مثال دیگری از حسابرسی رعایت، رسیدگی بانکها توسط بازرسان اداره بازرسی کل در بانکهای ایرانی می باشد. این حسابرسی ها که متفاوت از حسابرسی داخلی و رسیدگی حسابرسان مستقل است، رعایت قوانین و مقررات بانکی و رعایت استانداردهای متداول بانکداری، از جمله دستورالعملها و بخشنامه های سازمانهای ناظر سیستم بانکی را می سنجد. (ارباب سلیمانی، ۱۳۸۵)
ارتباط بین حسابرسی مستقل و حسابرسی رعایت به دو طریق امکان پذیر است.
اول: حسابرسی رعایت به عنوان جزء لاینفک حسابرسی صورتهای مالی: که در این صورت حسابرس مستقل، ضمن حسابرسی صورتهای مالی به حسابرسی رعایت نیز می پردازد نمونه ای از این نوع حسابرسی، بررسی اجرای مفاد قرارداد وام بلندمدت شرکت می باشد که در صورت عدم رعایت مفاد قرارداد، تبدیل به وام عندالمطالبه می شود.
دوم: حسابرسی رعایت به عنوان پروژه مستقل : در این صورت حسابرسی رعایت یک پروژه جداگانه بوده و ارتباطی با حسابرسی صورتهای مالی ندارد به طور مثال می توان به بررسی رعایت قوانین استخدام نیروی انسانی در دستگاه های دولتی اشاره کرد .
۲)حسابرسی عملیاتی: حسابرسی عملیاتی مصداق بارزی از خدمات مشاوره مدیریت است که می تواند برخی ویژگیهای حسابرسی صورتهای مالی را نیز داشته باشد. این حسابرسی دربرگیرنده بررسی سیستماتیک فعالیتهای یک سازمان یا بخش مشخصی از آن در دستیابی به هدفهای مشخص می باشد .
بررسی سیستماتیک عبارت است از مشاهده منظم، برنامه ریزی شده و بیطرفانه و تجزیه و تحلیل جامع عملیات مورد نظر. حسابرس به منظور حصول اطمینان از اینکه وظایف برنامه ریزی، اجرا وکنترل مدیریت بررسی کند. حسابرسی عملیاتی نیازمند بررسی جامع تری نسبت به تجزیه وتحلیل نتایج و گزارش های مالی می باشد.
اگرچه موضوع حسابرسی عملیاتی می تواند دربر گیرنده عملیات کامل یک سازمان باشد، اما معمولاً دامنه کار به فعالیتهای بخش ی از یک سازمان محدود می شود. منظور از یک بخش می تواند یک واحد سازمانی مانند ” قسمت “، ” کارخانه “، ” دایره ” یا ” شعبه ” یا یک وظیفه مانند، ” بازاریابی “، ” تولید ” یا ” داده پردازی ” باشد.
هدفهای مشخص ویژه هر سازمان یا یک بخش مشخص، معمولاً نقطه شروع حسابرسی عملیاتی است که باید به دقت تعریف شود. گاه طرف قرارداد، اعم از سازمان مورد رسیدگی یا یک شخص ثالث ممکن است به تعریفی روشن از هدفهای عملیات نیاز داشته باشد. در این موارد حسابرس سعی در برطرف کردن نیاز مزبور می کند، اما مسئولیت تعیین هدفهای مشخص کماکان به عهده طرف قرارداد است. تعیین اهداف ممکن است آنچنان بااهمیت باشد که مستلزم انعقاد قرارداد جداگانه ای در این خصوص باشد.
هر حسابرسی عملیاتی شامل ارزیابی عملکرد یک واحد می باشد. ارزیابی عملکرد عبارت است از مقایسه شیوه انجام فعالیتهای سازمان با اهداف از پیش تیین شده.
منظور از بهبود عملیات عبارت از افزایش رعایت صرفه اقتصادی، کارایی یا اثربخشی، ویا ترکیبی از این عوامل است. (صفار، ۱۳۸۵)
۳)حسابرسی مدیریت (عملکرد):
برنامه ریزی برای گردآوری و ارزیابی اطلاعات مربوط و کافی وهمچنین، شواهد قابل اطمینان، توسط حسابرس، در ارتباط با این هدف حسابرسی که: آیا مدیریت یا کارکنان واحد مورد رسیدگی، اصول و استانداردهای مناسب را در ارتباط با حسابداری، مدیریت، و عملیات به منظور بکارگیری منابع واحد تجاری توأم با کارایی، توجیه اقتصادی یا اثربخشی اعمال کرده اند یا نه؛ و اظهارنظر یا نتیجه گیری و گزارش به شخص ثالثبا توجه به شواهد به دست آمده در ارتباط با هدف حسابرسی. (شباهنگ، ۱۳۸۵)
۴)حسابرسی صورتهای مالی:
وجود اطلاعات مالی قابل اتکا ومربوط زیربنای تصمیم گیری مفید اقتصادی است. سرمایه گذاری که در صدد خرید و فروش سهام برمی آید، اعتباردهنده یا بانکداری که برای اعطای وام و تسهیلات نیاز به تأیید اطلاعات متقاضی دارد، دولت برای وصول مالیات، همه و همه به اطلاعاتی اتکا می کنند که توسط دیگران تهیه شده است. نوعی تضاد منافع بین تهیه کننده و استفاده کننده اطلاعات وجود دارد که این امر ضرورت وجود حسابرسان مستقل و حسابرسی صورتهای مالی را نشان می دهد. حسابرسان مستقل به عنوان افرادی با صلاحیت فنی و اخلاقی هستند که توانایی انجام حسابرسی صورتهای مالی و اعتباردهی (گواهی کیفیت ) به این صورتها را دارند.
حسابرسی صورتهای مالی که در تحقیق حاضر مدنظر ماست، معمولاً ترازنامه و صورتهای سود و زیان، سود و زیان جامع و جریان وجوه نقد مربوط به آن را شامل می شود. هدف، تعیین مطابقت نحوه تهیه صورتهای مالی با اصول پذیرفته شده حسابداری است. حسابرسی صورتهای مالی معمولاً توسط مؤسسات حسابرسی ( در ایران بزرگترین مؤسسه حسابرسی، سازمان حسابرس است که یک ارگان دولتی می باشد. ) انجام می شود؛ گرچه هدف اولیه و توجیه کننده حسابرسی به استفاده کنندگان خارج از سازمان توجه دارد، اما گروه وسیعی از استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی، شامل؛ مدیریت، سرمایه گذاران، بانکها، اعتباردهندگان، تجزیه وتحلیل گران مالی و سازمانهای دولتی از گزارشهای حسابرسی استفاده می نمایند. در حال حاضر انجام حسابرسی صورتهای مالی در کشور ما بیشتر بنا به الزام قانونی انجام می شود. (ارباب سلیمانی، ۱۳۸۵)
۲-۳)مراحل اجرایی حسابرسی :
به طور کلی هر پروژه حسابرسی از چهار مرحله اساسی زیر تشکیل شده است : (carl. Pacini, 2007)
پذیرش کار حسابرسی[۲۱]، برنامه ریزی حسابرسی[۲۲]، اجرای عملیات[۲۳]، گزارشگری[۲۴]. در این تحقیق جنبه برنامه ریزی مدنظر می باشد.
۲-۴)پذیرش کار حسابرسی :
تصمصم گیری در مورد پذیرش کار جدید حسابرسی تابع دو عامل اساسی است. آینده صاحبکار و پیشنهادات موسسات حسابرسی، که بیشتر جنبه تصمیم گیری مؤسسات مدنظر ماست. تصمیمات پذیرش یا حفظ صاحبکار معلول سه فاکتور عمده می باشد که تحت عنوان محیط حسابرسی مطرحند.
