۲- هزینه: مزایای گزینه های ارتباطی باید با توجه به هزینه های ذاتی آنها مورد سنجش و ارزیابی قرار بگیرد. (همان،۴۰۵)
۳- سهم در تأثیرات: که به مفهوم قدرت ذاتی گزینه ارتباطی در ایجاد پاسخ های مطلوب و تأثیرات مثبت در شرایط عدم مواجهه و دسترسی به هیچ گزینه ی ارتباطی دیگر است. به بیان دیگر این شاخص، تأٍثیرات اصلی گزینه ی ارتباطی را بر پردازش این اطلاعات در ذهن مشتری و نتایج حاصل از آن مورد سنجش قرار می دهد. (همان،۴۰۱)
۴- همانندی: هر گزینه ارتباطی که توسط بازاریابان انتخاب شده و در برنامه IMC شرکت قرار می گیرد، باید یا کل برنامه ی ارتباطات بازاریابی شرکت منطبق باشد تا بتواند تصویری یکپارچه و منسجم از برند ایجاد کند، به نحوی که تداعیات ایجاد شده از برند همگی بر پایه ی محتوا و مفهوم واحدی شکل گرفته باشند. همسانی و انسجام تصویر ذهنی ایجاد شده توسط هر یک از این گزینه ها بسیار مهم است، زیرا این تصویر تعیین می کند که مصرف کنندگان تا چه حد می توانند تداعیات ذهنی خود را به خاطر آورند و تداعیات و پاسخ های جدیدی را در حافظه ی خود با برند پیوند بزنند. این شاخص میزان تشابه اطلاعات ارسال شده توسط گزینه های ارتباطی متفاوت را سنجیده و وجود معنا و مفهوم شرکت در میان آنها را مورد ارزیابی قرار می دهد. همان،۴۰۱)
۵- قابلیت تکمیل: گزینه های ارتباطی اغلب زمانی که به صورت همزمان مورد استفاده قرار گیرند، اثربخشی بیشتری دارند. قابلیت تکمیل به مفهوم حدی است که تداعیات و پیوندهای مختلف توسط گزینه های ارتباطی گوناگون شرکت مورد تأکید قرار می گیرند و به نوعی یکدیگر را کامل کرده و با بهره گرفتن از قابلیت هم افزائی، اثربخشی فعالیت های ارتباطی سازمان را بهبود می بخشند. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده اند که استفاده از سیاست پیشبرد فروش به صورت همزمان با فعالیت های تحقیقاتی از اثربخشی بیشتری برخوردار است. همچنین میزان آگاهی و نگرش مثبت ایجاد شده در ذهن مشتری ها که در نتیجه ی فعالیت های تبلیغاتی شرکت به وجود آمده است، می تواند موفقیت فروش مستقیم محصولات را بهبود بخشد. براین اساس، برنامه بازاریابی ایده آل، برنامه ای است که با انتخاب گزینه های ارتباطی مناسب، از تأثیرات تکمیل کننده و هم افزایی چند جانبه میان عناصر اطمینان حاصل کند تا بتواند ساختار مطلوبی از دانسته های مشتری را در مورد برند ایجاد کند. (همان،۴۰۳)

۶- قابلیت انطباق: این شاخص میزانی را که گزینه ی ارتباطی می تواند به صورت مؤثر بر گروه های مختلف مصرف کنندگان تأثیر بگذارد را مورد سنجش قرار می دهد. این انطباق بر دو نوع می باشد: ارتباطات و مشتری.
گزینه ارتباطی بازاریابی، زمانی قدرتمند و ارزشمند به شمار می آید که بتواند تأثیرات مطلوب خود را بدون توجه به پیشینه ارتباطات گذشته ی خود با مصرف کنندگان ایجاد کند و این به مفهوم قابلیت انطباق گزینه ی ارتباطی است. نوع دیگر انطباق (مشتری ها) به آن معناست که گزینه ی ارتباطی تا چه حد قادر است مشتری ها را در زمینه ی ویژگی های محصول قانع کرده یا آنها را به خرید متقاعد سازد؟ گزینه هایی که عمدتاً با هدف افزایش سطح آگاهی از برند مورد استفاده قرار می گیرند (مانند فعالیتهای پشتیبانی از رویدادهای فرهنگی – ورزشی) در بهره گیری از شاخص انطباق مشتری، قدرتمندتر عمل می کنند. برای دستیابی به این قابلیت دو وجهی در انتخاب گزینه های ارتباطی، استفاده از دو شیوه مؤثر است:
۱- استراتژی اطلاع رسانی چندگانه.
۲- استراتژی اطلاع رسانی گسترده. (همان،۴۰۳)
با بهره گیری از این معیارها می توان برای انتخاب گزینه های ارتباطات هم پیوند بازاریابی (IMC) اقدام و رهنمودهای مؤثر، برای طراحی و اجرای برنامه های ارتباطات بازاریابی شرکت فراهم نمود. بدین ترتیب که سه گام اصلی در انتخاب عبارتند از: ارزیابی گزینه های ارتباطی، سنجش و تدوین اولویت ها و پیاده سازی طرح نهایی.
جدول ۲۴-۲ نحوره ارزیابی گزینه های ارتباطی

