این فصل که بعنوان فصل آخر پایان نامه محسوب می شود ابتدا فرضیه های پایان نامه با استفاده مطالعات توصیفی، تحلیلی ومبتنی بردو روش کتابخانه ای و پژوهش میدانی انجام گرفته است تابه رد یا اثبات فرضیات مطرح شده مبادرت گردد. در ادامه جمع بندی از عوامل تاثیر گذار برجغرافیای سیاسی ایران با توجه به گفتمان نخبگان مهم ترین مولفه های اثرگذار مشخص و در نهایت نتیجه گیری از پایان نامه آورده می شود.
همانطوری که در فصل اول پایان نامه ذکر گردید این پژوهش جهت تحلیل عوامل تا ثیر گذارگفتمان نخبگان سیاسی بر جغرافیای سیاسی ایران انجام پذیرفت، بی تردیدتاریخ معاصر ایران وخصوصا دوره های زمانی مورد پژوهش، مشحون ازنظرات مختلف وکنش های متفاوت و بعضا متعارض گفتمان سیاسی نخبگان در ارتباط با رویکرد جغرافیای سیاسی می باشد. گفتمان های نخبگان سیاسی در دوره های مختلف تاریخی و بخصوص انقلاب اسلامی وتاثیر گذاری آنان برجغرافیای سیاسی مورد توجه می باشد و جهت پاسخگوئی به سوال آیا گفتمان نخبگان سیاسی بر جغرافیای سیاسی ایران تاثیر گذار بوده است؟ انجام گرفت. اکنون به آزمون فرضیات مطرح شده این پژوهش پرداخته می شود.

۵-۲) ارزیابی فرضیه ها

فرضیه های این پایان نامه با توجه به مطالب ارائه شده در فصول دوم، سوم وچهارم و نتایج حاصله از مطالعات کتابخانه ای، فرضیه اول ودوم تایید می شود.

۵-۲-۱) فرضیه اول

در ارزیابی فرضیه اول که عبارت بود از ((به نظرمی رسدنقش نخبگان سیاسی ایران در دوره های مختلف بر جغرافیای سیاسی ایران متغیر بوده است.)) بود، باید گفت که بی تردیدتاریخ معاصر ایران وخصوصا دوره‎های زمانی مورد پژوهش، مشحون ازنظرات مختلف وکنش های متفاوت وبعضا متعارض گفتمان سیاسی نخبگان در ارتباط با رویکرد جغرافیای سیاسی می باشد که البته حسب دلایل مذکور، ما در اینجاصرفا به قدر مشترک گزاره های گفتمانی فرهنگ سیاسی نخبگان اکتفا نموده ایم وبه همین جهت گزاره‎های گفتمانی مورد بررسی را تحت عناوین کلی و متمایز و در عین حال مرتبط به هم از جمله “گفتمان انقلاب اسلامی”، “گفتمان اصلاحات وتوسعه اقتصادی وتوسعه اقتصادی “و بلاخره ” گفتمان مردم سالاری دینی” می باشد، مورد ارزیابی علمی قرار داده ایم. نخبگان سیاسی نقش تعیین کننده ای در توسعه یا زوال جامعه ی خود بازی می کنند. در مورد ایران، ودرطول تاریخ آن وحتی در انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ گروه نخبگان سیاسی قبلی را از بین برد و گروه جدیدی خلق کرد. چنین به نظر می رسد که گروه ها یا طبقات اجتماعی از نخبگان سیاسی با گفتمان های متفاوت که نقش مهمتری را در پیروزی انقلاب بازی کرده اند، به همان نسبت و اندازه در گروه هیأت حاکمه نماینده دارند.

۵-۲-۲) فرضیه دوم

فرضیه دوم نیز تحت عنوان ((به نظرمی رسدنقش نخبگان سیاسی ایران برهویت ملی وسرزمینی تاثیرگذار بوده است.)) پس از اینکه مولفه های مربوط به متغیر های گفتمان نخبگان مشخص و همچون فرضیه اول داده های آن جمع آوری گردی به این نتیجه رسیدیم که درسالهای قبل و پس ازانقلاب اسلامی، جغرافیای سیاسی وهویت ملی ایرانی از فرهنگ سیاسی نخبگان بویژه نخبگان جمهوری اسلامی ایران تاثیر گرفته است. این تاثیررا می توان از لحاظ ایدئولوژی انقلاب برتحکیم وتداوم هویت سرزمینی ایران درچارچوب گفتمان انقلاب اسلامی، تحول این ایدئولوژی ازگفتمان انقلاب به گفتمان اصلاحات، وتوسعه اقتصادی وشناخت بسترهای تکوینی گفتمان مردم سالاری دینی وگفتمان دولت اسلامی او نیز از لحاظ تاثیر بر مشارکت توده ای وبسیج سیاسی درچارچوب گفتمان انقلاب اسلامی برتحکیم وتداوم ناسیونالیسم ایرانی، تحول مفهوم مشارکت، و تاثیررویکردهای متفاوت برآن دید.

۵-۳) نتیجه گیری

بر پایه مطا لعه انجام شده وبه استناد منابع، و تحلیل مباحث مربوط به فرضیه های این مقاله می‎تواند نتایج زیر را استخراج کرد:
۱٫ گذشته از تحولات سیاسی-اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی جهان معاصر وتحول مفهومی پدیده های سیاسی که در حال حاضر اغلب ناشی از امواج هویت شکن روندهای جهانی شدن می باشد، در طول این تحقیق فرض خودرابر این مبنا قرار دادیم که در این شرایط هنوز هم ((دولت –ملت)) ها از قوت و قدرت فوق العاده ای برخوردار بوده ونمی توان نقش گفتمان نخبگان سیاسی را درخصوص استقلال خارجی وحاکمیت داخلی نادیده گرفت؛ هرچند اذعان داریم نقش وجایگاه فلسفی و ماهوی دولت-ملت ها نسبت به گذشته واجد تغییرات اساسی گردیده وپدیده ها وروندهای جاری مرتبط با آن نیز دچار تحول مفهومی شده است؛ فلذا تاثیر فرهنگ سیاسی نخبگان جمهوری اسلامی ایران برجغرافیای سیاسی در چارچوب هویت ملی را با این پیش فرض ها ومفروضه های تئوریک مورد واکاوی عینی وکنکاش علمی قرار دادیم؛
۲٫ همانطور که ضمن تحقیق اشاره شد، امرهویت و به ویژه هویت ملی هیچگاه دارای وضعیتی ثابت وایستا نبوده ونخواهد بود وچنانچه نخبگان جمهوری اسلامی ایران با عنایت به فرهنگ سیاسی خویش بخواهند پایائی وپویایی حاکمیت جمهوری اسلامی ایران رادرمیان سطوح مختلف اجتماعی وهمچنین در بین امواج متلاطم جهانی حفظ کرده است وبقای خویش را تضمین نماید؛ چاره ای جز پذیرش ((سیالیت ارکان هویت ملی)) ایرانیان نداشته وهر از گاهی با توجه به مقتضیات سیاسی –اجتماعی ومحدودیت های جدید داخلی وچالش های نوین در جغرافیای سیاسی ایران، باید ماهیت و رویکرد فرهنگ سیاسی نسبت به آن را متغیر سازند؛ در غیر اینصورت انتظارات وتوقعات سطوح مختلف اجتماعی و همچنین فشارهای متعدد و متنوع بین المللی و جهانی، آینده شان را به گونه ای ترسیم می کند که هیچگاه مترصد ومنتظر آن نبوده اند؛ و البته با بهره گیری و عبرت آموزی از تجربه بازی نخبگان سیاسی ایران معاصر مطمئن هستیم که ایران می تواند در راستای افق سند چشم انداز بیست ساله نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران به تحولی مطلوب و توسعه‎ای مناسب برسد.
۳٫ با توجه با تاثیر پذیری گفتمان نخبگان سیاسی برجغرافیای سیاسی میتوان برخی از این نخبگان را یک نظریه پرداز اسلامی در جغرافیای سیاسی عصر حاضر دانست و لذا با توجه به فضای موجود جمهوری اسلامی وجغرافیای مستقر در آن واین که این نظام خود را یک قدرت تاثیر گذار در عرصه های جهانی می‎داند لزوم تربیت نظریه پردازان تحصیلکرده دانشگاهی جهت ایجاد یک فضای علمی برای بالا بردن قدرت وتوان همه جانبه جمهوری اسلامی با توجه به پتانسیلهای فراوان جهت ایجاد گفتمان روشن وفصیح اسلامی خود در جهان می طلبد.
به امید ظهور عدالت گستر.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت ۴۰y.ir مراجعه نمایید.