(carl. Pacini, 2007)
1– انتظارات جامعه درباره تأثیر استقلال حسابرسان در حفظ سلامت بازار اوراق بهادار و افزایش قابلیت اعتماد آن.
۲– بهبود الزامات قانونی، که تأکید بر اهمیت ارزیابی حسابرسان از مؤلفه های ریسک دارد.
۳– پیشرفت تکنولوژی اطلاعات که ماهیت فرایند اعتباردهی را تغییر داده است.
در سال ۱۹۹۲، AICPAبکارگیری رویکرد ریسک پذیرش را در تصمیمات پذیرش و حفظ صاحبکار توصیه کرد ، که دربرگیرنده ۳ مؤلفه است[۲۵] :
۱ – ریسک تجاری صاحبکار : ریسک مربوط به سودآوری و بقای صاحبکار
۲ – ریسک حسابرسی: ریسک اینکه حسابرسان نادانسته اظهارنظر خود درباره صورتهای مالی دارای تحریف بااهمیت را تعدیل ننمایند.
۳– ریسک تجاری حسابرس : ریسک ناشی از هزینه های دعاوی بالقوه منتسب به شکست حسابرسی و سایر هزینه های مربوطه شامل، عدم تحقق حق الزحمه و مهم تر از همه اعتبار حرفه ای حسابرس.
جانسون و کل[۲۶] ، یک فرایند شش مرحله ای را برای تصمیم گیری در مورد پذیرش صاحبکار ذکر کرده اند : (carl. Pacini, 2007)
1 – ارزیابی درستکاری مدیریت[۲۷] : احتمال وقوع اشتباهات و بی نظمیها ( تقلبات ) در موارد نادرستی مدیریت افزایش می یابد.
۲ – تعیین اقلام و رویدادهای غیرعادی و ریسک های غیرمعمول[۲۸] : در اینجا حسابرس برشناخت استفاده کنندگان احتمالی از صورتهای مالی تمرکز دارد. مسئولیت قانونی حسابرسان ممکن است براساس استفاده کنندگان احتمالی صورتهای مالی متفاوت باشد، به ویژه در موارد قصور یا سهل انگاری. صاحبکارانی که با بدهی های آتی عمده یا ورشکستگی مالی روبرو هستند، احتمال طرح دعوی علیه حسابرس را بالا می برند. حسابرس باید با مدیران و اعتباردهندگان مذاکره کند و گزارشات اعتباری را بررسی نماید. همچنین حسابرس باید بررسی لازم را در مورد کیفیت گزارشات و ثبتهای حسابداری انجام داده و وجود هر گونه محدودیت تحمیلی توسط صاحبکار را مدنظر قرار دهد.
۳ – ارزیابی صلاحیت انجام حسابرسی[۲۹] : اولین استاندارد عمومی حسابرسی( AU 150/02) با این جمله سؤالی شروع می شود : چه کسانی باید برای انجام حسابرسی انتخاب شوند؟ جواب این سؤال مقدار و نوع نظارت لازم را مشخص می کند. ماهیت کار صاحبکار و صنعتی که در آن اشتغال دارد، نقش تعیین کننده ای درتعداد و تخصص مورد نیاز برای انجام حسابرسی دارد. در صورت لزوم باید از خدمات مشاوران و متخصصان استفاده نمود.
۴ – ارزیابی استقلال[۳۰] : استاندارد عمومی شماره دو حسابرسی و قانون صدویک آیین رفتار حرفه ای بیش از بیش بیانگر اهمیت استقلال در کار حسابرسی است .
۵ – توانایی حسابرس در حفظ مراقبتهای حرفه ای[۳۱] : دو عامل در توانایی حفظ مراقبتهای حرفه ای نقش کلیدی دارند.
الف – ارتباط با صاحبکار و تنظیم قرارداد : تماس به موقع با صاحبکار به منظور عقد قرارداد، برای حسابرسی مؤثر و کارامد امری حیاتی است، چراکه فرجه زمانی مناسبی را برای برنامه ریزی باقی خواهد گذاشت. و حال آنکه ریسک تجاری حسابرس با پذیرش کار در اواخر سال مالی یا پس از آن افزایش می یابد
ب – زمان بندی کار : برنامه ریزی دقیق حسابرسی مستلزم بکارگیری بودجه زمانی است که در آن ساعات کار لازم برای هر حسابرس پیش بینی می شود. همچنین کار میان دوره ای انجام شده در سه تا چهار ماه قبل ازسال مالی حسابرس را در برنامه ریزی رویه های حسابرسی یاری می رساند.
۶- تهیه قرارداد حسابرسی[۳۲]: موافقتنامه حسابرسی، قراردادی است بین حسابرس و صاحبکار که در برگیرنده؛ عنوان صورتهای مالی مورد حسابرسی، هدف از حسابرسی، استانداردهای حرفه ای مورد استفاده حسابرس، ماهیت و دامنه رسیدگی حسابرس، بیان صریح این مطلب که حسابرسی ممکن است تمامی اشتباهات موجود را کشف نکند، بیان وظایف قانونی حسابداران مبنی بر گزارش اعمال غیرقانونی صاحبکار، بیان مسئولیت مدیران در تهیه صورتهای مالی و حفظ کنترل های داخلی، مبنای محاسبه صورتحساب و نحوه پرداخت آن و درخواست از صاحبکار مبنی بر تأیید قرارداد با امضای آن و ارجاع نسخه امضا شده به حسابرس.
۲-۵) برنامه ریزی حسابرسی :
برنامه ریزی یعنی تدوین یک طرح کلی حسابرسی و یک طرح تفصیلی (برنامه حسابرسی) برای تعیین نوع و ماهیت، زمان بندی اجرا و حدود روش های حسابرسی مربوط به هر حسابرسی. هدف برنامه ریزی ،انجام به موقع و اثربخش حسابرسی است. (استانداردهای حسابداری، ۱۳۸۵)
۲-۵-۱)نقش برنامه حسابرسی: برنامه حسابرسی شامل روش های لازم برای تکمیل یک حسابرسی مؤثر و کارامد است. این برنامه باید شامل جزئیات کافی برای کارمندان کم تجربه برای اجرای مراحل باشد، با این وجود نباید بیش از حد، تفصیلی بیان شود، چراکه منجر به اجرای مراحل به صورت روتین می شود و قضاوتهای حرفه ای را محدود می کند. برنامه مناسب حسابرسی، یک طرح کلی را به وجود می آورد که طی آن کارها با درک کامل از واحد حسابرسی شونده پیش می رود و به مدیریت این اطمینان را می دهد که تمام حوزه های ریسک به اندازه کافی تبیین شده اند. مواردی که به وسیله برنامه حسابرسی پوشش داده می شود، شامل اهداف حسابرسی، روش های آزمون، اندازه نمونه، انتخاب نمونه، دوره زمانی و گزارشات و مستندات مربوط به بررسی ها و آزمون هاست. (PAIN, 2005)
برنامه باید قبل از شروع کار تهیه و به وسیله مدیران حسابرسی تصویب شود. این برنامه در طول حسابرسی و بر اساس نتایج آزمون و اطلاعات به دست آمده تعدیل می شود. با این وجود هر تغییری در برنامه حسابرسی یا فرایند اجرایی آن باید به وسیله مدیران حسابرسی بررسی و تصویب شود.
برنامه ریزی مهمترین مرحله از مراحل حسابرسی است که بر سایر مراحل حسابرسی اثری مستقیم و قابل ملاحظه دارد. برنامه ریزی کافی و مناسب به تأمین هدفهای زیر کمک می کند.
(دستورالعمل حسابرسی، ۱۳۸۵)