 

ابزارهای ارتباطی معیارها ارزیابی	تلویزیون	رسانه های چاپی	پیشبرد فروش	روابط عمومی	بازاریابی تعاملی
پوشش - گستردگی - عمق	+++ +	+ ++	++ ++	+++ ++	+ +++
سهم در تأثیرات	+++	+++	+++	+++	+++
همانندی	+++	++

 

مرد

NS

۱

 

 

۴-۲-۲-۱۰- سؤال دهم: آیا بین مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی دانشگاه شیراز، تفاوت معناداری وجود دارد؟
برای ارزیابی مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی، از تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. طبق جدول شماره (۴-۱۵)، تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که بین مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی، تفاوت معناداری (P= NS، ۲۲/۱= (۶ و ۱۸۶) F، ۷۰/۰= λ) وجود ندارد.

بر این اساس، در مهارت تحقیق، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۲۹/۶) و دانشجویان رشته مهندسی مکانیک، پایین‌ترین میانگین (۵۰/۵) را داشته‌‍‌‌اند. در مهارت تجزیه و تحلیل، دانشجویان رشته مهندسی کامپیوتر بالاترین میانگین (۶۶/۶) و دانشجویان رشته مهندسی مواد، پایین‌ترین میانگین (۵۱/۵) را داشته‌اند. در مهارت تفکر خلاق، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۹۵/۵) و دانشجویان رشته مهندسی شیمی، پایین‌ترین میانگین (۸۵/۴) را داشته‌اند. در مهارت تفکر انتقادی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۲۰/۷) و دانشجویان رشته مهندسی نفت، پایین‌ترین میانگین (۰۷/۶) را داشته‌اند.
در مهارت ارتباط مکتوب و شفاهی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۵۰/۶) و دانشجویان رشته مهندسی برق، پایین‌ترین میانگین (۲۱/۵) را داشته‌اند. در مهارت سواد کمی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۷۰/۶) و دانشجویان رشته مهندسی کامپیوتر، پایین‌ترین میانگین (۷۳/۵) را داشته‌اند. در مهارت سواد اطلاعاتی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۷۰/۶) و دانشجویان رشته مهندسی مکانیک، پایین‌ترین میانگین (۵/۷۹) را داشته‌اند. در مهارت کار تیمی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۹۱/۶) و دانشجویان رشته مهندسی برق، پایین‌ترین میانگین (۲۶/۵) را داشته‌اند. در مهارت حل مسأله، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۱۲/۷) و دانشجویان رشته مهندسی برق، پایین‌ترین میانگین (۱۰/۶) را داشته‌اند.
جدول شماره (۴-۱۵): میانگین مهارت‌‌های فکری و عملی دانشجویان
مهندسی بر اساس رشته تحصیلی

 

مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان

ابعاد

تحقیق

 

رشته تحصیلی

مکانیک

شیمی

مواد

نفت

کامپیوتر

برق

عمران

 

تعداد

۳۴

۴۷

۲۷

۲۷

۱۵

۱۹

۲۴

 

میانگین

۵۰/۵

۵۱/۵

۷۴/۵

۵۹/۵

۹۳/۵

 

 