۵-۴) پیشنهادات

در شرایط کنونی کشور “گفتمان دوستی” می تواند فضای کشور را تلطیف کند، همه نیروهای سیاسی ـ اجتماعی را گرد هم آورد و حول یک برنامه فراگیر و چترگونه سازماندهی و ضمن مسئولیت پذیری، نسل سوم مطالبات سیاسی ـ اجتماعی را پاسخگویی و راهبری می کند. در نیمه ی دوم از دهه چهارم انقلاب اسلامی، سیاست ورزی ایرانی در دایره مملکت داری، پس از تجربه چهار گفتمان سیاسی یعنی؛ گفتمان انقلابی، گفتمان سازندگی، گفتمان اصلاحی و گفتمان اصول گرای عدالت محور جای خالی چه گفتمانی را احساس می کند و جامعه ایرانی را نه تنها مهیای آن، بلکه نیازمند و تشنه آن می داند ؟ گفتمانی که بتواند فضای کشور را تلطیف کند، همه نیروهای سیاسی ـ اجتماعی را گرد هم آورد و حول رهبری ولایی مقام معظم رهبری یک برنامه فراگیر و چترگونه سازماندهی کند و ضمن مسئولیت پذیری، نسل سوم مطالبات سیاسی ـ اجتماعی را پاسخگویی و راهبری می کند
ایجاد فضای نخبه پروری.
همانطوری که به اختصار ذکر شد از مشکلات کیفی سیاست در ایران کلی گویی و نگاه غیرعلمی به سیاست چه در حوزه دانشگاهی و چه در حوزه علمی است. ما همه چیز را به صورت خیلی بزرگ و فراتر از واقعیتها و تواناییها می بینیم. به عنوان مثال در دانشگاهها بیشتر آموزشها به مبنای صرف تئوریک برمی گردد که بعضاً رابطه ای با مشکلات جامعه سیاسی در ایران ندارد و در برنامه ریزی سیاسی هم با دولت مردانی روبرو بوده ایم که علیرغم شعارها و برنامه های اجرایی از حل کوچکترین مشکل در حوزه مسائل ایران ناتوان بوده اند.
جدی ترین مسئله در این امر توجه به این نکته است که اولا ما باید در دانشگاه با توجه خاص به ایران مسائلی را آموزش دهیم که هرکدام در یک فرایند به حل مشکلات سیاسی و توسعه ای ایران کمک کند و در عرصه عمل نیز به دنبال برنامه ای برویم که هدفش ارتقای سیاسی و اجتماعی ایران منطبق با نیازسنجی بومی باشد، چراکه گسترش دادن بیش از توان، حوزه مسئولیت یک ملت، نتیجه ای جز فرسایش نیروها و هدر دادن آنها ندارد
اما زمانی که قرار است علم در خدمت عمل سیاسی قرار بگیرد وجود اجماع نخبگان فکری و ابزاری امری لازم و ضروری است. زیرا مدیریت کردن و عملی ساختن اندیشه ها خود نیازمند آن است که اولا ما بدانیم چه تفکری را برای عمل انتخاب کرده ایم و قرار است چه کسانی آن را مدیریت کنند و هدف از اجرای آن چیست؟
راهکارهای تحقق نخبه پروری سیاسی در ایران 
بالا رفتن سطح آگاهی سیاسی جامعه و افزایش حس مسئولیت و مشارکت مردم بویژه جوانان در امور سیاسی و به طور کلی توسعه سیاسی تأثیر زیادی در آینده علم سیاست و تحقق نخبه پروری سیاسی دارد. پیوند دادن علم سیاست، آموزش عمومی و پرورش دادن نسل های آینده با مشخصه هایی چون احترام متقابل، محاسبه گری عقلانیت ابزاری، توجه به زمان و فرصت ها، آینده نگری، شفاف و دقیق بودن، حساس بودن به آینده خویش و جامعه، جزئی نگر داشتن استعداد همکاری و کارساز زمانی، توان تسلط بر احساسات، داشتن روحیه علمی و مطالعاتی و آمیخته بودن با قانون و آزادی از مهمترین فاکتورهای چشم انداز مثبت نخبه پروری در ایران است.
بر این اساس نخبه پروری نتیجه یک پروسه و فرایند چند وجهی است که به موازات هم به پیش می رود و با همکاری مؤثر حوزه های علمی- اجرایی ارکانهای نظام متحقق می شود.
دراین نوشتار به اختصار گذری بر تطور علم سیاست و فرایند پرورش نخبگان سیاسی درایران داشتیم و شکی در آن نیست که آینده نگری و آینده سازی مهمترین هدف سیاست است.
سیاست برنامه نخبگان فکری- اجرایی جهت تصمیم سازی و مدیریت عالی جامعه است و دراین میان دولت، قدرت و حکومت به عنوان اساسی ترین موضوع های علم سیاست ارتباط تنگاتنگی با چگونگی نخبگان سیاسی دارند و برای ترسیم راهبرد نخبه پروری سیاسی درایران شناخت دقیق ماهیت این سه پدیده بنیادی ترین مسئله است.
با توجه به آنچه ذکر شد لزوم طراحی و تدوین سند چشم اندازی ۱۰یا ۲۰ ساله براساس نیازسنجی ارکان کشور برای نخبه پروری سیاسی به خوبی حس می شود که در سایه همگرایی ارگان های علمی- اجرایی کشور و فارغ از هرگونه سیاسی کاری می تواند خروجی نخبگان سیاسی کشور را نهادینه و تضمین کند. «نخبگان سیاسی متعهدی» که آنچنانکه در قرآن کریم نیز می خوانیم به مصداق «ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم»؛ یعنی اگر می خواهید سرنوشت شما تغییر کند، ابتدا باید محتوای باطنی خود را تغییر دهید، دراین محتوای باطنی، عنصر «فکر و شناخت» را در کنار عنصر «ایمان» توأمان تحصیل می کنند
مقام معظم رهبری در دیدار خود با جمعی از دانشجویان نخبه و برتران کنکور وفعالان تشکل های سیاسی و فرهنگی دانشگاه در سال ۱۳۸۷ برنخبه پروری سیاسی در دانشگاه های کشور تأکید فرمودند: «من حالا نخبه پروری سیاسی را توصیه می کنم و تأکید می کنم که در بخش های تبلیغات و صدا و سیما نخبه های سیاسی و نخبه های اجتماعی باید مطرح بشوند، بخشی از نخبه پروری هم مربوط به شماست، یعنی در محیط تشکلهای دانشجویی، نخبه های سیاسی پرورش پیدا کنند؛ فضا را آماده کنید. این دیگر دست دولت و دست محیط خارج از دانشگاه نیست، دست خود شماست، از فکر و از ذهن استفاده کنید، ببینید چگونه می توانید محیط بحث و استدلال و ارزیابی فکری و تقویت روحیه و تقویت امید و محکم کردن پایه های فکر سیاسی را در این طبقه جدیدی که بعد از شما می آیند برنامه ریزی کنید، خاطر جمع باشیم مجموعه دانشجویی در دوره بعد و دوره های بعد همچنان در جهت همین هد
ف های بلند و آرمان های خوب پیش خواهد رفت. »
به تعبیری دیگر، رهنمود رهبری نظام تاکیدی بود براهمیت «شایسته سالاری» و ضرورت پرورش مدیران آینده کشور و نیز فراهم سازی زمینه مناسب برای «گردش نخبگان» در عرصه های تصمیم سازی و تصمیم گیری نظام اسلامی. به هر روی باید گفت مقوله پرورش نخبگان سیاسی برای کشور، ضرورتی است که شاید همگان بر اهمیت راهبردی آن اذعان کنند اما در عمل با موانع، اشکالات و چالش های چندی مواجه باشد. از طرفی بی توجهی به این مسئله چنان ملموس و مشهود شده که بالاترین مقام سیاسی و مذهبی کشور پیشنهاد به راه افتادن چنین جریانی را مطرح می سازد چرا که حیات و بقای هر نظام سیاسی – اجتماعی در گذر ایام و در مواجهه با تحولات و دگرگونی های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی، منوط به وجود کادرهای نخبه، توانمند و مدبری است که به مبانی و زیرساخت های فکر و تئوریک آن نظام معتقد بوده و از شایستگی لازم برای تعالی و تکامل آن برخوردار باشند.
رهبر معظم انقلاب نیز در سال ۱۳۸۷ با شناخت ضرورت و اهمیت پخته بودن حرکت های سیاسی در کشور مبحث نخبه پروری سیاسی در سطح دانشگاه ها را مطرح کردند.

 

• – همان، ص ۴۴۵ . ↑
• – اصغرزاده بناب ، مصطفی ، شرح تفصیلی وظایف و تکالیف قانونی مدیران دفاتر ، چ اول ، انتشارات نشر میزان ، ۱۳۸۳ ، ص ۷۵ . ↑
• – جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، صص ۲ و ۳٫ ↑
• – سامع، علی، پیشین، صص ۴۵ و ۴۴٫ ↑
• – همان، ص ۵۹ ↑
• – طاهری نسب، سید یزداله، پیشین، ص ۱۵٫ ↑
• – همان، ص ۱۷٫ ↑
• – مظلومان، رضا، جرم شناسی (کلیات)، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم، ۱۳۵۲، ص ۶۷ . ↑
• – حاجی ده آبادی، محمدعلی، تقریرات درس جامعه شناسی جنایی ، دوره کارشناسی ارشد . ↑
• – سلماسی ، غلامرضا ، قوانین در ارتباط با بیماری های روانی ، مجله حقوقی و قضائی دادگستری ، شماره ۴۳ ، سال ۱۳۸۲ ، ص ۲۶۴ ↑
• – نیازی ، حجت الاسلام محمد ، جرم زدایی از قانون ، مجله حقوقی و قضائی دادگستری ، شماره ۴۱ ، سال ۸۱ ، ص ۴۵ . ↑
• – مظلومان ، رضا ، جرم شناسی (کلیات) ، انتشارات دانشگاه تهران ، تهران ، چاپ دوم ، ۱۳۵۶ ، ص ۶۹ – ۷۱ . ↑
• – مظلومان ، رضا ، پیشین ، ص ۷۰ . ↑
• – سوره آل عمران ، آیه ۱۵۹ . ↑
• – امام علی ( ع ) ، پیشین ، ص ۱۴۰ . ↑
• – گرجی ، ابوالقاسم ، مقالات حقوقی ، انتشارات وزارت ارشاد ، تهران ، چاپ اول ، ۱۳۶۵ ، جلد ۱ ، ص ۲۸۵ . ↑
• -گوانگ سونگ ، مقاله اصلاح مقررات آیین دادرسی کیفری در چین ، ترجمه : محمد آشوری . ↑

 

 

• – جمعی از مؤلفان، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، انتشارات پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه قم، چاپ اول، ۱۳۸۲، ص ۴۵۷ . ↑

 

 

• ۱– مظلومان، رضا، پیشین، ص۶۸ . ↑
• – کینیا، دکتر مهدی، مبانی جرم شناسی، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، چ ششم، ۱۳۸۲، ص ۱۶ . ↑
• سوره ص، آیه ۲۶ .- ↑
• – موسوی، گرگانی، سید محسن، مقالۀ پژوهشی در قضاوت زنان. www.hoghooghdanan.com . ↑
• – سامع، علی، پیشین، صص ۷۵-۷۴ . ↑
• – کیخا – محمود – روزنامه ماوی – شماره ۱۵۱ – ۲۱/۱۲/۱۳۸۰ . ↑
• – جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، انتشارات کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج اول، ص ۵۶۴ . ↑
• – آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، جلد،انتشارات دانشگاه تهران (سمت)، چ اول، ۱۳۸۱، ص ۱۲۱ . ↑
• – کوئن، بروس، مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلام رضا توسلی – رضا فاضل، انتشارات سمت، تهران، چ اول،۱۳۸۰، ص ۴۶ . ↑
• – آشوری، محمد، آئین دادرسی کیفری، جلد ۱، انتشارات دانشگاه تهران (سمت)، تهران، چ اول، ۱۳۸۱، ص ۱۲۴ . ↑
• – قانون آئین دادرسی کیفری، مصوب ۱۳۷۸ . ↑
• – نجفی ابرند آبادی، علی جسین، حمید هاشم بیگی، دانشنامه جرم شناسی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران، چ اول، ۱۳۷۷، ص ۷۶ ↑
• ۲– “The Social Ecology of Police Misconduct” Vol. 40(4), November 2002, pp.867-896 . ↑
• – criminalitics . ↑
• – نجفی ابرند آبادی، علی حسین، پیشین . ↑
• – باهری، محمد، حقوق جزای عمومی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ اول، ۱۳۴۷، جلد ۱، ص ۱۵۶ . ↑
• – انصاری، ولیالله، حقوق تحقیقات جنایی (مطالعه تطبیقی)، انتشارات سمت، تهران، چ اول، ۱۳۸۰، صص ۴۵-۴۷ . ↑
• ۲– Criminal anthropometry . ↑
• – انصاری، ولیالله، پیشین، ص۴۶ . ↑
• – گودرزی، فرامرز، پزشک قانونی، انتشارات انیشتین، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۰، ص ۹۹ . ↑
• – آخوندی، محمود، مقاله اثبات جرایم منافی عفت از نگاهی دیگر، Journal. Majdpub.com . ↑
• – قانون مجاز ات اسلامی، مصوب ۱۳۷۵ . ↑
• – فرخی، حمیدرضا، تحقیق پیرامون تعارضات سیستم دادسرا با مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، ۱۳۸۲ . ↑
• – حاجی ده آبادی، محمدعلی، تقریرات درس جامعه شناسی جنایی ، دوره کارشناسی ارشد . ↑
• – سامع، علی، پیشین، ص ۵۳٫ ↑
• – همان، ص ۵۴٫ ↑
• – صاحبی، مهدی، مجموعه تایپی، علل اطاله دادرسی و راهکارهای…، بی تا، گردآورنده به وسیله واحد فرهنگی مجتمع قضائی شهید بهشتی(ره). ↑
• – حاجی ده آبادی، محمد علی، پیشین . ↑
• – آخوندی، محمود، مقاله حق بهره مندی از محاکمه عادلانه، www.ghavanin.com . ↑
• – قاضی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چ اول، ۱۳۷۰، ج ۱ ص ۶۰۶ . ↑
• – به نقل از کتاب اخلاق و تربیت اسلامی، انتشارات میخک، تهیه شده در دفتر تحقیقات و برنامه ریزی درسی . ↑
• – فرخی، حمیدرضا، پیشین . ↑
• – قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ . ↑
• – کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی ( اعمال حقوقی )، انتشارات شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۸۱، ص ۵ . ↑

 

 