• گردآوری شواهد کافی و قابل قبول با درنظر گرفتن شرایط موجود، شامل توجه کافی به زمینه های مهم حسابرسی.
• کنترل هزینه انجام کار در سطح معقول.
• انجام شدن به موقع کار.
• تقسیم مناسب کار بین اعضای گروه حسابرسی.

در این فصل ابتدا به تعریف شهر، فضای شهری، تأثیر فضای شهری بر وجوه مختلف شهر و نشانه های شهری اشاره می کنیم، بعد از آن به بحث طراحی شهری، فضا، مبلمان شهری و تاریخچه آن در ایران می پردازیم. سپس با توجه به نیاز پایان نامه در شناخت شهروند و حقوق شهروندی به بررسی این مباحث می پردازیم و در نهایت با برخی از دیدگاه های نظریه پردازان در باب شهر و حقوق شهروندی آشنا می شویم.
۲-۱ شهر، فضا و فضای شهری
۲-۱-۱ تعریف شهر
از نظر کالبدی شهر جایی است که دارای ساختمانهای بلند، خیابان ها، ادارات، پارک ها و… باشد. از نظر اقتصادی، شهر جایی است که شامل اشتغال صنعتی و خدماتی بوده و متفاوت از اشتغال روستایی باشد. عام ترین تعریفی که از شهر ارائه گردیده این است که آن را مکان اسکان گروهی انسان ها و محل فعالیت های آنان می دانند. به نظر اینها شهر فقط ساختمان نیست بلکه مکان انسان ها، گروه ها، سازمان های اجتماعی، طبقات، خانواده ها و… می باشد.(توسلی؛۱۳۷۴: ۴)
در جایی دیگر شهر به منطقۀ جغرافیایی گفته می شود که درآن ساختار سیاسی- مدیریتی به مرحله ای رسیده است که می تواند نظام تولید، توزیع و مبادله ای را پدید آورد که حاصل آن نظام طبقاتی، سیستم سیاسی، نظامی برای سرمایه گذاری و نظامی برای مبادله با جوامع دیگر را به وجود می آورد.(ممتاز ؛۱۳۸۹: ۲۵) در برخی تعاریف دو فعالیت عمدۀ تجارت و خدمات را از ارکان اصلی شهر می دانند. بنابراین، می توان گفت شهر ترکیبی از فضا و روابط سیستمی است که می تواند یک فضای ویژه با ترکیبی از فضاها را به وجود آورد.(ربانی؛۱۳۸۵: ۴) جدای از تعاریف فوق شهر جایی است که تعاملات شهری در آن به وقوع می پیوندد و مردم دارای حس شهروندی هستند. پس آنچه شهر را می سازد مردم خود شهر هستند، با تمام سلایق و ویژگی های شهروندیشان. جایی که در آن روابط اجتماعی و انسانی آنها شکل می گیرد و پرورش می یابد. همچنین می توان ادعا کردکه یک شهر تنها بر پدیده های مادی استوار نیست بلکه نیاز به ایجاد روابط اجتماعی و انسانی نیز بر آن اثر می گذارد و پاسخگویی به این نیازها در فضاهای شهری به وقوع می پیوندد.
۲-۱-۲ فضا
مفهوم فضا و فضای شهری در طول تاریخ تفکراجتماعی و در قالب مکاتب تئوری کلاسیک و نو شکل گرفته است. برای مثال از نظر ارسطو، فضا مجموعه ای از مکان هاست و زمینه ای است پویا با اعراض کیفی متفاوت. این اعراض وآن زمینه، فضا را با اصالت عمل تنظیم کرده و اسلوب می بخشند.(نوربرگ؛۸۰:۱۳۵۴) از سوی دیگر، می توان این گونه بیان کرد که فضا مفهومی به خودی خود بدیهی نیست. این مفهوم معنایی به مراتب گسترده تر از تعریف نسبتاً سادۀ فضای فیزیکی یا طبیعی که به طور ضمنی در مباحث مطرح می شود و به ابعاد سه گانۀ جهان بیرونی یعنی به تواترها، جدایی ها و فاصله های میان افراد و اشیا و میان اشیاء اطلاق می شود، دارد.(فکوهی؛۲۶۱:۱۳۸۳)
ازنظر راپاپورت نظریاتی که در مورد مفهوم فضا به عنوان بعد مهمی ازمحیط به ویژه در ارتباط با روابط انسانی ارائه می شود، مختلف است. برخی فضا را تعیین کننده ی روابط انسانی می دانند که به جبریون معروفند. بعضی فضا را بعد مادی جامعه فرض می کنند و روابط اجتماعی را در شکل دادن به آن مؤثر می دانند. برخی معتقدند فضا امکانات و محدودیت هایی ایجاد می کند که مردم براساس معیارهای فرهنگی خود آن را انتخاب می کنند.(فکوهی؛۱۳۸۳: ۲۳۷)
فضا یکی از مفاهیمی است که بیشترین ابهام برای تبیین و مرزبندی آن وجود دارد و همین امر گاه آن را به سوی نوعی درک ناپذیری سوق می دهد. دلیل آن است که فضا را باید پیش از هرچیز به مثابه ی مکانی خالی و تهی در نظر گرفت، جایی که هیچ چیز را درخود جای نمی دهد. به عبارت دیگر، جایی در میان چیزها و اشیاء. با این وصف، پدیدۀ فضا را تنها می توان در حضور اشیا و پر بودن آن و لو به طور نسبی درک کرد.(فکوهی؛۲۳۲:۱۳۸۳) مهمترین مشخصۀ فضا، شکل آن است و در این رابطه اصل قرینه سازی که به صورتی در کلیۀ اشکال طبیعی وجود دارد از تمام جوانب دیگر ممتاز است. خود نظم دهی، اصطلاحی است که در این رابطه کاربرد زیادی پیدا کرده است. خود نظم دهی عبارت است از سازگاری داخلی، جهان بینی و کلیتی که از تعادل هماهنگ بین درون گرائی و برون گرایی ناشی می شود.(بحرینی؛۱۳۷۷: ۵)
از سویی، می توان متذکر این نکته شد که فضا تنها عامل ارتباطی و اجتماعی است که می تواند به صورت منطقی بر اجرای ارتباطات و کاهش فاصله های اجتماعی نظارت کند.(ربانی؛۱۳۸۵: ۳۸) در شهرهای بزرگ چندین عامل(پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی، پایگاه خانوادگی، پایگاه قومی) در ساخت الگوهای فضایی دخالت دارد.(شکوئی؛۱۳۸۲: ۸۳)
بنابراین، می توان این گونه استنباط کرد که فضا یک مفهوم نسبی و مبهم است که مرزهای تحلیل آن نامحدود است. فضا گستره ای است سرشار از معانی، نمادها و نشانه های گوناگون. فضا نقش فوق العاده مهمی در حوزۀ جامعه شناسی شهری ایفا می کند.
۲-۱-۳ فضاهای شهری
فضای شهری چیزی نیست جز فضای زندگی روزمره ی شهروندان که هر روز به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه در طول راه، از منزل تا محل کار، ادراک می شود.(پاکزاد؛۳۲:۱۳۷۶(
فضای شهری به عنوان یکی از زیرمجموعه های مفهوم فضا، از مقولۀ فضا مستثنی نیست. بدین معنی که ابعاد اجتماعی و فیزیکی شهر رابطه ای پویا با یکدیگر دارند. در واقع فضای شهری مشتمل بر دو فضای اجتماعی و فیزیکی می شود.(مدنی پور؛۴۸:۱۳۷۹)