میبینیم علاوه بر دنیای شاد کودکانه که درشعر کودک حاکم است، گاهی نیز کودکان غصه های کوچکی دارند که به تصویر کشیدن آن غصهها، قصههایی زیبا میشود. پسندیده است که در شعر کودکان تمامی حالات، آن گونه که در دنیای پیرامون کودک وجود دارد، به تصویر کشیده شود؛ «اگر چه برخی بر این باورند، ادبیات کودک باید ادبیات شادی باشد و در شعر کودک مفاهیمی؛ همچون اندوه و حزن راه نیابد. (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۱۰۷) امّا باید بدانیم که دنیای کودکان، دنیای واقعی است، آنها همانگونه که شادند، غمگین هم هستند اگر میخندند، گاه نیز میگریند.
پس این عاطفه است که شعر کودک را، پربار و استوار میکند و کودک با آن شعر راحتتر ارتباط برقرار میکند . اگر کاربرد حالات عاطفی در شعر از دنیای کودکان خارج نباشد، شعر کودک در ذهن خوانندگانش تأثیر گذارتر خواهد بود.
کودکان نیز همچون بزرگان دارای اندوه و شادی هستند. از عذاب دوستان خویش اندوهگین و از مرگ نزدیکان نیز آزرده خاطر میشوند. پس، چه بهتر که شاعران شعر کودک نیز، این واقعیت را در شعرشان بنمایانند، آن گونه که در دنیای واقعی کودکان موجود باشد.
۱۳-۲- صور خیال و نقش آن در شعر کودک
عدهای به دلیل برخورداری شعر کودک از زبان کودکانه، تصوّر میکنند عنصر خیال در آن کاربرد چندانی ندارد، اما باید بدانیم شعر کودک سرشار از تخیّل است.کودک با شب سخن میگوید، با عروسک هم بازی میشود و با آن درد دل میکند. کودک میتواند در ذهن خلاقش همه چیز را خلق کند. درتنهاییاش ممکن است با گل توی باغچهی حیاط هم سخن شود.پس خیال بن مایهی شعر کودک را تشکیل میدهد. و اگر این تصویر خیالی و دور از ذهن در شعر کودک نبود، شاید شعر کودک برای مخاطبانش که بیشتر کودکاند، جذابیت نداشت. راز زیبایی شعر کودک درتخیّل است.

امّا این خیال، صورتهای گوناگونی دارد و با بررسیهایی که در شعر شاعرانی که برای کودک شعر سرودهاند، تشبیه ، استعاره، حسآمیزی و تشخیص را بیشتر از دیگر صورتهای خیال یافتهایم. البته بسامد کاربرد تشخیص در شعر کودک بیگمان، بیشتراز هر یک از صور خیال است و دلیلش ارتباط ذهنی کودک با آن است.
ازآن جایی که این صورتهای خیال در شعر کودک بیشتر نمود دارد، با ارائه نمونههایی از شعرهای کودکانه، نظری به آنها میاندازیم تا مشخص سازیم که صورتهای خیال تا چه اندازه در ساختار شعر کودک تأثیر دارند.
تشبیه در شعر کودک
یکی از زیباترین گونه های صور خیال در شعر، تشبیه میباشد. و قطعاً در شعر کودک نیز کاربرد فراوانی دارد. در گذشته تشبیه را بهگونههای متفاوت دستهبندی میکردند؛ همچون تشبیه مشروط، تشبیه مضمر و… که این گونه های متفاوت، بیتردید حافظهی بسیارقوی و نیرومندی را میطلبید که آنها را
فرا بگیرد و به ذهن بسپارند. «امروزه، اکثر ناقدان شعر به خاطر دوری از هر گونه سردرگمی، تشبیه را به دو گونهی گسترده و فشرده تقسیم میکنند.» (ر.ک. پور نامداریان، ۱۳۷۴، ص ۱۸۲)
الف) تشبیه گسترده: تشبیه گسترده به تشبیهی گفته میشود که عموماً ارکان تشبیه(مثلاً مشبه به،
وجه شبه، ادات تشبیه) در آن یافت میشود و یا ممکن است ادات تشبیه یا وجه شبه حذف شود.