• – میرمحمد صادقی، حسین، حقوق کیفری اختصاصی جرایم علیه اموال و مالکیت، نشر میزان، تهران، چ دهم، ۱۳۸۲، ص ۴۵ . ↑
• – همان ، ص ۴۷ . ↑
• – فرخی ، حمیدرضا ، شاکیان حرفه ای ، پیشین ،ص ۱۴۸ . ↑
• – نور بها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، نشر داد آفرین، تهران، چاپ پنجم، ۱۳۸۰، ص ۵۱۷ . ↑
• – گلدوزیان، ایرج، بایسته های حقوق جزای عمومی، انتشارات میزان، تهران، چاپ ششم، ۱۳۸۱، ص ۳۷ . ↑

 

همانطور که در بالا بیان نمودیم ارش نوعی اندیشیدن و اجتهاد است و با وجود نص شرعی، اجتهاد معنی ندارد که این یک قاعده کلی در فقه اسلامی است. به همین دلیل اولین شرط حکومت این است که برای جنایت از ناحیه شارع ارش مستـحق نشده باشد تا بتوان به واسطه اجتهاد میزان آن
۱- ادریس، پیشین، ص ٢٢٣
۲- امام خمینی، پیشین، ص ۵۵٣
را مشخص نمود. چارچوب جنایاتی که ارش ندارد، بر حسب آنچه هر یک از مذاهب اسلامی بدان عمل نمودهاند، گاه تنگ و گاه گسترده است. برای نمونه در مذهب شیعه، قلمرو حکومت بسیار محدود است. زیرا فقهای شیعه در مواردی که ارش معین نشده باشد روی قواعد معینی توافق نموده و بر آن اجتماع دارند، مثل قاعدهای که میگوید: «در بردن منفعت هر عضو دو ثلث دیه واجب است و در قطع آن عضو، پس از این مرحله، ثلث دیه واجب است» و نزد سایر فقها، حکومت عدل واجب است.
٢)تعیین ارش در صورتی است که جراحت بهبود یابد یا یک سال از آن بگذرد.
جراحات مجنیعلیه ارزشیابی نخواهد شد تا اینکه خوب شود، زیرا گاهی جنایت منجر به فوت و گاهی تبدیل به جنایتی خواهد شد که در آن دیه معین شده است و در این صورت نیازی به حکومت نیست. از طرف دیگر فقها مدت خوب شدن جراحت را یک سال برشمردند، زیرا یک سال مشتمل است بر چهار فصل که در آن پا بر جایی انسان قرار داده شده است و ممکن است یکی از این فصول با طبع مجنیعلیه سازگار و موجب بهبودی وی گردد یا یکی از این فصول با طبع وی ناسازگار و موجب فوت وی شود.
٣)میزان حکومت میبایست کمتر از ارش معین شرعی باشد.
۴)باید دو خبره عادل ارش را معین نمایند.
۵)قاضی یا حاکم باید به آنچه دو عادل تعیین کردهاند، حکم کند.
در چگونگی تعیین ارش دو شیوه وجود دارد:۱
۱- ادریس، پیشین، ص ٢٢۶
شیوه نخست قیاس بر بردگان است، به این صورت که مجنیعلیه به هنگامی که جنایت بر او واقع نشده است، با فرض اینکه اگر عبد باشد، قیمت میشود و بار دیگر بر فرض اینکه عبد است و جنایت بر او واقع شده است، قیمت میشود و نسبت میان آن دو قیمت، ملاحظه و سنجیده میشود و به همین نسبت از یک دیه کامل به مجنیعلیه داده میشود .
شیوه دوم بدین صورت است که جراحت وارده به نزدیکترین جراحتی که دارای ارش معین است نزدیک میشود و نسبت میان این با آن سنجیده میشود و به همان نسبت از ارش معین داده میشود. برای نمونه، هرگاه زخمی بر سر کسی وارد شود و نزدیک به موضحه باشد، نسبت میان آن زخم و موضحه سنجیده میشود و به همان نسبت از ارش موضحه که یک بیستم دیه است به مجنیعلیه داده میشود، پس اگر آن زخم ربع موضحه باشد، ربع ارش موضحه به مجنیعلیه داده میشود و اگر سه ربع موضحه باشد، حکومت آن سه ربع ارش موضحه است.
فقهای حنفی شیوه دوم را برگزیدهاند و به نظر ایشان شیوه صحیحی در تعیین میزان حکومت میباشد.
همانطور که قبلاً اشاره نمودیم، در کنار ارش واژه حکومت است به معنای تعیین کردن مقدار مالی که به سبب جنایت بر مادون نفس میبایست از طرف جانی پرداخت شود، که این دو مفهوم دارای معنی مشترکی میباشند چنانکه محقق حلی در مختصرالمنافع اظهار داشته است: «الحکومه و الارش عباره عن معنی واحد»۱ و تفاوت در عبارات از آنجاست که علما در مورد این مسئله که تعیین مقدار ارش از جانب چه کسی صورت میگیرد، اختلاف نظر دارند. برخی میگویند: آن را دو نفر عادل صورت میدهند و از دیدگاه عدهای دیگر، طبق نظر حاکم تعیین میگردد و در فرض اخیـر که تعیین ارش به نظر حاکم باشد، آن را حکومت یا حکومت عدل مینامند
۱- میر محمد صادقی، حسین، حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)، جلد۵، انتشارات میزان، تهران، ۱۳۸۹، ص ٢٢۵
و همچنین آنرا صلح قهری که به خصومت و نزاع فیصله دهند نیز میگویند.۱

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

گفتار دوم: واژگان مرتبط

در کنار واژگان اصلی، واژگانی وجود دارند که همواره در مباحث مربوط به دیات در کنار آنها استفاده میشوند که از جمله آنان طریقیت، موضوعیت و بحث عاقله میباشد که در حال حاضر مباحث زیادی پیرامون مشروعیت یا عدم مشروعیت آن وجود دارد. در این گفتار به تعریف هریک از این واژگان میپردازیم تا به درک بهتری از مباحث دیات نایل شویم.

الف)طریقیت

«طریقیت در فقه، وسیله رسیدن به مقصد است پس اگر کسی از بیراهه به مقصد برسد اشکالی نیست و مکلّف نیست که از طریق معین به مقصد برسد. در اسلام این کلمه را در موردی به کار میبرند که یک عمل حقوقی مطابق غرض و هدف مقنن صورت گرفته است ولی با قسمتی از ظواهر قانون معینی سازگار نیست در این صورت میگویند: قانون طریقیت دارد و به آن مخالفت ظاهری نباید ترتیب اثر داد و آن عمل حقوقی صحیح است و از این معنی به اصل طریقیت هم تعبیر شده است. مثلاً در مورد ماده ۱۶ قانون ثبت اگر دادخواست اعتراض مستقیماً به دادگاه داده شود دادگاه نمیتواند دادخواست را رد نماید ولو اینکه این عمل ظاهراً برخلاف ماده ۱۶ قانون ثبت است لکن منظور مقنن تأمین شده است.»۲
در ادله اثبات دعوی کیفری، طریقیت به معنای روش و شیوه اثبات جرم است بدون اینکه هر یک از طرق اثبات به تنهایی مؤثر باشد. برای نمونه اگر شخص الف در حین درگیری با شخص ب وی را با ضربه چاقو به قتل برساند و بعد از دستگیری و بازجویی به قتل اقرار نماید، در این مورد دلایل اثبات جرم میتوانـد اقـرار شخص، کارشناسـی و شهادت شهود باشد، مراد از طریقیـت این
۱- گرجی، ابوالقاسم، دیات، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۰، ص ١۴٣
۲- لنگرودی، پیشین، ص ۴۲۹
است که اقرار شخص به عنوان تنها دلیل ثابتکننده دعوی نیست بلکه اقرار وی به عنوان یکی از شیوه های اثبات دعوی و همپایه با دیگر ادله میباشد. بنابراین اقرار ارزشی افزون بر شهادت و یا شهادت ارزشی افزون بر کارشناسی ندارد و همه آنها در طول هم میتوانند مثبت دعوی باشند. در این مورد میتوان گفت: طریقیت جاری است.
در مورد مقادیر دیه نیز به همین صورت است و هدف این است که بگوییم هر یک از شش مصادیق را میتوان به عنوان دیه پرداخت نمود. به مثابه دیگر این شش مورد طریقیت دارند و هیچ کدام اصل نمیباشند و همه آنها در طول یکدیگرند.

ب)موضوعیت

«در مقابل اصطلاح طریقیت، موضوعیت قرار دارد و به این معنی است که هریک از خصوصیات قانون معین که از نظر هدف مقنن آن قانون قابل غمض عین نباشد آن خصوصیت قانونی دارای صفتی است که از آن صفت تعبیر به موضوعیت میشود. مثلاً اگر دادرس رسیدگی به دعوی را در تعطیلات انجام دهد آن رسیدگی بی اثر است زیرا رسیدگی در اوقات غیرتعطیل و ساعات اداری، موضوعیت دارد و قابل اغماض نیست.»۱
در ادله اثبات مدنی، موضوعیت به معنای امری است که موضوع اصلی را در برمیگیرد. برای نمونه خواهان در دعوای حقوقی مطالبه طلب اقرار مینماید که وجه چک را دریافت داشته است و در این دعوی ادله اثبات میتواند اقرار شخص، شهادت شهود و یا اتیان سوگند باشد ولی در این مورد از آنجایی که اقرار در امور حقوقی موضوعیت دارد و با وجود آن نیاز به دلیل دیگر نیست، حکم به بیحقی خواهان صادر مینماید.
۱- لنگرودی، پیشین، ص ۴۳۰