یک فضای شهری را می توان بر مبنای رویکردهای مختلف محیطی، جغرافیایی، معماری و… مطالعه و بررسی کرد. فضای شهری، عرصه ی ایفای نقش شهروندانی است که هریک به عنوان کنشگرانی ازجامعۀ خود محسوب می شوند. نقش های مثبت و گاهی منفی، نقش های پررنگ وگاهی کمرنگ، نقش های عام و گاهی خاص. فضای شهری به مفهوم صحنه ای است که فعالیت های عمومی زندگی شهری در آن ها به وقوع می پیوندند. خیابان ها، میادین و پارک های یک شهر فعالیت های انسانی را شکل می دهند. این فضاهای پویا در مقابل فضاهای ثابت و بی تحرک محل کار و سکونت اجزای اصلی و حیاتی یک شهر را تشکیل داده، شبکه های حرکت، مراکز ارتباطی و فضاهای عمومی بازی و تفریح را در شهر تأمین می کنند. (بحرینی،۳۱۳:۱۳۷۷) فضای شهری بستر مشترکی است که مردم فعالیت های کارکردی و مراسمی را که پیوند دهنده ی اعضای جامعه است، در آن انجام می دهند و صحنه ای است که بر روی آن نمایش زندگی جمعی، در معرض دید قرار می گیرد. فضای شهری فضایی است که در آن با غریبه ها سهیم هستیم، مردمی که در اقوام، دوستان یا همکار ما نیستند. فضایی است برای سیاست، مذهب، داد و ستد و ورزش. فضایی برای همزیستی مسالمت آمیز و برخوردهای غیرشخصی درواقع می توان فضاهای شهری را معادل عرصه های عمومی نیز توصیف نمود.(صالحی؛۸۹:۱۳۸۷)
۲-۱-۳-۱ تحلیل گونه شناختی(هال) ازفضای شهری
هال در یک تحلیل نظری، فضاها را به سه نوع زیر تفکیک می کند:
الف)فضاهایی که ترکیب ثابت دارند: فضاهایی که طرح و ترکیب آن ها به وسیله ی داده های فیزیکی مانند دیواره یا نرده مشخص می شود و ثابت است.
ب)فضاهایی که ترکیب نیمه ثابت دارند: او در تشریح این دسته از فضاها بر برخی ویژگی های معماری جغرافیایی مانند گردهم آورنده و پراکنده کننده نیز استناد می کند. این ویژگی ها سازمان و ترکیبی نیمه ثابت به فضا می بخشند.
ج)فضاهایی که از نظر ترکیب متغیر هستند: مهم ترین ویژگی این نوع فضاها در این است که به وسیله ی الگوهای رفتاری سازمان داده می شوند. طرح و ترکیب آن ها ثابت نسیت، زیرا با تغییر رفتار دگرگون می شوند.(مرتضوی؛۵۴:۱۳۶۷)
بنابر تقسیم بندی دیگری فضاهای شهری را از لحاظ کارکردی می توان به چهار حوزه تقسیم کرد که طبعاً با یکدیگر روابطی پویا دارند: فضاهای شهری، فضاهای کاری، فضاهای اوقات فراغت و فضاهای حملی و نقلی.(فکوهی؛۱۳۸۳: ۲۶۵)
از طرفی فضای شهری نیز به عنوان یکی از عناصر هویتی یک شهر که بر تمامی عوامل و عناصر یک شهر تاثیر گذار است عنصری تک بعدی نبوده و دارای دو فاکتور حیاتی خود به عنوان فرم و کارکرد است. حال بدیهی است که با چنین نگرشی به شهر و فضاهای شهری می توان تأثیرات متقابل شهر و فضاهای شهری بر یکدیگر را نیز نتیجه همین دو عامل دانست:
الف) تاثیر فضاهای شهری بر سیما و توسعه کالبدی شهر
ب) تاثیر فضاهای شهری بر وجوه فرهنگی و اجتماعی یک شهر
۲-۱-۳-۱-۱ تأثیر فضاهای شهری بر سیما و کالبد یک شهر
شهر فضایی است که تحرک، تداوم و توسعه از مشخصات بارز آن به شمار می آید و ناگزیر از تحرک و توسعه در فضای مکانی است.
فضاهای شهری به دلیل جوانب فیزیکی و کالبدی خود، نوعی فضای نمادین، اداراکی، مادی و حقیقی است که با شهر و کالبد شهر پیوندی عمیق دارد و بنابراین یک فضای شهری فضایی است که عنصری هویت بخش از یک شهر تلقی می شود، به طوری که اغلب شهرهای بزرگ را می توان به واسطۀ فضاهای شهری آن بازشناخت. فضاهای شهری که بر اساس قواعد زیبایی شناسی شکل گرفته و در کل سیما و ظاهری زیبا به منطقه تحت نفوذ خویش می دهند می توانند به عنوان عناصر کلیدی و محور های توسعه یک شهر مد نظر قرار گیرند و یا به عنوان عنصری نمادین از یک شهر بر منظر و سیمای شهر تأثیرگذار باشند. در حالت کلی فضاهای شهری را در دو قالب مدرن و تاریخی (یا حداقل با پس زمینه ای تاریخی) می توان گروه بندی نمود. اغلب این فضاها علاوه بر اثرات کالبدی مستقیم که بر سیمای یک شهر بر جای می گذارند، می توانند به واسطه جذب گردشگر و فعالیت های اقتصادی درون خود نیز به عنوان عامل پویایی و تحرک در شهر به شمار آیند؛ بطوری که برخی شهرها به عنوان شهرهایی زنده و پویا و برخی به دلیل عدم وجود فضاهای شهری که خود موجب عواملی چون زندگی شب و فعالیتهای جمعی و… می شود، شهرهایی بی روح و کم تحرک جلوه می کنند.
۲-۱-۳-۱-۲ تأثیر فضاهای شهری بر وجوه فرهنگی و اجتماعی یک شهر