 

باد، مثل هزاران کبوتر
گرم بازی است با قایق شاد
می تپد سینه ی بادبان ها
زیر دست نوازشگرباد
(کیانوش، ۱۳۷۰، ص ۷۶)

 

 

در این شعر، شاعر باد را مثل کبوتر دانسته است. در واقع پرواز باد را به پرواز کبوتر مانند کرده است تا کودک، بهتر با شعر ارتباط برقرار کند. اگرچه در سراسر این شعر جاندار انگاری و تشخیص حاکم است. «باد گرم بازی است، قایق شاد، سینهی بادبان، دست باد» این گونه تصاویر، زیبایی شعر را زیاد کرده وبه شعر رونق فراوانی بخشیدهاند.
یا:

 

مثل گنجشکی، دل من
زیر سقف شیروانی است
گوشه ای کز کرده طفلک
هیچ کس پهلوی او نیست.
(کشاورز، ۱۳۷۱، ص ۱۱۷)

 

 

در این شعر ، شاعر دل خود را مثل گنجشکی فرض کرده است؛ همان گنجشکی که از تنهایی در گوشهای و یا زیر سقفی کز میکند. مانند کردن دل به گنجشک، یک تشبیه میباشد و ادات تشبیه«مثل » نیز موجب میشود این عنوان، تشبیه گسترده ذکر گردد.

 

شیرین چو عسل، چو یاس خوشبو
گویم که تو میوهای عجیبی
تعریف تو را چنان که گفتم
هر کس که شنید، گفت: سیبی!
(کیانوش، ۱۳۷۰، ص ۱۸)

 

 

کیانوشدر این شعر، از تشبیه گسترده سود جسته و سیب را مثل عسل شیرین و مثل یاس

• §§

 

māh ī gōspand tōxmag [mˀh y gwspnd twhmk’ | = Av. mā̊ŋha- gaociϑra-]
(تنجیم: ایزدان اختری)
* ماه گوسپند تخمه: ایزد ماه، ماه اختری
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: ترکیب پهلوی māh ī gōspand tōxmag صفت ایزد ماه و ترجمه ترکیب اوستایی mā̊ŋha- gaociϑra- «ماهِ گاو-چهره» است. از اینرو، واژه پهلوی gōspand به همۀ چهارپایان سودمند اشاره داشته و معادل اوستایی آن gaospəṇta- مرکب از (gao- «گاو، چهارپا» + spəṇta- «پاک، نیک (و سودمند)» می‌باشد. دلیل «گاوتخمه» بودن ماه، مطابق بندهشن (۴الف: ۴)، این است که روانِ گاو یکتا آفریده پس از مرگ، به ماه-پایه عروج می‌کند و در آنجاست که تخمه و نژادِ گاو توسط ماه ایزدی نگهداری و حفظ می‌شود. (رک. māh ، abāxtar)
ریشه شناسی: این عبارت مرکب است از: māh + کسرۀ اضافه + gō + spand + tōxm + پسوند –ag .(برای بررسی ریشه شناختی سه جزء اول رک. Māh ، Gāw و gāh ī Amahrā̌spandān): هند و اروپایی آغازین: tókman- «بذرِ جوِ سبز»؛ اوستایی: gaospəṇta- (بارتولومه، ۱۹۰۴: ۵۰۶) + taoxman- «تخمه»؛ معادل با ترکیب اوستایی gao.čiϑra- «حامل تخمۀ گاو»؛ فارسی باستان: taumā- «نژاد، خاندان» (کنت، ۱۹۵۳: ۱۸۵)؛ فارسی میانه: «دارای تخمه (=نطفه) گاو، صفت ماه» (بهار، ۱۳۴۵: ۳۸۶)؛ gwspnd [KYNˀ] گوسفند، چهارپا (بهار، ۱۳۴۵: ۲۵۰، ۳۸۵)؛ فارسی میانه ترفانی: gōspand «گاو، گوسفند» (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۱۶۸)؛ tōhm [twhm, t̠whm] «تخمه، نژاد» (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۳۳۰)؛ پازند: gōspand (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۴)؛ فارسی نو: گوسفند تخمه؛ گوسپند؛ گاو؛ معادل انگلیسی: the Moon having the seed of the Beneficent Animal (انکلساریا، ۱۹۵۶: ۵۷).

 

• §§

 