ج)عاقله

واژه عاقله مفرد مؤنث است و تا تأنیث آن به عبارت جماعت است که در معنی آن مندرج بوده مانند جامعه، جمع آن عواقل است و از ماده عقل گرفته شده است۱، که هم به معنی «دیه» میباشد و هم به معنی «منع» به کار رفته است. در معنی اول منظور از عاقله پرداخت کننده دیه است۲ و در معنی دوم یعنی قاتل را از قتل یا بستگان مقتول را از انتقام منع میکند و یا بدین سبب است که از قاتل تحمل عقل یعنی دیه میکنند.۳ در هر حال عاقله در لغت به معنی نگهدارنده و مواظبت کننده۴، بستن، بازداشتن، دیه و خونبها میباشد، هرچند برخی از حقوقدانان معتقدند اگر از عاقله به معنای منع و بازداشتن تعبیر شود مناسب تر است۵، و از عاقله به عنوان کسی که دیه را میپردازد و نیز فامیل نزدیک پدری یاد شده است۶ و نیز بیان شده «عاقله الرجل عبارت است از خویشان و نزدیکان مرد کشنده غیر مکلف (به خاطر سفاهت یا عدم بلوغ و غیره که دیت ایشان قسمت کنند).»۷
فقها از عاقله تعاریف متعددی نمودهاند، عدهای عاقله را کسانی میدانند که ثلث دیه و بیشتر از ثلث را به خاطر جنایت دیگری پرداخت میکنند. بعضی دیگر عاقله را اینچنین تعریف نمودهاند: «عاقله اسمی است مشتق از عقل که در اینجا به معنای منع است و از این رو به چیزی که شتر را میبندد عقال میگویند، زیرا شتر را از گریختن و کوچ کردن باز میدارد» و نیز به مغز، عقل گویند، زیرا انسان را از ارتکاب آنچه به زیان اوست باز میدارد و از این باب است که عاقله انسان که ضمن یاری او، وی را از کشتن به ناحق دیگران باز میدارند. دسته سوم عاقله را چنین تعریف کردهاند: « عاقله نامیده شده است برای آنکه شتران را در جلو فضای خانـه صاحب حق میبندند.»
۱- احمدی، ذکرالله، نهاد عاقله در نظام کیفری اسلام، جلد۱، انتشارات میزان، تهران، ۱۳۸۱ ، ص ۱۴ و ۱۵
۲- میرمحمد صادقی، پیشین، ص ۲۲۸
۳- نجفی، پیشین، ص ۲۱۳
۴- لنگرودی، پیشین، ص ۳۸
۵- شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی(علیه اشخاص)، جلد اول، انتشارات ویستار، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۴، ص ۳۲
۶- البستانی، المنجد الابجدی، ص۳۷۲
۷-دهخدا، پیشین، ص ۱۵۶۶۷
گروه چهارم میگویند:۱ «آن را به این جهت عاقله نامیدهاند که زبان خونخواه را از روی جانی میبندد.»
واژه عاقله از دیدگاه اصطلاحی اینگونه تعریف شده است:۲ «عاقله همان عصبهاند که دیه قتل خطا را میپردازند و نخست به برادران پدری رجوع میکنند، اگر همه دیه را دادند چه بهتر وگرنه به عموها مراجعه میکنند، اگر آنها نتوانستند به پسرعموها و اگر آنها هم نتوانستند به عموی جد او مراجعه میکنند و … » شیخ طریحی در بیان عصبه آورده است:۳ «عصبه مرد، فرزند او و بستگان پدری او هستند.» به اعتقاد برخی عاقله همان عصبه است که این قول، قول مشهور بین شیعه و سنی است.۴ در نظر دیگر مقصود از عاقله، بنابر مشهور خویشان ذکور پدری جانی است، مانند برادران پدری، عموها و فرزندان ذکور آنها و در صورت عدم وجود آنها معتق و ضامن جریره و امام بر حسب ترتیب ارث.۵
ماده ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی عاقله را اینگونه تعریف مینماید: «عاقله عبارت است از بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث به طوری که همه کسانی که حین الـفوت میتوانند ارث ببرند به صورت مساوی عهدهدار پرداخت دیه خواهد بود.»
در مورد اینکه عاقله چه کسانی هستند، اختلاف نظر وجود دارد اما نظر مشهور همان است که در ماده ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی آمده است و در کتابهای فقـهی از آن با نام «عصبه» نیز یاد میشود، یعنی بستگان ذکور.
۱- ادریس، پیشین، ص ۲۳۰
۲- ابن منظور، پیشین، ج ۱۱، ص ۴۶۰
۳- طریحی، شیخ فخرالدین، مجمع البحرین، جلد ۳، به تحقیق سید احمد حسینی، ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، قم، ۱۴۰۸ ق، ص ۱۸۹
۴- همان، ص ۹۸
۵- نجفی، پیشین، ص ۲۱۳
قانونگذار در تبصره ماده ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی مقرر میدارد: «کسی که با عقد ضمان جریره، دیه جنایت دیگری را بر عهده گرفته است نیز عاقله محسوب میشود.»
مستفاد از این ماده ضامن جریره در زمره عاقله محسوب میشود. جریره در لغت به معنی گناه و جنایت آمده است و ضامن جریره کسی است که پرداخت جنایات خطایی محض را مبتنی بر یک قرارداد پذیرفته است، بدین صورت که متعهد میشود در مقابل ارث بردن از جانی پرداخت دیه جنایت خطایی وی را عهده دار شود.
این قرارداد شبیه قرارداد بیمه است که بیمهگر در مقابل حق بیمه ای که از بیمهگذار میگیرد پرداخت خسارت به وی را در صورت وقوع حوادث مشخصی که در قرارداد ذکر شده است عهدهدار میشود. قابل ذکر است مسئولیت ضامن جریره و مضمون از یک طرف بوده و شخص مضمون نسبت به جنایات خطایی ضامن، هیچگونه مسئولیتی نخواهد داشت. برخی در این عقد مجهولالنسب بودن یا وارث نداشتن را شرط میدانند و گفتهاند:۱ در صورت بودن عصبه دیگر نوبت به ضامن جریره نمیرسد.
عناصر پدیدآورنده عاقله نزد فقهای اسلامی سه دستهاند:
بعضی میگویند:۲ «عاقله اهل دیوان جانی یا همکاران و همپیشگان او هستند و مراد از اهل دیوان کسانی هستند که نام آنان در دیوان که روزنامه حساب است ثبت گردیده است.»
برخی میگویند: دیوان ربطی به عاقله ندارد و عاقله جانی، عشیره و قبیله او هستند.
دسته سوم عاقله جانی را عصبه وی میدانند، بنابراین عاقله یا دیوان جانی است یا عشیره و یا عصبه وی.

مقالات مدیریت ورزشی، ششمین همایش ملی دانشجویان تربیت بدنی و علوم ورزشی ایران، آذرماه، ص۱۷۲٫

نوشین فرد، فاطمه و نیکزاد، مهسا (۱۳۸۸). مجموعه مقالات همایش وب سایت کتابخانه­ های دانشگاهی: بررسی ویژگی­های ساختاری و محتوایی وب سایت­های کتابخانه­ های دانشگاه­های آزاد اسلامی ایران. تهران: نشر کتابدار.

هیرشکوپ، کن. (۱۳۸۵). دموکراسی و تکنولوژی. ترجمه رضا مریدی: www. ayandenegar. org.

منابع انگلیسی

Anderson. t (2003) A blueprint for introducing disruptive technology into the Internet, ACM SIGCOMM Computer Communication Review Homepage archive ,Volume 33 Issue 1, January 2003

Aron O’Cass, Jamie Carlson, (2010) “Examining the effects of website-induced flow in professional sporting team websites”, Internet Research, Vol. 20 Iss: 2, pp. 115 – ۱۳۴

Beth A Lewis,Williams. (2010) , cost analysis of internet vs. print interventions for physical activity promotion,psychology of sport and exercise , vol 11,issue3,246-249

Bianca MariaTeran. (2012) successful statewide Walking program websites,journal of extension,vol 50,No1

Chu, H. (2005). “Taxonomy of Inlinked Web Entities: What Does It Imply for Webometric Research?” Library & Information Science Research, 27 (1) : 8-27.

Cornnolly D. (2000) A little history of the world wide we at. http: /www. w3. org/history. html

Dabnichki P, Baca A (2008) Computers in Sport, WIT Press, ISBN: 978-1-84564-064-4

Ferney,Shannon and marshall,Alison (2006). Website physical activity interventions: preferences of potential users,health education research. volum 21, issue 4

Fletcher, W. E. & Deeds, J. P. (1994) , “Computer anxiety and other factors preventing computer use among united states secondly agricultural educators”, Journal of Agricultural Education.

Garcia ,r (2013) www. 

Harper, K. A, dewaters, j. (2008). A quest for website accessibility in higher education institutions. The internet and higher education, 11 (3-4) , 160-164.

Hoye. r, Smith a, Nicholson m, Stewart b (2012) Sport Management: Principles and applications: Amazon. co. uk

Huizingh, E. K. R. E. (2000) the content and design of web sites: an empirical study, information & management: 38: 23-33

Ingwersen, P. (1998). The calculation of web impact factors. Journal of documentation,54 (2) , 236-243

Irvine, Blair and Glatt, Vicky. (2013). Web- based intervention to promote physical activity by sedentary older adults, journal of medical internet research,volume 15, issue 2

Jorgenson, D. W and K. Motahashi (2005). “Information Technology and Japanese Economy”, Journal of the Japanese and International Economies, Vol. 19,NO4.

Kaspersky internet security (2012) what is Kaspersky internet security 2012, http;// support,Kaspersky. com

Khan KM, N PEDd B, , Jame p (2012). Sport and exercise as contributors to the health of nations, Volume 380, Issue 9836, 7–۱۳ July 2012, Pages 59–۶۴

Kocak, S. (2003). Computer attitudes and competencies in physical education and sport. International Council for Health, Physical Education, Recreation, Sport and Dance, 39 (1) , pp: 49–۵۲٫

Leith, atricia. , and Astein, Debra. (2008). The World of Recreation and Fitness Leadership. Sport Books Publisher

Lemmink. K, . S, . j, . d (2013) Computer Science in High Performance Sport

low. , Qia,Sh , Buhalis D. (2010) Progress in tourism management: A review of website evaluation in tourism research, Tourism Management, Volume 31, Issue 3, June 2010, Pages 297–۳۱۳

Luambano, Ireneus & Nawe, Julita. (2004). “Internet use by student of the University of Dar es Salaam”. Library Hi Tech News, Volume 21, Number 10, pp: 13-17.

Mateos, Maria Buenadicha et al. (2001). A new web assessment index: Spanish Universities analysis. Internet Research, 11 (3) , 226-236.

Northrop, A. (2002) “Lessons for managing information technology in the public sector”. Social science computer review, Vol20, pp: 194-205.

Noruzi, alireza. (2005) web impact factors for Iranian universities. webology, v. 2,number 1, april, available

Osman H A, S SullivanJ, SchneidersA G, McCrory PR (2012). Concussion information online: evaluation of information quality, content and readability of concussion-related websites, British Journal of Sports Medicinebjsportmed. com. Br J Sports Med 2012;46: 675-683 doi: 10. 1136/bjsm. 2010. 081620

Payne, N. & Thelwall, M. (2008). Longitudinal trends in academic web links. Journal of information science, 34 (1) , 3-14. Retrieved From http: //jis. sagepub. com/cgi/content/ abstract/34/1/3

plotnikoff, Donald and mc cargar, linda (2005). Efficacy of an E-mail Intervention for the Promotion of Physical Activity and Nutrition Behavior in the Workplace Context. american journal of health promotion, volume 19, issue 6

Robbins, S. S, Stylianou, A. C. (2003) global corporate websites: an empirical investigation of contnt and design, information & management: 40: 205-212

Robinson. l (2005) , Sport and Leisure Management, Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Network, the hagher education academy

Rosen, D. E. , purinton, E. (2004) website design: viewing the web as a cognitive landscape, journal of business research: 57: 787-794

Rosenfeld M. Thomas R. (2012) Searching for a Mate: The Rise of the Internet as a Social Intermediary, American Sociological Review 77 (4) : 523-547

Rosenzweig, M. D. (2000). “Survey result: The net make”. American Institute of Chemical Engineers. CEP, pp: 93-96. available at: 

Shane, peter M. (2004). “Democracy online; The prospects for political Renewal Through the Internet”. Routledg. New York & London

Shoropshire, Sandra (2003). Beyond the Design & Evaluation of Library Websites: An Analysis and Four Case Studies. The Journal of Academic Librarianship, 29 (2) , 95-101.

Smit, A (2004). “ANZAC Webometrics: exploring Australasian web structures”. Available at: http: // www. Vum. ac. nz /staff/ alstair _smith

Snyder, Lawrence. (2010) Fluency with Information Technology: Skills, Concepts, and Capabilities (4th Edition) , Prentice Hall; 4 edition, ISBN-13: 978-0136091820

Spittaelsa H, b, Ilse De Bourdeaudhuijb, , , Vandelanotte C (2007) Evaluation of a website-delivered computer-tailored intervention for increasing physical activity in the general population, Preventive Medicine,Volume 44, Issue 3, March 2007, Pages 209–۲۱۷

Stragier ,Jeroen, and Mechant ,Peter. (2013). Mobile fitness apps for promoting physical activity on Twitter.

Taylor, M. J. , wade, s, England, D,informing IT system web site design through normalization, internet research: electronic networking applications policy 2003: 13 (5) : 342-355

Tmarks,Julie and cample, marci (2005). Comparison of web and print media for physical activity promotion among adolescent girls. journal of adolescent health, volume 39, issue 1

Tran, L. A. (2009). Evalution of community web sites: a case study of the community social planning council of Toronto web site. Online information review, 33 (1) , 96-116

Turban, Rainer, Potter, (2003) , “Introduction to Information Technology”, John Willey & Sons, Inc.

united nations counter (2012) the used of the internet,unodc

whakatutuki. Hikina (2013) Information and Communications Technology,ministry of business, innovation ,employment, ISSN 2324-5069

Wilkins, Rebeca, and Nyamapfene,Abel. (2010). Leisure Pursuit Website Usability: An Equestrian Sport Case Study. International Journal of Digital Society (IJDS) , Volume 1, Issue 3.