ـ تشویق و کوش و کار مشترک داشتن.
ـ تبلیغ قهرمانان کار تیمی.
ـ رویههایی که اشخاصی را به طور منظم با گروه در تعامل قرار دهد (روزانه، هفتگی، ماهانه)
ـ تشویق مشارکتهای جمعی در تکرار اتفاقات سمبلیک. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۱-۱۰۰)
۲-۲-۵-۴-امنیت
امنیت و تعهد کارمند دست در دست یکدیگر دارند. استخدام مادامالعمر در سازمانهای متعهد وجود دارد. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۱)
۲-۲-۵-۵-تعالی
اشخاص نیاز به ارزشها و مأموریتهایی دارند که بدانها متعهد شوند (وفاداری به چیزها، تعهد به ایده ها) و این نکته اصلی برای کارکنان متعهد میباشد.
داشتند تعهد بدون یک مأمورت غیر ممکن است و داشتن یک مأموریت بدون تعهد، بیفایده میباشد.
بدین منظور:
ـ باید ایدئولوژی فراهم کرد که راه اصلی تفکر و رفتار را ارائه دهد و تمام اشخاص در آن سهیم گردند.
ـ باید ارزشها و مأموریتها را به گونهای با جاذبه کرد که به هدف نهایی تبدیل شوند.
ـ همچنین لازم است تا ایدئولوژی اشخاصل به ارزشها و مأموریتهای سازمان تبدیل شود که قسمتی از آن توسط استخدام بر مبنای ارزش، سازگاری و آموزش و قسمت دیگر توسط سمبلها، داستانها و آداب بدست میآید. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۲-۱۰۱)
۲-۲-۵-۶-استخدام بر مبنای ارزش
زمانی که ایجاد تعهد از قبل، شروع شود و تنها مهارتها مد نظر نباشد، ارزشهای شخصی افراد بدست میآیند و ممکن است این تجربیات مشترک و ارزشها باعث تطابق فرد با سازمان گردند. تطابق با آنچه که در واقع مورد نیاز میباشد. مهارتها و دانش به تنهایی کافی نیست. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۲)
۲-۲-۵-۷-پاداش های ملموس
تعهد را نمیتوان خریداری کرد، اما بدون پاداشهای سخت نیز بدست نمیآید. پاداشهای ناملموس کافی نیستند بلکه:
ـ پرداختها ترکیبی از مزایای همه جانبه و محرک (انگیزاننده) باشد.
ـ پرداختی باید سهم عمدهای در رییسک دارا باشد.
ـ تأکید بر گزارشات شخصی از ساعات کاری تا مقیاسهایی مثل ساعت زمانی
ـ ایجاد پرداختی از افراد را تشویق به تفکر در مورد خود به عنوان یک مشارکت کننده کند چه در سالهای خوب و چه در سالهای بد. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۲)
۲-۲-۵-۸-فعالیت (واقعیت )
در این مرحله باید اصمینان حاصل کرد که تمم کارکنان فرصتهای زیادی دارند تا آنچه را که میتوانند انجام دهند به مرحله ظهور برسانند. (حسن پور ، ۱۳۸۷ ، ۱۰۳)
شکل شماره ۲-۱۶ –فرایند ایجاد تعهد سازمانی (برگرفته از حسن پور ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۷، ۱۰۳)
۲-۲-۶-مطالعات پیرامون عوامل موثربر تعهد سازمانی
۲-۲-۶-۱-مطالعه استیرز و همکاران[۹۳]
استیرز و همکاران برخی از عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی را به صورت ذیل مطرح می نمایند :

