نام دیگر پلئومورفیک آدنوما، Mixed Tumor می‌باشد. اصطلاح پلئومورفیسم به تنوع زیاد تمایزات استرومال و پارانشیمال سلول‌های توموری اشاره داشته و ممکن است تومورهای گوناگون و همچنین نقاط مختلف یک تومور تنوع میکروسکوپی قابل توجهی داشته باشد و نباید با پلئومورفیسم نئوپلاسم‌های بدخیم اشتباه گرفته شود [۱,۲].
پلئومورفیک آدنوما ۳ درصد از کل تومورهای سر و گردن و شایعترین تومور غدد بزاقی می باشد که ۸۵ درصد تومورهای پاروتید را تشکیل می دهد و براساس مطالعات دیگری که انجام شد PA 60 تا ۸۰ درصد از کل تومورهای خوش خیم را شامل می‌شود که ۶۰ تا ۷۰ درصد از کل این تومورها در غده پاروتید و ۱۰ درصد در غده تحت فکی و ۱ درصد غده زیرزبانی را تشکیل می‌دهد. ۵۰ درصد کل تومورهای غدد بزاقی فرعی را هم mixed tumor دربرمی­گیرد. که ۵۰ درصد آن در کام (شکل ۱-۲)، ۲۷ درصد آن در لب (اکثراً در لب بالا)؛ ۱۷ درصد در مخاط باکال و ۶ درصد نقاط دیگر دهان و اوروفارنکس دیده می‌شود [۱,۲,۲۴].

نمای بالینی

پلئومورفیک آدنوما دارای رشد آهسته و حدود مشخصی بوده، اکثر آنها به صورت منفرد، یک طرفه و در لمس متحرک و سفت بوده و هیچگونه درد و علائمی را نشان نمی‌دهد بیشتر PAها به اندازه ۲ تا ۶ سانتی متر هستند، اگرچه تا ۲۶ سانتی متر هم گزارش شده است. در غده پاروتید، تومور اغلب کروی بوده و معمولاً به شکل یک آبسه آشکار در لوب سطحی غده، جلوی گوش یا زاویه مندیبل دیده می‌شود. تومورهایی که در لوب عمقی ایجاد می‌شوند، معمولاً به شکل یک آبسه دیده نمی‌شوند، چون ممکن است تومورهای با عمر زیاد لوبوله شده و دارای چندبرآمدگی شوند که در صورت جراحی ناقص این تومورها حتماً عود خواهند کرد [۱,۲,۶,۲۴].
پلئومورفیک آدنوما در کلیه سنین بروز پیدا می‌کند، اما بیشترین شیوع آن در دهه چهارم تا ششم و شایع‌ترین تومور اولیه غدد بزاقی است که در کودکی بروز می کند. این تومور در زنان اندکی بیشتر بوده ولی در برخی مطالعات در مردان بیشتر گزارش شده است. MRI هم روش تشخیصی معتبری برای تعیین گسترش بیماری بخصوص برای غدد بزاقی اصلی می‌باشد. تصاویر به دست آمده از MRI؛ mixed tumor را به صورت یک برجستگی کروی، دارای حاشیه منظم و چندهسته‌ای نشان می‌دهد (شکل ۲-۲) [۱,۲].

شکل ۱-۲: پلئومورفیک آدنوما (توده سخت کام) شکل ۲-۲: پلئومورفیک آدنوما؛ تصویر MRI

خصوصیات هیستوپاتولوژیک

آدنومای پلئومورفیک معمولاً یک تومور کپسول دار است که به خوبی محدود شده (شکل ۳-۲)، هرچند ممکن است کپسول ناقص باشد یا سلول‌های تومور به ورای آن ارتشاح یابند. این کپسول ناقص معمولاً در تومورهای غدد بزاقی فرعی، به خصوص در امتداد قسمت سطحی تومورهای کامی در زیر اپی تلیوم سطحی دیده می‌شوند [۱,۶].
این تومور دارای نماهای هیستولوژی متنوعی است و از سلول‌های میواپی تلیال و عناصر مزانشیمال
مشتق می‌شود و تقریباً در  این تومورها نسبت اپی تلیال و عناصر مزانشیمال با هم برابر می‌باشد. اپی‌تلیوم غالباً ساختارهای سیستیک یا مجرا مانند ایجاد می­ کند و یا به صورت صفحات یا جزایر سلولی دیده می‌شود [۲,۲۴].
دلیل تنوع نماهای هیستوپاتولوژیکی را سلول­های میواپی­تلیال می­دانند که می ­تواند سبب بروز نماهای فراوانی مانند میگزوئیدی، کندروئیدی، موکوئیدی، هیالینیزه، چربی و استخوانی می­گردد[۱,۲].
شکل ۳-۲: پلئومورفیک آدنوما

پیش آگهی و درمان

بهترین روش درمان پلئومورفیک آدنوما برداشتن آن با جراحی می‌باشد. برای ضایعات لوب سطحی غده پاروتیدکتومی سطحی با شناسایی و حفظ عصب فاسیال، توصیه می‌شود. انوکلیشن موضعی نباید انجام گیرد چون ممکن است کل تومور برداشته نشود یا کپسول تومور پاره شود و منجر به پراکندگی آن در بستر تومور و عود مجدد گردد. ۴/۳ درصد از تومورها بعد از ۵ سال و ۸/۶ درصد بعد از ۱۰ سال عود مجدد دارند [۱,۶,۲۴,۲۵].

تومور وارتین (PCL)^[2]

تومور وارتین (Wartin)، یک نئوپلاسم خوش خیم است که به طور انحصاری در غده پاروتید ایجاد می‌شود. اگرچه شیوع آن بسیار کمتر از پلئومورفیک آدنوما می‌باشد، اما دومین تومور خوش خیم شایع پاروتید به شمار می‌رود. بین ۵ تا ۱۴ درصد از تمام نئوپلاسم‌های پاروتید را تشکیل می‌دهد. ارتباط قوی بین ایجاد این تومور و سیگار کشیدن وجود دارد. در سیگاری‌ها ریسک ابتلا به تومور وارتین نسبت به غیر سیگاری‌ها هشت برابر است. [۱].
علت ایجاد این تومورها ناشناخته است. فرضیه قدیمی این است که آن‌ ها از بافت غدد بزاقی نابجای درون گره‌های لنفاوی پاروتید منشاء می‌گیرند. اما گفته شده که این تومورها ممکن است از تکثیر اپی تلیوم مجرای غده بزاقی بوجود آیند که به طور ثانویه با تشکیل بافت لنفوئید در ارتباط است. چندین مطالعه اخیر این تئوری را تأئید می‌کنند و شامل مطالعاتی می‌شود که نقایص سیتوژنیک را در اجزای اپتلیال یافته است [۲].

نمای بالینی

تومور وارتین معمولاً به صورت یک توده ندولر بدون درد با رشد آهسته در غده پاروتید دیده می‌شود. ممکن است در لمس سفت یا متموج باشد. تومور به میزان بالایی در انتهای پاروتید نزدیک زاویه فک پایین ایجاد شده و احتمال دارد برای ماه‌های زیادی قبل از اینکه تشخیص بیماری صورت بگیرد، وجود داشته است و یافته منحصر به فرد در این تومور بروز دو طرفه آن است که در ۵ تا ۱۴ درصد موارد رخ می‌دهد [۱,۲].
شکل ۴-۲: تومور وارتین
تومور وارتین اغلب در سنین بالا رخ می‌دهد حداکثر شیوع در دهه ششم و هفتم زندگی است. میزان بروز این تومور در افراد سیاه پوست بسیار کمتر از سفیدپوستان می‌باشد (شکل ۴-۲). مردان بیشتر به این تومور مبتلا می‌شدند و در مطالعات قدیمی‌تر نسبت مردان به زنان ۱۰ به ۱ می‌باشد در حالی که در مطالعات اخیر نشان می‌دهد که نسبت مردان به زنان کمتر شده است [۱].