Xian-jie. q, Zhao-qi. w. Shi-hong. x (2003) A Novel Computer Vision Technique

Abstract

Nowadays use of internet in very field has helped to promote them. Entertaining sport could also make more connection with more addressees by making use of internet. One of the ways to make connection among all is the website which has generally been made and created by government in order to develop the leisure time entertainment and sport for people. In this research, much effort has been made to compare the structure and content government websites promoting sport and entertainment in IRAN, ENGLAND, CANADA and AUSTRALIA, afterward the specification of IRANIAN websites and those for three countries. Then finally it was tried to create a pattern in order to be used for increasing numbers of such websites or developing and upgrading them. The present research has been carried out by use of descriptive method, in the way that the structure and content of the governmental websites in IRAN and these three countries, promoting sport and entertainment have been compared. The statistic society for this research was all such websites promoting sport and entertainment in all four countries. Research samples included 31 websites which have been selected in order to be investigated and evaluated. The instrument for that was a researcher made three-value Leekert check list for investigating and evaluating those websites promoting sport and entertainment that its reliability was checked and then verified by 13 computer and physical education experts. It contained 16 structure parameters and 28 content parameters. In description statistic part abundance, mean value and deviation has been presented and the hypotheses of the research have been tested by T-test. The results showed that there is no significant difference between structure specifications of theses websites (p < 0.05) but there is a significant difference between the content specifications of IRANIAN websites and those three countries. The weakness regarding content specifications has been detected in the same researches. Lack of proper relevant pattern in specialized researches in the field of websites active in public sports and lack of using and hiring appropriate experts in designing websites were found as the relevant problems in this case. Considering the instrument used in this research and the items evaluated and investigated from sample websites, a pattern for IRANIAN websites has been presented.

Key Words: Structural Compairing, Pattern, Iran, Sport, Leisure

1. Sport ↑
2. Recreational Sport ↑
3. Promotion ↑
4. Internet ↑
5. Huizingh ↑
6. Structural Parameters ↑
7. Turban ↑
8. Leavitt & Whisler ↑
9. Gutenberg ↑
10. Hanna Arnet ↑
11. Forest ↑
12. Corning company, claus vrks ↑
13. Richie thompson ↑
14. Paul Allen & Bill Gates ↑
15. Information infrastructure ↑
16. Information Applications ↑
17. Martinez ↑
18. Administrative ↑
19. Flexible Manufacturing System ↑
20. Fletcher ↑
21. Deeds ↑
22. Ingwersen ↑
23. Rosenzweig ↑
24. Mateos ↑
25. Northrop ↑
26. Anderson ↑
27. Shoropshire ↑
28. Smit ↑
29. Luambano ↑
30. Nawe ↑
31. Plotnikoff↑
32. marks ↑
33. Cho ↑
34. Ferney ↑
35. Spittaelsa ↑
36. Harper and dewaters ↑
37. Payne and Thelwall ↑
38. Hurling ↑
39. Tran ↑
40. Low et al ↑
41. Aron et al ↑
42. Lewis ↑
43. Wilkins ↑
44. Teran ↑
45. Osman et al ↑
46. Stragier ↑
47. Irvine ↑

توجه فزاینده به موضوع قومیت در شاخه های گوناگون علوم اجتماعی از اواسط دهۀ ۱۹۷۰ میلادی ، این مقوله را از حد یک موضوع به سطح یک رشتۀ خاص رسانده است. در حالیکه مطالعات مربوط به قومیت در اوایل قرن بیستم به انسان شـناسی و تا انـدازه ای به جامعه شنـاسی محـدود بوده در اواخر این قرن در شاخه های دیگر علوم اجتماعی از جمله علوم سیاسی و به ویژه دو رشتۀ فرعی آن یعنی جامعه شناسی سیاسی و روابط بین الملل هم شاهد چنین بررسی هایی بوده ایم.

دامنه مطالعات مربوط به قومیت نیز بر حسب مورد بسیار گسترش یافته است . اگر چه در نیمۀ اول قرن حاضر این بررسی ها اساساً منحصر به آمریکای شمـالی و اروپا بوده است ، بعدها بسیاری از متخصصـان انسان شناسی ، جامعه شناسی و علوم سیاسی این مفهوم را در مطالعات مربوط به جهان سوم به کار بردند.

با این همه از همان ابتدای کار نوعی ابهام و آشفتگی در خصوص مفهوم و تعریف قومیت وجود داشته است. این آشفتگی زمانی فزونی گرفت که سایر رشته ها به مطالعات قومیت پرداختند،به عبارت دیگر ، هنوز اختلاف نظر بر سر مفهوم قومیت باقی بود که ساخت برخی از ترکیبات وابسته نظیر « گروه های قومی » ،

« هویت قومی » ، « سیاست قومی » و « ناسیونالیسم قومی » در جامعه شناسی و علوم سیاسی ، آشفتگی موجود را دامن زد.

۴-۱-۱قومیت و گروه های قومی : مفاهیم مخدوش شده

مشکل اصلی مفهوم بندی قومیت و گروه های قومی فقدان تعریف با وجود معیارهای متفاوت در تعریف است. دلیل عمدۀ دشواری های تعریف ، آن است که واژه قومیت در علوم اجتماعی واژۀ نسبتاً جدیدی است و مفهوم آن نیز همراه با گسترش حیطه تغییر یافته است.

تعریف ارائه شده برای قومیت یا گروه قومی در اواخر قرن نوزده معیارهایی بدست می دهد که با معیار های تعریف این واژه در نیمۀ دوم قرن بیستم متفاوت است. واضح است که مفاهیم واژه ها در شناخت اندیشه ها نقش اساسی دارد (احمدی ، ۱۳۷۸ : ۳۰ ).

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

الی کدوری (Elie-Kedorie ) می نویسد که در یکی از چارچوب های فرهنگی انگلیس آکسفورد که حدوداً در پایان قرن گذشته تدوین شده است ، فرهنگ نگاران واژه قومیت را کفر با « موهونات کفر آمیز » تعریف کرده اند ؛ در حالی که این تعریف در عصر حاضر هیچ کاربردی ندارد.

واژه « قومی » در فرهنگ بیم المللی زبان انگلیسی و بستر دو معنی دارد ؛ ۱-غیر مسیحیان و غیر کلیمیان ؛ کسانی که به مسیحیت نگرویده اند ۲-منسوب به ویژگی های جسمی و ذهنی نژادها یا مربوط به تمییز دادن گروه های نژاد بشری بر اساس رسوم و ویزگی های مشترک. در حالیکه تعریف نخست امروز بی اعتبار به نظر می رسد ، اما تعریف دوم هنوز کاربرد دارد و به طور خاص به « نژاد ها » ، « گروه های نژادی » و

« ویژگیهای جسمی و ذهنی در نژادها » اشاره می کند.

در واقع ، کاربرد مفهوم فرهنگی واژه « قومی » چنان زیاد شد که تدوین کنندگان سومین فرهنگ و بستر دو تعریف جدید به تعریف قومیت افزودند : « ۱-ریشه گرفته از علایق نژادی ، زبانی و فرهنگی یک گروه خاص نظیر ایتالیایی ها ، ایرلندی ها ، ۲۰۰۰ ریشه گرفته از یک فرهنگ اولیۀ بیگانه. »

به هر حال واقعیت آن است که در خصوص ویژگی های تعاریف این واژها و یا اصطلاحات هیچ گونه توافقی میان دانشمندان وجود ندارد. مذهب ، زبان و نهادهای مجزای اجتماعی – ونه نژادی – ویژگی های قومیت در تعریف اشلی مونتاگو است ، همچنین میلتون گوردون، نژاد ، مذهب و ریشۀ ملی را در تعریف خود بکار برد یا اینکه اسکار هندسین؛ فقط از معیار فرهنگ در تعریف خود استفاده کرده روی هم رفته ، کثرت تعاریف و ویژگی های قومیت یا فقدان تعریف در بسیاری از آثار ، باعث مخدوش شدن مفهوم عام قومیت و مفاهیم وابسته به آن شده است ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۳۲ ).

۴-۱-۲-قومیت و قبیله گرایی در خاورمیانه :

مسائلی که دربارۀ قومیت و قبیله گرایی مطرح شده در آثار نظری معتبر و مطالعات موردی مربوط به خاورمیانه منعکس است. این مسائل عبارت اند از : عدم ارائۀ تعریف از قومیت ، گروه قومی ، ملت یا ناسیونالیسم قومی ؛ کمبود کار نظری در تبیین پدیدۀ ناسیونالیسم قومی و …

برخی از پژوهشگران خاورمیانه شناسی مفاهیم قومیت و اصطلاحات وابسته به آن را جهان شمول و مسلم تلقی و آن ها برای تحلیل پراکندگی های زبانی و مذهبی موجود در منطقه به کار می برند . چنین نگرشی در واقع میراث سنت رفتارگرایی در علوم اجتماعی و مقایسه­های فراطی فرا تاریخی است ، این نظریه پردازان و پژوهشگران را متقاعد می سازد که در مطالعات خود نیازی به ارائه هیچ گونه تعریف تاریخی از قومیت ، گروه قومی و ناسیونالیسم حقوقی ندارند ، مثلاً اکبر آقاجانیان وجود نا برابری در میان « گروه های قومی » ایران را با توجه به فقر ، پایین بودن سطح آموزش و بهداشت عمومی و نیز میزان سرانه محرز می داند. اما هیچ گونه تعریفی از قومیت ارائه نمی دهد و معیاری نیز برای توصیف یک جامعه به عنوان « گروه قومی » در نظر نمی گیرد.

همچنین فرهاد کاظمی در مقاله ای به نام « قومیت و روستائیان ایران » به بررسی عوامل قومیت در این قشر از جمعیت ایران می پردازد. با این همه ، روشن نیست که منظور نویسنده از قومیت و مهم تر از آن قومیت در میان روستائیان چیست . به هر حال به نظر می رسد که معیار اصلی تبدیل یک گروه اقلیت به یک گروه قومی ، فعالیت سیاسی و درخواست آن گروه برای خود مختاری و استقلال است ، در حالی که معیار مذکور در متون مربوط به قومیت معیاری اساسی نیست. حتی در آثار نظری مربوط به مسئلۀ قومیت در ایران واژه قومیت تعریف نشده است . بهترین شاهد در این زمینه هوشنگ امیر احمدی در مورد ایران است. امیر احمدی با پیروی از آثار اخیر مایکل هشتر و سنت نظری « انتخاب حساب گرانه » یک چارچوب نظری برای تبیین « جنبش های قومی » در ایران ارائه داده است. با این همه ، علی رغم معنای نظری ، مقاله فاقد مفهوم بندی و تعریفی صریح از گروه های قومی ، قومیت و ناسیونالیسم قومی است.

ماحصل مباحث مطرح شده این است که مفاهیمی چون قومیت ، گروه های قومی ، قبیلع و ناسیونالیسم قومی نا روشن است و در مورد تعریف و ویژگی های آن ها توافق وجود ندارد. در حالی که اصطلاحاتی چون قومیت و گروه های قومی برای توصیف تاریخی ملت های بومی و غالباً مهاجر آمریکای شمالی پدید آمده اند ، بعدها به عنوان مفاهیمی جهان شمول تبدیل و به دور از هر گونه دیدگاه انتقادی برای تحلیل گروه های مذهبی – زبانی متفاوت در خاورمیانه به کار گرفته شد ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۵۱ ) .