1. عوامل شخصی: اصلی ترین عامل شخصی ، میزان تعلق و پیوستگی بالقوه ای سات که کارمند در اولین روز کاری خود به سازمان می آورد .افرادی که دراولین روز کاریشان خود را خیلی متعهد به سازمان نشان می دهند احتمالاً با سازمان خواهند ماند .این فرایند تعهد اولیه ممکن است به شکل یک سیکل خود تقویت کننده درآید یعنی اگر افراد در بدو ورود به سازمان تلاش و کوشش وافر مبذول دارند ممکن است آنها تلاش بیشتری را بر مبنای تعهد بیشتر خود به سازمان توجیه نمایند .
2. عوامل سازمانی: عوامل سازمانی چون حیطه شغل ، بازخورد ، استقلال عمل در کار ، چالش شغلی ، درگیری و مشارکت رفتاری را افزایش می دهد .
3. عوامل غیر سازمانی: از عامل غیر سازمانی مهمی که باعث افزایش تعهد می شود ، قابلیت توانایی دستیابی به جایگزین های شغلی بعد از انتخاب شغل فعلی می باشد .

عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی مطرح شده توسط استیرز و همکاران به شکل زیر نشان داده شده است .(خلج ، ۱۳۸۸ ،۱۲۴ )
شکل شماره ۲-۱۷ –مدل تعهد سازمانی استیرز و همکاران (برگرفته از خلج ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۸، ۱۲۵)
۲-۲-۶-۲-مطالعه مودی و همکاران[۹۴]
مودی و همکارانش ، پیش شرط های تعهدسازمانی (تعهد عاطفی ) را به ۴ دسته تقسیم کرده اند :

1. ویژگی شخصی[۹۵]: شامل سن ، سابقه خدمت ، سطح آموزش ، جنسیت ، نژاد و عوامل شخصی دیگر است .سن و سابقه خدمت با تعهد رابطه مستقیم دارند و سطح آموزش با تعهد سازمانی رابطه معکوس دارد .دراین مطالعه مشخص شد زنان تعهد عاطفی بیشتری نسبت به مردان دارند.
2. ویژگی های مرتبط با نقش[۹۶]: تحقیات نشان می دهد که شغل تقویت شده (غنی) چالش شغلی را افزایش داده و منجر به افزایش تعهد می شود ، هم چنین یافته ها نشان می دهد که تعهد با تضاد نقش و ابهام در نقش ارتباط معکوس دارد .
3. ویژگی های ساختاری : مطالعات در مورد اندازه سازمان، حیطه نظارت و تمرکز و پیوستگی شغلی نشان می دهد که رابطه معناداری بین هیچ یک از این متغیرها با تعهد وجود ندارد.
4. تجربیات کاری[۹۷]: تجربیات کاری که در طی زندگی کاری فردی در سازمان رخ می دهد ، به عنوان یکی از نیروهای عمده در فرایند اجتماعی شدن یا اثرپذیری کارکنان محسوب و بر میزان وابستگی روانی کارکنان به سازمان تاثیر می گذارد .(خلج ، ۱۳۸۸
   ، ۱۲۵)

شکل شماره ۲-۱۸ –مدل تعهد سازمانی مودی و همکاران (برگرفته از خلج ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۸، ۱۲۶)
۲-۲-۶-۳-مطالعه بارون و گرینبرگ[۹۸]
این دو دانشمند عوامل موثر بر تعهد سازمانی را به ۴ دسته تقسیم کرده اند :خود شغل ، فرصت های استخدامی دیگر ، خصوصیات فردی و محیط کار

1. خود شغل : در این رابطه گزارش شده است که مسئولیت بیشتر ، تکرار پذیری کمتر و جالب بودن شغل ، تعهد سازمانی را افزایش می دهد ، از سوی دیگر ترفیع کمتر ، هیجان و ابهام شغل بیشتر منجر به کاهش تعهد سازمانی می گردد .
2. فرصت های استخدامیدیگر : با وجود فرصت های استخدامی دیگر تعهد سازمانی تحت تاثیر قرار می گیرد ، یعنی احتمال پیداکردن شغل با مطلوبیت بیشتر تعهد سازمانی را کاهش می دهد.
3. خصوصیات فردی: تعهد سازمانی به وسیله خصوصیات فردی تحت تاثیر قرار می گیرد ، کارمندان مسن تر که دارای سنوات خدمت و ارشدیت بیشتری هستند سطح بالاتری از تعهد سازمانی را نشان داده اند .در گذشته اغلب مدیران معتقد بودند که زنان نسبت به مردان تعهد سازمانی کمتری دارند . به همین دلیل برای زنان کارمندجبران خدمات کمتری در نظر می گرفتند .ولی امروزه ثابت شده است که چنین اختلافی وجود ندارد و تقریباً هر دو دارای سطح مساوی از تعهد در یک سازمان هستند .
4. محیط کار : تعهد سازمانی معمولاً خیلی شدید و به وسیله چند عامل مرتبط با محیط کار متاثر می شود . افرادی که از سرپرستان خود راضی هستند و نحوه ارزیابی عملکرد را عادلانه می دانند ، احساس می کنند که سازمان به مسائل رفاهی آنها توجه دارد لذا تعهد سازمانی بالاتری نشان داده اند .(خلج ، ۱۳۸۸ ،۱۲۷)