خصوصیات هیستوپاتولوژیک

تومور مخلوطی از اپی تلیوم مجاری و یک همبند لنفوئیدی پوشیده شده است. اپی تلیوم آن ماهیت انکوسیستیک داشته و دو ردیف از سلول‌های احاطه کننده فضاهای کیستیک را ایجاد می‌کنند. لایه داخلی لومن هم شامل سلول‌های استوانه‌ای است که به صورت مرکزی واقع شده و اپی تلیوم مفروش کننده دارای چین خوردگی‌های متعدد پاپیلاری می‌باشد که به طرف فضاهای کیستیک برآمده شده اند. این تومور به زیر گروه های Typical (هر دو جزء به میزان مساوی)، Stroma Poor (جزء اپی تلیالی بیشتر از ۷۰ درصد) و Stroma Rich (جزء اپی تلیالی کمتر از ۳۰ درصد) تقسیم می شود [۱,۶].

پیش آگهی و درمان

حذف جراحی، درمان انتخابی برای بیماران مبتلا به تومور وارتین می‌باشد. این عمل معمولاً به علت موقعیت سطحی تومور به سادگی انجام می گیرد. برخی پاروتیدکتومی سطحی را ترجیح می‌دهند. میزان عود تومور ۶ تا ۱۲ درصد گزارش شده است [۱].

آنکوسایتوما (Oncocytoma)

نام دیگر این تومور آدنومای اکسی فیلیک (Oxyphilic Adenoma) می‌باشد. انکوسایتوما، یک تومور خوش‌خیم غدد بزاقی است که از سلول‌های بزرگ اپی‌تلیالی شناخته شده به عنوان انکوسیت تشکیل شده است. این تومور یک نئوپلاسم نادری است که تقریباً ۱ درصد تمام تومورهای بزاقی را شامل می‌شود. این ضایعه از Oncocytes؛ سلول‌های بزرگpolyhedral esosinophilic پر شده توسط میتوکندری‌ها تشکیل می‌شود که به صورت طبیعی در غدد بزاقی در مجاری اینترلوبولار دیده شده و با افزایش سن هم، بیشتر می‌شوند. شیوع سنی این تومور در دهه هشتم است [۲،۶].

نمای بالینی

انکوسیتوما به طور عمده در غدد بزاقی اصلی، به خصوص غده پاروتید پدید می‌آید که حدود۸۰ درصد این تومور را تشکیل می‌دهد. تومور به صورت توده بدون درد و سفت که رشد آرامی دارد، بروز می‌کند، قطر آن به ندرت بیش از cm4 است. میزان شیوع آن در زنان اندکی بیشتر است که چندان قابل توجه نیست و در برخی مطالعات شیوع آن در مردان بیشتر است که نسبت مردان به زنان ۵ به ۳ می باشد [۱,۶].

خصوصیات هیستوپاتولوژیک

معمولاً انکوسیتوما توموری است که به خوبی محدود شده و از صفحات سلول‌های چندوجهی بزرگ (انکوسیتوما) با سیتوپلاسم ائوزینوفیل و گرانولر فراوان تشکیل شده است. گاهی اوقات این سلول‌ها الگوی غده‌ای یا آلوئولار دارند هسته‌ها در مرکز سلول قرار دارند با اندازه‌های متفاوت و استرومای اندکی که معمولاً به شکل تیغه‌های فیبرو واسکولر نازک وجود دارد. ارتشاح لنفوسیتی نیز ممکن است وجود داشته باشد. گرانول‌های موجود در انکوسیت‌ها با رنگ آمیزی فسفوتنگستیک اسید هماتوکسلین (PTAH) در زیر میکروسکوپ نوری دیده می‌شود [۱,۲].

پیش آگهی و درمان

بهترین درمان انکوسیتوماها برداشتن آنها از طریق جراحی است. معمولاً در غده پاروتید برای اجتناب از تجاوز به کپسول تومور، لوبکتومی نیز صورت می‌گیرد. هرگاه امکان داشته باشد باید عصب فاسیال را حفظ کرد. تومورهای غده تحت فکی درمان، شامل برداشتن کل غده است. انکوسیتوماهای غدد بزاقی فرعی دهان را باید همراه با مقداری کمی از بافت نرمال اطراف برداشت. پیش آگهی خوب است و میزان عود پایین می‌باشد [۱,۲].

بازال سل آدنوما (BCA)^[3]

بازال سل آدنوما، یک تومور خوش خیم غده بزاقی است که ۴/۲ درصد از کل تومورهای خوش خیم غده بزاقی را تشکیل می‌دهد. این تومور توسط یک لایه سلول‌های بازالوئیدی یکنواخت احاطه شده است و به علت ظاهر هیستوپاتولوژیک یکنواخت آن، اغلب به عنوان یکی از آدنوماهای مونومورفیک طبقه بندی می‌شود، لزوماً از یک نوع سلول تشکیل نشده‌اند بلکه گاهی اوقات از ترکیب اپی تلیوم مجرایی بزاقی و سلول‌های میواپی تلیال بوجود می‌آیند. [۱,۲,۲۶].

نمای بالینی

بازال سل آدنوما؛ ۷۰ درصد آنها در پاروتید و غدد تحت فکی دیده می‌شوند. در غدد بزاقی فرعی؛ بیشتر ضایعات در لب بالا، کام، مخاط باکال و لب پایین مشاهده شده ­اند. محدوده سنی مبتلایان به این ضایعه ۳۵ تا ۸۰ سال متفاوت بوده میانگین سنی نیز ۶۰ سال می‌باشد. ضایعه به هنگام لمس، به صورت بالینی مشخص و سفت بوده، رشد آن به آهستگی و بدون درد صورت می‌گیرد. این تومور در زنان شیوع بیشتری دارد. اندازه آن از ۱ تا ۵ سانتی­متر متغیرند [۲,۲۶,۲۷].

خصوصیات هیستوپاتولوژیک

BCA، معمولاً با کپسولی احاطه شده یا دارای حدود کاملاً مشخصی می‌باشد. شایع‌ترین نوع تومور، شکل توپر آن است که از جزایر و طناب‌هایی از سلول‌های اپی تلیال تشکیل شده و با مقادیر اندکی از استرومای فیبروز حمایت می‌شود. سلول‌های محیطی این جزایر دارای شکل نرده‌ای و مکعبی تا استوانه‌ای هستند و غالباً‌هایپرکروماتیک و هسته‌های سلول‌های قسمت مرکزی در رنگ‌آمیزی رنگ پریده می باشند. نوع ترابکولر آن دارای رشته‌های باریک اپی تلیال به شکل طناب می‌باشند و نوع ممبرانوس این تومور دارای جزایر لوبولر بزرگ متعددی است که به شکل قطعات پازل درهم فرورفته اند (شکل ۵-۲) [۱,۲۶].
شکل ۵-۲: بازال سل آدنوما

درمان و پیش آگهی

درمان BCA برداشتن کامل توسط عمل جراحی می‌باشد. به جز نوع ممبرانوس این تومور بقیه انواع آن درصد عود پایینی را دارند. به همین دلیل زمان جراحی این تومور از نوع ممبرانوس مقداری از بافت نرمال اطراف آن را هم برمی­دارند. متاستاز و مرگ در اثر آن به ندرت رخ می‌دهد [۱,۲].