Māhīg [mˀhyk’ | Av. masiia- | M mˀhyg | N māhī]
(اسامی بروج)
* ماهی: دوازدهمین برج فلکی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: نام این برج به عربی «حوت»، به لاتین «Pisces»، و نشانۀ اختصاری آن «i» می‌باشد. این برج فلکی، به صورت دو ماهی تصور شده است که بوسیله یک رشته به هم متصل شده‌اند. صورت فلکی ماهی، برج دوازدهم از دایرهالبروج است و مابین دلو (دول) و حمل (بره) قرار دارد. در نجوم سنتی، ورود خورشید به این برج، برابر با آغاز ماه اسفند است.
ریشه شناسی: این واژه مرکب است از: *māhi (اوستایی: masiia-) + پسوند تصغیر -g (اوستایی: ~ka)؛ سانسکریت: mátsya- (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۷۷۶)؛ اوستایی: masiia- (بارتولومه، ۱۹۰۴: ۱۱۵۵)؛ فارسی میانه: māhīk [mˀhyk] (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۳)؛ māhīg [mˀhyk’] (مکنزی، ۱۳۷۳: ۱۰۳)؛ املای آن در TD2 (انکلساریا، ۱۹۰۸: ۲۵) māhīg [mˀhg] (بهار، ۱۳۴۵: ۲۷۰)؛ فارسی میانه ترفانی: māhīg [mˀhyg] (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۳؛ دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۲۲۴)؛ فارسی میانه اشکانی ترفانی: māsyāg [mˀsyˀg] (بویس، ۱۹۷۷: ۵۵، ۵۶؛ نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۳)؛ فارسی نو: ماهی (هوبشمان، ۱۸۶۵: ۲۱۹)؛ معادل انگلیسی: Pisces ؛ معادل عربی: حوت (ḥūt) (دوبلوا، ۲۰۰۶: ۱۰۵).

 

• §§

 

māh-pāyag [mˀh-pˀdk]
(تنجیم: تقسیمات آسمان)
* ماه-پایه: پایه چهارم آسمان، بهشت، جایگاه ماه ایزدی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: (رک. pāyag )
ریشه شناسی: (رک. māh و pāyag)

 

• §§

 

Margān [mlgˀn | > Av. mahrka-]
(احکام بروج: اوتاد)
* مرگان: بَیتُ المَوت، وتد هشتم
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: در احکام نجوم سنتی، وتد ثامن، که خانه هشتم است، «بَیتُ‌المَوت» نام دارد (دهخدا؛ بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۵). نام تنجیمیِ این خانه را در پهلوی Margān «مرگان» به معنی «مرگها» است. در تنجیم سنتی، میخ هشتم، خانه مرگ (Death) است که معادل آن در لاتین Mors نام دارد (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶؛ اسنودگراس، ۱۹۹۷: ۹-۱۰). در بندهشن، از آنجا که بحث اوتاد، در تشریح زایچه کیهان مطرح شده است و در این زایچه، برج سرطان، در وتد طالع (وتد اول) واقع است، برج دلو نیز در «میخ مرگان» یعنی بیت الموت جای دارد. بنا بر التفهیم (بیرونی، ۱۳۵۲: ۴۲۹)، دلالتهای ویژه مولودان برای این وتد عبارتند از: «[آخر بزرگی و ] مرگ و سببهایش و کشتن و زهرها و تباهی تن از دارو خوردن و میراثها و مال زنان و نفقه کردن و درویشی و حاجتومندی و حیله های مرگ». (برای توضیحات بیشتر رک. Mēx)
ریشه شناسی: این واژه مرکب است از: marg- «مرگ» + پسوند نسبت -ān «ـان»؛ هند و ایرانی آغازین: از ریشه *mar- «مردن» (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۶۵)؛ سانسکریت: maraṇā- «خانه هشتم» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۷۸۹) از ریشۀ mar- «مردن» (رک. gōzihr-mār)؛ اوستایی: مشتق از mahrka- «مرگ» از ریشه marək- «کشتن» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۵۱)؛ فارسی باستان: از ریشه mar- «مردن» (کنت، ۱۹۵۳: ۲۰۲)؛ فارسی میانه: Margān (تقی زاده، ۱۳۱۶: ۳۲۹؛ مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶؛ بهار، ۱۳۴۵: ۲۸۳-۲۸۴؛ بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۵، ۱۰۶)؛ صورت جمع marg [mlg] (مکنزی، ۱۹۷۱: ۵۴؛ نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۷؛ مایرهوفر، ۱۹۹۶: ۳۲۴)؛ فارسی میانه ترفانی: مشتق از marg [mrg] (مکنزی، ۱۹۷۱: ۵۴)؛ پازند: مشتق از marg ؛ فارسی نو: مرگان؛ معادل انگلیسی:Death «مرگ» از لاتین Mors (اسنودگراس، ۱۹۹۷: ۹-۱۰؛ مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶)؛ معادل عربی: بَیتُ‌المَوت.