اما در ایران گروه های گوناگون زبانی یا مذهبی ملیت مشخصی نبوده اند که از مناطق دیگر جهان به این منطقه مهاجرت کرده باشند. بر عکس، آنها بخش جدا ناپذیر جامعه بزرگتری بوده اند که در آن گروه های مذهبی – زبانی بسیاری طی صد ها سال در کنار یکدیگر زندگی می کردند و در طول چنین مدت مدیدی تجربیات تاریخی و میراث فرهنگی واحدی بدست آورده اند.

با توجه به چارچوب تاریخی ایران ، معتقدیم که معیارهای نژادی و فرهنگی چندانی برای تمایز قائل شدن میان گروه های موجود زبانی و مذهبی وجود ندارد. به این ترتیب ، مفهوم گروه های قومی به عنوان موجودیت های واحد نژادی و فرهنگی ، در مورد اقلیت های زبانی و مذهبی موجود در ایران کاملا نادرست است.

واقعیت آن است که گروه های زبانی و مذهبی ایران تا اوایل قرن بیستم بر محور بافت قبیله ای ( ایل- طایفه) سازمان می یافتند. این گروه ها ، بخش جدایی ناپذیر و مسلم جامعۀ ایرانی بوده اند. در ایران، قبایل بیشتر موجودیت های اجتماعی – سیاسی بوده اند تا جوامع بیولوژیک و خویشاوندی. در واقع در ایران گروه های ایلی جوامع منزوی ، همگون و متمایز و در کشمکش مداوم با دولت نبوده اند ، ایلی جوامع منزوی ، همگون و متمـایز و در کشمـکش مداوم با دولـت نبوده اند ، بلکه بخـش هایی از جامعه بزرگتـر ایرانـی محسـوب می شدند و با آن میراث فرهنگی و مذهبی مشترک داشته اند. ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۵۲ )

۴-۱-۳- قبایل و دولت ها در ایران : بررسی کلی

-ایل و ایل گرایی در ایران-

تا اواسط قرن بیستم بخش هایی از جمعیت ایران بر اساس طبیعت آن ساختاری ایلی داشت، زیرا مناطق مهمی از سرزمین ایران گروه های ایلی شناخته شده زندگی می کردند. در واقع ، مرزهای ایران و همسایگانش محل سکونت گروه های ایلی بود. آذری ها ، کردها ، لرها ، بختیاری ها و عرب ها در غرب ، آذری ها ، کردها ، ترکمن ها در شمال غربی ، شمال و شمال شرقی و بلوچ ها در جنوب شرقی .

درباره میزان جمعیت گروه های ایلی ایران آمار دقیقی وجود ندارد و منابع هر کدام ارقام متفاوتی را ارئه می­ دهند . بر اساس آمار ارائه شده در منابع مختلف ایرانی ، جمعیت ایلات ایران از ۳۲ درصد جمعیت کل کشور در سال ۱۳۰۸ به ۲۰ درصد در سال ۱۳۱۴ ، ۱۵ درصد به سال ۱۳۳۸ ، ۱۰ درصد در سال ۱۳۴۵ و ۷ درصد در سال ۱۳۵۵ کاهش یافته است. طبق سرشماری سال ۱۳۶۵ ، کل جمعیت گروه های ایلی و عشیره ای ایران ۱۱۵۲۹۹۹ نفر یا ۵/۲ درصد کل جمعیت ایران بود ( مرکز آمار ایران ، ۱۳۶۸ : ۳۵ ).

گروه های زبانی مهم نظیر کردها ، آذری ها ، بلوچ ها ، در قالب یک ایل واحد کرد ، آذری یا بلوچ متحد نبوده اند ، بلکه در درون گروه های ایلی مختلف سازمان یافته بودند. جمعیت کرد ایران وابسته به ایلات مهمی چون زنگنه ، کلهر( که بخشی از آن شیعه هستند ) ، مکری ، اردلان و شکاک در غرب بودند. در برخی نواحی دیگر این منطقه، کردها با طوایف ترک زبان آمیخته و تحت نفوذ زبان و مذهب آن ها قرار گرفته بودند که شادلوها ، شقاقی ها ، قراچولورها ، دنبلی ها از این گروه به شمار می رفتند . جمعیت آذری ایران تاحدی در قبایل چون افشارها ، قاجارها ، شاهسون ها سازمان یافته بودند و جمعیت بلوچ غالبا به طایفه هایی چون یاراحمدزایی ، اسماعیل زایی ، صری ، نارویی ، مبارکی ، ریگی و برکزایی تعلق داشتند

( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۵۷ ).

ذکر این نکته اهمیت دارد که مناطقی نظیر کردستان ، آذربایجان و بلوچستان به طور مطلق محل سکونت کردها ، آذری ها و بلوچ ها نیست . مثلاً کردها در آذربایجان ، خراسان و به میزان کم در بلوچستان نیز سکونت دارند. با آنکه برنامه های نوین سازی ایران ، که با روی کار آمدن رضاشاه در نخستین دهه ۱۳۰۰ آغاز شد ، به گسترش شهرنشینی و اسکان اجباری قبایل چادرنشین منجر گردید، در اوایل قرن بیستم همچنان گروه های ایلی مهمی در آذربایجان ، کردستان و بلوچستان وجود داشتند و طوایف بلوچستان هنوز هم سازمان های اجتماعی مهمی به شمار می روند.

۴-۱-۴-ویژگی اساسی قبایل ایران

برخی رهیافت های انسان شناسانه دربارۀ قبایل ، آن ها را واحدهای سازمانی خویشاوند غیر متمرکز ، مساوات طلب و دولت ناپذیر در یک جامعه بزرگتر می داند. اما تجربه تاریخی ایران چنین تعریفی از گروه های قبیله ای را تایید نمی کند. در واقع ، برخی محققان برجستۀ قبیله گرایی و قومیت در ایران ، این نوع طبقه بندی را رد می کنند و بیش از هر چیز مفهوم خویشاوندی را ، به عنوان یک معیار اساسی در عضویت ایلی زیر سوال می برند . مسئله روابط خویشاوند متکی بر اصول اجدادی و وابستگی ناشی از ازدواج یا فرزند خواندگی از نظر تجربی فقط در میان واحدهای کوچکتر قبیله مثل هسته های خانوادگی و خانوارهای بزرگتر و دودمان های محلی صادق است. در سطوح بالاتر ، طایفه و قبایل ( ایل ) دارای روابط غالباً سیاسی هستند. گروههایی که منشا خارج از قبیله یا بردگی داشته ولی به عنوان بخشی از قبیله پذیرفته شده اند ؛ اتحاد یا رقابت میان گروه های خویشاوندی که اصول دودمانی خود را زیر پا گذاشته اند ؛ همکاری میان گروه های بخش هایی از جامعه که وابستگی های خویشاوندی مختلف دارند ؛ بازنویسی صریح شجره نامه ها . این نوع پدیده های غیر عادی به ویژه در سطح کنفدراسیون ها ( بزرگ قبایل ها ) بیشتر به چشم می خورد.

کنفدراسیون خمسه در جنوب ایران نمونه بسیاری خوبی از این گونه جوامع است ، زیرا از پنج گروه مختلف با ریشه های متفاوت تشکیل شده بود. ایل خمسه در عهد قاجار به رهبری قوام الملک از اتحاد پنج قبیله کوچکتر – با صری های فارس زبان یک گروه عرب زبان ، اینانلو ، نفر و بهارلو که ترک زبان بودند – بوجود آمد ( جاویدان ، ۱۳۲۹ : ص ۵ ).

عدم وجود معیار خویشاوندی برای ایلات ایران حتی در سالهای اولیه شکل گیری قبایل ترک – مغول در ایران قرن یازدهم نیز آشکار بوده است . جیمز رید می نویسد که روابط اقتدار در قبایل ترک – مغول با روابط قدرت تعیین می شدند نه بر اساس ساختار خویشاوندی .

در واقع ، هنگامی که سخن از ایران است ، غالباً مراد کنفدراسیون های ایلی است که از گروه های کوچکتر با ریشه های پراکنده تشکیل شده است. به این ترتیب ، بحث های مربوط به افسانه خویشاوندی وجه مشترک ایلات ، در واقع محلی از اعراب ندارد.

واقعیت این است که هویت متکی بر اصل خویشاوندی وجه مشترک همانند پدیده های ذهنی و تخیلی است که چارچوب اوضاع و احوال معاصر شکل گرفته است. در حالی که هویت های قبیله ای مشخص متکی بر روابط خویشاوندی وجه مشترک در ایران وجود ندارد ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۶۳ ) .

۴-۱-۵- پراکندگی فرهنگی و سیاسی ایلات

در این بخش مسئلۀ انسجام فرهنگی و سیاسی قبایل ( به عنوان دو عنصر اساسی لازم در ایجاد یک هویت قبیله ای متمایز ) و رابطۀ آن با گروه های ایلی ایران بررسی می شود. واقعیت این است که ایلات ایران میراث فرهنگی مشخص و منسجم ندارند و یا از نظر سیاسی نیز در مورد روابط قدرت با یکدیگر اختلاف داشتند. مهاجرت های اجباری و گاه به گاه ایلات و سایر گروه های جمعیتی در ایران و نواحی اطراف آن ( ویژه در امتداد مرزها ) و نیز ماهیت متغیر هویت های ایلی ، وابستگی ها و تغییرات زبانی و فرهنگی باعث شده است تا مشکل بتوان نتیجه گرفت که گروه ها دارای عنوان خاص ( مثلاً بلوچ ، فارس ، ترک و کرد ) لزوماً فرهنگ ها و ریشه های متمایز با هم دارند.

مسئله مهاجرت و جابجایی گروه های ایلی در سراسر ایران نه تنها مانع ایجاد فرهنگ های متمایز در میان ایلات شده ، بلکه نفوذ گسترده اسلام ، آداب و سنن ایران و ادبیات فارسی در میان گروه های ایلی نیز مانع ظهور فرهنگ های بسته و خاص قبیله ای شده است. این عوامل حائز اهمیت منجر به بروز تغییرات در فرهنگ ، زبان ، رابطه خویشاوندی و هویت متکی بر آن شده است.

در واقع ، تقسیمات زبانی ، مذهبی و سیاسی عامل مهمی در ایجاد احساس تمایز میان گروه های ایلی مختلف ایران بوده است. ایلات ایران ، گذشته از اختلافات ساختاری ، از لحاظ زبان و گویش ، مذهب و نیز میزان وابستگی به حکومت مرکزی با یکدیگر اختلاف داشتند . در ادامه رقابت ها و کشمکش های میان ایلات مختلف ایران ، تنش درون ایلی نیز نقش مهمی داشته است. فرد ریک بارت در جریان مطالعه گروه های ایلی جنوب ایران به این واقعیت اشاره داشته است که یک اختلاف کوچک به آسانی منجر به این می شود که بخشی از ایل از آن جدا شود و واحد جدیدی برای خود تشکیل بدهد یا به اردوی دیگر بپیوندد. وجود این گونه رقات ها در میان گروه های ایلی ، دولت مرکزی را قادر می ساخته است تا هرگونه نا فرمانی یا شورش در میان آنها را با بهره گیری از کشمکش برونی و درونی فرو نشاند.