کانالیکولر آدنوما (Canalicular Adenoma)

کانالیکولر آدنوما؛ یک تومور غیرشایع است که تقریباً ۱درصد از کل تومورهای غدد بزاقی و ۴ درصد از تومورهای غده بزاقی فرعی را شامل می‌شود. تقریباً ۸۰ درصد از این تومور در لب بالا و ۵/۹ درصد در مخاط باکال و به ندرت هم در کام گزارش شده است. آدنومای کانالیکولار به علت داشتن الگوی میکروسکوپی یکنواخت آدنومای مونومورفیک نامیده می‌شود [۳۰-۲۸].

نمای بالینی

این تومور تقریباً همیشه در بالغین مسن دیده شده و بیشترین شیوع آن در دهه هفتم می‌باشد. میزان شیوع آن در زنان نسبت به مردان ۸/۱ -۲/۱ به ۱ است. این تومور رشد آرامی دارد، بدون درد است و اندازه آن چند میلی متر تا ۲ سانتی متر می باشد. در لمس ممکن است سفت یا تا حدی مواج باشد [۱,۲۸,۲۹].

خصوصیات هیستوپاتولوژیک

کانالیکولر آدنوما ماهیت مونومورفیک دارد. الگوی این تومور به صورت طناب‌های یک لایه از سلول‌های استوانه‌ای یا اپی تلیال مکعبی با هسته شدیداً بازوفیک می‌باشد. این سلول‌ها، ساختارهای مجرایی را احاطه کرده است که گاهی اوقات به شکل کانال‌هایی طویل است. اغلب، فضاهای کیستی بزرگتری هم ایجاد می‌شود و امکان دارد اپی تلیوم به صورت برآمدگی‌های پاپیلری به داخل لومن سیست پیش رود. این تومور ممکن است که بدون کپسول مشاهده شود. بیشتر از ۲۰ درصد از این تومورها چند کانونی می‌باشند [۱,۲].

پیش آگهی و درمان

بهترین روش درمان آدنومای کانالیکولر، خارج کردن موضعی آن با عمل جراحی است. در حقیقت بیشتر از ۲۰ درصد از این تومورها که چند کانونی می‌باشند عود مجدد دارد و در بقیه موارد عود مجدد شایع نمی باشد[۱,۲].

۳-۴-معرفی نانو ذرات دی اکسید قلع(SnO₂)
قلع در طبیعت فراوان نیست و مقدار آن در قشر زمین ۰٫۰۰۰۲ درصد است و منبع عمده آن SnO₂میباشد.
قلع را بوسیله حرارت دادن SnO₂با زغال چوب یا کک طبق واکنش زیر بدست می آورند .
SnO₂ + ۲C Sn + 2 Co
دی اکسید قلع یک آمفوتر است ودر محلول اسید های قوی حل می شود و یون های آبپوشیده ی Sn⁺² را میدهد
دی اکسید قلع یک نیمه رسانای بسیار مهم از نوع-n با گاف انرژی نسبتا عریض (Eg=3.6ev)در دمای اتاق است .
که در مواردی چون وابستگی هدایت الکتریکی به دما نور غلظت حاملین بار واحد بیشتری حجم وفاصله نوار های ظرفیت-هدایت با فلزات متفاوت است . این تفاوت ها سبب بروز رفتارهای جالبی در نیمه رساناهایی چون SnO₂میشود که در فلزات مشاهده نمیگردد .لذا نیمه رساناها نسبت به فلزات کاربرد های بیشتری دارند. رفتار نیمه رسانای نوع-nدی اکسید قلع در اندازه ی چند نانو متر متفاوت از حالت توده ای (یا بالکی) آن است زیرا نوع نانو متر آن دارای سطح تماس بیشتری است و این خصوصیت موجب تخریب سریع تر آلاینده ها می شود.
روش های مختلفی برای سنتز ذرات نانو متری SnO₂ ارائه شده است که در میان آنها می توان به روش آسیاب کردن ،ته نشینی همگن، گرمایی، حلال گرمایی ،میکروامولسیون ،سل-ژل ،تبخیر حرارتی، اکسیداسیون و همچنین روش های غیر آبی را اشاره نمود .

۳-۵-کاربرد دی اکسید قلع(SnO₂)
دی اکسید قلع به دلیل دارا بودن خواص ویژه و منحصر به فرد مانند هدایت خوب الکتریکی، شفافیت نوری در ناحیه مریی
تخلخل بالا،پایداری حرارتی و مقاومت خوب مکانیکی دارای کاربرد وسیعی در ابزار و ادوات اپتیکی ، اپتو-الکتریکیو سنسورهای گازی است.
نانو ذرات دی اکسید قلع میتوانند در تخریب رنگدانه های مواد رنگی به عنوان فوتو کاتالیزور عمل کنند واز این نانو ذره میتوان در آلودگی زدایی آب های الوده به رنگ در پساب های کارخانجات نساجی استفاده کرد .این نانو ذره نه تنها از نظر اقتصادی به صرفه است بلکه کمترین آسیب و آلودگی را برای محیط زیست به همراه دارد.
۳-۶-تهیه نانو کامپوزیت SnO₂
مقدار معینی پلی اتیلن گلیکول(  )را در ۲۰ccآب مقطر حل نموده پس از هم زدن کلرید قلع ۵ آبه را به محلول اضافه نموده و هم زدن را ادامه میدهیم تا محلول کاملا شفاف شود. مقدار  محلول را توسط هیدروکسید آمونیوم در۱۰-۹  تنظیم می کنیم . هم زدن را توسط هیتر مگنت در دمای ۵۰-۴۰ درجه سانتیگراد به مدت ۱۲۰ دقیقه ادامه می دهیم. پس از ۲ ساعت محلول را درون اتوکلاو (راکتور) منتقل می کنیم و در دمای ۱۶۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۴ ساعت به منظور انجام واکنش سولوترمال (حلال گرمایی) نگهداری می کنیم و آنگاه به صورت طبیعی تا رسیدن به دمای اتاق سرد می شود. و سپس نمونه را توسط آب مقطر واتانول چندین بار شستشو می دهیم تا یون های مزاحم از آن حذف گردند. ژل حاصل را در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۴ ساعت در آون خشک می کنیم و به مدت ۲ ساعت در دمای ۵۰۰ درجه سانتیگراد در کوره حرارت می دهیم بعد از سرد شدن کلسیناسیونSnO₂ حاصل می شود.(۳۲٫۳۳)
۳-۷- بررسی مورفولوژی نانو ذراتSnO₂ توسط SEM
شکل (۳-۱) تصویری از نانو ذره SnO₂را که از طریق میکروسکوپ الکترونی SEMگرفته شده است نشان میدهد.
شکل (۳-۱). نانو ذره SnO₂
۳-۸- بررسی پراش اشعه ایکس() نانو ذرات SnO₂
الگوی پراش اشعه ایکس نانو ذرات درشکل (۳-۲) نشان داده شده است