شکل شماره ۲-۱۹ –مدل تعهد سازمانی بارون و گرینبرگ (برگرفته از خلج ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۸، ۱۲۸)
۲-۲-۶-۴-مطالعه کاری و همکاران[۹۹]
کاری و همکاران در مطالعه های خود متغیرهای موثر بر تعهد سازمانی را در سه دسته کلی طبقه بندی کرده اند :

1. متغیرهای مربوط به ادراک فرد از ساختار سازمانی شامل تمرکز ، تکراری بودن[۱۰۰]، ارتباطات موثر[۱۰۱] ، فرصت های ارتقا ، اندازه سازمان ، حقوق ، عادلانه بودن توزیع ، انسجام[۱۰۲] ، بار نقش (حجم فعالیت های یک شغل [۱۰۳])
2. متغیرهای مربوط به ویژگی های فردی شامل درگیری و مشارکت شغلی[۱۰۴]( یعنی میزان تعهد فرد به استانداردهای بالای عملکرد ) ، سابقه کار ، تحصیلات ، سابقه ترک خدمت [۱۰۵

۳۲٫۱بعد از کلنجارهای زیاد با خودم بالاخره توانسته ام که نظر مشخصی درباره سبک زندگی آینده ام پیدا کنم.۳٫۹۴۰٫۹۳۲۳٫۶

میانگین گویهی « از ” روش های مختلف زندگی” به نظرم می رسد یکی بهتر از بقیه باشد.» ۸۴/۳ (یعنی در حد زیاد) با انحراف معیار ۹۳/۰ است. برای تفسیر بهتر پراکندگی جهت تشخیص توافق یا عدم توافق پاسخدهندگان در مورد این گویه از شاخص ضریب پراکندگی که از تقسیم انحراف معیار بر میانگین به دست میآید استفاده شده است؛ هرچه ضریب به صفر نزدیک تر باشد همگنی نظرات پاسخ گویان در این مولفه بیشتر و هرچه به ۱۰۰ نزدیک تر باشد ناهمگنی نظرات بیشتر است. در اینجا ضریب پراکندگی ۲/۲۴ درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری همگن (شبیه به هم) داشته است.
میانگین گویهی « در جستجوی دیدگاهی قابل قبول برای”روش زندگی” خودم هستم اما هنوز واقعاً آنرا نیافته ام» ۸۸/۳ (یعنی در حد زیاد) با انحراف معیار ۱۱/۱ است. ضریب پراکندگی ۶/۲۸درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری همگن (شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « دربارۀ سبک و روش مناسب زندگی نظراتم را از پدرومادرم آموخته ام و نیازی نمی بینم تا دربارۀ آنچه که به من آموخته اند شک و تردید کنم. » ۴۰/۳ (یعنی بیشتر از متوسط) با انحراف معیار ۳۰/۱ است. ضریب پراکندگی ۲/۳۸ درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد نظری باهمگنی متوسط داشتهاست.
میانگین گویهی « برای دستیابی به دیدگاهی قابل قبول از زندگی سخنهای زیادی با دیگران داشته ام و قدری هم با خود کلنجار رفته ام» ۲۱/۴ (یعنی بیشتر از زیاد) با انحراف معیار ۱ است. ضریب پراکندگی ۸/۲۳درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری همگن(شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « پس از تفکر زیاد به یک نظر شخصی در خصوص سبک زندگی ایده آل برای خودم رسیده ام و فکر نمی کنم کسی بتواند دیدگاه مرا تغییر دهد» ۸۰/۳(یعنی در حد زیاد) با انحراف معیار ۱۶/۱ است. ضریب پراکندگی ۵/۳۰درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری همگن(شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « دیدگاه های پدر و مادرم دربارۀ زندگی به قدر کافی برای من مناسب و نیاز به دیدگاه دیگری ندارم» ۰۱/۳(یعنی متوسط) با انحراف معیار ۱۴/۱ است. ضریب پراکندگی ۹/۳۷درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد نظری با همگنی متوسط داشتهاست.
میانگین گویهی « در زندگی خصوصی از دیدگاه خاصی پیروی نمی کنم و نظرم این است که در مجموع باید از زندگی لذت برد» ۸۶/۳(یعنی در حد زیاد) با انحراف معیار ۲۴/۱ است. ضریب پراکندگی ۱/۳۲درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری با همگنی متوسط داشتهاست.
میانگین گویهی « بعد از کلنجارهای زیاد با خودم بالاخره توانسته ام که نظر مشخصی درباره سبک زندگی آینده ام پیدا کنم» ۹۴/۳(یعنی در حد زیاد) با انحراف معیار ۹۳/۰ است. ضریب پراکندگی ۶/۲۳درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری همگن(شبیه به هم) داشتهاست.