 

• §§

 

marz 
(تنجیم)
* مرز: حدّ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: منجمان هر برجی را از نظر جهات به پنج قسمت نامساوی تقسیم بندی کرده و برای هریک از این قسمتها، سیاره ای حاکم کرده و برای آنها ویژگی هایی قایل می‌شوند تا بتوانند از آنها احکام را استخراج کنند. در تنجیم، به هر یک از این قسمتها، به فارسی «مرز» و به عربی «حدّ» می‌گویند (بیرونی، ۱۳۵۲: ۴۰۸، ۴۰۹).^[۳۳] (نک. ēwēnag)
ریشه شناسی: صورت جنوب غربی این واژه māl- «مالیدن» است (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۷)؛ ایرانی آغازین: *mard- (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۷)؛ سانسکریت: mṛd-, mṛṡ- «گرفتن، لمس کردن، مغلوب کردن، مالیدن» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۸۳۰-۸۳۱)؛ اوستایی: marəza- «مرز، محدوده» (بارتولومه، ۱۹۰۴: ۱۱۵۳)؛ marz- (کلنز، ۱۹۹۵: ۴۴)؛ فارسی میانه: marz «مرز، سرحد؛ در نجوم: قران» (مکنزی، ۱۳۷۳: ۱۰۵)؛ «مرز» (بهار، ۱۳۷۸: ۵۹)؛ «مرز، حد» (بهار، ۱۳۴۵: ۲۸۱)؛ marzihistan [mlcyhstn’] «در تماس بودن، (نجوم) در اجتماع بودن» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۲۷)؛ فارسی میانه اشکانی: marz [mrz] «مرز، حدود» (بویس، ۱۹۷۷: ۵۸)؛ فارسی نو: مرز؛ انگلیسی: terms «مرز» (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۱۶)؛ معادل عربی: حدّ.

 

• §§

 

Mā̌šā̌ha(g) [Paz. mašāha, māšāha, maš́āha]
(منازل قمر)

جامعه آماری
جامعه ی آماری عبارت است از مجموعه کامل اندازه‌های ممکن یا اطلاعات ثبت شده از یک صفت کیفی، یا کمی‌که می خواهیم استنباط‌هایی راجع به آن انجام دهیم. جامعه آماج تحقیق است و منظور از گردآوری داده‌ها، استخراج نتایج در باره جامعه می باشد. نکته قابل ذکر این است که جمع آوری و مطالعه مجموعه جامعی از داده‌های مربوط به موضوع تحقیق در عمل بسیار مشکل و گاهی غیر ممکن است؛ لذا بدلیل محدودیت زمان، منابع و امکانات بناچار بخشی از داده‌های مزبور را که در مجموعه‌ای بنام “نمونه ” گردآوری می‌شوند مورد استفاده قرار می‌دهیم.
با توجه به موضوع تحقیق جامعه آماری این تحقیق گستره وسیعی را تشکیل می‌دهد که عبارتند از کلیه پزشکان، دندانپزشکان و جراحان که در تخصص‌های مختلف در رشت مشغول فعالیت می باشند.
با توجه به بررسی‌های بعمل آمده در جامعه و به استناد ماده ۲ آیین نامه شماره ۳۸ شورای عالی بیمه چون بیشترین احتمال ایجاد خسارت به بیماران جراحان می‌باشند، بنابراین جامعه آماری از بین پزشکان جراح می‌باشد.

با توجه به نامه سازمان نظام پزشکی استان گیلان به شماره ۳۹۵ مورخ ۵/۳/۱۳۹۳، تعداد پزشکان ۲۲۰۹ نفر بوده که از این تعداد، ۲۲۷ نفر جراح می‌باشند.
نمونه آماری و روش نمونه‌گیری
نمونه گیری با توجه به فرمول کوکوران انجام شده‌است.
در این فرمول N حجم جامعه است. در این فرمول مهمترین پارامتری که نیاز به برآورد دارد S² است که همان واریانس نمونه اولیه است. برای محاسبه S² تعدادی پرسشنامه توزیع شده و واریانس نمونه اولیه محاسبه می‌شود. مقدار یک مقدار ثابت است که به فاصله اطمینان و سطح خطا(α) بستگی دارد. معمولاً سطح خطا ۵% یا ۱% در نظر می گیرند. برای مثال اگر سطح خطا یا سطح معناداری (significant level) برابر ۵% در نظر گرفته شود سطح اطمینان برابر با ۹۵% خواهد بود. در نتیجه با توجه به جدول آماری ۱.۹۶ خواهد بود. این جداول در انتهای کتابهای آمار وجود دارند. مقدار d نیز براساس همان سطح خطا یا برابر ۰.۰۵ در نظر گرفته می‌شود.
از آنجایی که روش نمونه‌گیری غیر احتمالی در دسترس می‌باشد، بنابراین تعداد ۲۶ نفر از جامعه جراحان را به عنوان جامعه تصادفی (N‌) انتخاب نموده که با بهره گرفتن از رابطه کوکوران حجم نمونه آماری (n ) 24 نفر به دست می‌آید.
روش و ابزار جمع‌ آوری داده‌ها