Theta-Scale-2
شکل (۳-۲). الگوی پراش اشعه ایکس نانو ذره SnO2
شکل بالا الگوی پراکندگی نانو پودرSnO₂ را نشان می دهد. در این طیف با بهره گرفتن از رابطه دبای شرر، رابطه(۳-۱) ، متوسط اندازه نانو ذرات SnO₂ ۲۸٫۰۸ نانو متر می باشد، که مطابقت خوبی با اندازه نانو ذرات مشاهده شده در تصاویر  دارد.
(۳-۱) ۲۸٫۰۸ = D
در این رابطه  متوسط اندازه ذره ،  مقدار ثابت  ،  طول موج پرتو ایکس بر حسب آنگستروم ،  پهنای پیک در نیمه ی ارتفاع بلندترین پیک بر حسب رادیان و  نصف زاویه ی مربوط به بلندترین پیک است.
۳-۹—تجزیه عنصری ()نانوذرات SnO₂
تجزیه عنصری روشی است که طی آن نوع عنصرهای تشکیل دهنده و درصد جرمی هر یک از آنها در ترکیب شیمیایی یاد شده معین می شود.
شکل(۳-۳). تجزیه عنصری نمونه SnO₂ را نشان می دهد.
۳-۱۰-تهیه نانو کامپوزیت Al-MCM-41
۲٫۲۱گرم سدیم سیلیکات (Na₂SiO₃(H₂O) و Xگرم آلومینیوم سولفات Al₂(So₄)₃ را درمقدار معینی آب مقطر به طور جداگانه حل می کنیم.سپس دو محلول را با یکدیگر مخلوط کرده و پس از هم زدن این محلول ها ۴۰میلی لیتر اسید سولفوریک ۴Nرا قطره قطره به محلول اضافه مینماییم تا محلول به صورت ژل درآید و هم زدن را توسط هیتر مگنت در دمای ۵۰-۴۰ درجه سانتیگراد به مدت ۶۰ دقیقه ادامه می دهیم مقدار  محلول بایستی ۱۰ باشد . سپس مقدار ۷٫۲۸گرم ستیل تری متیل آمونیوم برماید (CTAB)را در ۳۰میلی لیتر آب حل نموده و به ژل اضافه مینماییم . محلول به صورت سوسپانسیون تغییر می یابد. ودوباره هم زدن را توسط هیتر مگنت به مدت ۱۲۰ دقیقه ادامه میدهیم . پس از ۲ ساعت محلول را به درون رفلکس منتقل می کنیم و در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۷۲ساعت هم زدن را توسط هیتر مگنت ادامه می دهیم. و سپس نمونه را توسط آب مقطر و اتانول چندین بار شستشو می دهیم تا یون های مزاحم از آن حذف گردند. ژل حاصل را در دمای ۸۰ درجه سانتیگراد به مدت ۶ ساعت در آون خشک می کنیم ودر پایان به مدت ۶ ساعت در دمای ۵۵۰ درجه سانتیگراد در کوره حرارت می دهیم.برای تهیه نانو کامپوزیت Al-MCM-41 با درصد های مولی متفاوت بایستی نسبت Si بهAlدر نظر گرفته شود که در این پروژه نانو کامپوزیت Al-MCM-41با نسبت های Si/Al(25,75,100,150) تهیه شده است.
۳-۱۲-بررسی پراش اشعه ایکس نانو ذرات Al-MCM-41
۳-۱۲-۱بررسی پراش اشعه ایکس (XRD)نانو ذرات Al-MCM-41 (Si/Al 25)

شکل(۳-۷). بررسی پراش اشعه ایکس (XRD)نانو ذرات Al-MCM-41 (Si/Al 25)
۳-۱۲-۲- بررسی پراش اشعه ایکس() نانو ذراتAl-MCM-41 با نسبت Si/Al 75

Al-McM-41(Si/Al 75)
شکل(۳-۸). بررسی پراش اشعه ایکس(  ) نانو ذراتAl-MCM-41با نسبت Si/Al 75
۳-۱۲-۳- بررسی پراش اشعه ایکس() نانو ذراتAl-MCM-41 با نسبت Si/Al 100

Al-McM-41(Si/Al 100)
شکل(۳-۹). بررسی پراش اشعه ایکس(  ) نانو ذراتAl-MCM-41 با نسبت Si/Al 100
۳-۱۲-۴- بررسی پراش اشعه ایکس() نانو ذراتAl-MCM-41 با نسبت Si/Al 150

(۳-۱۱)

که در آن نشان­دهنده احتمال خرابی واحد تولیدی، ناشی از تجهیز می­باشد که مطابق رابطه (۳-۱۲) محاسبه می­ شود.

(۳-۱۲)

که در آن نشان­دهنده تعداد زمان­های خرابی واحد منسوب به شکست تجهیز می­باشد و می­توان آن را از اطلاعات خرابی گذشته واحدهای تولیدی بدست آورد [۱۹ و ۲۴].
۳-۲-۲- ارزیابی بازه­های خروج براساس سود مولدها
به علت خرابی­های غیرمنتظره، سود بالقوه شرکت­های تولیدی در افق مورد مطالعه، به طور چشم­گیری از بازه­های خروج برنامه­ ریزی­شده متاثر خواهد بود. بنابراین در نظر گرفتن خرابی غیرمنتظره­ی واحدهای تولیدی می ­تواند منجر به دستیابی به ارزیابی بهتری از سود بالقوه واحد تولیدی شود. قابل ذکر است که در مدل ارائه ­شده، یک بازار برق مبتنی بر حوضچه­ی برق با تولیدکنندگان قیمت­پذیر^[۸۷] در نظر گرفته شده است.

زمانی که واحد مورد نظر دارای خروج برنامه­ ریزی­شده در بازه می­باشد، سود بالقوه­اش در کل افق زمانی مورد مطالعه، مطابق رابطه (۳-۱۳) بدست می ­آید [۱۹ و ۲۴]:

(۳-۱۳)

که در آن، و به­ترتیب نشان­دهنده توان تولیدی واحد و قیمت انرژی الکتریکی در بازه زمانی می­باشند. ، و به­ترتیب نشان­دهنده سود انتظاری، قابلیت اطمینان و نرخ خرابی در بازه زمانی می­باشند، به ازای این­که واحد تولیدی در بازه زمانی از مدار خارج شود. ، و به­ترتیب نشان­دهنده حداکثر ظرفیت، هزینه­ تولید و هزینه تعمیر و نگهداری واحد تولیدی می­باشند. تعداد کل بازه­های زمانی، تعداد ساعات یک بازه­ی زمانی (از آن­جایی که بازه زمانی مدنظر نظر یک هفته می­باشد، بنابراین ۱۶۸ ساعت) می­باشد. شاخص وضعیت تعمیر و نگهداری واحد تولیدی در بازه زمانی ­ می­باشد، در صورتی که واحد تولیدی برای تعمیر و نگهداری از مدار خارج شده باشد مقدار آن ۱ و در غیر این­صورت ۰ می­باشد.
رابطه (۳-۱۳) بیان می­ کند که سود واحد از تفاضل بین درآمد ناشی از فروش انرژی در بازار برق و هزینه­ مرتبط با آن بدست می ­آید. قسمت اول رابطه (۳-۱۳) نشان­دهنده سود واحد تولیدی ناشی از فروش انرژی در بازار برق می­باشد که خود از تفاضل بین درآمد واحد تولیدی و هزینه­ تولید انرژی الکتریکی به­دست می ­آید. قسمت دوم و سوم رابطه (۳-۱۳) به­ترتیب نشان­دهنده هزینه­ نوسازی انتظاری واحد تولیدی و هزینه­ تعمیر و نگهداری واحد تولیدی می­باشند.
اگر قرار باشد که هیچ گونه خرابی غیرمنتظره­ای در نظر گرفته نشود، رابطه (۳-۱۳) به صورت رابطه (۳-۱۴) ساده می­ شود [۱۲-۱۵ و ۲۰]:

(۳-۱۴)

رابطه­ های (۳-۱۳) و (۳-۱۴) محدود به قیود زیر می­باشد [۱۹ و ۲۴]:

(۳-۱۵)

(۳-۱۶)

