۱۳۸۹).
۱-۱-۱- ضرورت زهکشی^[۱]
برای تولید نیازهای غذایی و فیبر جمعیت در حال رشد جهان، لازم است یا بهره­وری اراضی تحت کشت افزایش یافته یا اراضی بیشتری تحت کشت قرار گیرد. پیش ­بینی­ها نشان می­دهد که تولید مواد غذایی در ۲۵ سال آینده باید دو برابر شود (ریتزما، ۲۰۰۷). بخش عمده این افزایش باید به واسطه سرمایه ­گذاری­های مرتبط با بهبود عملیات­های آبیاری و زهکشی در اراضی کشاورزی موجود حاصل گردد. یکی از مهم­ترین عملیات­های آبیاری و زهکشی، زهکشی اراضی می­باشد. زهکشی اراضی به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در حفظ یا بهبود عملکرد در واحد سطح، وسیله­ای برای رشد تولیدات، تضمینی برای توسعه پایدار در آبیاری و ابزاری برای حفاظت از منابع خاک است. زهکشی اراضی به عنوان ابزاری برای مدیریت سطح آب زیرزمینی، از کاهش بهره­وری اراضی زراعی به دلیل خیز سطح ایستابی و تجمع نمک در ناحیه ریشه جلوگیری می کند. از طرف دیگر بخش وسیعی از اراضی که در حال حاضر تحت کشت نمی باشند، دارای مشکل شوری و ماندابی می­باشند که بهره ­برداری از آن­ها تنها به واسطه احداث سیستم­های زهکشی امکان­ پذیر می­گردد (ضیاءتباراحمدی و همکاران، ۱۳۹۰).
۱-۲-طرح مسئله و ضرورت انجام طرح
محدودیت منابع آب و خاک، به عنوان یکی از اصلی­ترین مشکلات تولید مواد غذایی، مطرح می­باشد. در سال­های اخیر به­منظور بهره ­برداری بهتر از منابع آب و خاک در هزاران هکتار از اراضی شالیزاری دو استان شمالی گیلان و مازندران، طرح­های یکپارچه­سازی شالیزارها انجام شد. به دلایل مختلف، همچنان در بخش وسیعی از این شالیزارها، شرایط مناسب برای کشت دوم فراهم نشد. با توجه به وجود بخش اعظم شالیزارهای کشور در دو استان مذکور، ۲۶/۷۵ درصد شالیزارهای کشور (بی­نام ^(۲)، ۱۳۸۹)، برقراری شرایط مناسب برای تنوع کاربری اراضی دو دوره زراعی سالانه و استفاده بهینه از پتانسیل­های اقلیمی منطقه می ­تواند نقش مهمی در دستیابی به خودکفایی در تولید محصولات زراعی قابل کشت در منطقه، ایفا نماید (درزی و همکاران ^(۲)، ۱۳۹۱).
با توجه به گستردگی طرح­های زهکشی، این طرح­ها با هزینه­ های اجرایی بالایی همراه هستند. محدودیت منابع مالی به عنوان یکی از محدودیت­های معمول برای تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در اغلب کشورها بویژه کشورهای در حال توسعه (بوکوشوا و کومقاکار، ۲۰۰۸)، اجرای طرح­های کشاورزی از جمله طرح­های زهکشی را با چالش روبرو می­ کند؛ لذا به منظور استفاده بهینه از منابع مالی محدود موجود، اولویت­ بندی مکانی اجرای طرح­های زهکشی امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. اولویت­ بندی زهکشی بر مبنای معیارهای مختلفی چون مقدار عمق آب زیرزمینی و یا مقدار شوری اراضی تعیین می­ شود. برای مشخص کردن اولویت­ها در نقاط مختلف، استفاده از ابزارهای مدیریت مکانی اطلاعات چون سامانه اطلاعات جغرافیایی^[۲] بسیار مفید واقع خواهد شد. هدف نهایی یک سامانه اطلاعات جغرافیایی، پشتیبانی جهت تصمیم‌گیری‌های پایه‌گذاری ‌شده بر اساس داده‌های مکانی می‌باشد و عملکرد اساسی آن بدست آوردن اطلاعاتی است که از ترکیب لایه‌های متفاوت داده‌ها با روش‌های مختلف و با دیدگاه‌های گوناگون بدست می‌آیند.
۱-۳- فرضیات پژوهش
در این پژوهش فرضیاتی به شرح موارد زیر در نظر گرفته شده است:
امکان اولویت­ بندی مناطق دارای مشکلات زهکشی در شبکه البرز با بهره گرفتن از نرم افزار GIS وجود دارد.
استفاده از داده ­های فیزیکی و شیمیایی خاک چون سطح ایستابی، هدایت هیدرولیکی و هدایت الکتریکی در اولویت­ بندی زهکشی مفید واقع می­شوند.
۱-۴- اهداف پژوهش
اهداف این پژوهش به شرح موارد زیر می­باشد:
پهنه­ بندی هدایت هیدرولیکی در سطح منطقه با بهره گرفتن از مقادیر هدایت هیدرولیکی اندازه ­گیری شده در نقاط مشاهده­ای.
پهنه­ بندی سطح ایستابی در سطح منطقه با بهره گرفتن از داده ­های سطح ایستابی در نقاط مذکور.
پهنه­ بندی هدایت الکتریکی در سطح منطقه.