روش‌هاى میدانى به روش‌هایى اطلاق مى‌شود که محقق براى گرد‌آورى اطلاعات ناگزیر است به محیط بیرون برود و با مراجعه به افراد یا محیط، و نیز برقرارى ارتباط مستقیم با واحد تحلیل یعنى افراد، اعم از انسان، مؤسسات، سکونت‌گاه‌ها، موردها و غیره، اطلاعات مورد نظر خود را گرد‌آورى کند. در واقع، او باید ابزار سنجش یا ظروف اطلاعاتى خود را به میدان ببرد و با پرسشگری، مصاحبه، مشاهده و تصویربردارى آنها را تکمیل نماید و سپس براى استخراج، طبقه‌بندی، و تجزیه‌ و تحلیل به محل کار خود برگردد.
در این تحقیق روش جمع‌ آوری داده‌ها بصورت میدانی و ابزار آن پرسشنامه است.
پرسشنامه
پرسشنامه شامل دو مرحله است:
در مرحله اول برای تنظیم پرسشنامه، با مطالعه‌ی ادبیات نظری تحقیق، موانع بیمه مسئولیت در قالب مانع فرهنگی، مانع قانونی، مانع امکانات و تجهیزات و موانع متفرقه تقسیم گردید. و سپس با سوال باز درباره هریک از این موانع، از پزشکان خواسته شد تا این موانع را در ذیل هر سوال نام ببرند. با توجه به نمونه آماری تعداد چهل پرسشنامه پخش و تعداد ۲۴ پرسشنامه جمع‌آوردی گردید. زیر موانع هر یک از موانع اصلی بر مبنای تکرار بیشتر از دو بار، از پرسشنامه‌ها انتخاب شدند و در مرحله دوم زیر معیارهای شناسایی شده هر یک از موانع دو به دو با هم برای مقایسه تکنیک AHP طراحی شدند. هر یک از دو مرحله پرسشنامه به شکل زیر ارائه می‌گردد:
پزشک محترم
با سلام
پرسشنامه حاضر به منظور تکمیل پایان نامه ی دوره ی کارشناسی ارشد با عنوان “شناسایی و رتبه بندی موانع و مشکلات بیمه مسیولیت حرفه‌ای پزشکان در استان گیلان” گرد آوری شده است. پاسخ‌های صادقانه و دقیق شما در پیشبرد این پژوهش حایز اهمیت اساسی است و پاسخ صحیح و رسا به سوالات مطروحه علاوه برجلوه‌گر ساختن علاقه و اعتماد شما به امر تحقیق علمی می‌تواند در راستای بهبود وضعیت موجود مؤثر باشد.
ضمنا یادآور می‌شود؛ نیازی به ذکر نام و نام خانوادگی شما در پرسشنامه نبوده و اطلاعات بدست آمده از این پرسشنامه نزد محقق کاملا محرمانه و محفوظ خواهد بود و تنها به منظور بررسی‌های آماری مورد استفاده قرارقرار خواهدگرفت.
از عنایت، دقت نظر و بردباری شما در تکمیل این پرسشنامه کمال تشکر را دارم.
جمشید سمیع‌زاده
به نظر شما موانع فرهنگی بیمه مسیولیت پزشکان در استان گیلان چیست؟ لطفا نام ببرید
به نظر شما موانع قانونی بیمه مسیولیت پزشکان در استان گیلان چیست؟ لطفا بیان کنید.
به نظر شما مشکل امکانات و تجهیزات پزشکی در رابطه بیمه مسیولیت پزشکان در استان گیلان کدام ها هستند.
لطفا دیگر موانع در رابطه با بیمه مسئولیت پزشکان گیلان را با توجه به تجربه تان بیان کنید؟