شکل ۴- ۲۲- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
چم پولیور و مرین در سال ۱۹۹۶ گزارش نمودند که تنش خشکی ممکن است عملکرد را تا ۵۰ درصد کاهش دهد که کاهش مذکور ناشی از سقط جنین و کاهش غلاف در بوته می‌باشد. فتحی و قلی زاده در سال ۱۳۹۰ در پژوهشی کاهش ۳۰ درصدی عملکرد دانه کلزا را در اثر تنش خشکی گزارش کردند. دین و همکاران نیز در سال ۲۰۱۱ و شعبانی و همکاران در سال ۱۳۸۹ اثر معنی‌دار تنش خشکی در مرحله گلدهی بر عملکرد کلزا در سطح ۱ درصد را تأیید کردند.
شکل ۴-۲۳- اثر رقم بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
سالیسیلیک اسید به‌عنوان فاکتور فرعی فرعی مورد آزمایش در این پژوهش، تأثیر معنی‌داری در سطح احتمال ۱ درصد بر روی عملکرد دانه نشان داد (جدول ۴-۵). بین تیمارهای سالیسیلیک اسید تیمار شاهد با۱/۴۸۶ گرم در متر مربع کمترین و تیمار ۵/۱ میلی مولار با ۴/۵۳۷ گرم در متر مربع بیشترین میزان عملکرد دانه را تولید کردند (شکل ۴-۲۴). اثر متقابل تنش خشکی و سالیسیلیک اسید نیز برای این صفت معنی‌دار شد (جدول ۴-۵) بدین صورت که نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب تیمار ۱ میلی مولار بیشترین عملکرد دانه را تولید کرده و پس از آن با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید در تیمار های ۵/۱ و ۲ میلی مولار عملکرد دانه کاهش معنی داری داشته است ولی در شرایط تنش خشکی همگام با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید عملکرد نیز افزایش یافت و تیمار ۲ میلی مولار بیشترین عملکرد دانه را در شرایط تنش خشکی تولید کرد (شکل ۴-۲۵).

شکل ۴- ۲۴- اثر تیمارهای سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
مطالعات انجام شده توسط گونس و همکاران در سال ۲۰۰۷ نشان داد که کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید در گیاهان تحت تنش، رشد و میزان محصول را به‌طور معنی‌داری افزایش می‌دهد. کیارستمی و همکاران در پژوهش خود در سال ۱۳۹۰ گزارش کردند که سالیسیلیک اسید باعث بهبود رشد و افزایش محصول کلزا تحت شرایط تنش شوری شده است.
ازمن و همکاران در ۲۰۰۳ اظهار داشتند که کاربرد برون‌زای تنظیم‌کننده‌های رشد باعث بهبود رشد و افزایش عملکرد در اکثر گیاهان زراعی می‌شود. آرفان و همکاران در سال ۲۰۰۶ افزایش محصول گندم را در شرایط تنش در اثر کاربرد سالیسیلیک اسید گزارش کردند. لازم به ذکر است که در پژوهش حاضر اثر متقابل هر سه فاکتور مورد بررسی نیز بر روی عملکرد دانه در سطح احتمال ۵ درصد معنی‌دار شده است (جدول ۴-۵). شکیروا و همکاران هم در سال ۲۰۰۳ افزایش عملکرد گندم را در اثر کاربرد سالیسیلیک اسید گزارش کردند. گومز و همکاران در سال ۱۹۹۳ گزارش کردند که سالیسیلیک اسید عملکرد اقتصادی گندم را تحت شرایط تنش خشکی افزایش داده است. بالجانی و شکاری در سال ۱۳۹۱ در پژوهشی گزارش کردند که پیش تیمار سالیسیلیک اسید عملکرد دانه گلرنگ را تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل افزایش داده است. آن‌ ها همچنین گزارش کردند که علت افزایش عملکرد در گیاه در اثر کاربرد سالیسیلیک اسید به دلیل افزایش توسعه سطح برگ در گیاهان پیش تیمار شده می‌باشد.
شکل ۴-۲۵- اثر متقابل تنش خشکی و سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که هر دو رقم پاسخ تقریبا مشابهی به سالیسیلیک اسید هم در شرایط آبیاری مطلوب و هم در شرایط تنش خشکی داشته اند. در شرایط آبیاری مطلوب، در رقم ساری گل بیشترین عملکرد را تیمار ۱ میلی مولار سالیسیلیک اسید تولید کرده است (۹/۶۴۳ گرم در متر مربع) و در رقم RGS تیمار ۵/۱ میلی مولار بیشترین عملکرد (۹/۶۹۳ گرم در متر مربع) را تولید کرده است که با میزان عملکرد تولیدی در تیمار ۱ میلی مولار (۷/۶۵۱ گرم در متر مربع) تفاوت معنی داری نداشته است (شکل ۴-۲۶). پس می توان گفت که هر دو رقم پاسخ مشابهی به سالیسیلیک اسید در شرایط آبیاری مطلوب داشته اند.
شکل۴-۲۶- اثر متقابل رقم و سالیسلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا در شرایط آبیاری مطلوب. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
در شرایط تنش خشکی نیز هر دو رقم پاسخ مشابهی به سالیسیلیک اسید داشته‌اند به‌گونه‌ای که در هر دو رقم در شرایط تنش خشکی با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید میزان عملکرد نیز افزایش یافت و در تیمار ۲ میلی مولار به حداکثر میزان خود رسید (شکل ۴-۲۷). ولی به‌طور کلی رقم RGS هم در شرایط آبیاری مطلوب و هم در شرایط تنش خشکی نسبت به رقم ساری گل عملکرد بالاتری را تولید کرد پس می‌توان به‌عنوان رقم برتر از بین دو رقم استفاده شده معرفی گردد.
شکل۴-۲۷- اثر متقابل رقم و سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا در شرایط تنش خشکی انتهای فصل. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.

۴-۹- عملکرد بیولوژیک:

نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که هر سه فاکتور مورد بررسی (تنش خشکی، رقم و سالیسیلیک اسید) بر عملکرد بیولوژیک اثر معنی‌داری اعمال کرده‌اند (جدول ۴-۷). مقایسه میانگین نشان داد که تنش خشکی در مرحله گلدهی باعث کاهش ۳۵ درصدی عملکرد بیولوژیک شده است و عملکرد بیولوژیک را از ۵/۲۲۲۴ گرم در متر مربع در تیمار آبیاری مطلوب به ۲/۱۳۲۳ گرم در متر مربع در شرایط تنش کاهش داد (شکل ۴-۲۸). سید احمدی و همکاران نیز در سال ۱۳۹۰ در پژوهشی کاهش معنی‌دار عملکرد بیولوژیک را در اثر تنش خشکی انتهای فصل در گیاه کلزا را گزارش کرده‌اند. جنسن و همکاران در سال ۱۹۹۶ در گزارشی بیان کردند که عملکرد بیولوژیک در کلزا در شرایط تنش خشکی در مرحله گلدهی نسبت به تیمار آبیاری کاهش معنی‌داری داشته است.
شکل۴-۲۸- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد بیولوژیک کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
جدول ۴- ۷: جدول تجزیه واریانس صفات گیاهی دو رقم کلزا در رژیم‌های مختلف آبیاری و غلظت‌های متفاوت سالیسیلیک اسید.

6. 6. قبح هم جنس گرایی

با وجود معضلات فراوانی که در مورد انحرافات جنسی در غرب کنونی وجود دارد؛ اما عهد عتیق فعل همجنسگرایی را محکوم و می آورد:« با ذکور ، مثل زنان جماع نکن، زیرا که این فجور است»^[۷۷۸] و برای انجام دهنده این فعل مجازاتهایی را معین میکند « البته هر دوی ایشان کشته شوند».^[۷۷۹]

در عهد جدید عیسی مستقیما سخنی از همجنسگرایی به عمل نمیآورد، اما پولس رسول با لحنی شدید از فسادی که در جامعه می بیند سخن میگوید: « زنان شان نیز عمل طبیعی را به انچه خلاف طبیعت است تبدیل کردندو همچنین مردان نیز استعمال طبیعی مردان را ترک گفتند و در آتش شهوت به یکدیگر سوختند»^[۷۸۰]
اینگونه برخوردهای صریح نه تنها بر افکارمردم تاثیر داشت که بر تدوین قوانین جوامع غربی تاثر گذاشت درنتیجه تا همین اواخر اغلب مسیحیان تحت تاثیر این آموزه ها، به صرف خیر خواهی همجنس گرایان را محکوم کرده اند. از نظر اغلب مردم مسیحی این حالت غیر قابل تصور، وقوع ان اشمئزاز آور و غیرطبیعی بود وجود این نگرش باعث شده بود که همجنسگرایان احساس آلودگی و گناه کنند.