نمودار۱، مقایسه میانگینهای مولفه های هویت فردی را نشان میدهد.
هویت اجتماعی:

حال با توجه به جابجایی ماه های آسایش اقلیمی شهر یزد به سمت فصل سرد و همچنین تاثیرات همه جانبه روند تغییر اقلیم جهانی بر روی آن، واضح است که این تغییرات تاثیر بسیار زیادی بر روی اکوسیستم ها، فعالیتهای انسانی و بالتبع توریسم این شهرخواهد گذاشت، بدین صورت که، یکی از مواردی که توریسم به آن توجه بسیار زیادی معطوف می دارد، ویژگیهای آب و هوایی مقصد یا به طور کلی منطقه مورد نظر است. به طوری که معمولا توریسم در فصول خوش آب و هوا از مناطق دیدنی و شهر ها بازدید می کنند، حال با توجه به گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، تعداد جمعیت توریسم شهر یزد نیز تحت تاثیر این تغییرات قرار گرفته و به سمت ماه های آسایش اقلیمی که به طرف فصول سرد حرکت می کنند، پیش می رود. به همین جهت در آینده از جمعیت توریسم در ماه هایی که امروزه دارای آسایش اقلیمی هستند کاسته شده و با توجه به روند گرمایش جهانی به سمت ماه های اسفند و یا حتی بهمن ماه پیش خواهد رفت.
با توجه به موارد گفته شده و تغییرات آب و هوایی شهر یزد که به صورت یک جریان مداوم در حال وقوع است، برنامه ها و برنامه ریزی توریسم شهر یزد، جهت خدمات رسانی به گردشگران(محل اقامت، وسایل مورد نیاز، امکانات رفاهی و …)، نیز باید در راستای این تغییرات تنظیم گردد، بدین صورت که خدمات رسانی به توریسم در این شهر که بیشتر در ماه های فروردین و اردیبهشت انجام می شد، در آینده ای نزدیک باید در ماه های فصل سرما، مانند: اسفند و بهمن صورت بگیرد، به همین دلیل باید یک برنامه ریزی مدون و دقیق برای سرو سامان دادن به این وضعیت و جهت دهی به توریسم شهر ی در راستای پایداری و توسعه پایدار صورت بگیرد.
۶-۲۱-آزمون فرضیات
الف)- به نظر می رسد که اردیبهشت ماه در شهر یزد، بهترین زمان برای جذب گردشگران باشد.
با توجه به مدل های آسایش اقلیمی که در فصل چهارم تجزیه و تحلیل گردیدند، مشخص شد که شهر یزد دراردیبهشت ماه در محدوده آسایش اقلیمی قرار دارد و در نتیجه این ماه یکی از بهترین ماه ها از نظر اقلیمی جهت جذب گردشگران است. البته لازم به ذکر است که علاوه بر اردیبهشت ماه، فروردین ماه و مهرماه نیز هر چند به طور جزئی تر، در محدوده آسایش اقلیمی قرار دارد. در نتیجه این فرضیه به اثبات می رسد.
ب)- به نظر می رسد که شرایط اقلیمی فصول زمستان و تابستان، برای اجرای برنامه های گردشگری در شهر یزد دارای محدودیت زیادی باشد.
شهر یزد داری آب و هوای نیمه خشک با گرایش به سمت آب و هوای خشک است، چنین اقلیمی مشخصه نواحی کویری و بیابانی است، یعنی اینکه این مناطق دارای تابستانهای بسیار گرم و خشک و زمستانهای سرد و خشک هستند. در نتیجه آب و هوای این منطقه در فصل های تابستان و زمستان محدودیتهایی را برای جذب گردشگران به این شهر ایجاد می کند. در فصل تابستان عواملی مانند: خشکسالی و کمبود منابع آب، طوفان های شن و گرمای بسیار شدید محدودیتهایی را بر سر راه توسعه گردشگری در این فصل فراهم می کنند و در فصل زمستان سرمای بسیار شدید و خشک و بارشهای ناگهانی و سیل آسا محدودیتهایی را ایجاد می کنند. در نتیجه این فرضیه به اثبات می رسد.
ج)- به نظر می رسد که مناسب ترین و ایده آل ترین ماه برای جذب گردشگر در شهر یزد در حال تغییر و جابجایی زمانی، به طرف ماه های انتهایی زمستان و ابتدایی پاییز باشد.
با توجه به روند گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، ماه آسایش اقلیمی در شهر یزد در حال جابجایی بوده و به سمت ماه های فصل سرما پیش می رود، این موارد به طور مفصل در فصل چهارم با بهره گرفتن از مدل های آسایش اقلیمی تشریح گردیدند. در نتیجه این فرضیه نیز به اثبات می رسد.
۶-۲۲- پیشنهادات
با توجه به موارد ذکر شده در فصل های گذشته، در اینجا به ارائه پیشنهاداتی در رابطه با برنامه ریزی توریسم شهر یزد در رابطه با جابجایی ماه های آسایش اقلیمی تحت تاثیر تغییر اقلیم پرداخته می شود:

• با توجه به تغییر و جابجایی ماه های آسایش اقلیمی در شهر یزد، پیشنهاد می شود که خدمات دهی و آماده سازی وسایل و خدمات رفاهی برای توریسم، در راستای این تغییرات انجام شود.
• در فصل تابستان، به دلیل خشکسالی و کمبود آب در شهر یزد، بهتر است که یک برنامه مدون جهت حل مشکلات توریسم تهیه گردد.
• به دلیل حادثه خیز بودن شهر یزد از لحاظ طوفان های ماسه ای و همچنین بارشهای سیلابی، باید فعالیتهایی در جهت حفظ جان گردشگران انجام شود.
• مکان های طبیعی مانند: کوهها، چشمه ها، قناتها و … از مهم ترین مراکز و جاذبه های گردشگری شهر یزد هستند که باید حفاظت بیشتری از آنها به عمل بیاید.
• این پایان نامه فقط یکی از تاثیرات تغییر اقلیم، یعنی تاثیر بر آسایش اقلیمی انسانها و توریسم در محیط شهری را بررسی کرده است و می تواند آغاز راهی برای دیگر پژوهشهای تاثیرات تغییر اقلیم بر اکوسیستمهای طبیعی و انسانی منطقه ایران مرکزی و یزد باشد. موضوعاتی مانند:

1. تاثیرات تغییر اقلیم بر طوفانهای ماسه ای شهر یزد
2. تاثیرات تغییر اقلیم بر بیابان زایی در ایران مرکزی
3. تاثیر بر پوشش گیاهی منطقه و ارتباطات بالادست-پایین دست
4. تاثیر بر حیات وحش منطقه
5. تاثیر بر توسعه شهرهای مناطق خشک

پیوستها
جدول شماره ۳-۲: چشمه های حوضه آبخیز یزد – اردکان(منبع: تماب)