ویژگی عمدۀ گروه های ایلی در ایران ، در مجموع مفهوم خاص از ایل را ارئه می دهد که فاقد ویژگی های اساسی قبیله ای ذکر شده در برخی رهیافت های انسان شناسانه دربارۀ قبیله و قبیله گرایی است. گروه های ایلی جوامع مشخصی نیستند که بر اساس روابط خویشاوندی و انسجام فرهنگی ، هویت خاص یافته باشند . واقعیت آن است که برخی محققان قومیت ، قبیله گرایی و کشمکش اجتماعی ، مفاهیم روابط خویشاوندی و انسجام فرهنگی را به نادرست دربارۀ گروه های ایلی سابق به کار می برند تا آن ها را گروه های قومی جدید قلمداد کنند. به این ترتیب محققانی که معتقدند هویت های ایلی در فرایند تغییر و تحول اجتماعی – اقتصادی در قرن بیستم تبدیل به هویت قومی می شود ، ایلات را به عنوان گروه های خویشاوندی تعریف می­ کنند تا موجودیت سیاسی- اجتماعی . اما واقعیت ساختارهای اجتماعی – سیاسی و پراکندگی فرهنگ گروه های ایلی نظیر کردها ، آذری ها ، فارس ها و ترکمن ها ، این رهیافت را تایید نمی کند ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۶۵ ).

۴-۱-۶-روابط میان ایلات و دولت در ایران

در آثار برخی دانشمندان علوم اجتماعی غرب نکته ای دربارۀ مسئله قومیت در جوامع جهان سوم نظیر ایران مسلم به نظر می رسد و آن اینکه برای توجیه نظرات خود در مورد تبدیل گروه های ایلی گذشته به گروه های قومی منسجم فرهنگی مدرن و در کشمکش مداوم با دولت ، لازم است که ابتدا ایلات گروه های منزوی ، بسته و آسیب ناپذیر در برابر نفوذ فرهنگی و سیاسی خارجی قلمداد شده و سپس بر تداوم روابط خصمانه میان ایلات و دولت ها تاکید می شود.

با این هدف ، ایل به عنوان جامعه « بدوی » و « دولت ناپذیر » در چارچوب قبیله و دولت معرفی می شود. اما واقعیت آن است که ایلات گروه های منزوی ، بدوی و دولت ناپذیر نیستند. برعکس ، ایلات یا دولت های بزرگ و پرقدرت بوجود آورده اند و یا خود به وسیله دولت ها ایجاد شده اند. تاریخ ایران نشان می دهد که چگونه این دو نهاد در ارتباط دائم بوده اند ، ارتباطی که لزوماً کشمکش آمیز نبوده است.

ایلات به عنوان بنیان گذار دولت ها : اغلب سلسله های محلی و دولت های محلی در ایران بعد از اسلام را گروه های ایلی بنیان نهاده اند. سلسله هایی چون غزنویان ، سلجوقیان ، صفویه ، افشاریه ، زندیه و قاجاریه را رهبران ایلات پایه گذاری کردند. همه سلسله های حاکم در ایران – از سلجوقیان در سده دهم میلادی تا قاجاریه در سال های نخست ۱۳۰۰ – ریشه ایلی داشتند.

ایلات به عنوان مخلوق دولت اما : در برخی موارد ، دولت ها خود ایلاتی بوجود می آوردند تا از طریق آن ها بتوانند به اهداف خاص دست یابند و به ویژه میان دولت ها و ایلات رقیب توازن قدرت ایجاد کنند. در واقع هیچ ایلی حداقل در قرون اخیر وجود ندارد که کاملاً از تاثیر دولت به دور مانده باشد. در واقع لازمه توجه به نقش ایلات در « ایجاد دولت » در خاورمیانه ، توجه به این نکته است که دولت ها نیز در « ایجاد ایلات » و نیز نابودی آن ها نقش داشته اند . قبایل شاهسون در آذربایجان و خمسه در جنوب ایران دو مصداق در این زمینه اند. شاهسون توسط سلسله صفوی و خمسه در عهد قاجار به وجود آمدند ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۶۸ ) .

۴-۱-۷-روابط دولت با ایلات

علاوه بر مسئله ایلات به عنوان ایجاد کنندگان یا مخلوقات دولت ها ، بین دولت ها و ایلات روابط مستمر وجود داشته است. به طور کلی باید گفت که گروههایی که از آنها به عنوان قبایل نام برده می شود ، در دوران های تاریخی هرگز گروه های منزوی و دور از دسترس و تماس با دولت ها نبوده اند. در عوض ، ایلات و دولت ها در چارچوب یک سیستم واحد به خلق و حفظ یکدیگر می کنیم و اعتقاد بر این است که ؛

۱-دولت موقعیت روسای ایلات را به رسمیت می شناخت ۲-روسای ایلات در مناطق تحت نفوذ خود نمایندگان منصوب از جانب دولت بودند یا به عنوان فرمانداران محلی منصوب می شدند ۳-گروه های ایلی از نظر مالی با جمع کردن مالیات دولت را حمایت می کردند و تدارک دهندگان اصلی قشون ایران بودند.

در بیشتر دوره های تاریخ ایران ، د ولت با فراهم کردن منابع و امکانات روسای ایلات و دادن مسئولیت برقراری نظم و وضع قوانین محلی ، جمع آوری مالیات و تشکیل سپاه و … به آن ها و ایفای نقش انتصاب یا برکناری رهبران ایلی ، نقش مستقیمی در رهبری ایلات ایفا کرده است.

منبع بخش مهمی از درآمدهای دولت مالیات های سالانه ای بود که رهبران ایلات از حوزه های ایلی و گاه غیر ایلی خود جمع آوری می کردند. با اینهمه ، نقش گروه های ایلی در فراهم ساختن نیروهای ایل برای ارتش شاه بسیار مهم تر بود. در واقع تا ظهور دولت مدرن پهلوی ، اغلب سلاطین ایران ترجیح می دادند برای انجام وظایف اداری – نظامی ، به جای صرف هزینه هنگفت جهت تشکیل ارتش منظم و برقراری نظام متمرکز اداری ، به کمک روسای ایلات تکیه کنند.

علی رغم همه این نظرات ، این واقعیت را نمی توان انکار کرد که ایران معاصر مواردی از کشمکش های سیاسی را به خود دیده است که در آن ها برخی گروه های مذهبی – زبانی درگیر بوده اند. این کشمکش ها که غالباً در قرن بیستم روی داده محققان را تشویق کرده است تا نظریه و رهیافت های غربی را در مطالعات خود به کار گیرند. در حالیکه این برداشت ها ناشی از فقدان بینش تاریخی است که نه تنها واقعیت گذشتۀ جامعۀ ایران را مخدوش می کند ، بلکه در خصوص ظهور کشمکش های موسوم به قومی اخیر در ایران نیز توضیحات نا مناسب و ناکامی ارائه می دهد ( احمد ، ۱۳۷۸ : ۷۶ ).

۴-۱-۸-جامعه و سیاست در کردستان ، بلوچستان و آذربایجان

در این قسمت به مسئله سیاسی شدن مسائل زبانی و مذهبی و به عبارت دیگر گرایش های سیاسی در میان گروه زبانی در ایران ، یعنی بلوچ ، آذری و کردها توجه می شد که به منظور درک بهتر مطلب به پیشینه سیاسی – اجتماعی و تاریخی این سه قومیت اشاره می شود.

-کردستان

کردها بزرگترین اقلیت در خاورمیانه هستند. کردستان بخشی از منطقه کردنشین بزرگتری است که تا شمال عراق ، جنوب ترکیه ، شرق سوریه امتداد می یابد. مسائل زبانی و مذهبی کردها بیش از بلوچ ها و آذری ها سیاسی شده است. با این حال وسعت و شدت فعالیت های سیاسی خشونت بار کردستان در ایران در مقایسه با کردستان ترکیه و عراق کمتر بوده است. کردها در غرب ایران در استان های کردستان ، آذربایجان غربی و کرمانشاه ساکن هستند. در عین حال تعداد قابل ملاحظه ای نیز در شمال شرقی ایران ، در استان خراسان سکونت دارند.

کردهای خراسان در زمان سلطنت شاه عباس صفوی به منظور جلوگیری از تهاجم ازبک ها به شمال ایران ، از کردستان به خراسان کوچ داده شدند.

گرچه وسعت استان کردستان ایران فقط ۲۴۹۹۸ کیلومتر مربع است در غرب آذربایجان و کرمانشاه نیز مناطق کردنشین وجود دارد. با این همه کردهای کرمانشاه و خراسان نسبت به گرایش های سیاسی در استان کردستان همدلی سیاسی نشان نداده اند . دلیل عمده ، آن است که کردهای خراسان و کرمانشاه اغلب شیعه و کردهای کردستان آذربایجان غربی سنی اند. همچنین زبان کردی خراسانی و کرمانشاهی به زبان فارسی نزدیک تر است. به این ترتیب می توان گفت که به جای زبان کردی باید از زبان های کردی سخن گفت ؛ چهار گروه گویش در زبان کردی وجود دارد : کرمانجی ، سورانی گورانی و کرمانشاهی .

همچنین مسئلۀ نژادی کردها موضوع جنجال بر انگیزتر از مسئله وحدت زبانی است. دیدگاه های مختلفی در این زمینه ارائه شده است که هم جنبۀ اسطوره ای دارد و هم جنبۀ تاریخی . واسیلی نیکیتین بر اساس معیارهای مختلفی که ارائه می دهد ریشه کردها را ایرانی ( از مهاجران آریایی ساکن فلات غربی ایران ) عرب و ترک می داند ( نیکیتین : ۳۴ ). با اینهمه طرفداران ریشه عربی و ترکی در میان خود کردها بسیار نادرند.

دیدگاه تاریخی مربوط به ریشه های کردها ، تفسیری مدرن است که شرق شناسی نظیر ولادیمیر مینورسکی آن را مطرح کردند. بر اساس این دیدگاه که به عنوان نظریه مسلط پذیرفته شده است . کردها اعقاب مادها ، یک گروه قبیله ای ایرانی ( آریایی ) هستند که همراه فارس ها و پارت ها به داخل فلات ایران مهاجرت کردند. مادها در غرب و شمال غرب و فارس ها در جنوب و مرکز و پارت ها در شرق سرزمینی که ایران نام گرفت ساکن شدند. بدین ترتیب مادها اولین بنیانگذار امپراطوری ایرانی ( ۷۲۸-۵۵۰ ق.م ) و کهن ترین موجودیت سیاسی تاریخی در ایران شدند. ( شمیم ، ۱۳۷۰ : ۴۵ ).

۴-۱-۹-ظهور گرایش های سیاسی و محلی گرا در میان کردها

به طورکلی در مقایسه به ترکیه و عراق گرایشات مرکز گریزی کردها در ایران چندان قومی نبوده است که بسیاری از کردشناسان علت این امر را واقعیت ایرانی بودن کردها و نزدیکی فرهنگی آنان با سایر ایرانیان می­دانند این در حالیست که نباید تاثیر چارچوب های تاریخی ، بویژه سیاست بین المللی کشورها در دهه های نخستین قرن بیستم فراموش کنیم. در اثر این تحولات کردهای ترکیه و عراق خود را دارای حق برابر با عرب ها و ترک ها برای تاسیس کشور مستقل خود بعد از سقوط امپراطوری عثمانی می دانستند . روابط کردها و فارس ها مانع بروز گرایش های قومی سیاسی مرکز گریز بوده است.

در ایران گرایشات سیاسی کردها به شکل مدرن آن در اواسط قرن بیستم میلادی ظهور کرده قبل از آن قیام های ایلات کرد علیه دولت مرکزی ماهیت سیاسی خداست و بیشتر شورش های قبیله ای بود. در مجموع حرکت های سیاسی کردها در ایران می توان در سه دورۀ تاریخی مطالعه کرد : دوره رضا شاه ( ۱۳۲۰- ۱۳۰۰ ش / ۱۹۷۹ – ۱۹۴۱ م ) ، دوره محمدرضا شاه پهلوی ( ۱۳۷۵ – ۱۳۲۰ ش / ۱۹۷۹ – ۱۹۴۱ م ) و دوره جمهوری اسلامی ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۹۳ ).