7. 7. قبح سقط جنین

تعالیم مسیحیت در طول قرون ثابت نبوده است. در دو قرن اول مسیحیت، که سقط جنین و بچه کشی معمول بود، کلیسا قاطعانه با آن مخالفت میکرد. بعدها میان جنین شکل یافته ئ شکل نایافته، که به اعتقاد آنان روح نداشت؛ و جنین شکل یافت که روح داشت، تمایز قایل شدند.
البته مذهب کاتولیک تنها مذهبی است که در این سالها احکام دقیقی درباره سقط جنین صادر نموده. نظر مذهب کاتولیک آن است که در زمان بسته شدن نطفه یک زندگی منحصر بهه فرد تشکیل شده، و در نتیجه سقط آن در هر زمان، خطاست.^[۷۸۱]

۴) زهد و فروتنی

در مسیحیت، زهد به کناره‌گیری از محرّمات و ترک اموری است که سبب دوری از خداوند و نیز افسوس نخوردن بر از دست دادن چیزی و شادنشدن از به دست آوردن آن؛ نیز به کوتاهکردن آرزوها اطلاق میشود. ^[۷۸۲]
مسیح در قبح دنیا گرایی و عمومیت لطف خدا می‌گوید: «پس نصیحت من این است که برای خوراک و پوشاک غصه نخورید، برای همین زندگی و بدنی که دارید شاد باشید. به پرندگان نگاه کنید؛ آنها غصه ندارند که چه بخورند؛ نه میکارند و نه درو میکنند، اما پدر آسمانی شما غذای آنها را فراهم میکند. آیا شما برای خدا بیشتر از این پرندهها ارزش ندارید؟ به گلهای سوسن در صحرا نگاه کنید. آنها برای لباس غصه نمیخورند، با این حال به شما میگویم که سلیمان با تمام ثروت و شکوه خود لباسی به زیبایی این گلهای صحرا نپوشید. اگر خدا در فکر گلهایی است که امروز هستند و فردا از بین می‌روند، چقدر بیشتر در فکر شماست! … ای کم ایمانان!^[۷۸۳]
فرد مسیحی باید بداند که به دنیا تبعید شده است و دنیا تبعیدگاه اوست. پس باید شیوه‌ی زندگی خود را تغییر بدهد و با کشتن هوای نفسانی و دل بریدن از دنیا، راهبی واقعی شود. رهبانیت در مسیحت، صرفاً در اعمال ظاهری نمایان نمیشود، بلکه باید فرد از آن چه دنیایی است تهی شود؛ تنها به عشق آخرت زندگی کند و هرگز به این دنیای گناه‌آلود و آنچه به آن تعلق دارد دل نبندد.^[۷۸۴]
بر اساس اخلاق مسیحی، کسی که به این چیزها دل بندد، در واقع نشان میدهد که به خدا دلبستگی ندارد؛ زیرا وابستگیهای این دنیا، خواسته‌های ناپاک و میل به داشتن و تصاحب هر آن‌چه به نظر جالب می‌آید، نیز غرور ناشی از ثروت و مال، هیچ‌یک از خدا نیست، بلکه از این دنیای گناهآلود است. دنیا نابود میشود و چیزهای گناه‌آلود از بین خواهد رفت، اما هرکه طبق خواست خدا زندگی کند همیشه برقرار خواهد ماند.^[۷۸۵]

۳- علم سازی آموزه ها

مورخان جدیدتر به این حقیقت پی برده اند که سنت دینی غرب، یاریهای مهم، هرچند غیر مستقیمی، به علم در دوره سازندگیش رسانده است. بر آمدن و بالا گرفتن علم جدید یک پدیده پیچیده اجتماعی است که چندین قرن به طول انجامیده است و از عوامل متعددی اثر برده است که در اینجا سرو کار ما با زمینه های فکری برآمدن علم است.چرا در میان تمام فرهنگ های روی زمین، فقط در تمدن غرب بود که علم به معنای امروزیش پاگرفت؟ بسیاری از مورخان بر این عقیدهاند که یک عامل مهمش امعان نظر در طبیعت بوده که از ترکیب کم نظیر اندیشه یونانی و آرای اهل کتاب نشات گرفته است
در رنسانس، بدون شک، ترس از وجود نیروهای شریر، در طبیعت، همچنان تخیل عامه مردم را تسخیر کرده ، و چه بسا بالیدن علم رابه وقفه می انداخت. ولی در آثار مردانی چون قدیس بندیکتوس، قدیس فرانسیس، و قدیس توماس آکویناس^[۷۸۶]، می توان دید که خوبی[مبدا و منتهای خیر داشتن] آفرینش به چندین وجه: عملی، استحسانی، عقلی تایید شده است.به این وصف ادیان توحیدی هرگز نیروهای طبیعی یا سایر موجودات زنده را تألیه نکره، یعنی به مقام خدایی نرسانده.^[۷۸۷]

۱) قابل شناخت بودن طبیعت

به عقیده باربور، ادیان به ویژه ادیان ابراهیم نقش مهمی در فراهم نمودن برخی پیش فرضهای فلسفی علم فراهم نمودند . به اعتقاد وی ادیان توحیدی حاوی پیش فرض‌هایی نسبت به طبیعت است که از جهات زیادی با طبیعت همخوانی دارد.

۱. اعتقاد به هستی وقابل فهم بودن آن

این مولفه به آنچه که مولفه عقلانی علم یاد میشود مدد میرساند. زیرا از نظر ادیان جهان هستی یک نظام سامانمند و قانونمند است که قابلیت شناخت دارد. این باور به مسیحیت در قرون وسطی با اندیشه حکمای مدرسی که اعتماد عظیمی به توانایی های عقلانی بشری داشتند مزج شده بود و نقش مهمی را در شکلگیری علم ایجاد نموده است.^[۷۸۸]
هنگامی که این نحوه اندیشه را در اروپا، با رهیافت سایر تمدن ها- یعنی خود آن تمدنها، باقطع نظر از روابطشان با اروپا- بسنجیم، درمی یابیم که فقط یک منشا باید داشته باشد. باید از عقلانیت خداوند ناشی شده باشد که او را صاحب نیروی انسانوار یهوه و خردمندی فیلسوفان یونان در نظر میآورند….. سپس باروبرو در ادامه میگوید:…نظر من این است که ایمان به امکان علم که از دیر باز در تکوین و تکامل نظریه علمی جدید دخیل بوده، اقتباس ناخود آگاهانه ای از الهیات قرون وسظی است.^[۷۸۹]

