پژوهشگری که قصد انجام کار تحقیقاتی مفید دارد پس از انتخاب موضوع می بایست چارچوبی نظری برای کار تحقیقاتی خود برگزیند و پس از آن جستجوی مورچه وار خود را آغاز کند و به دنبال رصد اطلاعات جزئی، ریز و مقطعی و مورد به مورد در خصوص موضوع تحقیقاتی خود بپردازد.
به طور مثال اگر ۱۰۰۰ فیش اطلاعاتی در مورد موضوع منتخب خود جمع آوری کند آنگاه این فیش ها را در سبدهای طراحی شده و پیشنهادی توسط نظریه راهنما جا سازی می کند و در واقع ساماندهی نظری می کند. در حقیقت قطعات جداگانه پازل های اطلاعاتی بر مبنای نقشه راهنمای نظریه پیشنهادی در کنار یکدیگر قرار می گیرند و منظره ای از کار پژوهشی را به نمایش می گذارند.
موضوع سیاست خارجی به خصوص فرایند تصمیم گیری در سیاست خارجی یکی از مهم ترین موضوعات در حوزه روابط بین الملل و سیاست خارجی می باشد. چرا که وجود متغیر های گوناگون و تأثیر گذار بر روند تصمیم گیری باعث گردیده که امکان تعمیم رفتار سیاست خارجی برخی از کشورها امکان پذیر نباشد.
بیش از چهار دهه از عمر تلاش های منسجم اولیه نظریه پردازی در حوزه ی سیاست خارجی می گذرد ولی هنوز موفقیت جامعی در این زمینه به دست نیامده است آنچه هم اکنون در اختیار داریم شامل مجموعه ای از مفاهیم غیر متواتر، مفروضه های جدال انگیز، قضایا و حجت های ناقص از لحاظ متدلوژیک، نا مکفی از لحاظ داده ها، و تصدیق نشده از لحاظ تجربی است. طبیعتاً این نتیجه نا موفق نتوانسته به وجهی قانع کننده به خواست نظریه پردازان و نیاز دست اندر کاران سیاست خارجی پاسخ گوید. در این رابطه جیمز روزنا یکی از برجسته ترین نظریه پردازان این حوزه مطالعاتی در مقاله خود تحت عنوان «نگاهی تازه به پیش تئوری:سیاست جهانی در عصر وابستگی فزاینده» که در سال ۱۹۸۴ به چاپ رساند صریحاً به ناتوانی نسبی اغلب نظریه ها اذعان کرده و حتی باز سازی کلی طرح های پیشین خود را امری لازم و ضروری دانسته است. (۱)
اقدام بازنگرانه روزنا در فعالیت های پیشین خود هشدار به کلیه محققان و نظریه پردازان حوزه مطالعاتی سیاست خارجی است تا ضمن بازنگری عمیق در اقدامات انجام شده به رفع نقایص، تکمیل کمبودها و نهایتاً به ارائه سنتز های جدیدی دست زنند.
نظریه های موجود در سیاست خارجی را می توان به دو دسته تقسیم کرد: گروه اول که شامل نظریه های کلان نظام می شود و عمدتاً به لحاظ جنبه انتزاعی افزونتر و اتکا به قضایای تحلیلی بیشتر دچار ضعف تصدیق تجربی هستند. این نظریه ها به صورت مفروضه ها و غول های انتزاعی و مجردی شده اند که در آن با نشاندن وسیله به جای هدف و به جای مفهوم نمودن سیاست خارجی خود به صورت آنچنان مشکل غامضی در آمده اند که دانش پژوهان باید دقت خود را مصروف درک خود آن نظریه کنند. از طرف دیگر نظریه هایی که در قالب سطح تحلیل خرد جای می گیرند گرچه از ضعف فوق بری هستند ولی آنچنان مشروح و جزیی هستند که اطلاق نظریه به معنای خاص کلمه بر آنان خالی از اشکال نیست. (۲)
چون طرح های نظری اصولاً به دو منظور عام و تجزیه و تحلیل نظام سیاست خارجی و همچنین به منظور خاص هدایت و ارزیابی سیاست خارجی واحدهای تحلیلی بازیگر در صحنه بین المللی تدوین می شوند. بنابراین از لحاظ متدلوژیک هر نظریه سیاست خارجی بایستی آنچنان تعبیه شده باشد که هم به اندازه کافی انتزاعی و تجریری برای تصدیق تئوریک باشد و هم نسبتاً و جزئی برای پاسخگویی به موارد خاص باشد.
بنابراین به طور کلی تلاش های مربوط به نظریه پردازی در سیاست خارجی را می توان از لحاظ متدلوژیک تحت سه رهیافت زیر طبقه بندی کرد:
-رهیافت کلان نظام
-رهیافت خرد نظام
-رهیافت اتصال دو سطح کلان و خرد (۳)
قبل از بیان و بررسی مهم ترین رهیافت های مربوط به تجزیه و تحلیل سیاست خارجی دولت ها لازم است با مفهوم سیاست خارجی بیشتر آشنا شویم. البته به طور قطع ارائه تعریفی واحد از سیاست خارجی کاری دشوار است. به عنوان مثال در کتاب ها و دانشنامه های مختلف علوم سیاسی و روابط بین الملل، تعاریف بسیار متفاوت و گوناگونی از مفهوم سیاست خارجی وجود دارد. که در این مبحث به ارائه مهم ترین آن ها می پردازیم:
۲-۲- مهم ترین تعاریف مربوط به سیاست خارجی:

1. سیاست خارجی را می توان تجویزاتی برای مجموعه اقداماتی دانست که در راستای تأمین منافع ملی از سوی بخش های گوناگون دولت یک کشور در رابطه با دولت های دیگر در صحنه بین الملل به اجرا در می آید.
2. سیاست خارجی عبارت است از اقدام های برون مرزی که از سوی تصمیم گیران کشور به منظور دست یابی به هدف های بلند مدت و کوتاه مدت صورت می گیرد. (۴)
3. سیاست خارجی، استراتژی یا یک رشته اعمال از پیش طرح ریزی شده توسط تصمیم گیرندگان حکومتی است که مقصود آن دست یابی به اهداف معین در چهارچوب منافع ملی و در محیط بین المللی است. سیاست خارجی همچنین ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولت هاست و دیگر اینکه سیاست خارجی در نهایت دنباله سیاست داخلی هر کشوری است. (۵)
4. فن و هنر شناخت امکانات و بهره برداری درست از آن ها برای رسیدن به اهداف یک کشور در ارتباط با محیط خارجی. (۶)