روایی (Validity)
مفهوم روایی (اعتبار) به این سوال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه‌گیری نمی‌توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت.
روایی محتوا نوعی اعتبار است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می‌شود.
در این تحقیق از روایی محتوا استفاده شده‌است که استاد راهنما و افراد متخصص آن را تایید نموده‌اند.
پایایی (Reliability)
یکی از ویژگی‌های فنی ابزار جمع‌ آوری داده‌ها ( پرسشنامه) پایایی است. مفهوم ذکر شده با این امر سر و کار دارد که ابزار جمع‌ آوری داده‌ها در شرایط یکسان تا چه‌انداره نتایج یکسانی به دست می‌آورد. (الوانی؛ دانایی فرد، ۱۳۸۹، ص۷۲) به عبارت دیگر، «همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است» چقدر است.
به بیان دیگر اگر ابزار اندازه‌گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به یک گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌گیری پایایی شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده می‌کنیم. دامنه ضریب پایایی از صفر تا ۱+ است. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است. “پایایی کامل” واقعاً به ندرت دیده می‌شود و در صورت مشاهده قبل از هر چیز باید به نتایج حاصل شک کرد.
لازم به ذکر است که قابلیت اعتماد در یک آزمون می‌تواند از موقعیتی به موقعیت دیگر و از گروهی به گروه دیگر متفاوت باشد. برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری شیوه‌های مختلفی به کار برده می‌شود. از آن جمله می‌‌توان به اجرای دوباره (روش بازآزمایی)، روش موازی (همتا)، روش تنصیف (دو نیمه کردن)، روش کودر- ریچاردسون و سایر اشاره کرد.
در این تحقیق با توجه به‌اینکه در پرسشنامه، برای بدست آوردن میزان اهمیت هر عامل تنها از یک سوال استفاده شده‌است؛ بنابر این از روش تنصیف برای سنجش پایایی استفاده گردید.
روش دو نیمه‌کردن برای تعیین هماهنگی درونی یک آزمون به کار می‌رود. برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد با این روش؛ سوال‌های یک آزمون را به دو نیمه تقسیم نموده و سپس نمره سوال‌های نیمه اوّل و نمره سوال‌های نیمه دوم را محاسبه می‌کنیم. پس از آن همبستگی بین نمرات این دو نیمه را بدست می‌آوریم. ضریب همبستگی بدست آمده برای ارزیابی قابلیت اعتماد کل آزمون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد کل آزمون از فرمول اسپیرمن- براون برای این مورد استفاده می‌شود.
(۱+همبستگی بین دو نیمه) / ۲ * همبستگی بین دو نیمه = ضریب قابلیت اعتماد کل آزمون
در صورتی که مقدار آلفای بدست آمده برای دو نیمه بیشتر از ۰.۷ باشد؛ پایایی خوب و قابل اطمینان است. ( سرمد، بازرگان، حجازی، ۱۳۷۶)
با توجه به محاسبات انجام شده نرم افزاری؛ آلفای کرونباخ نیمه اوّل برابر با ۰.۸۵۴ و آلفای کرونباخ نیمه دوم برابر با ۰.۹۱۴ می‌باشد که در هر دو حالت بالاتر از ۰.۷ است. بنابراین پایایی پرسشنامه تایید می‌گردد. همچنین با توجه به میزان همبستگی محاسبه شده بین دو نیمه از سوالات مقداری بزرگ و برابر با ۰.۸۳۸ می‌باشد؛ لذا می‌توان گفت که پرسشنامه از پایایی بالایی برخوردار است.
در این پایان‌نامه از نرم‌افزار Expert Choice 11 برای محاسبات استفاده شده است. درحالت کلی میتوان گفت که میزان قابل قبول ناسازگاری یک سیستم بستگی به تصمیم گیرنده دارد، اما ساعتی عدد ۱/۰ را به عنوان حد قابل قبول نرخ ناسازگاری ارائه میدهد و معتقد است چنان‌چه میزان ناسازگاری بیشتر از ۱/۰ باشد، بهتر است در قضاوتها تجدید نظرگردد (عطائی، ۱۳۸۹).
با محاسبات نرم‌افزاری نرخ ناسازگاری پرسشنامه مطابق جدول زیر است که در تمامی آن نرخ ناسازگاری در حالت قابل قبول می‌باشد.