۲. اعتقاد به آفرینش

اعتقاد به آفرینش و خلقت از اساسی ترین اعتقادات ادیان است و نقش مهمی را در تمدن ایفا کرده است؛ زیرا عقیده به آفرینش بیانگر این حقیقت است که جهان خلقت بالضروره از خداوند صادر نشده است بلکه خداوند از روی میل و اختیار آن را خلق کرده است. لازمه مختار بودن خداوند این است که جهان هم حادث و هم نظاممند محسوب شود. و راه کشف نظاممندی جهان فقط از راه تجربه امکان پذیر است و بس. بنابراین این جهان موجود مطابق با جهانبینی خلقت بهترین قلمروی است که می توان روش علمی را بر آن اطلاق کرد، برخلاف دیدگاه یونانیان که معتقدند جهان بالضروره از عقل خداوند صادر شده است؛ طبق این روش جهان از بررسی علمی به دور است و باید مورد کاوش عقلی قرار بگیرد. به عبارت دیگر اعتقاد به آفرینش تلویحا دلالت بر این دارد که جزییات طبیعت را فقط با مشاهده تفصیلی آن می توان شناخت. زیرا جهان محصول فعل اختیاری خداوند است و خداوند در هر آن در آن دخل و تصرف میکند نه این که خدانوند به یکباره جهان را به همین صورت آفریده است و دیگران دست شان از آن کوتاه باشد. بنا براین ما فقط با مشاهده بالفعل و تجربی میتوانیم به کم و کیف آفرینش او پی ببریم^[۷۹۰]

۳. غلبه نظره تایید آمیز نسبت به طبیعت

غلبه نظریه تایید آمیز به طبیعت در کتاب مقدس «خوبی جهان نتیجه قهری عقیده به آفرینش است» و مهر تایید به خوب بودن طبیعت از یک سو و اعقاد به خدای واحد در در ادیان توحیدی در شکست اعتقاد«ارباب انواع طبیعت» از سوی دیگر ازن زمینه را فراهم کرد که طبیعت موضوع تحقیق قرار بگیرد.^[۷۹۱]
از نظر باربور این سه خصوصییت آموزههای اهل کتاب باعث شد که علم جدید و مدرن در ابتدای قرن هفدهم در غرب رشد نماید، بنابراین علم جدید مدیون دین میباشد^[۷۹۲]
آموزههای مسیحی بر آن بود که طبیعت متناهی و قابل فهم و شناخت است وانسان، از آن لحاظ که انحصارا یک موجود طبیعی نیست، میتوانست جنبه نا متناهی و نامحدود داشته باشد. این دیدگاه، نظرگاه شناخت طبیعت و انسان را کاملا دگرگون میساخت، یعنی با طرد هر نوع عامل سری در دل طبیعت، شناخت معقول آن ممکن می شدو برعکس ، شناخت انسان از جنبه صرفا طبیعی بیرون آمده، وجهی اصیل و خاص مییافت که می بایست به طور مستقل درباره آن فکر کرد.در این دیدگاه، انسان جنبه ماواری طبیعی پیدا میکند و شناخت واقعی از چارچوب طبیعت خارج میگردد.^[۷۹۳]

۲) نقش مذهب پروتستان در علم جدید

به عقیده باربور علاوه بر نگرش اهل کتاب نسبت به طبیعت عامل دیگری که نقش اساسی در گسترش علم جدید ایفا کرده؛ رویکرد جدیدی بود که به وسیله فرقه پروتستان به وجود آمد.^[۷۹۴]
نهضت اصلاح دینی در ابتدا با انگیزه اصلاح کلیسای کاتولیک آغاز شد؛ نه شکاف و ایجاد فرقه ی جدید بین کاتولیک ها؛در شرایط فساد دستگاه کلیسا این جنبش نه برای تغییر در اصول دیانت مسیحی بلکه برای تغییر در کاربست آن، وارد عرصه های سیاسی و اجتماعی شد. و تمام تاکید آن بر بازگشت به مسیحیت اصیل و ناب و کتاب مقدس بود^[۷۹۵]
پروتستانها معتقد بودند که مرجعیت دینی تنها از آن کتاب مقدس است و از این رو هیچگونه حجیتی برای مقام پاپی، شوراهای کلیسیی یا آرای آبای کلیسا و قدیسان قایل نیستند. در حالیکه کلیسای کاتولی خود را تنها مرجع و حافظ و مبین کتاب مقدس میشمارد؛ و آموزههای و سنتهای دیر پا را دارای وثاقت و حجیت و کامل کننده متون مقدس تلقی میکند.
از دید پروتستانها هر مسیحی میتواند پیام کتاب مقدس را به وجدان شخصی خود دریابد. و در این راه چنان راه افراط رفتند که که متون مقدس را طبق دلخواه خود پیمودند. در دوره های بعد بسیاری از پروتستان ا بر نقش عقل ، تجربه دینی و برداشت ههای شخصی با گونه ای افراطی عمل کردند^[۷۹۶]
اساسا تفکرات فردگرایانه پروتستانها و طرفداران نهضت اصلاح دینی،امکان آزادی فرد دررابطه – بدون وساطت کلیسا- با خدا را فراهم می کرد. به طور کلی این جنبش اصلاح دینی و نیز فرقه پروتستان در اشاعه فرداگرایی خیلی موثر بودند

۴- اقتصادی

آموزههای اقتصادی با بسترسازیهایش در اجتماع و فعالیت های اجتماعی و اقتصادی مردم مطمئنا میتوانند نقش بسیاری را در زمینه اقتصاد نیز داشته باشند. وبر میگوید: «امروزه با توجه به سازمانهای سیاسی، حقوقی، اقتصادی و فردی موجود، با اشکال سازمانی و ساختار خاص اقتصاد کنونی، این روح سرمایه داری را میتوان نتیجه ی محض تطبیق دانست. نظام اقتصاد سر مایهداری نیازمند این سرسپردگی به پولسازی به عنوان یک «تکلیف» است.^[۷۹۷]
نویسنده کتاب «اقتصاد دینی» اصول کتاب مقدس را برای زندگی اقتصادی در چند مورد بررسی کرده و می گوید: دیدگاه های مشترکی در بین مسیحیان کاتولیک و پروتستان، در مورد اصول اقتصاد مسیحیت وجود دارد که در نگاه نویسنده کتاب اقتصاد دینی چنین است که؛ موضوعات الهیاتی که در کتاب مقدس بیان شده پیام هستند برای زندگی اقتصادی است و هم هشداری به اینکه نظام خلقت متعلق به خداست و ما نسبت به آن مسوولیم تا آن را خراب نکنیم و دوم اینکه، کار بخشی از وظیفه انسانی معرفی شده و هدف از کار ابتدا ءا و نه منحصرا برای تامین نیازهای انسانی است، و کسانی که نمیتوانند کار کنند باید بقیه به انها کمک برسانند^[۷۹۸]

۱) احترام به کار

تلقی مسیحیت از کار به طور وسیع از دیدگاه یهود مقتبس است. کار محترم است؛ در عین حالیکه ضرورت است. در اعمال روسولان، نقل شده، پولس زندگی خود را با کار به عنوان چادردوز تامین میکرد. پولس همچنین توصیه میکرد« حریص باشید در این که آرام شوید و به کارهای خود مشغول شده، با دست های خویش کسب معاش کنید، چنانکه شما را حکم کردیم؛ تا نزد آنانی که خارجند به طور شایسته رفتار کنید و به هیچ چیز محتاج نباشید»^[۷۹۹] پولس همچنین با لحنی شدید حکم می کند که مسیحیان نباید انگل باشند: « این را به شما امر کردیم که اگر کسی نمیخواهد کار نکند، خوراک هم نخورد»^[۸۰۰]
هنگامیکه مسیحیان از حرفه سخن میگویند، معمولا در ذهن به شغل میاندیشند، مانتد کشیش، پرستاری، دکتر یا معلم. ولی این نکته را باید به طرز کامل درک نمود که در این دیدگاه هر شغلی که اخلاقا درست نباشد( مانند قواد یا دزد بدن) میتواند حرفهای باشد که توسط آن انسان مقصود خدا را محقق سازد» ^[۸۰۱]

۲) کار یک وظیفه الهی (Berfur)

