در سال ۱۳۸۷ در اصلاح پرسشنامه حاضر، یک بند دیگر به آن اضافه گردید که بعد دیگری از تعارضات زناشویی را مورد بررسی قرار می دهد بنابراین پرسشنامه در حال حاضر هشت بعد از تعارضات زناشویی را ارزیابی می کند که هشتمین بعد آن : اختلال در روابط می باشد. ( ثنائی ۱۳۸۷ ).
پایایی[۱۴۸] و روایی[۱۴۹] آزمون:
ترابی و ثنایی (۱۳۷۵) به منظور دستیابی به پایایی و روایی پرسشنامه آنرا روی یک گروه ۱۱۱ نفری متشکل از ۵۳ مرد و ۵۳ زن که برای رفع تعارض زناشویی خود به مراجع قضایی و مراکز مشاوره مراجعه کرده بودند و نیز یک گروه گواه ۱۰۸ نفری از زوجهای عادی و متشکل از ۵۳ مرد و ۵۵ زن اجرا کردند. مقایسه میانگین دو گروه سازگار و ناسازگاز در مردان و زنان بیانگر تفاوت معنا داری بین آنها می باشد که می توان دال بر قدرت تمییز آزمون در تشخیص زوجهای متعارض از نامتعارض داشته باشد(ثنایی ۱۳۷۹).
به علاوه همبستگی هر سوال با نمره کل آزمون بالا و معنا دار بدست آمده است. دهقان(۱۳۸۰) میزان پایایی هر یک از مقیاسهای این آزمون را بر روی یک گروه سی نفری به شرح زیر بدست آورد.

• کاهش همکاری برای سوالات : ۷۳ %
• کاهش روابط جنسی برای سوالات : ۶۰ %
• افزایش واکنش هیجانات در سوالات : ۷۴ %
• افزایش حمایت از فرزندان : ۶۵ %
• کاهش رابطه خانوادگی با اقوام همسر : ۸۲ %
• افزایش رابطه فردی با خویشاوندان : ۸۱ %
• جدا کردن امور مالی : ۶۹ %

ضریب آلفای کرونباخ توسط براتی (۱۳۷۵) به نقل از دهقان ۱۳۸۰ بر روی یک نمونه تصادفی برای مقیاسهای مختلف عبارت بود از کاهش همکاری ۳۰% ، رابطه جنسی ۵۰%، واکنش هیجانی ۷۳% ، جلب حمایت از فرزندان ۶۰% ، افزایش رابطه با اقوام ۶۴% ، جدا کردن امور مالی ۵۱% و ضریب آلفای کرونباخ برای کل آزمون ۵۲% بدست آمد.
ضریب پایایی و روایی این آزمون توسط فرح بخش در سال ۱۳۸۶ بار دیگر بر روی ۴۶ زن و مرد (۲۳ زن و ۲۳ مرد) از مراجعه کنندگان به دادگاه برای طلاق و ۴۶ زن و مرد (۲۳ زن و ۲۳ مرد) عادی بررسی گردید. نمره های آزمودنیها از طریق ابزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل گردید و پایای و روایی آن مشخص گردید. ضریب پایایی با روش آلفای کرونباخ برای کل آزمون در نمونه ۹۲ نفری زن و مرد ۶۹% بدست آمد و ضریب برای سایر مقیاسها به شرح زیر است:

• کاهش همکاری: ۶۲%
• کاهش رابطه جنسی: ۵۲%
• افزایش واکنش هیجانی: ۵۱%
• افزایش جلب حمایت از فرزندان: ۵۳%
• کاهش رابطه با اقوام همسر: ۶۰%
• افزایش رابطه فردی با اقوام: ۶۲%
• جدا کردن امور مالی: ۴۲%

همچنین روایی و پایایی فرم تجدید نظر شده پرسشنامه تعارضات زناشویی در سال ۱۳۸۷ توسط ثنایی، براتی و بوستانی پور مورد بررسی قرار گرفت و بر روی ۱۲۰ نفر، متشکل از ۴۸ مرد و ۷۲ زن که برای رفع تعارض زناشویی خود به مراکز مشاوره تهران مراجعه کرده بودند و نیز یک گروه گواه ۱۵۰ نفری از زوجهای عادی شامل ۶۸ مرد و ۸۲ زن اجرا گردید. هر دو گروه به صورت در دسترس انتخاب شدند. میانگین انحراف معیار نمره کل گروه دارای تعارض زناشویی و گروه کنترل به ترتیب ۴۶/۱۳۰ (۹۶/۳۷) و ۲۰/۱۰۶ (۴۹/۱۶) است. آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه برابر با ۹۶/۰ بدست آمده و برای ۸ خرده مقیاس به صورت زیر:

1. کاهش همکاری ۸۱%
2. کاهش رابطه جنسی ۶۱%
3. افزایش واکنش هیجانی ۷۰%
4. افزایش جلب حمایت فرزندان ۳۳%
5. افزایش رابطه فردی با خویشاوندان خود ۸۶%
6. کاهش رابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر ۸۹%
7. جدا کردن امور مالی ۷۱%
8. کاهش ارتباط موثر ۶۹%

برای هر سوال پنج گزینه در نظر گرفته شده که به تناسب ۱ تا ۵ نمره به آنها اختصاص داده شده است. حداکثر نمره کل پرسشنامه ۲۷۰ و حداقل آن ۵۴ است. حداکثر نمره خرده مقیاس ها مساوی با تعداد سوالهای آن خرده مقیاس ضرب در ۵ است. در این ابزار، نمره بیشتر به معنی تعارض بیشتر و نمره کمتر به معنی رابطه بهتر و تعارض کمتر است. نمره گذاری سوالها به صورت: هرگز (۱)، بندرت (۲)، گاهی (۳)، اکثرا (۴)، همیشه (۵) است و سوالات ۴۷،۴۵،۳۳،۳۰،۲۶،۱۴،۱۱،۳ و ۵۴ به صورت معکوس نمره گذاری می شود.
۳-۶) روش اجرای پژوهش:
برای اجرای این پژوهش ابتدا ساختار و طرح جلسه های مشاوره بر اساس دو نظریه عقلانی-عاطفی و واقعیت درمانی تهیه شد. برای انجام این عمل از متون علمی مربوط به دو نظریه و توصیه های علمی اساتید راهنما و مشاور استفاده شد و فهرست فنون و نحوه انجام مشاوره زناشویی از آنها استخراج گردید و قالب جلسات مشاوره ی زوجی مشخص شد.
بدین ترتیب که مشخص گردید : در هر روش و رویکرد مراجعان جهت انجام مشاوره زوجی چند جلسه شرکت نمایند، هر جلسه چه مدت طول خواهد کشید. اهداف هر جلسه چیست و برای رسیدن به اهداف در هر جلسه چه اقداماتی باید توسط مشاور و مراجعان در زمان برگزاری جلسات و خارج از آن انجام شود.
به این ترتیب از میان مراجعان واجد شرایط، برای هر یک از ۳ گروه واقعیت درمانی ، عقلانی- عاطفی و کنترل تعداد ۱۰زوج بدون در نظر گرفتن اولویت تعارض ، بصورت تصادفی در ابتدا یک گروه جهت زوج درمانی به شیوه گلاسر و یک گروه جهت زوج درمانی به شیوه الیس ویک گروه کنترل انتخاب شدند و مدت زمان و تعداد جلسات برای هریک از گروه ها مشخص گردید و پرسشنامه پیش آزمون در اختیار هر یک از زوجین در۳گروه جهت پاسخگویی قرار گرفت . به همین ترتیب کلیه زوجهای مراجعه کننده در هر یک ازدو روش واقعیت درمانی و عقلانی- عاطفی به مدت هشت جلسه مورد مشاوره زوجی قرار گرفتند و به مدت ده روز پس از اتمام جلسات مشاوره پرسشنامه پس آزمون را تکمیل نمودند. گروه کنترل مورد مداخله قرار نگرفت و صرفاً در رابطه با آنها پیش آزمون و پس آزمون اجرا گردید و نتایج حاصله بررسی شد.
۳-۷) طرح جلسات
۳-۷-۱) توصیف عملی و اهداف فنون زوج درمانی به شیوه الیس
در جلسه اول، هدف از برگزاری جلسه پذیرش مشکل از جانب زوجین و بررسی مشکل از دید هریک از زوجین می باشد. همچنین در این جلسه مشکل زوجین مورد ارزیابی قرار می گیرد تا شدت تعارض آنان بررسی گردد و عوامل فعال کننده تعارض و باورهای غیر منطقی زوجین شناخته شود.
در جلسه دوم، هدف از برگزاری جلسه، بررسی نظر زوجین راجع به علل تعارض و تلاش برای اصلاح نظرات و نگرش آنان بر اساس نظریه الیس و در پایان آموزش اصول A-B-C می باشد.
در جلسه سوم، هدف از برگزاری جلسه، کمک به زوجین برای کشف و شناسایی باورهای غیر منطقی خود و همسرشان و شناسایی واکنشها و رفتارهای غیر منطقی و آموزش روش های مقابله با باورهای غیر منطقی می باشد.
هدف از جلسه چهارم، ارزیابی میزان کسب مهارت و پیشرفت زوجین در زمینه کشف باورهای غیر منطقی و انتخاب باورهای منطقی و جایگزین کردن آنها همچنین آموزش به زوجین برای کمک به یکدیگر برای کشف و مجادله باورهای غیر منطقی
هدف از جلسه پنجم، آشنا سازی زوجین با تاثیر خود گفتگوهایی منطقی و غیر منطقی و تاثیر آن بر ایجاد احساسات در فرد و تجربه چگونگی تغییر این کلمات و تاثیر آن در تغییر احساسات