دوره رضا شاه : پایان جنگ جهانی اول در ۱۹۱۸ م در غرب و شمال غربی ایران یک خلا قدرت سیاسی و نظامی ایجاد کرد . از هم پاشیدن امپراطوری عثمانی و وقوع انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷ م ، به حضور ارتش های عثمانی و روسیه در کردستان و آذربایجان پایان داد. در چنین شرایطی ، روسای مختلف ایلات کرد از قدرت قابل توجهی در کردستان برخوردار بودند. برخی از این روسا در مناطق ایلی خود دارای اقتدار کامل بودند سعی می کردند حوزۀ نفوذ و سلطۀ نظامی خود را گسترش دهند. برخی از این روسا نیز روستاهای اطراف و گاه شهرهای کوچک را غارت می کردند.

در چنین اوضاعی ، اسماعیل آقا سیمکو به یکی از قوی ترین روسای ایلات کرد تبدیل شد ، وی رئیس ایل شکات بود که در سال ۱۳۰۱ توسط رضا شاه شکست خورد.

شورش سیمکو تنها حرکت مهم دوران حکومت رضاشاه در کردستان بود. با ظهور دولت مدرن و بوروکراتیک ایران تحت رهبری رضا شاه و ایجاد یک ارتش مدرن ، کنترل دولت بر سراسر خاک ایران گسترش یافت و روسای ایلات کرد یا خلع سلاح شده اند و یا به دولت مرکزی ابراز وفاداری کردند. فقط در اوایل دهۀ ۱۳۲۰ و همزمان با کناره گیری رضا شاه روسای ایلی و غیر ایلی کرد توانستند درگیر فعالیت های سیاسی شوند.

-بحران مهاباد ، ۲۵ – ۱۳۲۴ : کردستان پس از اشغال ایران مانند آذربایجان از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ در اشغال سربازان متفقین بوده اما با کاهش حضور ارتش ایران و احراز مناصب ماموران دولتی بوسیله کردهای طبقه متوسط شهر مهاباد عملا تحت کنترل افراد محلی قرار گرفت. پیش از آن در سال ۱۳۲۱ چند تن از نخبگان ایلی و غیر ایلی یک سازمان سیاسی نیمه مخفی به نام کومله ژیان کردستان ( کمیته احیای کردستان ) تشکیل داده بود. که در مرداد ۱۳۲۴ دست به تجدید سازماندهی خود زد و نام حزب دمکرات کردستان را به خود گرفت که طی آن برنامه هایی را اعلام داشتند از جمله با به رسمیت شناختن کردی بعنوان زبان رسمی ، خودگرائی برای مردم کرد ؛ انتخا کردها به عنوان مقامات دولت ، بهبود بخشیدن به اوضاع اقتصادی کردستان ، بهره برداری از منابع طبیعی کردستان و … ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۱۶ ).

اما این مناسبات دیری نپائید چرا که با خروج نیروهای شوروی با انعقاد توافق ایران و شوروی در سال ۱۳۲۵ ، وضعیت خود مختارهای کرد و آذری ها به تزلزل افتاد پس از سقوط مهاباد و اعدام رئیس حزب شان

( قاضی محمد ) دولت کنترل خود را در منطقه اعاده کرد. و به طور کلی تا سال ۱۳۵۷ آرامش نسبی در کردستان برقرار بود و کنترل شدید ارتش و پلیس مخفی شاه ( ساواک ) امکان هرگونه اقدام مسلحانه را منتهی ساخته بود (جلائی پور، ۱۳۷۲ : ۵۷ ).

-انقلاب اسلامی ایران و کردها : در آغاز انقلاب اسلامی ، کردهای ایرانی نیز مشتاقانه شرکت داشتند به امید آنکه فرصت تازه ای به رهبران گروه های سیاسی کرد داده تا خواستار خود مختاری برای کردستان شوند اما رهبران انقلاب چنین درخواست های را منطبق با ایدوئولوژی اسلامی نمی دانستند. که در آغاز منجر به درگیری های بسیاری در شهرهایی چون مریوان ، نقد ، بوکان و یاوه شد که سرانجام با تحولاتی چون کشمکش قدرت در تهران ، بحران گروگانگیری و سرانجام تهاجم عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ باعث شد که مسئله کردها در میان مسائل داخلی ، جنه ثانوی پیدا کند و در طی جنگ گروه های مسلح ضد انقلاب خارج از ایران رانده شده و وضعیت به صورت نسبی به سوی بهبود پیش رفت.

۴-۱-۱۰-بلوچستان

بلوچستان نیز همانند کردستان فقط بخشی از سرزمینی است که بلوچ ها را در خود جای داده است. بلوچ ها در اصل ساکن ایران بوده اند. اما در دوران حکومت سلجوقیان در ایران و پس از حمله مغول ، مهاجرت گستردۀ آنها از جنوب و جنوب شرق ایران به طرف شرق در مسیر سند و پنجاب در پاکستان کنونی آغاز شده است. بلوچستان ایران از نظر وسعت دومین منطقه بلوچ نشین است. بزرگترین و از نظر سیاسی فعال ترین شاخۀ بلوچ ها یعنی چهل درصد کل جمعیت آنها ، در پاکستان ساکن اند. در مناطق بلوچ نشین غیر بلوچ ها از جمله سیستانی های فارس زبان ، تعدا زیادی پشتون ها ( در افغانستان ) و پنجابی ها و براهویی ها ( پاکستان ) نیز سکونت دارند.

در مورد ریشه قومی بلوچ ها اجماع نظر وجود ندارد. دو نظریه محور بحث های موجود در این زمینه است : نظریه ریشه ایرانی ( آریایی ) و نظریه ریشه عربی . در گذشته انتساب بلوچ ها به عرب ها و اعقاب حمزه عموی پیامبر اسلام (ص ) مایه غرور آنها بوده است اما نخبگان معاصر بلوچ ها این انتساب را معتبر نمی­دانند و معتقدند فاقد مستندات تاریخی است . آنها در مقابل بر ریشۀ ایرانی خود تاکید دارند که البته در حال حاضر این نظریه با مقبولیت روبرو است. پیش از اسلام ، بلوچ ها زرتشت بودند. امروز، اکثریت بلوچ ها پیرو مذهب تسنن هستند.

ریشۀ زبان بلوچی تحت عنوان شاخه ای از شعبه فارسی گروه ایرانی خانوادۀ زبان های هند و اروپایی طبقه بندی شده است. زبان بلوچی با فارسی کهن پیش از اسلام ( پهلوی ، اوستایی و مادی ) رایج در دوران مادها ، هخامنشیان و ساسانیان نزدیکی بیشتری دارد. بلوچی گویش های مختلفی دارد که زبان شناسان دو گویش مهم آن یعنی بلوچی شرقی و بلوچی غربی را پذیرفته اند.

علی رغم وجود تفاوت هایی در جغرافیایی طبیعی ، بلوچستان به طور کلی سرزمینی خشک و کم حاصل است. میزان بارش باران اندک و تنها منابع آب آن ، آبهای زیرزمینی تامین می شود.

۴-۱-۱۰-۱-ظهور گرایش های سیاسی محلی گرا در بلوچستان

بلوچ های ایرانی در فعالیتهای سیاسی شرکت فعال نداشته اند . حرکت های سیاسی محلی گرای بلوچ ها عمدتاً در بلوچستان شرقی در پاکستان متمرکز بوده است و تعداد اندکی از بلوچ های ایرانی نیز بیشتر چشم به جانب شرق داشته اند. یک دلیل عمده فقدان گرایش سیاسی قومی در بلوچ های ایرانی پیوندهای عمیق تاریخی ، زبانی و فرهنگی بلوچ ها با ایران بوده است. رشد گرایشات سیاسی بلوچ در شرق ، تا حدی ناشی از حضور انگلستان در بلوچ شرقی از قرن نوزدهم میلادی به بعد بوده است.

از زمان مرگ محمد شاه قاجار در سال ۱۱۲۶ ش تا ظهور رضا شاه در سال ۱۳۰۰ و بویژه پس از انقلاب مشروطۀ ایران ، حکومت رو به ضعف قاجار قدرت سردارهای بلوچ را به رسمیت شناخت. و برای جمع آوری مالیات بر آنان تکیه می کرد. با این حال سردارهای بلوچ ایران همان اختیارات و استقلال سرداران بلوچ پاکستان را نداشتند و به همین علت هرگز یک جنبش سیاسی علیه دولت مرکزی ظهور نکرد. و پس از ظهور رضا شاه کلیه حرکت های حتی ضعیف نیز سرکوب شد. در زمان محمدرضا شاه برخی جریان های سیاسی در بلوچستان ایران ظهور کردند. که عمدتاً از کشورهای همسایه اداره می شدند که بعدها متلاشی شدند و در مجموع بلوچستان ایران از نظر سیاسی آرام و فاقد تشکل سیاسی بود. بلوچ ها در جریان انقلاب اسلامی نیز ناظر و پیگیر حوادث سیاسی در تهران بودند اما نقش چندانی در حوادثی که منجر به سقوط شاه شد ، ایفا نکرد ( احمدی ، ۱۳۷۸ : ۱۱۹ ).

در وقوع انقلاب اسلامی که اقتدار دولتی موقتاً تضعیف شد ، منجر به ظهور چند سازمان سیاسی بلوچ شده که به استثنای حزب اتحاد المسلمین که تشکلی مذهبی و نیمه سیاسی و بودند گروه دیگرگرایش های قومی و چپ گرایانه داشتند و از حمایت مردمی چندانی برخوردار نبودند. روی هم رفته ، اهمیت گرایش های سیاسی بلوچ ها در ایران هرگز به پای اهمیت آن در پاکستان نرسید.

۴-۱-۱۱-آذربایجان

آذربایجان ایران بزرگترین بخش سرزمین هایی است که امروز آذربایجان نام گرفته اند . جمهوری آذربایجان کنونی ، قبل از تصرف این منطقه در جریان جنگ های ایران و روس توسط روسیه تزاری ، بخشی از ایران بود. استان آذربایجان در شمال غربی ایران واقع شده است و با ترکیه در غرب و ارمنستان و جمهوری آذربایجان در شمال و هم مرز است.

بر اساس تقسیمات کشوری ، آذربایجان به دو استان غرب و شرق تقسیم و در سال ۱۳۷۱ آذربایجان شرقی خود نیز به دو استان تقسیم گردید. یکی به همین نام و دیگری استان اردبیل.

آذربایجان یکی از مهم ترین مراکز کشاورزی و صنعتی ایران است. به طور کلی آذربایجان ، به ویژه شرقی آن ، از مدت ها پیش اسکان یافته بوده و یک منطقۀ شهرنشین است و از لحاظ اقتصادی و سیاسی شهرهای مهمی دارد. تبریز نقش مهمی در انقلاب مشروطه و نیز انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ ایفا کرد.

تنها وجه تمایز آذری ها از دیگر ایرانیان زبان است و در سایر موارد ، از جمله اعتقاد به مذهب تشیع و نیز برخورداری از یک میراث فرهنگی مشترک همانندی دارند.

۴-۱-۱۱-۱- ظهور گرایش های سیاسی محلی گرا در آذربایجان

در فاصلۀ دو دوره کوتاه میان دو جنگ جهانی در قرن بیستم شاهد نا آرامی سیاسی و ظهور یک سلسله تحرکات محلی گرا در آذربایجان ایران بودیم. در هر دو دوره شمال غربی ایران تحت اشغال ارتش های خارجی بود. با آنکه در جنبش شیخ محمد خیابانی (۱۳۰۱-۱۳۰۰ ) هیچ گونه تقاضای صریحی برای خود مختاری مطرح نشد ولی در دوره دوم (۱۳۲۵