زمانی باور در مسیحیت مبنی بود بر کثیف شمرده شدن پول، و مردم با تنفر از آن سخن می گفتندولی با برداشتی نو که از آموزه بندگی صورت گرفت بالاخره ، ثروت ارج و مقام یافت و مال اندوزی خصلتی پسندیده گردید. و کارکردن از شرایط پرهیزگاری شناخته شد. و بهرۀ وام به عنوان پاداش قانونی در ازا به خطر انداختن نقدینۀ شخصی، حلال به شمار آمد^[۸۰۲] لوتر در جست وجوی چنین بدیلی به این نتیجه رسید که: « انجام وظایف دنیوی در هر شرایطی یگانه طریق زندگی خداپسندانه است و این طریق و فقط این طریق مرضی خداست و از این رو همه مشاغل مشروع در نظر خداوند از ارزش مطلقا یکسانی برخوردارند.»^[۸۰۳]
چنین اعتقادی، رویکرد نوی در باره کار کردن ایجاد کرد؛ لوتر با بی ارزش گردانیدن مناسک بیرونی شریعت کوشید تا از طریق آموزه ی «ایمان یگانه راه رستگاری»، کار و اشتغال دنیوی را به جای مناسک عینی و کلیسایی بنشاند. و به خود کار بیشتر از مناسک شریعت اهمیت قایل شد به طوری که، «تلقی انجام تکلیف در مشاغل دنیوی به مثابه عالی ترین مضمونی که فعالیت اخلاقی فرد به طور کلی می تواند به خود بگیرد. همین تلقی بود که ناگزیر به فعالیت دنیوی روزمره معنایی مذهبی بخشیدو زندگی خداپسندانه را، نه با فراتر رفتن از اخلاقیات دنیوی [و توسل] به ریاضت کشی زاهدانه، بلکه فقط با انجام وظایف دنیوی که هر فرد در زندگی برای وی مقرر کرده است میسر میباشد و این همان «تکلیف»[Beruf] اوست^[۸۰۴] و هر شخص در هر مقام و در هر شغلی را در بر میگرفت.
این مفهوم شور و شوق بی شماری را برای فعالیت بیانتها به وجود آورد. و مومنین مسیحی با درک این که با کار کردن موجبات رضای خدا را فراهم می‌کنند دست به فعالیت زدند. اینچنین رفتاری بود که بعدا وبر، در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که پروتستانهادر مقایسه با باقی مسلک های مسیحی در کار و دانش آموزی موفق تر عمل کرده اند.

۳) آموزهی تقدیر

به عقیده گوستاولوبون؛« تمام حکما و متکلمین مخصوصا لوتر قائلند که کلیه حوادث و وقایع عالم آنچه هست همه مقدر شده است و قابل هیچگونه تبدیل و تغییر نیست.» سپس وی از قول لوتر می آورد« خود لوتر که بانی اصلاح مذهب مسیحی است می نویسد: در این باب شواهدی که از کتاب مقدس در دست می باشد تماما منافی ومخالف مسئله اختیار است و این قراین و شواهد در بسیاری از موارد کتاب موجود بلکه تمام کتاب مشحون از این قبیل امارات است.»^[۸۰۵]
آموزه تقدیر گرایی و اینکه انسان پابر عرصه گیتی نهاده، ممکن است مورد تأیید الهی نباشد؛ با طهور کالون و در قرن ۱۶ رواج پیدا کرد . در این فرقه، همه چیز با آموزهی تقدیر آغاز می گردد. تقدیرگرایی کالونیستی به مؤمن این گونه القاء میکرد که تنها بخش کوچکی از بشریت به رستگاری ابدی فراخوانده شده است و این واقعیت به همراه کل آفرینش «تنها به عنوان وسیلهای در خدمت تجلی عظمت خداوند معنی دارد. اطلاق معیارهای «عدل دنیوی» به احکام قاهرانهی الهی بیمعناست و وهنی به عظمت او به شمار میآید، زیرا او و فقط او آزاد است یعنی تابع هیچ قانونی نیست.»^[۸۰۶]
این آموزه در راه پویایی از انجا اهمیت پیدا می کند که، کالون به آموزهی «ایمان تنها طریق رستگاری» باور داشت اما به نظر او «ایمان بایستی توسط نتایج عینی آن اثبات میشد تا بنیاد محکمی برای یقین از رستگاری فراهم کند. ایمان باید «ایمانی فعال» و دعوت به رستگاری باید «تکلیفی عملی» باشد.»^[۸۰۷] و مهم ترین امکان برای تشخیص اینکه ایمان ایمانی فعال و حقیقی است فراهم میگردد. این سلوک در رفتار فرد مؤمن نمود مییابد و در «آگاهی از اینکه رفتار او بر پایه نیروی باطنی در خدمت عظمت خدا قرار دارد و بنابراین نه تنها خواست بلکه عمل خداست» و البته بایستی توجه داشت که این آگاهی نه امکان دست یابی به رستگاری بلکه زمینهای برای اطمینانی هر چند کاذب را فراهم می سازد. «بنابراین اعمال نیک گرچه به عنوان وسیله دستیابی به آمرزش بی اعتبارند، اما به عنوان نشانه برگزیدگی اجتنابناپذیرند. این اعمال ابزاری فنی نه برای خریداری آمرزش، بلکه برای خلاصی از ترس لعنت به شمار میروند.»^[۸۰۸]
در عمل این بدان معناست که خدا یاور آنانی است که به خودشان کمک می کنند، بنابراین فرد کالونیست خود رستگاری خویش یا به عبارت صحیحتر اعتقاد به رستگاری خویش را میآفریند. اما این آفرینش نمی تواند مانند کاتولیسیسم شامل انباشت تدریجی اعمال نیک منفرد و مفید به حال شخص باشد، بلکه عبارت است از یک کف نفس منظم که در هر لحظه در برابر دو شق برگزیدگی و لعنت قرار دارد^[۸۰۹] و برای خارج شدن از حلت لعن کالوینیست ها دایم باید به اعمال خوب مشغول باشند
کالونیسم به ریاضت کشی کاتولیکی خصلتی این جهانی بخشید و آن را در خدمت یک زندگی هدفدار منظم و عقلانی درآورد. ریاضتکشی آن زاهدانگی خود را فرو نهاد و به جای فعالیتهای روحانی فرادنیوی در قالب مشاغل دنیوی مستحیل گشت. «اما کالونیسم در طی تکامل خود چیز مثبتی بر آن افزود: ایده ضرورت اثبات ایمان در زندگی شغلی دنیوی. بدین ترتیب کالونیسم به گروه های وسیع تری از مردم که دارای تمایلات مذهبی بودند انگیزهای مثبت برای ریاضتکشی بخشید و با بنا کردن اخلاقیات خود بر پایه آموزه تقدیر، اشرافیت روحانی در خارج و مافوق این جهان را با اشرافیت روحانی متقیان برگزیده خدا در همین جهان جایگزین کرد» به عبارت دیگر کالونیسم ریاضت کشی را از دایرهی تنگ و محدود راهبان بیرون کشید و به حیطه ی زندگی فردی کسان بیشتری بسط داد یا آنگونه که سباستین فرانک دریافت «اهمیت نهضت اصلاح در این واقعیت است که هر مسیحی باید مادام العمر یک راهب باشد»^[۸۱۰]
نقد
منبع تلاش‏های وسیع و همه‏جانبه جهان مسیحی درخور تعالیم‏ دیانت مسیح نیست ما میدانیم این تعالیم و دستورات مسیحیت نیست که واتیکان‏ و سایر مراکز مسیحی را واداشته امروز دست به چنین رستاخیز بزرگی‏ بزنند،زیرا مواد تعلیمات مسیحیت و فرهنگ آن کاملا در دسترس‏ است و در این مواد و فرهنگ چنین نیروی محرکی دیده نمیشود.